İçeriğe atla

Lu'ay el-Etâsî

Lu'ay el-Etâsî
لؤي الأتاسي
Suriye Devlet Başkanı
Görev süresi
9 Mart 1963 - 27 Temmuz 1963
Başkan YardımcısıMuhammed Ümran
Yerine geldiğiNazım el-Kudsi
Yerine gelenEmin el-Hafız
Kişisel bilgiler
Doğum 1926
Humus, Suriye
Ölüm 24 Kasım 2003 (76-77 yaşlarında)
Humus, Suriye
Askerî hizmeti
Bağlılığı Suriye
Rütbesi Korgeneral
Çatışma/savaşları 1948 Arap-İsrail Savaşı

Lu'ay el-Etâsî (Arapça: لؤي الأتاسي, romanize: Luʾay al-ʾAtāsī; 1926 - 24 Kasım 2003)[1] Suriye Ordusunda kıdemli bir komutandı ve daha sonra 9 Mart ile 27 Temmuz 1963 arasında Suriye devlet başkanıydı.

Erken yaşam ve kariyer

Etâsî, 1926'da Humus'ta siyasi açıdan önde gelen Etasî ailesinde doğdu. 1940'ların ortalarında Humus Askeri Akademisinden mezun olduktan sonra subay kadrosuna girdi ve Filistin'deki 1948 Arap-İsrail Savaşı sırasında savaştı. 1954'te Devlet Başkanı Haşim el-Etasi onu Askeri Protokol Şefi olarak atadı. 1956'da Kahire'nin Suriye büyükelçiliğinde askerî ataşe yardımcısı olarak görev yaptığı Mısır'a nakledildi. Orada Mısır Devlet Başkanı Cemal Abdünnasır'ın ve onun pan-Arabist politikalarının destekçisi oldu. Etâsî, Şubat 1958'de Birleşik Arap Cumhuriyeti'nin (BAC) kurulmasıyla gerçekleşen Mısır ile birlik için lobi yapan Suriyeli subaylar arasındaydı.[2]

Etâsî, 1961'deki askeri darbeden sonra Suriye'nin Eylül 1961'de birlikten ayrılmasını eleştirdi.[2] Nisan 1962'de Casim Elvan liderliğindeki birlikçi subaylar hükûmete karşı bir darbe girişiminde bulundular. Elvan, Hamid Ubeyd ve Muhammed Ümran, Halep ve Humus'taki çabalara öncülük ederken, Etâsî, Deyrizor'daki operasyona öncülük etti.[3] Tarihçi Sami Moubayed'e göre, Etâsî darbe liderleri ve hükûmet arasında bir ateşkes için arabuluculuk yapmaya çalıştı, ancak başaramadı. Darbe girişiminden sonra askerî ataşe olarak görev yapmak üzere Washington DC'deki Suriye büyükelçiliğine gönderildi. Subaylar hapsedildi ve askeri mahkemeye çıkarıldı; burada Etâsî, kendilerine karşı tanıklık etmesi için geri çağrıldı, ancak subaylara olan sempatisinden dolayı reddetti. Etâsî bunun üzerine tutuklandı ve Şam'daki Mezzeh Hapishanesi'ne hapsedildi.[2]

Suriye Devlet Başkanı

Etâsî (ortada) Mısır Cumhurbaşkanı Cemal Abdünnasır (sağda) ve Suriye Başbakanı Salah Bitar (solda) ile Kahire'de Mısır, Suriye ve Irak arasındaki üçlü birlik görüşmeleri sırasında, Nisan 1963

8 Mart 1963'te Baas Partisi Askeri Komitesi tarafından düzenlenen Arap milliyetçisi subaylardan oluşan bir koalisyon, ayrılıkçı Nazım el-Kudsi hükûmetini deviren bir askeri darbe başlattı. Subaylar derhal Etâsî'yi serbest bıraktılar ve onu ülkenin etkin geçici hükûmeti olan Ulusal Devrim Komutanlığı Konseyine[2] atadılar ve 23 Mart'ta devlet başkanı yaptılar. Etâsî, siyasi olarak bağımsız bir Arap milliyetçisiydi.[4] Komitenin bakış açısından, Etâsî pozisyon için idealdi çünkü bir destek tabanına sahip değildi ve bu nedenle cuntanın üstünlüğüne yönelik bir tehdit oluşturmuyordu. Başkanlık yetkileri sınırlıydı ve pratikte daha çok sembolik bir lider olarak hizmet etti.[5]

