İçeriğe atla

Lomaşeni Bağları

Lomaşeni Bağları (Gürcüce: ლომაშენის ბაღები), tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin merkez ilçesinde kalan Lomaşeni köyünde ünlü bağlardı. Bu bölgede günümüze adı ulaşan diğer iki önemli bağ ve bahçe, Gverda Bağları ile Goraşeti Bağları'dır.

Lomaşeni Bağları adını, eski bir Gürcü yerleşimi olan Lomaşeni'den alır. Lomaşeni, "Loma'nın köyü" anamına gelir ve Loma, Gürcüce aslan anlamındaki "lomi" (ლომი) kelimesinden türemiş kişi adıdır.[1][2] Lomaşeni Bağları'nın zeytiniyle de ünlü olduğu, Gürcü zeytin çeşitlerinden birinin Lomaşenisi adını taşıyor olmasından anlaşılmaktadır.[3] Nitekim burada yetişen en iyi zeytin çeşitlerinin Rus idaresi sırasında ıslah edilmesi yolu izlenmiş ve gelişmiş yöntemlerle zeytinyağının çıkarılması konusunda denemeler yapılmıştır. 1899 yılında Lomaşeni'de Artvin kazasında en iyi zeytin çeşitlerini halka dağıtmak amacıyla bir fidanlık kurulmuştu. Lomaşeni Bağları bu tarihte Kafkasya'nın en büyük zeytin ağacı ekim alanı olarak hizmet veriyordu. Fidanlık aynı zamanda bölgede yetiştirilen meyve ağaçları yetiştirip dağıtımından, yerel sahiplere bahçe bakımının doğru ilkelerini tanıtmaktan sorumluydu. Bu yolla burada yetişen meyveler korunmuş ve çevrede yaşayan halka bölgeye uygun zeytin ve meyve fidanları sağlanmıştır.[4][5][6]

Lomaşeni Bağları, Rus idaresinde Çar II. Nikolay'a atfen halk arasında "Nikola Bahçesi" şeklinde adlandırılmıştır. Bu döneme bağlı olarak "Çarın Bağları" ve "İmparator Bağları" olarak da anılan Lomaşeni Bağları, sayfiye yeri olarak da kullanılmıştır.[7] Lomaşeni köyünün adı, bu ünlü bağ ve bahçelerden dolayı 1925 yılında "Milletbağı" şeklinde değiştirilmiş, daha sonra da buraya "Bahçeciler" adı verilmiştir.[8][9] Muvahhid Zeki Artvin vilayeti üzerine 1927 yılında yayımlanan kitabında Lomşeni Bağları'na "Kral Bağçesi" adıyla kurulmuş olan bağ ve bahçelerde Rus idaresinde turfanda ziraatın yapıldığını, bir süre boş kaldıktan sonra "Millet Bağçesi" adıyla yeniden imarına girişildiğini yazmıştır.[10] Lomaşeni Bağları'nın bulunduğu yer günümüzde TOKİ evlerinin inşaat alanına dönüştürülmüştür.

Kaynakça

  1. ^ "ლომი" - A Comprehensive Georgian-English Dictionary, Londra, 2006, 2 cilt 25 Ağustos 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 0-9535878-3-5
  2. ^ Klarceti (კლარჯეთი), Mamia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Şota Mamuladze, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Cemal Karalidze, Batum, 2016, s. 638/ 9 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-8969-5
  3. ^ M. Ğlonti, Zeytin (ზეთისხილი), Tiflis, 1960, s. 30.
  4. ^ Очеркъ современнаго cocтoянiя огородничества, Petersburg, 1899, s. 100
  5. ^ "Кавказ, 5 Ocak 1901, sayı 4" (PDF). 18 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 16 Ağustos 2024. 
  6. ^ "Кавказ, 6 Mart 1998, sayı 61" (PDF). 17 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 16 Ağustos 2024. 
  7. ^ Dağlardan Denize Artvin (Derleyen Rahşan İnal), İstanbul, 2024, s. 11, ISBN 978-975-05-3681-6
  8. ^ "Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumat-ı Umumiye, 1927, s. 112". 6 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2024. 
  9. ^ Taner Artvinli, Artvin Yer Adları Sözlüğü, İstanbul, 2013, s. 180, ISBN 978-605-5708-85-6.
  10. ^ Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumat-ı Umumiye, İstanbul, 2010 (yeniden basım), s. 44, ISBN 978-9944-197-52-6.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Karşıköy, Borçka</span>

Karşıköy, Artvin ilinin Borçka ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Tütüncüler, Artvin</span>

Tütüncüler, Artvin ilinin Merkez ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Vezirköy, Artvin</span>

Vezirköy, Artvin ilinin merkez ilçesine bağlı bir köydür. Eski adı Vazria'dır. Bu ad Türkçede Vazriya biçimi almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Zeytinlik, Artvin</span>

