İçeriğe atla

Londinium

Kontrol Edilmiş
Modern Londra haritası üzerine konmuş Londinium (MS 400)

Londinium, Roma İmparatorluğu'nun Britanya'yı kontrol ettiği sürenin büyük çoğunluğu boyunca eyalete başkentlik yapmış tarihi şehirdir. Şehir, günümüzde Londra Şehri'nin bulunduğu bölgede MS 47-50 civarında kurulmuştur. Thames Nehri'nin kıyısındaki önemli bir geçiş noktası üzerinde yer almasından ötürü yerleşke zamanla pek çok yolun kesiştiği bir liman kentine dönüşmüş, 5. yüzyılda terk edilmesine kadar Roma Britanyası'nın ekonomik bir merkezi haline gelmiştir.

Tarihçe

Kurulduğu 1. yüzyılda Londinium günümüzde Londra'da yer alan Hyde Park'ın büyüklüğüne tekabül eden 14 km2'lik bir alanı kaplamıştır. MS 60 veya 61'de Boudica liderliğinde Iceni kabilesinin başlattığı isyanla birlikte Romalı yetkililerin bölgeyi terk etmesiyle şehir yıkılmıştır. Boudica'nın yenilgisini takiben Roma Valisi Gaius Suetonius Paulinus bölgeye askeri üs kurmuş ve şehri yeniden inşa etmiştir.[1] Şehrin yıkılmasının yol açtığı tahribattan sonra eski haline dönmesinin yaklaşık 10 sene içerisinde gerçekleştiği tahmin edilmektedir. 1. yüzyılın sonlarına doğru Londinium hızla büyüyerek eyaletin en büyük şehri konumuna gelmiş, kente devlet yetkililerince bir forum ve amfitiyatro inşa edilmiştir.[2][3] Bu yüzyılın sonunda şehr[4] in nüfusunun 30.000 ile 60.000 kişi arasında olduğu ve çok büyük olasılıkla bölgenin başkenti olan Camulodunum'un (Colchester) yerine başkent yapıldığı tahmin edilmektedir.[5]

Londinium 2. yüzyılın ortasında en yüksek mevkisine ulaştı. Şehrin forumu/bazilikası, İmparator Hadrianus 122'de şehri ziyarete geldiği sırada İmparatorlukta Alplerin kuzeyinde kalan en büyük yapıyı oluşturmaktaydı. Yapılan kazı çalışmaları bu tarihten kısa bir süre sonra büyük bir yangının şehrin önemli bir kısmını yok ettiğine işaret etmektedir. 2. yüzyılın ikinci yarısında Londinium hem alan hem de nüfus açısından küçülme yaşamıştır. Roma hakimiyeti altında önemini korusa da şehirde ilerleyen dönemlerde bir büyüme yaşanmamıştır. Arkeolojik kanıtlar bu dönemde şehrin daha küçük ama stabil bir nüfusa sahip olduğuna işaret etmektedir. 190 ve 225 arasında Romalıların şehrin nehre kıyısı olmayan tarafına savunma duvarları inşa ettikleri kaydedilmiştir. Londra Duvarı olarak adlandırılan bu yapı günümüze kadar kısmen gelmiş olup Londra Şehri'nin yaklaşık sınırlarını oluşturmaktadır.

Britanya'da Roma hakimiyetinin sona ermesiyle bölgede Roma askerlerinin çekilmesi diğer Roma şehirleriyle birlikte Londinium'da da hzılı bir düşüş yaşatmıştır. Arekolojik kanıtlar bu dönemde şehrin limanın kullanılmamaya başlandığını ve devlet binalarının metruklaştığını göstermektedir. Yerli kabilelerin şehirlere akınlar düzenledikleri de bilinmektedir. 5. yüzyılın sonunda şehrin büyük ölçüde yıkıntılardan oluştuğu ve Tower Hill bölgesinde yer alan kilisenin yakılarak yok edilmiş olduğu bilinmektedir.