18 Temmuz'da Etâsî, onlarca Nasırcı subayın Askeri Komite tarafından Nisan ayı sonlarında ve Mayıs ayı başlarında yüksek rütbeli görevlerinden uzaklaştırılmasının ardından Suriye hükûmetinin Nasır ile ilişkilerini onarmak için Mısır'ın İskenderiye kentine giden bir Suriye heyetine liderlik etti. Aynı gün, Nasırcı subay Casim Elvan, Baasçılara karşı bir darbeye öncülük etti, ancak başarısız oldu. Darbe girişiminde çok sayıda insan öldürüldü ve katılan 20 subay, Baasçıların çoğunlukta olduğu hükûmet tarafından idam edildi. Darbecilere yapılan muameleyi tasvip etmeyen Etâsî, 27 Temmuz'da istifa etti.[6] Daha sonra tüm siyasi faaliyetlerden emekli oldu.[5]

Daha sonraki yaşam ve ölüm

Etâsî, hayatının geri kalanını Kasım 2003'teki ölümüne kadar Humus'ta geçirdi.[5]

Kaynakça

  1. ^ "زي النهاردة.. وفاة الرئيس السوري الأسبق لؤي الأتاسي 24 نوفمبر 2003 | المصري اليوم". 27 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  2. ^ a b c d Moubayed, 2006, p. 174.
  3. ^ Rabinovich, 1972, p. 34.
  4. ^ Rabinovich, 1972, p. 52.
  5. ^ a b c Moubayed, 2006, p. 175.
  6. ^ Rabinovich, 1972, pp. 70-72.

Bibliyografya

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Haşim el-Etâsî</span> Suriyeli siyasetçi ve üç kez devlet başkanı (1875-1960)

Haşim el-Etâsî, 1936'dan 1939'a, 1949'dan 1951'e ve 1954'ten 1955'e kadar Suriye devlet başkanı olarak görev yapmış Suriye milliyetçisi siyasetçi ve devlet adamı.

<span class="mw-page-title-main">1963 Suriye askerî darbesi</span> Baas Partisini Suriyede iktidara getiren askeri darbe

1963 Suriye askeri darbesi ya da Suriye hükûmetinin adlandırmasıyla 8 Mart Devrimi, Arap Sosyalist Baas Partisi'nin Suriye Bölgesel Şubesi Askerî Komitesi tarafından 8 Mart 1963'te gerçekleştirilen askerî bir darbeydi. Planlamada ve bu planın uygulanmasında, partinin Irak Bölgesel Şubesinin Şubat 1963'te gerçekleştirdiği askerî darbeden esinlenilmişti.

Arap Kurtuluş Hareketi 25 Ağustos 1952'de Suriye Devlet Başkanı Edib Çiçekli tarafından kurulan bir Suriye siyasi partisiydi, hükûmeti sırasında 1954'e kadar Suriye'deki tek yasal partiydi.

<span class="mw-page-title-main">Selahaddin el-Bitar</span> Suriyeli siyasetçi (1912-1980)

Selahaddin el-Bitar, 1940'ların başında Mişel Eflak ile birlikte Arap Baas Partisini kuran Suriyeli politikacı. 1930'ların başında Paris'te Eflak ile birlikte öğrenci olarak, ikisi milliyetçilik ve sosyalizmin yönlerini birleştiren bir doktrin formüle etti. Bitar daha sonra Suriye'deki birkaç Baasçı hükûmette başbakan olarak görev yaptı, ancak parti daha radikal hale geldikçe partiden yabancılaştı. 1966'da ülkeden kaçtı, çoğunlukla Avrupa'da yaşadı ve 1980'de suikaste uğrayana kadar siyasi olarak aktif kaldı.

