Lubyanka Binası - Turkipedia

Lubyanka Binası
Genel bilgiler
Здание на Лубянке
Lubyanka Binası, 2010.

Mimari tarz	Neo-Barok
Koordinatlar	55°45′37″K 37°37′43″D / 55.76028°K 37.62861°D / 55.76028; 37.62861
Açılış	1898
Tasarım ve inşaat
Mimar(lar)	Alexander V. Ivanov
Yenileme bilgileri
Mimar	Aleksey Shchusev

Lubyanka Binası, (Rusça: Здание на Лубянке IPA: [lʊˈbʲankə]), Moskova'daki Lubyanka Meydanı'nda bulunan neo-barok tarzında bina. Eskiden KGB Genel Merkezi olarak hizmet vermiş ve KGB ile adı özdeş olarak anılmıştır.

İnşası

Alexander V. Ivanov tarafından 1897 senesinde tasarlanan yapının açılışı 1898 tarihinde yapılmıştır. 1940'tan 1947'ye kadarki dönemde ise Aleksey Shchusev tarafından genişletilmiştir. Bina Neo-Barok tarzında inşa edilmiş olup cephesi sarı tuğlalarla örülüdür.^[1] 1940'ta başlanan Aleksey Shchusev'in yenileme projesi II. Dünya Savaşı koşulları ve farklı engeller sebebiyle tam manasıyla tamamlanamamıştır. Yarım kalan bazı kısımlar 1983 senesinde Sovyetler Birliği Komünist Partisi Genel Sekreteri ve eski KGB Başkanı Yuri Andropov'un çağrısıyla tamamlanmıştır.

Kullanımı

1917 öncesinde Tüm-Rusya Sigorta Şirketi'in Genel Merkezi olarak kullanılırken.

Lubyanka binası 1983'teki yenileme çalışmaları sırasında, sol cenahı halen daha alçak haldeyken.

Bolşviklerin Rus Çarı'nı devirerek yönetimi ele geçirdiği Ekim Devrimi öncesinde Tüm-Rusya Sigorta Şirketi'nin merkezi olarak kullanılmıştır. Ekim Devrimi sonrasında binaya el konulmuş ve gizli polis teşkilatı olan Çeka'nın merkezi olarak işlev görmüştür. Josef Stalin'in 1936 - 1939 yılları arasında yaptığı siyasi tasfiye operasyonu Büyük Temizlik sırasında binadaki yoğunluk aşırı arttığı için genişletilmesine karar verilmiştir. Sovyet gizli polis teşkilatının adı dönem dönem değişse de binanın sembolik önemi baki kalmış ve Lubyanka ismi gizli polis manasında anılagelmiştir. Daha sonraki dönemde KGB Genel Merkezi olarak kullanılmıştır. Lavrenti Beriya'dan Yuri Andropov'a kadar teşkilat şefleri Çeka'nın kurucusu Feliks Dzerjinski'nin heykeline bakan, binanın üçüncü katındaki aynı odayı makam odası olarak kullanmıştır. Binanın giriş katındaki hapishane, Aleksandr Solzhenitsyn'in Gulag Takımadaları yapıtında tasvir edilmiştir. Bu binada sorgulanan, hapsedilen veya işkence gören kişiler arasında Sidney Reilly, Raoul Wallenberg, Ion Antonescu, Genrih Yagoda, János Esterházy, Alexander Dolgun, Rochus Misch ve Walter Ciszek de bulunmaktadır.

KGB'nin dağıtılması sonrasında Lubyanka Binası, Rusya Sınır Güvenliği Teşkilatı'nın genel merkezi, hapishane ve Rusya Federal Güvenlik Servisi'nin (FSB) bir kolunun yönetim yeri olarak kullanılmıştır. İlerleyen dönemde bazı kısımlar halka açılarak KGB Müzesi (Историко-демонстрационный зал ФСБ России) olarak hizmet vermektedir.^[2] 1990'da siyasi baskı kurbanlarının hatırası dolayısıyla binanın karşısında bulunan Solovetski Taşı kaldırılmıştır.

