Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihî Alanı, Çanakkale ili sınırları içerisinde, Gelibolu yarımadasının güney ucunda, Eceabat ilçesinin hemen hemen tamamını kapsayan ve Çanakkale Boğazı'nın Avrupa yakasında 33.000 hektarlık bir alanı içeren büyük bir alandır. 1973'te millî park olarak kurulmuş olup imara açılabilmesi amacıyla 2014 yılında millî park statüsünden çıkartılmış ve tarihî alan olarak sınıflandırılmıştır.
Lüksemburg, bilinen şehir, şehir unvanına da sahip bir komün olmanın yanı sıra Lüksemburg’un başkentidir. Şehrin kuzeyinde Alzette Nehri, güneyinde Pétrusse Nehri ve ortasında Orta Çağ’da Franklar tarafından inşa edilen Lüksemburg Kalesi bulunmaktadır.
Mohenjo-daro Pakistan'ın, Sind eyaletinde bir arkeolojik sit alanıdır. MÖ 2500 civarında inşa edilmiş olan bu kent, standartlaştırılmış tuğlalar, ızgara planı ve kapalı kanalizasyon sistemleri gibi özellikleriyle antik İndus Vadisi Uygarlığı veya Harappan kültürünün en büyük yerleşim yerlerinden biriydi. Antik Mısır, Mezopotamya, Girit ve Norte Chico uygarlıklarıyla çağdaş olup, dünyanın en erken büyük kentsel yerleşim yerlerinden biriydi ve Kuran'da geçen Ress Kavmi'nin bu şehirde yaşamış olduğu çeşitli araştırmacılar tarafından belirtilmektedir. Mohenjo-daro, MÖ 19. yüzyılda İndus Vadisi Uygarlığı'nın düşüşüyle terk edilmiş ve 1920'li yıllara kadar bu alan yeniden keşfedilmemişti. O tarihten bu yana, 1980'de UNESCO Dünya Mirası alanı ilan edilen kentin bulunduğu sit alanında önemli kazılar yapılmıştır. Sit alanı halen erozyon ve yanlış restorasyon tehdidi altındadır.
2024 yılı sonu itibarıyla, 195 "Taraf Devlet"te 1.223 Dünya Mirası Alanı bulunmaktadır. 1,223 Dünya Mirası Alanının 952'si kültürel, 231'i doğal, 40'ı karma özelliktedir. Bu Dünya Mirası Alanlarının 49'u sınıraşırı alan olup, birden fazla ülke tarafından paylaşılmaktadır. Sınıraşırı alanları paylaşan toplam 72 ülke bulunmaktadır. Ülkeler Dünya Miras Komitesi tarafından Afrika, Arap Devletleri, Asya ve Pasifik, Avrupa ve Kuzey Amerika ve Latin Amerika ve Karayipler olmak üzere beş coğrafi bölgeye ayrılmıştır.
Arkeolojik sit, geçmişten bugüne izler taşıyan ve arkeolojinin ilgi alanına giren yer ya da yerlerin genel adı. Arkeolojik sit alanları, 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu'na göre "İnsanlığın varoluşundan günümüze kadar ulaşan eski uygarlıkların yer altında, yer üstünde ve su altındaki ürünlerini, yaşadıkları devirlerin sosyal, ekonomik ve kültürel özelliklerini yansıtan her türlü kültür varlığının yer aldığı yerleşmeler ve alanları" olarak tanımlanır. Bunun yanında; 'sitin' tanımı, çalışmaya konu olan döneme ve arkeologun kuramsal yaklaşımına bağlı olarak değişkenlik gösterebilmektedir.
Kültürel miras veya kültür mirası daha önceki kuşaklar tarafından oluşturulmuş ve evrensel değerlere sahip olduğuna inanılan eserlere verilen genel bir isimdir. Dünya Kültürel ve Doğal Mirasın Korunması Sözleşmesi kültür mirasını üç sınıfta gruplandırmaktadır:
- Anıtlar: Bu gruba mimari yapılar, heykeller, resimler, arkeolojik eserler, kitabeler, mağaralar ve eleman birleşimleri girmektedir. Bu grupta yer alan eserler tarihi veya sanatsal veya bilimsel olarak evrensel değerlere sahiptirler.
- Yapı toplulukları: Bu gruba giren yapı toplulukları bulundukları konum nedeniyle tarihi veya sanatsal veya bilimsel olarak evrensel değerlere sahiptirler.