<span class="mw-page-title-main">1966 Suriye askerî darbesi</span> Suriyede neo-Baasçıları iktidara getiren askeri darbe

1966 Suriye askerî darbesi, 21-23 Şubat tarihleri arasında Suriye Arap Cumhuriyeti hükûmetinin devrildiği ve değiştirildiği olaylara atıfta bulunur. Arap Sosyalist Baas Partisi'nin iktidardaki Ulusal Komutanlığı, partinin Salah Cedid liderliğindeki Askeri Komite ve Bölge Komutanlığı birliği tarafından iktidardan uzaklaştırıldı.

<span class="mw-page-title-main">Münif Razzaz</span> Suriyeli siyasetçi

Münif er-Razzaz, Nisan 1965'te düzenlenen 8. Ulusal Kongre'de göreve seçilen Arap Sosyalist Baas Partisi Ulusal Komutanlığı'nın ikinci ve son Genel Sekreteri olan Ürdünlü-Suriyeli bir hekim ve politikacı.

1954 Suriye askerî darbesi, aynı yılın şubat ayında, Edib Çiçekli hükûmetini devirmek için gerçekleşti. Çiçekli karşıtı hareketin başında eski Devlet Başkanı Etâsî ve kıdemli Dürzi lider Sultan el-Atraş vardı.

1961 Suriye askerî darbesi, Suriye Ordusu subaylarının 28 Eylül 1961'de Birleşik Arap Cumhuriyeti'nin dağılması ve bağımsız bir Suriye Cumhuriyeti'nin restorasyonu ile sonuçlanan bir ayaklanmasıydı.

<span class="mw-page-title-main">Fevzi Selu</span> Suriye devlet başkanı (1905-1972)

Fevzi Selu (1905-1972) Suriye askeri lideri, politikacısı ve 3 Aralık 1951'den 11 Temmuz 1953'e kadar Suriye devlet başkanıydı.

<span class="mw-page-title-main">Selim Hatum</span> Suriyeli asker ve siyasetçi (1928-1967)

Selim Hatum, 1960'larda Suriye siyasetinde önemli bir rol oynayan Suriye Ordusu subayıydı. Arap Sosyalist Baas Partisinin Suriye Bölgesel Kolunun bir üyesi olarak 1966'da Suriye'de gerçekleşen ve yine bir Baasçı olan Emin el-Hafız hükûmetini deviren darbede etkili oldu. Aynı yıl, yeni hükûmeti kuran ancak kendisini önemli bir pozisyondan uzaklaştıran meslektaşlarına karşı kendi bölgesi olan Cebel el-Dürzi'de bir ayaklanma başlattı. Hakkında tutuklama emri çıkarılması üzerine Suriye'den kaçtı, ancak 1967'de geri döndü ve daha sonra hapse atılarak idam edildi.

Muhammed el-Sufi, Suriye Ordusunda feldmareşaldi. 1963 Suriye Darbesi'nde rol oynadı ve aynı yılın Mart ve Mayıs ayları arasında kısa bir süre savunma bakanı olarak görev yaptı. Siyasi olarak bir Nasırcıydı, ordudaki Baasçı rakipleri tarafından kenara itildi ve 1990'larda Suriye'ye dönmeden önce siyaset sahnesinden ayrıldı.

<span class="mw-page-title-main">Ziyad el-Hariri</span> Suriyeli asker ve siyasetçi

Muhammed Ziyad el-Hariri Suriye Ordusunun önde gelen eski subaylarından biridir. Sıkı bir Arap milliyetçisi olan Hariri, 1958 yılında Suriye ile Mısır arasındaki birleşmeyi desteklemiş, 1961 yılında Suriye'nin Mısır'dan ayrılmasına karşı çıkmış ve Mart 1963'te ayrılıkçı hükûmeti deviren darbenin baş lideri olarak görev yapmıştır. Nasırcılardan ve Baasçı rakiplerinden siyasi olarak bağımsız olan Hariri, darbenin ardından ordunun genelkurmay başkanı olarak görev yaptı ve ordudaki Baasçı olmayanların geniş çaplı tasfiyesi sırasında görevden alınana kadar kısa bir süre savunma bakanı olarak görev yaptı. Kısa bir süre sonra da siyasi faaliyetlerden çekildi.

