İçeriğe atla

Lopapeysa

Geleneksel desende yapılmış İzlanda kazaklı iki İzlandalı kız.

Lopapeysa, İzlanda yününden elde edilen özel bir kazak türüdür. İzlanda'da 20. yüzyılın başları ve ortalarını kapsayan dönemde ithalatın yerini alması için yerli koyun yününü kullanımına yönelik bir teşvik başlamıştır.[1] Lopapeysanın ilk olarak bu dönemlerde ortaya çıktığı düşünülmektedir. Tasarım o zamandan beri İzlanda kültürel kimliği için ulusal bir simge haline gelmiştir.

Lopapeysa yapımında kullanılan İzlanda yünü, MS 9. yüzyılda Norveç'ten adaya gelen ilk yerleşimcilere kadar uzanan bir geçmişe sahiptir. Bu öncüler, yün, kürk ve yiyecek kaynağı olarak kullanmak üzere yeni evlerine koyunlarını da getirmişlerdir.[2] Atlantik Okyanusu'nda, Kuzey Kutup Dairesi'nin hemen altında yer alan İzlanda, zorlu hava koşullarıyla karşı karşıya olan bir adadır. Koyunlar yaz aylarında havalar sertleşene kadar yaylalarda özgürce dolaşır. Rettir olarak bilinen etkinlikte, çiftçiler ve aileleri, koyunları dikim mevsimi için vadilerde güderler.[2] İzlanda uzak bir ada olduğu için, bu koyunlar yüzyıllardır diğer ırklarla karışmamış güçlü bir ırktır. Zorlu bir ortamda diğer koyun ırklarından izole olarak yaşamanın getirisiyle İzlanda koyununun yünü, ıslak ve soğuk havaya karşı doğal bir bariyer görevi gören iki farklı kıl türü içermesi bakımından benzersiz bir özellik kazanmıştır.[2] Dış katman, İzlanda dilinde "tog" olarak bilinen kaba, uzun kıllardan oluşur.[2] Tog suya dayanıklı bir katmandır. Tog'un altında İzlanda dilinde "þel" olarak bilinen bir kısa kıl tabakası vardır.[2] Daha yumuşak þel tabakası, en kötü hava koşullarında bile koyunları rahat ve sıcak tutar. Bu katmanlar, örme giysilerle birleştiğinde, yağmurda veya karda bile insan vücudu için büyük ölçüde koruma sağlar.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Helgadottir, Gudrun (22 Aralık 2011). "Nation in a sheep's coat: The Icelandic sweater". FormAkademisk - forskningstidsskrift for design og designdidaktikk (Norveççe). 4 (2). doi:10.7577/formakademisk.201. ISSN 1890-9515. 23 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2021. 
  2. ^ a b c d e "What Makes Icelandic Wool so Special? | Blog items from Icewear | Icewear". www.icewear.is. 11 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2021. 


İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Uruguay</span> Güney Amerika ülkesi

Uruguay veya resmî adıyla Uruguay Doğu Cumhuriyeti, Güney Amerika'nın güneydoğusunda bulunan ülkedir. Batı ve güney batısında Arjantin, kuzeyi ve kuzeydoğusunda Brezilya bulunan ülke yaklaşık 176.000 kilometrekarelik bir alana sahiptir. Coğrafi olarak Surinam'dan sonra Güney Amerika’ın en küçük ülkesidir. Nüfusu 3,51 milyon olan Uruguay’da, başkent Montevideo yaklaşık 1,8 milyon kişiye ev sahipliği yapmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">İzlanda</span> Kuzey Atlantik Okyanusundaki ada ülkesi

İzlanda, Atlas Okyanusu'nun kuzeyinde Grönland'ın güneydoğusu ile İskandinavya ve Büyük Britanya'nın kuzeybatısında yer alan bir ada ve Avrupa ülkesi. İzlanda, kuzeyinde Arktik Okyanusu ile çevrilidir. 356.991 nüfus ve 103.000 km² yüzölçümüyle Avrupa'nın en seyrek nüfuslu ülkesidir. Başkent ve en büyük şehir Reykjavík'tir, nüfusun üçte ikisinden fazlası ülkenin güneybatısında yer alan bu şehir ve çevresinde yaşar. İzlanda volkanik ve jeolojik olarak aktif bir adadır. Adanın iç kısmında kumluklar, lav sahaları, dağlar ve buzullar içeren bir plato bulunur ve birçok buzul nehri kaynağını buradan alarak denize akar. İzlanda Kuzey Kutup Dairesi'nin kuzeyinde yer almasına rağmen Körfez Akıntısı nedeniyle aynı enlemdeki diğer bölgelere göre daha ılık bir iklime sahiptir. Yüksek enlem ve denizellik yazların serin geçmesine yol açar. İzlanda'ya bağlı birçok ada kutup iklimine sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Burun</span> koku alma organı

Burun, anatomik olarak hayvan ve insan yüzü üzerinde alınla üst dudak arasında bulunan, dışa çıkıntılı, iki delikli koklama ve solunum organıdır. İnsan burnu ve hayvan burnu arasında birçok anatomik farklar bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Kangal koyunu</span>

Kangal koyunu, kangal köpeği kadar tanınmasa da yetiştiricileri ve besleyicileri tarafından bilinen ve tercih edilen bir Akkaraman ırkı koyun tipidir.