Demografi

Londinium etnik açıdan çeşitliliğe sahip bir şehir olmuştur. Şehrin, kökenleri Kıta Avrupası, Ortadoğu ve Kuzey Afrika gibi Roma İmparatorluğu'nun çeşitli yerlerine dayanan bireyleri barındırdığı bilinmektedir. 2017 tarihli bir çalışması Farklı periyotlardan 20 birey üzerinde izotop analizine dayanan 2016 tarihli bir çalışma incelenen bireylerin 12'sinin şehir çevresinde büyümüş olduğu, 4'ünün şehre göçmen olarak geldiğini bulmuştur. Kalan 4 bireyin kökeni belirlenememiştir.[6]

Kaynakça

  1. ^ Dunwoodie, Lesley. (2015). An early Roman fort and urban development on Londinium's eastern hill : excavations at Plantation Place, City of London, 1997-2003. Harward, Chiz., Pitt, Ken. Londra: MOLA (Museum of London Archaeology). ISBN 978-1-907586-32-3. OCLC 920542650. 
  2. ^ Marsden, Peter Richard Valentine. (1987). The Roman Forum Site in London : discoveries before 1985. Museum of London. Londra: H.M.S.O. ISBN 0-11-290442-4. OCLC 16415134. 
  3. ^ Bateman, Nick. (2008). London's Roman amphitheatre : Guildhall Yard, City of London. Cowan, Carrie., Wroe-Brown, Robin., Museum of London. Archaeology Service. [London]: Museum of London Archaeology Service. ISBN 978-1-901992-71-7. OCLC 276334521. 
  4. ^ Anne Lancashire (2002). London Civic Theatre: City Drama and Pageantry from Roman Times to 1558. Cambridge University Press. s. 19. ISBN 978-0-521-63278-2. 21 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Aralık 2021. 
  5. ^ Sheppard, 35, google books 26 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  6. ^ Janet Montgomery, Rebecca Redfern, Rebecca Gowland, Jane Evans, Identifying migrants in Roman London using lead and strontium stable isotopes, 2016, Journal of Archaeological Science [1]

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Roma</span> Roma iline bağlı komün (Lazio, İtalya)

Roma veya Roma komünü, İtalya'nın, Lazio bölgesinin ve aynı zamanda Roma ilinin başkentidir. Roma hem şehir hem de özel komün statüsü taşır. Tiber ve Aniene nehirleri arasında ve Akdeniz'e yakındır. Yaklaşık 2,7 milyon nüfuslu şehirde, Katoliklerin ruhani lideri Papa'nın yaşadığı bağımsız devlet Vatikan da yer almaktadır. Bu sebeple Roma'ya bazı kaynaklar tarafından iki devletin başkenti de denilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Batı Roma İmparatorluğu</span> Roma İmparatorluğunun bağımsız yönetilmiş batı yarısı

Batı Roma İmparatorluğu, Roma İmparatorluğu'nun 395 yılında İmparator I. Theodosius tarafından ikiye bölünmesiyle ortaya çıkan bir devlettir. Diğer yarısı ise Doğu Roma İmparatorluğu olan devlet, MS 3. ile 5. yüzyıllar arasında var olmuştur. Batı Roma İmparatorluğu, ayrı bir bağımsız İmparatorluk mahkemesi tarafından yönetildikleri herhangi bir zamanda Roma İmparatorluğu'nun batı eyaletlerinden oluşuyordu. Batı Roma İmparatorluğu ve Doğu Roma İmparatorluğu terimleri modern zamanlarda fiilen bağımsız olan siyasi varlıkları tanımlamak için icat edildi; Çağdaş Romalılar İmparatorluğun iki ayrı imparatorluğa bölündüğünü düşünmediler, ancak onu iki ayrı imparatorluk mahkemesi tarafından yönetilen tek bir yönetim olarak idari bir çare olarak gördüler.