Sovyetler Birliği döneminde, binaya ilişkin fıkralarda Lubyanka Binası'nın bodrum katında Sibirya'yı (işkence ve sürgünle eşdeğer) görebileceği için Moskova'daki en yüksek bina olduğu anlatılmıştır.^[3]

Ayrıca bakınız

Solovetsky Taşı

Kaynakça

^ "Moskova - Lubyanka Binası". 13 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2016.
^ Rusya'nın Putin'inden, Putin'in Rusyasına, s.8.^[]
^ "1001 избранный советский политический анекдот 1001 Siyasi Sovyet Fıkrası". 7 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2016.

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta KGB karargahı, Moskova ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur
KGB/FSB müzesi6 Ekim 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.,

İlgili Araştırma Makaleleri

KGB, Devlet Güvenlik Komitesi, Sovyetler Birliği'nin istihbarat ve gizli servisidir. İlk olarak 1918 yılında Çeka adıyla kurulan teşkilat pek çok kez isim değişikliğine maruz kalmış ve son olarak 13 Mart 1954'te KGB adını almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Konstantin Çernenko</span> Sovyetler Birliği lideri (1984–1985)

Konstantin Ustinoviç Çernenko, - Sovyet devlet adamı. Sovyetler Birliği Komünist Partisi Genel Sekreteri. Yüksek Sovyet Başkanı. Politbüro üyesi (1978-1985).

NKVD veya İçişleri Halk Komiserliği, Sovyetler Birliği'nin çeşitli meselelerini idare eden devlet birimi. NKVD 1917'de kurulan ve başlangıçta düzenli polis çalışması yürütmek ve ülkenin hapishanelerini ve çalışma kamplarını denetlemekle görevli bir Sovyet kolluk kuvvetiydi. 1930'da dağıtıldı, ancak 1934'te tüm sendikaları kapsayan bir komiserlik olarak yeniden kuruldu. Bu süre zarfında NKVD, OGPU'nun işlevlerini üstlendi ve hem düzenli polislik faaliyetlerinden hem de gizli polis faaliyetlerinden sorumlu oldu. Özellikle Joseph Stalin yönetimindeki Büyük Temizlik sırasında siyasi baskıdaki rolü ve yargısız infazlara, Gulag zorunlu çalışma kampları sistemine ve daha zengin köylülere yönelik baskıya dahil olmasıyla bilinir. Ayrıca Sovyet sınırlarının korunması, casusluk ve Polonya'daki baskı ve katliamlar da dahil olmak üzere diğer ülkelerde Sovyet politikasının uygulanmasını denetledi. 1946'da tüm Halk Komiserliklerinin adı Bakanlık olarak değiştirildi ve NKVD İçişleri Bakanlığı (MVD) oldu.

<span class="mw-page-title-main">Yuri Andropov</span> Sovyetler Birliği lideri (1982–1984)

Yuri Vladimiroviç Andropov, Rus devlet adamı. 1967 ile 1982 yılları arasında Sovyetler Birliği'nin istihbarat servisi olan Devlet Güvenlik Komitesi (KGB)'nin başkanı olarak görev yaptı. Brejnev'in ölümünden sonra ise 12 Kasım 1982'den ölümüne değin 15 ay süreyle Sovyetler Birliği Komünist Partisi (SBKP) Merkez Komitesi genel sekreterliği görevinde bulunarak SSCB'yi yönetti.

<span class="mw-page-title-main">Aleksandr Litvinenko</span>

Aleksandr Valteroviç Litvinenko, Rusya yönetimine muhalif görüşleri ile tanınan KGB ve takipçisi FSB'de görev yapmış eski istihbaratçı. Ölümüne dek Rusya'da kanun kaçağı olarak aranmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Sovyetler Birliği Komünist Partisi</span> Sovyetler Birliğini yöneten parti

Sovyetler Birliği Komünist Partisi, Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi'nin Bolşevik kanadınca kurulan ve 1917 Büyük Ekim Sosyalist Devrimi'nden sonra 1991 yılına dek Sovyetler Birliği'ni yöneten parti. Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi olarak iktidara gelen parti 1918 yılında Komünist Parti adını aldı.

