İçeriğe atla

Lomlar

Lomlar
Poşalar

19. yüzyılda Lomlar (Poşalar)
Önemli nüfusa sahip bölgeler
Diller
Lomavren, Ermenice, Gürcüce, Türkçe
Din
Ermeni Apostolik Kilisesi, Sünni İslam

Lomlar veya Poşalar (Ermenice: Բոշա Boşa, Gürcüce: ბოშა Boşa, Rusça: Боша Boşa), Ermenistan, Gürcistan, Türkiye ve az da olsa Azerbaycan'da belli bölgelere dağılmış opluluklardır. Poşa, Gürcüce "Boşa"dan (ბოშა) gelir ve Tao-Klarceti bölgesi ile yakın çevresinde Çingenelere verilen isimdir. Nitekim bu topluluk 1835 Osmanlı nüfus defterinde Çingene anlamında "Kıptî", 1886 Rus nüfus sayımında da "Çingene" (цыгане) olarak kaydedilmiştir.[1][2] Günümüzde Çingene anlamında Boşa adının kullanıldığı tek dil Gürcücedir.

Lomlar veya Poşalar, Hint-Aryan dillerinde ve içinde yoğun Ermenice kelimelerin de bulunduğu Lomca (Lomavren) konuşurlar. 11. yüzyılda Hindistan'dan ayrılmış ve batıya doğru göç etmişlerdir. Günümüzde Domlar, Dombalar ve Rom gibi gruplarla beraber çağdaş Rom halklarının etnolojik yapısını oluştururlar.

Çingenelerin Poşa olarak adlandırıldığı Tao-Klarceti bölgesinde bu topluluk, 1835 nüfus tespitinde Müslüman ve Hristiyan nüfusun bir parçası sayılmamış, "Kıptî" adıyla ayrı bir defterde kaydedilmiştir. Örneğin Çıldır Eyaleti'ne bağlı Ardanuç sancağında 37 hanede 83 erkek bu adla kaydedilmiştir. Erkek sayısı kadar kadın eklenince bu tarihte Ardanuç sancağında yaklaşık 166 Poşanın yaşadığı ortaya çıkar.[1] Aynı topluluk 1886 Rus nüfus sayımında "Çingene" adıyla kaydedilmişti. Bu tarihte Artvin sancağının Ardanuç kazasının Longothevi nahiyesinde 214 Çingene, Şavşet-İmerhevi kazasının Okrobageti nahiyesinde 82 Çingene yaşıyordu. Bu nüfus tespitinde “Çingene”, coğrafi bir yer olmamasına rağmen, bu iki nahiyeyi oluşturan idari birimler sayılmıştır.[3] Bu durum Poşaların bu tarihte yerleşik bir hayata geçmediğini göstermesi açısından da önemlidir. Aynı nüfus sayımında Oltu sancağının Taoskari kazasına bağlı Aşağı Sevkari köyünde, 39'u erkek ve 30'u kadın olmak üzere 14 hanede 69 Çingene kaydedilmiştir. Aynı köyde ayrıca 1 hanede 2 Türk ikamet ediyordu.[4] Bu kayıt ise, Poşların veya Çingenelerin bu bölgede yerleşik hayata geçmeye başladıklarını göstermektedir.

Lomlar genelde tüm Roman halkları gibi bulundukları coğrafya ve ülkelerin dillerini konuşurlar. Günümüzde Ermenistan'da Lomca yani Lomavren dili belli bir düzeyde varlığını korumuș olmasına karşın, Türkiye'de yaşayan Poşalar sadece Lomca kelime haznesi ile Türkçe konuşurlar. Gürcistan'da Tiflis, Kutaisi, Ahılkelek ve Ahıska şehirlerinde, Ermenistan'da Erivan'ın ilçeleri olan (Kanaker-Zeytun, Nork-Maraş) ve Gümrü şehirlerinde yoğun olarak yaşarlar. Türkiye'de ise Artvin, Erzurum, Sivas, Ardahan, Erzincan gibi Kuzey Doğu Anadolu illeri Lom nüfusun ağırlıklı olarak yaşadıkları şehirlerin başında gelir.

Anadolu'da kendini Poşa olarak adlandıran grup göç hareketlerinde Batı'ya gitmemiş Anadolu'da kalmıştır. Çoğunlukla Batı Ermenicesinin yerel varyantını konuştukları görülür. Lomavren diline ait birkaç sözcük vardır.