<span class="mw-page-title-main">Casim Elvan</span> Suriyeli asker (1928-2018)

Casim Elvan, özellikle Şam yakınlarındaki Katana Üssü'nün komutanlığını yaptığı Birleşik Arap Cumhuriyeti (BAC) döneminde (1958-1961) Suriye Ordusunun önde gelen yarbaylardan biriydi. BAC Cumhurbaşkanı Cemal Abdünnasır'ın sadık bir destekçisi olan Elvan, Suriye'nin 1961'de birlikten ayrılmasına karşı çıktı ve 1962'de ayrılıkçı hükûmeti devirmek için iki başarısız darbe girişimine liderlik etti.

<span class="mw-page-title-main">Mansur el-Atraş</span> Suriyeli siyasetçi (1925-2006)

Mansur el-Atraş, Suriyeli bir siyasetçi ve gazetecidir. El-Atraş, üniversite arkadaşlarıyla birlikte 1947'de Baas Partisinin ve Suriye bölgesel kolunun kurucu üyelerindendi. Edib Çiçekli'nin devlet başkanlığı sırasında (1951-54) hükûmet karşıtı bir aktivist oldu ve iki kez mahkûm edildi. Çiçekli'nin, El-Atraş'ın babası Sultan el-Atraş'ın desteğini kazanmak için yaptığı başarısız bir girişim sebebiyle serbest bırakıldı. Çiçekli'nin bir askerî darbe sonucu devrildiği 1954'te el-Atraş, parlamento seçimlerinde milletvekili seçilse de Said el-Gazi hükûmetinde görev alma teklifini reddetti. Birleşik Arap Cumhuriyeti döneminde (1958-61), Mısır'ın Pan Arabist Cumhurbaşkanı Cemal Abdünnâsır'ın destekçilerindendi. Suriye'nin Birleşik Arap Cumhuriyeti'nden ayrılmasına karşı çıktı ve bunu protesto etmek için art arda gelen ayrılıkçı hükûmetlerde görev alma tekliflerini geri çevirdi.

<span class="mw-page-title-main">Cemal el-Etâsî</span> Suriyeli siyasetçi (1922-2000)

Cemal el-Etâsî (1922-2000) Suriyeli bir Arap milliyetçisi, siyasetçi ve yazardı. Kurulduktan kısa bir süre sonra katıldığı Suriye Baas Partisinin ilk ideologlarından biriydi. Partinin anayasasının hazırlanmasına yardımcı oldu ve partinin sloganı olan "Ebedi Mesaja Sahip Birleşik Bir Arap Ulusu"nu icat eden kişi oldu. Ayrıca partinin günlük gazetesi El-Baas'ın baş editörü olarak görev yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Sami Dürubi</span> Suriyeli diplomat ve siyasetçi (1921-1976)

Sami Dürubi Suriyeli siyasetçi, diplomat, yazar, çevirmen, üniversite profesörü ve filozoftur. 1960'lı yıllar boyunca Suriyeli bir diplomat olarak çalışmış, sırasıyla Brezilya, Fas, Yugoslavya ve Mısır'ın yanı sıra Arap Birliği, İspanya ve Kutsal Makam'da Suriye büyükelçisi olarak görev yapmıştır. 1963'te kısa bir süre eğitim bakanı olarak görev yaptı. Ayrıca çok sayıda edebi eseri Arapçaya çevirdi.

Raif el-Maarri Suriye Ordusunda subay ve Albay Casim Elvan'ın yardımcısıydı.

<span class="mw-page-title-main">Abdülvehhâb Havmad</span> Suriyeli siyasetçi, avukat, kriminolog ve profesör (1915-2002)

Abdülvehhâb Havmad Suriyeli siyasetçi, avukat, kriminolog ve profesör.

Hani el-Hindi (1927-2016) Suriyeli bir siyasetçi ve aktivistti. George Habaş ile birlikte Arap Milliyetçi Hareketini kurmuş ve 1963 yılında Selahaddin el-Bitar kabinesinde görev almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Abdülkerim el-Cundi</span> Suriyeli asker ve siyasetçi (1932-1969)

Abdülkerim el-Cundi Suriyeli bir subay ve 1963 Darbesi'nden sonra ülkede iktidarı ele geçiren Baas Partisinin Askeri Komitesinin kurucu üyesiydi. Tarım Reformu bakanı ve Ulusal Güvenlik Bürosu komutanı olarak da görev yapmıştır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.