Lomisa Kilisesi
ლომისა | |
 Lomisa | |
 | |
| Genel bilgiler | |
|---|---|
| Konum | Lomisa Dağı, Duşeti Belediyesi, Mtsheta-Mtianeti, Gürcistan |
| Koordinatlar | 42°24′43″K 44°29′58″D / 42.41194°K 44.49944°D |
| Yükseklik | |
| Zirve | Salon kilisesi |
Lomisa Kilisesi (Gürcüce: ლომისა) Doğu Gürcistan'da bulunan, Yorgi'ye adanmış bir Orta Çağ Hristiyan tapınağıdır. Yapı, 9 veya 10. yüzyılda inşa edilmiş basit bir taş salon kilisesidir. Deniz seviyesinden yaklaşık 2200 metre yükseklikteki bir dağ sırtında (Ksani ve Aragvi vadileri arasındaki su havzası setinde) bulunan Lomisa, Mtiuleti yayla eyaletinin ve civardaki yerlerin başlıca tapınağıdır. Tapınakta her yıl paskalyadan sonraki 7. haftada bir festival düzenlenmektedir. Festivalde hayvanlar toplu olarak kesilerek kurban edilir. Tarihi ve kültürel önemi nedeniyle, kilise Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.[1]
Konumu ve mimarisi
Lomisa tapınağı Duşeti Belediyesindeki yüksek dağlık geçitte, Kvemo Mleta kasabasının 7 km güneyinde ve küçük Pasanauri kasabasının kuş uçuşu 18 km kuzeybatısında konumlanmıştır. Kilisenin bulunduğu Lomisi veya Alevi dağının kuzeyi, günümüzde idari olarak Gürcistan'ın Mtsheta-Mtianeti bölgesinin bir parçası olan tarihi Mtiuleti bölgesindeki Aragvi vadisine bakmaktadır. Ksani vadisinin güneydeki bir kısmı ise, Ağustos 2008'deki Rus-Gürcü Savaşından sonra Güney Osetya sınırları içerisinde kalmıştır.[2]
Lomisa, moloz taştan inşa edilmiş 14.5 × 7.8 m ölçülerinde basit bir salon kilisesidir. Orijinal yapı 9 veya 10. yüzyılda inşa edilmiştir. Daha sonra güney ve kuzeyde yapılmış iki ek bina daha vardır. Kilisenin bazı kısımları harabe olmuş ve bina kısmen toprağa ve döküntüye gömülmüştür. İç mekan tarih boyunca birkaç kez yeniden düzenlenmiştir. Mevcut kilisede, tonozlu tavan pilasterlar tarafından sabitlenmiş kemerin üzerinde durmaktadır. Boyuna duvarlar nişlidir. Kilise binası, bir zamanlar kilisenin güneyindeki iki katlı çan kulesini oluşturan düzensiz sütunlar da dahil olmak üzere çeşitli yapıların kalıntıları ile çevrilidir.[3]
Tarihi
Lomisa birçok yerel efsane ve halk masalında kendine yer bulmaktadır. Kilisenin, Harezm tutsaklığındaki 7.000 Gürcünün Aziz Yorgi ikonasının mucizevi müdahalesiyle kurtuluşunu anmak için buraya inşa edildiği söylenmektedir. Aziz Yorgi ikonası, Loma ("aslan") adı verilen bir öküze monte edilmiştir. Başka bir efsaneye göre, bir kraliyet dekolmanı kaptanı, yakacak odun için kilisenin kapısını doğradığında ikonanın gazabına maruz kalmıştır: askerler kör edilmiş ve kaptan kiliseye demir bir kapı bağışlama sözü verene görme yetileri ellerinden alınmıştır. Kilisenin içinde, 16 ve 17. yüzyıllara ait Gürcüce metinlerin yazılı olduğu demir yazıtla kaplanmış, meşe ağacından yapılmış bir kapı bulunmaktadır. Kilisede ayrıca büyük bir eski demir zincir bulunmaktadır. İnananlar, bir dilek dilemek için bu zinciri boyunlarına dolayıp tapınakta üç kez saat yönünün tersine dolaşırlar.[4][5]
Lomisa, tarihsel olarak Doğu Gürcistanlı dağcılar için en kutsal Hristiyan tapınağı olmuştur. Dağcıları tapınağa en çok bağlayan şey Aziz Yorgi kilisesidir.[6] Lomisa, yerel halkın savaş ve barış konuları hakkında toplanıp tartışma yaptığı bir yerdi. Kilise, Gürcü kraliyetinin ve soyluların himayesinde olmaktan memnundu.[4] Aynı zamanda kilisenin kendi Orta Çağ köylüleri vardı. 1320'lerde Kral V. Giorgi, Lomisa'da, Darial Geçidi'ne yaptığı yolculuktan dönerken Aziz Yorgi'de dua etmek için durmuştur. Kral V. Giorgi, dağlık vadileri daha iyi bir hale getirmek için birtakım yasalar çıkarmıştır; yasadaki maddelerden birine göre, Kral ya da herhangi birisi bir Lomisa köylüsünü öldürürse 1.500 parça gümüş para ödeme cezasına çarptırılacaktır.[6][7]