Federal Güvenlik Servisi (FSB), Rusya'nın devlet iç güvenlik kurumudur. 3 Nisan 1995 tarihinde Federal Karşı İstihbarat Servisi'nin yerini almış olup Sovyetler Birliği dönemindeki KGB'nin baş halefidir. Federal Güvenlik Servisi, karşı istihbarat, iç güvenlik ve sınır güvenliği, terörle mücadele, diğer bazı ciddi organize suçlar ile mücadele ve federal yasa ihlallerini araştırmaktan sorumludur ve doğrudan Rusya Devlet Başkanı'na karşı sorumludur. Karargâhı, Kuznetski Most Caddesi üzerinde yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Çeka</span> Sovyet Gizli Polis Birimi

Çeka, Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği'nin ilk istihbarat ve güvenlik teşkilatı. Resmî ismi Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti Halk Komiserleri Konseyine bağlı Tüm Rusya Karşı-Devrim ve Sabotajla Mücadele Olağanüstü Komisyonu şeklindedir. 1917 Ekim Devrimi'nden sonra 20 Aralık 1917 tarihinde Vladimir Lenin ve daha sonra Feliks Dzerjinski tarafından yayınlanan bir kararname ile kuruldu. 1922'den sonra Çeka birçok kez yeniden yapılanmaya uğradı. Sovyet rejiminin karşı-devrimci faaliyetlerin saldırılarına karşı ayakta kalması için hayati önem arz eden bir siyasi-askerî kuvvet hâline geldi. 1921 yılında Çeka'nın bir parçası olan Cumhuriyetin İç Savunması için Birlikler adıyla kurulan örgüt 200.000 kişiden oluşmaktaydı.

<span class="mw-page-title-main">Lavrenti Beriya</span>

Lavrenti Beriya, Sovyet politikacı, Sovyet Güvenlik Sekreteri ve Sovyet Gizli Polisi şefi.

1991 Sovyetler Birliği darbe girişimi, Sovyetler Birliği hükûmeti üyesi bir grubun ülkede denetimi Sovyet Cumhurbaşkanı Mihail Gorbaçov'dan alma teşebbüsüdür. Darbeciler Sovyetler Birliği Komünist Partisinin sol kanadında yer almakta ve Gorbaçov'un reform programının çok ileri gittiğini düşünerek yeni imzalanacak olan birlik antlaşmasının ülkenin sonunu getirdiğine kanaat getirmişlerdi. Darbe sadece 3 gün sürdükten sonra Gorbaçov tekrar iktidara dönse de olay Sovyetler Birliği'ndeki dengeleri altüst edecek ve hem ülkenin hem de SBKP'nin sonunu getirecektir.

Rusya Federasyonu Dış İstihbarat Servisi (Rusça: Служба внешней разведки, Rusça telaffuz: [Sluʐbə vnʲɛʂnʲɪj rɐzvʲɛtkʲɪ]; tra. Sluzhba vneshney razvedki; ya da SVR RF ağırlıklı sivil işler için, Rusya'nın dış istihbarat kuruluşudur. SVR, KGB'nin Birinci Baş Direktörlüğü organizasyonunun halefidir. Askeri casusluk işlerinde karşılığı GRU olmaktadır. SVR RF Aralık 1991 yılından bu yana KGB'nin Birinci Baş Direktörlüğü halefi konumundadır. SVR'nin yönetim merkezi Moskova'da Yasenevo Bölgesi'nde bulunur.