<span class="mw-page-title-main">Deri</span> omurgalılarda yumuşak dış örtü organı

Deri, cilt veya ten, bazı hayvanların vücutlarını kaplayan en üst katman olup, altında barındırdığı kas ve organları koruyan doku tabakalarından oluşan bir örtü sistemi organıdır. Bu tabakanın altında yağ tabakası vardır. Yağ tabakası canlının vücudunu sıcak tutar ve darbelere karşı korur. Burada bulunan ter bezleri boşaltıma yardımcı olur. Deri solunumu nemli vücut yüzeyinde gerçekleşir. Hücrelerde oluşan (O2) oksijen difüzyonla atılır. CO2'de difüzyonla atılır. Bu canlıların gelişmiş organları yoktur. Dış ortamla gaz alışverişi nemli deriden difüzyonla geçer. Derinin nemli kalması mukus tabakası ile gerçekleşir.

<span class="mw-page-title-main">Koyun</span>

Koyun (Ovis), keçiler ile birlikte Caprinae alt familyası içerisinde yer alan bir memeli cinsi. Cinsin coğrafi olarak ve nüfusça en yaygın türü Evcil koyun olmaktadır, ancak pek çok yabani tür de Ovis cinsine aittir.

<span class="mw-page-title-main">Çadır</span>

Çadır. Doğal hayatta sığınak olarak kullanılan kamp malzemesi.

<span class="mw-page-title-main">Ren geyiği</span>

Ren geyiği, geyikgiller (Cervidae) familyasından arktik ve subarktik bölgelerinde yaşayan bir geyik türüdür.

<span class="mw-page-title-main">Çorap</span>

Çorap, ayağa giyilmesi için üretilen veya örülen giysi. Bir tür ayakkabı veya çizme tipik olarak çorapların üzerine giyilir. Elde ve yuvarlak örme makinesinde örülür. Yuvarlak örgü makineleri iki çeşit olup, tek silindirli ve çift silindirli diye adlandırılırlar. Tek silindirli bilgisayar teknolojisiyle donatılmış makinelerin çorapları piyasada en çok bulunan çorap çeşididir. Bunun sebebi bilgisayarda çizilen desenleri ve bu desenlerin çok renkli olabilmeleridir. Son teknoloji kullanarak çorap örülürken fotoğrafınızı, isminizi, kartvizitinizi desen olarak örmeniz mümkündür.

<span class="mw-page-title-main">Yün</span>

Yün bazı memelilerden elde edilen hayvansal kıl kökenli doğal bir elyaf türü. Sıcak tuttuğu için battaniye ve kışlık giysilerin üretiminde kullanılır. Yün elyafı koyundan genellikle canlı hayvanlardan kırkılmak suretiyle olmak üzere değişik yöntemlerle elde edilir. Bu tür yüne kırkım yünü denir. Bu yünün ticari değeri diğer yöntemlerle elde edilenlerinkinden yüksektir. Kasaplık hayvanların kesildikten sonra derilerinin işlenmesi ile elde edilen yüne ise tabak yünü veya kasapbaşı yünü denir. Herhangi bir nedenle ölmüş hayvanın postundan elde edilen yün ise post yapağısı adını alır. Tabak yünü veya post yapağısı (yapak) deriden yolunarak alınmışsa kıl köklerini de içerdiğinden kırkım yününe göre daha düşük kalitelidir.

<span class="mw-page-title-main">Ankara tavşanı</span>

Ankara tavşanı,, dünyada yün üretiminde kullanılan hayvan türlerinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Peste des petits ruminants</span>

Peste des petits ruminants, PPR, Ovine rinderpest, Pneumoenteritis comlex veya küçük ruminant vebası. Viral bir koyun-keçi hastalığıdır. Bu hastalık koyun ve keçilerin yüksek ateş, gözyaşı ve burun akıntısı, ağız lezyonları, sindirim sistemi mukozasında hemoraji, gastroenteritis, ishal, öksürük, bronco-pneumoni semptomları ile karakterize, mortalite ve morbitide oranı yüksek viral bir hastalıktır.