Lomisa tapınağında, ikonalar, haçlar, semboller ve çeşitli mutfak eşyaları gibi birçok kilise eşyası korunmuştur. Prens Vahuşti, 1745'te derlediği Gürcistan coğrafyası adlı eserinde, kilisenin çok sayıda ikona, haç, altın ve gümüşe ev sahipliği yaptığını yazmıştır.[8] Günümüze kadar gelen bu eşyalardan bazıları, Mleta'daki bir kilise veya Tiflis'teki müzeler gibi daha güvenli ve erişilebilir yerlerde korunması için kaldırılmıştır. Bu eserlerin arasında, Lomisa Kilisesine Aragvi eristavisi ("dük") tarafından bağışlanan kaplar ve Gürcü Prens Vahtang'ın eşi Prenses Ketevan (1744-1808) tarafından sunulan gümüş bir mumluk da bulunmaktadır. praying St. George of Lomisa to grant them children in an inscription on the item.[4]
Lomisoba
Lomisa kilisesi her yıl kutlanan Lomisoba (anlamı, "Lomisa ile ilgili") festivaline ev sahipliği yapmaktadır. Festival, muhtemelen Hristiyanlık öncesi dönemdeki tarikatların başlattığı ve Aziz Yorgi'nin döneminde geliştirilen bir gelenektir. Her yıl, Paskalya'dan sonraki yedinci haftanın çarşambasında, özellikle Mtiuleti, Hevi ve Hevsureti olmak üzere Gürcistan'ın çeşitli bölgelerinden binlerce insan festival için Lomisa kilisesine hacca gitmektedir. Festival, yüzlerce hayvanın ve özellikle koyunların, kiliseye çok uzak olmayan bir vadide katledildiği geniş çaplı bir hayvan kurban etme ritüelidir. 2010'larda gelenek, hayvan hakları aktivistleri tarafından her yıl daha fazla eleştirildi, ancak yerel halk geleneği terk etme çağrısını reddetti. Gürcü Ortodoks din adamları, kilisenin kansız kurbanlıkları tercih ettiğini belirtmiş ancak hayvan öldürme geleneğini ve beraberinde getirdiği kurbanlıkları yasaklayamayacağını açıklamıştır.[9][10]
Kaynakça
- ^ "List of Immovable Cultural Monuments" (PDF) (Gürcüce). National Agency for Cultural Heritage Preservation of Georgia. 12 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 25 Temmuz 2019.
- ^ "Lomisoba celebration — the door on one side and the key on the other side of the ABL" (İngilizce). EUMM in Geoorgia. 12 Haziran 2012. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ağustos 2019.
- ^ Dvali, T; Kakhadze, K; Ramishvili, A; Jorbenadze, B, (Ed.) (2008). საქართველოს ისტორიისა და კულტურის ძეგლთა აღწერილობა, ტ. 2 [Historical and cultural monuments of Georgia: Summa, vol. 2] (Gürcüce). Tiflis: Metsniereba. ss. 324-325. ISBN 978-99928-20-43-8.
- ^ a b c Makalatia, Sergi (1930). მთიულეთი [Mtiuleti] (Gürcüce). Tiflis. ss. 167-176.
- ^ Nasmyth, Peter (2006). Walking in the Caucasus: Georgia. I.B.Tauris. ss. 54-57. ISBN 9781845112066.
- ^ a b Wardrop, Oliver (Temmuz 1914). "Laws of King George V, of Georgia, Surnamed "The Brilliant"". The Journal of the Royal Asiatic Society of Great Britain and Ireland. ss. 611, 624. JSTOR 25189201.
- ^ Charachidzé, Georges (1971). Introduction à l'étude de la féodalité géorgienne. Paris: Librairie Droz. ss. 39-41. ISBN 9782600033480.
- ^ Wakhoucht, Tsarévitch (1842). Brosset, Marie-Félicité (Ed.). ღეოღრაჶიული აღწერა საქართველოჲსა. Description géographique de la Géorgie [Description of the Kingdom of Georgia] (Gürcüce ve Fransızca). S.-Pétersbourg: A la typographie de l'Academie Impériale des Sciences. ss. 222-223. 31 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2019.
- ^ Topuria, Tea; Gogua, Giorgi (5 Haziran 2015). "ლომისობა – მსხვერპლშეწირვის ტრადიცია" [Lomisoba — the tradition of sacrifice] (Gürcüce). Radio Free Europe/Radio Liberty (Georgian service). 7 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2019.
- ^ Lomidze, Eka (19 Haziran 2014). "Lomisoba – Religious Fervor OR Mindless Slaughter of Animals?". 8 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ağustos 2019.