Kaynakça

  1. ^ a b Faruk Taşkın - Ali İrfan Kaya, Ardanuç Nüfus Defterleri (1835), Ankara, 2018, s.197-199, ISBN 978-605-288-814-8
  2. ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, "Batum oblastı" 1401, 1460". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2024. 
  3. ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, "Batum oblastı" - 1401, 1460". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2024. 
  4. ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, "Kars oblastı" - 804". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2024. 
Wikimedia Commons'ta Lomlar ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Aydoğdu, Şenkaya</span>

Aydoğdu, Erzurum ilinin Şenkaya ilçesine bağlı bir kırsal mahalledir.

<span class="mw-page-title-main">Değirmenlidere, Şenkaya</span>

Değirmenlidere, Erzurum ilinin Şenkaya ilçesine bağlı bir kırsal mahalledir.

<span class="mw-page-title-main">Göllet, Şenkaya</span>

Göllet, Erzurum ilinin Şenkaya ilçesine bağlı bir kırsal mahalledir.

<span class="mw-page-title-main">İğdeli, Şenkaya</span>

İğdeli, Erzurum ilinin Şenkaya ilçesine bağlı bir kırsal mahalledir.

<span class="mw-page-title-main">Ekşinar, Ardanuç</span>

Ekşinar, Artvin ilinin Ardanuç ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Mercimekdüzü</span>

Mercimekdüzü, Tokat ilinin Niksar ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Yukarıkurtoğlu, Ardahan</span>

Yukarıkurtoğlu, Ardahan ilinin Merkez ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Aşağıkurtoğlu, Ardahan</span> Türkiyede bir köy

Aşağıkurtoğlu, Ardahan ilinin Merkez ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Nebioğlu, Ardahan</span> Ardahanda bir mahalle

Nebioğlu, Ardahan ilinin Merkez ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Kırçiçeği, Susuz</span>

Kırçiçeği, Kars ilinin Susuz ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Kolotauri</span>

Kolotauri, Gürcistan'ın Acara bölgesindeki Keda Belediyesinde yer alan bir köydür. 450 rakımlı köy, Açaristskali nehrinin sol kıyısında konumlanmıştır. 2014 nüfus sayımlarına göre köyün nüfusu 473'tür.

Adigeni, Gürcistan’ın Samtshe-Cavaheti bölgesinde, Adigeni Belediyesi’nde bir kasabadır. Ahaltsihe Havzası’nda, Kvabliani Deresi’nin kıyısında, Ahaltsihe-Batum kara yolu üzerinde yer alır. Ahaltishe kentine 32 km uzaklıktadır.

Aho, Acara'nın Keda Belediyesi'ne bağlı bir köydür. Açaritstskali nehrinin sağ kıyısında, deniz seviyesinden 500 metre yükseklikte konumlanmıştır. Keda kasabasına 18 km uzaklıktadır. Sovyetler döneminde köyde bağcılık gelişmiştir. 2014 nüfus sayımınlarına göre köyün nüfusu 594'tür.

Durançam, Ardahan ilinin Göle ilçesine bağlı bir yerleşimdir.

Murgul Kalesi, Artvin ilinin Murgul ilçesinde, Murgul kasabası ile eski adı Gurbin olan Petek köyü tasında, Murgul Çayı'nın sol kıyısında Orta Çağ'dan kalma bir kaledir. Gurbin köyünün sınırları içinde bulunan ve Gurbin Kalesi adını taşıyan kaleye daha sonra Murgul Kalesi denmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Gürcü Kolu</span> Artvin Ardanuç Aşağıırmaklar Bucağı Vadisi

Gürcü Kolu, Artvin ilinin Ardanuç ilçesine bağlı ve Gürcü dilini korumuş olan son köyleri ifade eden bir terimdir. Söz konusu terimin yazılı kaynaklarda kullanımı, 19. yüzyılın son çeyreğine değin uzanmaktadır.

Kopadzeler Kilisesi, tarihsel Şavşeti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı Meşeli köyünün sınırları içinde Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir.

Çeri, Gürcistan'ın Acara Özerk Cumhuriyeti'nde, Hulo ilçesine bağlı bir köydür. Hulo kasabasına 20 kilometre uzaklıktadır.

Paçha, Gürcistan'ın Acara Özerk Cumhuriyeti'nde, Hulo ilçesine bağlı bir köydür.

Gvara, Gürcistan'ın Acara Özerk Cumhuriyeti'nde, Helvaçauri Belediyesi'nde bir köydür. Tarihsel Maçaheli bölgesi köylerinden biridir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.