Sol SR ayaklanması, Ekim Devrimi ile Rus İmparatorluğunda iktidarı alan Bolşeviklere karşı 1918 yılı Temmuz ayında Sol SRlar tarafından başlatılan silahlı ayaklanmadır. 6 Temmuz 1918 günü başlatılan ayaklanmanın amacı Brest Litovsk Antlaşması ile barış yapılan Almanya İmparatorluğu ile savaşın yeniden başlatılmasıydı. Ayaklanma Rus İç Savaşı sırasında Bolşeviklere karşı sol ayaklanmaların en önemlilerindendir. Ayaklanma bastırılmış ve ülkede Sol SR faaliyetleri yasaklanmıştır ancak yıkıcı faaliyetlerin şiddetine rağmen yaptırımlar görece hafifletilmiş şekilde uygulanmıştır.

Sovyet gizli polis teşkilatlarının zaman içinde devamlılıkları vardı. Ekim Devriminden sonra Vladimir Lenin'in 20 Aralık 1917 tarihli kararıyla oluşturulan ilk gizli polise "Çeka" (ЧК) adı verildi. Sovyetler Birliği'nin dağılması sonrasında KGB'nin ardılı konumundaki Rusya Federal Güvenlik Servisi'nde çalışanlar hâlâ gayriresmî olarak Çekist olarak adlandırılmaktadırlar.

Sovyetler Birliği posta pulları, Sovyetler Birliği'nde 1923–1991 yılları arasında çıkarılan posta pullarını kapsamaktadır. Moskova merkezli pullar genellikle Rusça yazılı olarak basılırdı. Sovyet pulları; konusu itibarıyla büyük ölçüde dünyanın ilk sosyalist devletinin tarihi, Sovyet politikası, ekonomisi ve kültürü gibi konuları ele almaktaydı.

<span class="mw-page-title-main">Vladimir Kryuçkov</span>

Vladimir Aleksandroviç Kryuçkov, Sovyet devlet adamı. Sovyetler Birliği İstihbarat ve Devlet Güvenlik Komitesi KGB'nin 1988-1991 yıllarında görev yapmış başkanı. Politbüro üyesi.

Tüm-Birlik Devlet Siyasi İdaresi veya resmi adıyla Halk Komiserleri Konseyi Birleşik Devlet Siyasi İdaresi, Obyedinyonnoye gosudarstvennoye politiçeskoye upravleniye pri SNK SSSR; kısaca ОГПУ (OGPU), 1923'ten 1934'e kadar faaliyet yürüten Sovyetler Birliği'nin gizli polis servisi.

Sendikalar Evi ya da Sendikalar Sarayı Moskova'da yer alan etkinlik merkezi., Rusya. Bolshaya Dmitrovka ve Okhotny Ryad sokaklarının köşesinde yer almaktadır.

Pyotr Vasilyevich Fedotov, uzun süre Sovyet güvenlik ve istihbarat görevlisi, NKVD/NKGB'de karşı istihbarat başkanı ve Enformasyon Komitesi başkan yardımcısı olarak dış istihbarat başkanıydı.

Aktif önlemler (Rusça: активные мероприятия) Sovyetler Birliği ve Rusya Federasyonu tarafından yürütülen siyasi savaşı tanımlamak için kullanılan bir terimdir. Kökeni 1920'li yıllara dayanan terim, Sovyet ve Rus hükûmetlerinin dış politika hedeflerine dayalı casusluk, propaganda, sabotaj ve suikast gibi operasyonları kapsamaktadır. Vladimir Putin yönetimi aktif tedbirleri uygulamaya devam etti.

<span class="mw-page-title-main">Feliks Dzerjinski Heykeli</span>

Felix Dzerzhinsky Heykeli (Rusça: Памятник Дзержинскому), Bolşevik devrimci ve ilk iki Sovyet devlet güvenliği gizli polis teşkilatı olan Çeka ve OGPU'nun başkanı Felix Dzerzhinsky'yi (1877–1926) adına yapılmıştır. Grigory Zakharov ve Yevgeny Vuchetich'in yaptığı heykel, 1958 yılında Moskova'daki Dzerzhinsky Meydanı'nda Lubyanka Binası'nın önüne dikildi.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.