- Sitler: Bu gruba giren sit alanları ya insan ürünüdür ya da doğal bir şekilde oluşmuştur. Ya da bu ikisinin kombinasyonudur. Bu gruba giren sit alanları ya estetik, ya etnolojik ya da antropolojik bakımdan evrensel değerlere sahiptirler.
Joya de Cerén, El Salvador'daki La Libertad bölgesinde yer alan bir Arkeolojik sit alanıdır. Bir Kolomb Öncesi Maya yerleşimi olan Joya de Cerén, yakınlarındaki bir volkanik patlamanın üzerini örtmesi nedeniyle iyi korunmuş bir tarım şehridir. Bu özelliğinden dolayı, "Amerika'daki Pompeii" adı ile anılmaktadır. 1993 yılında UNESCO tarafından Dünya Mirası olarak kabul edilmiştir.
Chavín de Huántar, en geç M.Ö. 1200 yılında kurulmuş, M.Ö. 400-500 yılları arasında, İnka öncesi kültüre sahip Chavín topluluğu tarafından işgal edilmiş bir antik kent ve arkeolojik sit alanıdır. Sit alanı, Peru'nun Ancash Bölgesi'nde, Lima şehrinin 250 kilometre kuzeyinde, denizden 3,180 metre yükseklikte, Conchucos Vadisi'nin girişindeki Cordillera Blanca sıradağlarının doğusunda yer almaktadır. Chavín de Huantar UNESCO tarafından 1985 yılında Dünya Mirası olarak ilan edilmiştir. Chavín de Huantar antik kentine ait olan kalıntıların bir kısmı, Lima'daki Museo de la Naciónda, bir kısmı da Chavín'deki Museo Nacional de Chavínde sergilenmektedir.
Anuradhapura, Sri Lanka'nın önemli bir şehridir. Sri Lanka'nın Kuzey Merkez İlinin başkent şehri ve Anuradhapura ilçesinin başkentidir. Anuradhapura, antik bir Sri Lanka uygarlığının iyi korunmuş kalıntıları ile ünlü olan Sri Lanka'nın eski başkentlerinden biridir. Daha önce Tambapanni ve Upatissa Nuwara krallıklarına başkentlik yapmış olan şehir Rajarata Krallığı'na da başkentlik yapmıştır.
Okapi Vahşi Yaşam Alanı ya da Okapi Doğa Siti, Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nin kuzeydoğusunda, Sudan ve Uganda sınırında yer alan Ituri Ormanı'nda bulunan bir Dünya Mirası alanıdır. Yaklaşık 14.000 km²'lik alanı ile, orman alanının beşte birlik bir kısmını oluşturmaktadır. 1996 yılında Dünya Mirası listesine alınan alan 1997 yılından beri Tehlike altındaki Dünya Mirasları listesindedir.
Tusi Sitleri, UNESCO tarafından Dünya Mirası Alanları olarak belirlenmiş antik Tusi alanlarının bölümleridir. 3 Temmuz 2015'te Tusi Sitleri Dünya Mirası Listesi olarak ilan edildi. Çin'deki 48. Dünya Mirası alanıdır.
Champaner-Pavagadh Arkeolojik Parkı, Hindistan'daki Gucerat Eyaletinin Panchmahal Bölgesinde yer alan bir UNESCO Dünya Mirası alanıdır. Gucerat Sultanı Mahmud Begada tarafından yaptırılan tarihi Champaner şehri etrafında yer alır. Miras alanı, Pavagadh tepelerinden başlayarak Champaner şehrine uzanan burçlarla kaplıdır. Parkın peyzajı, kalkolitik alanlar, erken bir Hindu başkentine ait bir tepe kalesi ve Gucerat eyaletinin 16. yüzyıl başkentinin kalıntıları gibi arkeolojik, tarihi ve canlı kültürel mirasa ait anıtları içerir. 8. yüzyıldan 14. yüzyıla kadar uzanan basamaklı kuyular ve sulama havuzları gibi sulama sistemleri, saraylar, giriş kapısı ve kemerler, camiler, mezarlar ve tapınaklar, konut kompleksleri, tarımsal yapılar bulunmaktadır. 800 metre yüksekliğindeki Pavagadh Tepesi'nin üzerinde bulunan Kalika Mata Tapınağı, bölgedeki önemli bir Hindu tapınağıdır ve yıl boyunca çok sayıda hacının ilgisini çekmektedir.