Zeytinlik, Artvin ilinin Merkez ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Bereket, Ardanuç</span>

Bereket, Artvin ilinin Ardanuç ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Çıralar, Ardanuç</span>

Çıralar, Artvin ilinin Ardanuç ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Adagül, Borçka</span>

Adagül, Artvin ilinin Borçka ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Arkaköy, Borçka</span>

Arkaköy, Artvin ilinin Borçka ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Demirciler, Borçka</span>

Demirciler, Artvin ilinin Borçka ilçesine bağlı bir köydür. Eski adı Mamanati'dir. Bu ad Türkçeye Mamanat olarak girmiştir. Demirciler eski Pançureti ve Kostaneti köylerini de kapsamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kale, Borçka</span>

Kale, Artvin ilinin Borçka ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Kaynarca, Borçka</span>

Kaynarca, Artvin ilinin Borçka ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Akpınar, Borçka</span> Artvin köyü

Akpınar, Artvin ilinin Borçka ilçesine bağlı bir köydür.

Kostaneti, tarihsel Klarceti bölgesinin yerleşim yerlerinden biridir. Günümüzde Artvin ilinin Borçka ilçesinde yer alır ve adı Kestane olarak değiştirilmiştir. Kestane köyü daha sonra Demirciler köyünün bir mahallesine dönüştürülmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Artvin'de bağcılık</span> bağcılık kültürü

Artvin'de bağcılık, dünyanın en eski bağcılık geçmişine sahip Gürcistan'ın tarihsel bölgeleri olan Lazeti, Klarceti ve Şavşeti bölgelerindeki geleneğe dayanmaktadır. Nitekim geleneksel Gürcü şarap küpleri olan Kvevri (ქვევრი) kalıntıları Şavşat ilçesinin Otluca, Ardanuç ilçesinin Güleş, Artvin'in merkez ilçesinde Bağcılar gibi yerlerde ortaya çıkarılmıştır. Öte yandan Gürcistan'ın Acara ve Guria bölgeleri ile Artvin'de benzer asma cinslerinin varlığı da bunu işaret etmektedir. Bu asma cinslerinin bazılarının adları, bugünkü Artvin bölgesindeki yer adlarıyla ilişkilidir. Livanura, Klarculi, Şavşuri, Orcohuli, Hopaturi gibi üzüm türleri bunların başında gelir. Klarceti-Şavşeti bölgelerinden Gürcistan'a götürülen asma cinslerine, götüldüğü yerlere atfen Livanura, Klarculi, Şavşuri gibi adlar sonradan verilmiş olup özgün adları bilinmemektedir. Bunların dışında, Gürcistan'ın genelinde yaygın olan şaraplık üzüm Saperavi, Artvin ilinin Berta vadisinde, "Gverda (Güverda) Bağları" olarak bilinen bağlarda yetiştirilmektedir.

Lomaşeni, Artvin ilinin merkez ilçesinin sınırları içinde bir yerleşimdir. Günümüzde "Bahçeciler" adıyla Seyitler köyünün bir mahallesi olan Lomaşeni, eskiden bağlarıyla ünlüydü. Tarihsel Gürcü coğrafyasında yetişen Lomaşenisi adlı zeytin türü adını bu köyden alır.

Svetibari, Artvin ilinin merkez ilçesinin sınırları içinde bir yerleşimdir. Günümüzde "Subaşı" adıyla Seyitler köyünün bir mahallesidir.

Gürcistan'da zeytin cinsleri, tarihsel Gürcistan sınırları içinde yetişen zeytin cinslerini ifade eder. 1960 yılında yayımlanan bir kaynakta altmıştan fazla zeytin türü tanımlanmıştır. Gürcü zeytin cinslerinin çoğunun kökeni Artvin bölgesine dayanır. Gürcü coğrafyasının diğer bölgelerine de eski çağlarda buradan yayılmıştır.

Gorvala, tarihsel Gürcü coğrafyasına özgü bir zeytin cinsidir. Bu coğrafyanın bir parçası olan Tao-Klarceti bölgesinde "Gorvala" veya "Gorvela" olarak bilinir.

Lomaşenisi tarihsel Gürcü coğrafyasına özgü bir zeytin cinsidir. Adını, bugün Artvin ilinin merkez ilçesi sınırları içinde kalan Lomaşeni köyünden alır ve bu türün bu civarda yetiştiği anlaşılmaktadır. Lomaşeni günümüzde Bahçeciler adıyla Seyitler köyünün bir mahallesidir.

Tasiuri, tarihsel Gürcü coğrafyasına özgü bir zeytin cinsidir. Artvin bölgesine özgü bir zeytin türüdür ve başka bölgelere buradan yayılmıştır. Artvin bölgesinde bir zeytin cinsine verilen "Sati" adı, Tasiuri kelimesinin kökü olan "Tasi"den metatez yoluyla değişime uğramış olabilir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.