<span class="mw-page-title-main">Antik Roma</span> İlk Çağın en büyük ve en güçlü medeniyeti

Antik Roma, MÖ 9. yüzyılda İtalya Yarımadası'nda kurulan Roma şehir devletinden doğarak tüm Akdeniz'i çevreleyen bir imparatorluk hâline gelen medeniyetin adıdır. Yaklaşık 2.200 yıl boyunca varlığını sürdürmüş olan Roma uygarlığı bir monarşiden oligarşi ve cumhuriyetin bileşimi bir demokrasiye ve daha sonra da otokratik bir imparatorluğa dönüşmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Verona</span> Verona iline bağlı komün (Veneto, İtalya)

Verona, kuzeydoğu İtalya'nın Veneto bölgesinde 2019 itibarıyla 259.608 nüfuslu bir şehirdir. Verona, Veneto bölgesinde bulunan yedi ilden biri olan Verona ili merkezidir. Verona şehri kuzey-doğu İtalya'nın en önemli turizm merkezlerinden biridir. Bunun başlıca nedeni kültürel, mimarî ve tarihî eserleridir, yıl içinde organize edilen birkaç önemli uluslararası fuar ve yaz aylarında Klasik Romalılardan kalma antik Arena da yapımlanan tiyatro ve opera temsilleridir.

<span class="mw-page-title-main">Gallia Narbonensis</span>

Gallia Narbonensis, günümüz Fransa'sının güneyindeki Languedoc ve Provence bölgesinde yer alan antik Roma İmparatorluğu eyaleti.

<span class="mw-page-title-main">Bizantion</span> Eski İstanbulun bulunduğu topraklarda kurulmuş olan antik Yunan kolonisi

Bizantion ya da Byzantium, İstanbul şehrinin kent olarak ilk atası ve Konstantinopolis'ten önceki adıdır. Antik Yunanistan'da bugünkü Topkapı Sarayı'nın bulunduğu bölgede, Boğaz'ın güneybatı girişinde, Haliç ve Marmara Denizi'nin arasında tarihi yarımadanın doğu ucunda kurulmuş bir şehirdir. Efsaneye göre Megara, Argos, Korint'ten gelen Helen kolonici Dorlar tarafından MÖ 667'de kurulmuş ve adını Kral Bizas veya Bizantas'tan almıştır.

Gaius Suetonius Paulinus,, Daha çok Iceni kraliçesi Boudica'nın isyanında kazandığı zaferle ile hatırlanan Roma'lı general.

<span class="mw-page-title-main">Iceni</span>

Iceni ya da Eceni, Roma Britanyasında, aşağı yukarı günümüz İngilteresinin Norfolk yönetim bölgesine rastgelen bölgede MÖ 1. yüzyıl ve MS 1. yüzyıl arasında yaşamış olan Briton kabilesi. Britanya'yı işgali sırasında, MÖ 54 yılında, Jül Sezar'a teslim olan Cenimagni kabilesi bir ihtimale göre Iceni'lerin bir koludur.

<span class="mw-page-title-main">Boudica</span>

Boudica, MS 61 yılında Romalıların Büyük Britanya'daki işgalci güçlerine karşı bir isyan başlatan, Kuzey Britanya'nın Norfolk bölgesinde yaşayan Iceni kabilesinin kraliçesi.

<span class="mw-page-title-main">Pompeii</span> Antik Roma Kenti

Pompeii, Pompei komünü sınırları içerisinde, İtalya'nın kısmi özerk bölgesi Campania'da, Napoli şehri yakınlarında bulunan ve hâlâ kısmen gömülü olan yıkıntı halindeki antik Roma kentidir.

<span class="mw-page-title-main">Brescia</span> Brescia iline bağlı komün (Lombardiya, İtalya)

Brescia, kuzey İtalya'da Lombardiya bolgesinde, merkezi olduğu Brescia ilinde bulunan bir sanayi şehri ve bir komün'dür. Şehir Alp Dağları eteklerinde kuruludur. Lombardiya Bölge merkezi olan Milano'dan sonra, Lombardiya bölgesinde ikinci büyüklükte olan yerleşim merkezidir. Şehir sınırları içindeki nüfusu 2019 itibarıyla 200.423 kişidir. Brescia ili, İtalya'da bulunan en büyük il olup nüfusu 1.2 milyondur.