Spiennes'deki Neolitik Çakmaktaşı Madenleri, Belçika'nın Mons şehrinin güneydoğusundaki Valon Bölgesi'ndeki Spiennes yakınlarında yer alır ve kuzey-batı Avrupa'da yer alan en büyük ve en eski Neolitik çakmak taşı madenlerinden birisidir. Madenler, MÖ 4.300 ve MÖ 200 yılları arasında Orta ve Geç Neolitik dönemde aktifti. 2000 yılı UNESCO tarafından sit alanı ve çevresi, "maden çıkarmak için kullanılan teknolojik çeşitliliği açısından dikkat çekici" olduğu için Dünya Mirası olarak ilan edildi.
Tel Hazor, ayrıca Hatzor (חצור) ve Tell el-Qedah, İsrail'de, Yukarı Celile'nin kuzeyinde, Taberiye Gölü'nün kuzeyinde, Hula Vadisi'nin güneyinde ve Merom Gölü'ne yukarıdan bakan bir noktada yer alan antik bir tepedir. Orta Tunç Çağı'nda ve İsrail döneminde Hazor, ülkenin en büyük müstahkem şehri ve Bereketli Hilal'in en önemli şehirlerinden biriydi. Babil ve Suriye ile ticaret bağlarını sürdürdü ve bronz endüstrisi için büyük miktarda kalay ithal etti. Yeşu Kitabı'nda Hazor, "tüm krallıkların başı" olarak tanımlanmaktadır.
Abdah, Ovdat veya Obodat olarak da bilinen Avdat, güney İsrail'deki Necef Çölünde yer alan bir Nebati şehri kalıntıları bölgesidir. M.Ö. 1. yüzyıldan M.S. 7. yüzyıla kadar Petra'dan sonra Tütsü Yolu'ndaki en önemli şehirdi. M.Ö. 3. yüzyılda kurulmuştur ve Nebatiler, Romalılar ve Bizanslılar tarafından yerleşim görmüştür.
Paestum, Magna Graecia'daki Tiren sahilinde yer alan önemli bir antik Yunan şehriydi. Paestum kalıntıları, Dor döneminden, M.Ö. 600'den 450'ye kadar uzanan, çok iyi bir şekilde korunmuş olan üç antik tapınağı ile ünlüdür. Kent surları ve amfitiyatrosu büyük ölçüde bozulmamıştır. 1998 yılında Dünya Mirası olarak ilan edilmiştir.
Loropéni, Burkina Faso'nın güneyinde, Gaoua'nın yaklaşık 40 kilometre batısında yer alan bir pazar kasabasıdır. Şehrin yakınlarındaki Loropèni Harabeleri 2009 yılında UNESCO Dünya Mirası listesine eklenmiştir. Bu miras alanı, ülkenin ilk Dünya Mirası alanını oluşturan ve en az bin yıllık bir tarihi olan bir kale kalıntılarını barındırmaktadır.
Uzuncaburç (Diokaesareia) Mersin ilinde antik dönemden kalan bir kent örenidir.
Paşabeleni (Nagidos) Mersin ili Bozyazı ilçesinde bir sit alanıdır.
Kamphaeng Phet Tarihi Parkı, Tayland'ın Kamphaeng Phet şehrinde bulunan bir arkeolojik sit alanıdır. Sukotay Tarihi Parkı ve Si Satchanalai Tarihi Parkı ile birlikte, UNESCO Dünya Mirası Sit Alanı Tarihi Sukotay Kenti ve İlgili Tarihi Kentlerin bir parçasıdır. Kamphaeng Phet Tarihi Parkı'ndaki başlıca varlıklar arasında Ping Nehri'nin doğusundaki Mueang Chakangrao, batısındaki Mueang Nakhon Chum ve şehirden yaklaşık 18 km güneynatıdaki Mueang Trai Trueng gibi antik yerlerin arkeolojik kalıntıları bulunmaktadır. Chakangrao, antik Kamphaeng Phet kasabası, eski Sukotay ve Si Satchanalai ile aynı şehir planlama konseptine sahipti ve hem şehir sınırları içinde hem de dışında dini yerler için ayrı bölgeler vardı. Yapılar genellikle büyüktür ve lateritten yapılmıştır. Nakhon Chum'daki Ping Nehri'nin batı kıyısındaki dini yerler tuğladan yapılmıştır ve daha küçük boyuttadır.
Burkina Faso