<span class="mw-page-title-main">Gylfi Sigurðsson</span> İzlandalı milli futbolcu

Gylfi Þór Sigurðsson İzlandalı millî futbolcudur.

<span class="mw-page-title-main">Mavi dil hastalığı</span> Hayvanlarda görülen bir enfeksiyon

Mavi dil ya da Blue tongue, Culicoides cinsi sokucu sinekler ile nakledilen, sığır, koyun, keçi ve deve gibi evcil hayvanlar ile bazı yabani gevişgetirenlerde görülen ve konjesyon, ödem, hemoraji ile karakterize bir enfeksiyondur. Hastalığa yol açan patojen Reoviridae ailesinin Orbivirus cinsinden olup Bluetongue virüsü olarak isimlendirilir.

<span class="mw-page-title-main">Manx Loaghtan</span>

Manx Loaghtan Man Adası'ndan nadir bir koyun ırkıdır. Yünü koyu kahverengidir. Genellikle dört boynuzlu oluyor ancak bazı durumlarda altı boynuzlu olabiliyor. Manx Loaghtan, Kuzey Avrupa kısa kuyruklu koyun ırklarından biridir. 18. yüzyılına kadar Manx tepelerinde, Manx Loaghtan da dahil olmak üzere, binlerce “ilkel ırk” dağ koyunu yaşıyordu. Ancak 1950'lerde Man adasında 100 tane Manx Loaghtan bile kalmamıştı. Düşük bir fiyata satılıyorlardı çünkü modern hibrit koyunlar daha çabuk olgunlaşıyor.

Scrapie koyun ve keçilerin sinir sistemlerini etkileyen ölümcül, dejeneratif bir hastalıktır. Birkaç bulaşıcı spongiform ensefalopatiden (TSE) biridir ve bu nedenle priondan kaynaklandığı düşünülmektedir. Scrapie en az 1732'den beri biliniyor ve insanlara bulaşabilir görünmüyor.

Hemşin koyunu, Artvin başta olmak üzere, Rize'nin doğu kesimleri, Erzurum'un kuzey ilçeleri, Ardahan ve Posof'ta yetiştirilen bir koyun ırkıdır. Hemşin koyunları, Türkiye'deki diğer koyun türlerine kıyasla ince ve uzun kuyruklu, orta boylu, dar vücutlu ve bol süt veren bir ırktır. Genellikle eti ve sütü için yetiştirilmektedir. Hemşin koyunu, 2005-2010 yılları arasında organize edilen "Yerli hayvan ırklarının çiftçi şartlarında korunması" projesi kapsamında Artvin'in Ardanuç ilçesindeki Konaklı köyünde koruma altına alınmıştır.

<span class="mw-page-title-main">At kılı yatak</span> yatak tipi

At kılı yatak, yün yataklar gibi yün yerine at kılı kullanılarak üretilen yataklardır. Her bir buklesinin minik yaylar şeklinde olması vücudumuzun ihtiyaç duyduğu destek ve esnekliği sağlar. Aynı zamanda bu yaylar minyatür birer havayolu görevi görür ve hava akımı sağlar. Böylece yapısı gereği üzerinde fazla ısıyı ve nemi tutmaz, temiz havanın akımını sağlar. At kılı su ile ıslatılıp, silkelendiğinde yüzeyinde su tutmadığı da görülür. At kılı bukleleri aynı zamanda doğal mikro yaylardır. Bu mikro yaylar vücudumuzun yatarken ihtiyaç duyduğu tüm desteği vücudumuza sağlar. Esnek yapısı sayesinde sıradan yay sistemlerinin fonksiyonlarını güçlendirir. Ayrıca bu yapı sayesinde vücut ısımız dengesini hızla yakalayabildiği için uykuya dalma süreleri kısalır.

Yüzyıllar boyunca İzlanda'nın ana endüstrileri balıkçılık, balık işleme ve tarım olmuştur. 19. yüzyılda İzlandalıların yaklaşık %75'i çiftçilik yapıyordu, ancak yıllar içinde bu oranda yaşanan düşüş ile çiftçilik yapanlar nüfusun %5'inden azını oluşturur hale geldi. Bu sayının gelecekte de düşmeye devam etmesi beklenmektedir. Günümüzde toplam arazi alanının(100.000 km2) sadece %1'i ekim yapılabilir durumdadır.

<span class="mw-page-title-main">Şırdak</span>

Şırdak veya sırmk genellikle Orta Asya'da el yapımı olarak üretilen, dikişli ve çoğunlukla renkli keçe halı ve duvar kaplamasıdır. Kazaklar ve Kırgızlar geleneksel olarak şırdak yaparlar. Bu sanat özellikle Kırgızistan'da canlı tutulmakta ve turistlere de ürün satılmaktadır.