<span class="mw-page-title-main">Leicester</span> Ingilterede bir şehir

Leicester, Birleşik Krallık'ın İngiltere ülkesinin Doğu Midlands bölgesinde bulunan tek-seviyeli-yerel-idare olan "Leicester Şehri Yerel İdaresi"nin merkezi ve 1919'da krallık beratı ile şehir olma statüsü de kazanmış bir yerleşkedir.

<span class="mw-page-title-main">Londra Şehri</span>

Londra Şehri, eskiden etrafı surla çevrilmiş olan 2,6 kilometre kare araziyi kapsayan ve Büyük Londra'nın küçük ama en tarihî olan kısmıdır.

<span class="mw-page-title-main">St Albans</span>

St Albans, Birleşik Krallık'ın İngiltere ülkesinin Doğu İngiltere bölgesinde ve Hertfordshire kontluğu içinde bulunan ve sınırlı yetkilerle mahalle yerel idaresi statüsünü taşıyan ve Harpenden'i de içeren St Albans Şehir ve Bölgesi Yörel İdaresi ve bir Belediye Reisi (mayor) ile yönetilen ve 1877'de Kraliçe Victoria beratı ile şehir olma statüsü kazanmış bir yerleşkedir.

<span class="mw-page-title-main">Chester</span> İngilterenin Kuzey Batı bölgesinde bulunan yerel idare merkezi ve kent

Chester, Birleşik Krallık'ta İngiltere'nin Kuzey Batı bölgesinde törensel Cheshire kontluğunun merkezi olan ve 2009'dan itibaren "Tek-seviyeli bir yerel idare" şeklinde "Cheshire West ve Chester" adlı bir yerel idare merkezi ve kenttir. 1541'den şehir olma statüsünü taşımaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Britanya'da Roma hakimiyetinin sonu</span>

Britanya'da Roma hakimiyetinin sonu, Roma İmparatorluğu'nun Büyük Britanya'dan çekilmesi üzerine başlayan tarihi dönemi anlatır. Bu dönem tek bir tarihle ifade edilemeyecek kadar karmaşık olmuştur. Adada farklı yerlerdeki Roma hakimiyeti farklı zamanlarda ve farklı mekanizmalarla sona ermiştir.

<span class="mw-page-title-main">Antakya (antik kent)</span> Türkiyede bir antik kent

Antakya, Asi Nehri kıyısına kurulmuş bir antik kent. Kalıntıları günümüz Antakya şehrinde bulunur ve modern şehre ismini verir.

<span class="mw-page-title-main">Camulodunum</span> İngilteredeki Essex sınırları içinde Colchesterda bulunan Antik Roma dönemi kenti

Camulodunum, bugün İngiltere'deki Essex sınırları içinde Colchester'da bulunan Antik Roma dönemindeki önemli bir kenttir. Roma işgalinden önce önemli bir Kelt yerleşim yeridir. Büyük Britanya'daki en eski Roma yerleşimi olarak bilinir. Terhis edilen Romalı askerler için yerleşim olarak planlandığında adı Colonia Claudia Victricensis olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Roma'nın Britanya'yı istilası</span> Romanın Britanyayı İstila Etme Süreci, İstilanın Amaçları ve Sonuçları

Roma'nın Britanya'yı istilası, Roma kuvvetleri tarafından Britanya topraklarının aşama aşama ele geçirilmesinden oluşan bir süreçti.

Aelia Capitolina, MS 70 kuşatmasından sonra neredeyse tamamen yerle bir edilen Kudüs'te,İmparator Hadrian'ın MS 129/130'da Yahuda'ya yaptığı yolculuk sırasında onun tarafından kurulan bir Roma kolonisiydi. Aelia Capitolina'nın kuruluşu ve eski Yahudi tapınağının bulunduğu yere Jüpiter Tapınağının inşası MS 132'de Bar Kokhba isyanının patlak vermesinin nedenlerinden biri olabilir. Aelia Capitolina, Geç Antik Dönem'e kadar koloninin resmi adı olarak kullanıldı ve Arap egemenliği döneminde de ismin "İliya" ya çevrilen Aelia kısmı da Emevi Halifeliği tarafından kullanıldı.