Doğu Roma İmparatorluğu veya Bizans İmparatorluğu ya da kısaca Bizans, Geç Antik Çağ ve Orta Çağ boyunca Roma İmparatorluğu'nun devamı şeklinde var olan ve başkenti Konstantinopolis olan ülke. 5. yüzyılda Batı Roma İmparatorluğu'nun dağılışı ve çöküşü sürecinden sonra ayakta kalan imparatorluk, 1453'te Osmanlı'ya yenik düşünceye kadar yaklaşık bin yıl boyunca var olmaya devam etmiştir. Var olduğu sürenin başı ve ortalarını kapsayan çoğunda, Avrupa'da ekonomik, kültürel ve askerî bakımdan en güçlü ülkeydi. "Bizans İmparatorluğu" ve "Doğu Roma İmparatorluğu" terimleri ülkenin yıkılışından sonraki tarihçiler tarafından yaratılmış olup imparatorluk vatandaşları kendi ülkelerine Roma İmparatorluğu, veya Romania ; kendilerineyse "Romalılar" demekteydi.
IV. Romanos ya da yaygın Türkçe adıyla Romen Diyojen, 1068 ile 1071 arasında hüküm süren Bizans imparatoru. Anadolu'yu Türklere karşı savunmak için tahta çıkıp büyük bir ordu topladı ama Malazgirt Meydan Muharebesi'nde Alparslan'a karşı başarısız olunca tahttan indirildi ve Bizans tarafından gözlerine mil çekildi. Gözlerine mil çekme işlemi çok kötü yapıldığı için öldü.
VIII. Mihail Paleologos, 1259-1282 arasında Bizans İmparatorluğu'nu yönetmiştir. VIII. Mihail, 1453'te Osmanlı Devleti tarafından İstanbul'un Fethi'ne kadar, Bizans İmparatorluğu'nda hükmünü sürdüren, Paleologos Hanedanı'nın kurucusu olmuştur. 1261'de Konstantinopolis şehrini Dördüncü Haçlı Seferi sonucu kurulan Latin İmparatorluğu elinden almış ve İznik İmparatorluğu'nu değiştirerek Bizans İmparatorluğu'nu yeniden kurmuştur.
V. İoannis Paleologos, Bizans imparatoru III. Andronikos ile Savoyalı Anna'nın oğludur. Anne tarafından dedesi Savoya Kontu V. Amadeus ve anneannesi onun ikinci karısı olan Brabantlı Maria'dır. V. İoannis 1341'de daha dokuz yaşında iken babasının ölümü üzerine tahta çıkmıştır.
Matheos Asanis Kantakuzinos, 1353 ile 1357 arasında Bizans imparatoru olmuştur.
V. Andronikos Paleologos. 1390 ve y. 1400 - c. 1407) arasında babası VII. İoannis ile birlikte ortak imparatorluk yapmıştır.
İstanbul kuşatmaları listesi, günümüzde Türkiye sınırları içerisinde yer alan İstanbul'un tarih boyunca yaşadığı kuşatmaların derlendiği listedir. Marmara Denizi'nin Karadeniz'e açıldığı boğazı denetleyen noktada, Asya ile Avrupa arasındaki kara bağlantısının üzerinde kurulu olan şehir, İpek Yolu'nun da geçtiği bu stratejik konumu nedeniyle farklı halklarca birçok kez ele geçirilmek istenmiştir.
VII. Mihail Dukas, Bizans imparatoru 1071-1078. VII. Mihail, X. Konstantinos Doukas ile Eudokia Makrembolitissa'nın büyük oğullarıdır. Malazgirt'deki yenilginin ardından Bizans İmparatorluğu'nun başına geçti. Tahta geçtiğinde artık Bizans en güçlü Hristiyan devleti olma vasfını yitirmiş ve bir çöküş dönemine girmişti. Hükümdarlığı sırasında enflasyon dolayısıyla Bizans parası değer kaybettiği için Parapinakēs, "dörtte-bir eksik" namı ile anılmıştır.
III. Leon, 717'den 741'deki ölümüne dek hüküm süren Bizans imparatoru. Tahta geçmesi ile birlikte 695'ten beri süregelen Yirmi Yıllık Anarşi dönemini sonlandıran III. Leon döneminde Arapların Konstantinopolis kuşatması püskürtülmüş, Ekloga adında yeni bir kanun yazılmış ve ikonoklazm başlamıştır.
V. Konstantinos, 741'den 775'teki ölümüne dek hüküm süren Bizans imparatoru. Araplar ve Bulgarlara karşı olan başarılı seferleri ile bilinmektedir. Saltanatı ikonoklazmın en sert uygulandığı dönemdir ve bu nedenle vaftiz edilirken kutsal suya pislediği yönünde olan inanca uygun olarak ikonofiller arasında "gübreleyen" anlamına gelen "kopronimos" lakabı ile anılmıştır.
II. İoannis Komninos ya da Comnenus 1118 ile 1143 yılları arasında Bizans imparatoru. Ayrıca "İyi İoannis" veya "Güzel İoannis" (Kaloïōannēs) olarak da bilinir, imparator I. Aleksios ile İrini Dukena'nın en büyük erkek çocuğu ve Komninos Restorasyonu boyunca hüküm süren ikinci imparatordur. İoannis, yarım yüzyıl önce Malazgirt Meydan Muharebesi'nden sonra imparatorluğunun uğradığı zararı telafi etmeye kararlı, dindar ve kendini adamış bir hükümdardı.
II. Anastasios, 713-715 yılları arasında hüküm süren Bizans imparatoru.
V. Mihail Kalafates, 1041-1042 yılları arasında tahtta kalan Bizans imparatoru.
VIII. Konstantinos, 962-1025 yılları arasında kardeşi II. Basileios'la birlikte ortak imparator, 1025-1028 yılları arasında ise tek başına tahtta kalan Bizans imparatoru.
Roma imparatoru, ilk olarak MÖ 27 yılında teşkil edilen Roma İmparatorluğu'nun hükümdarlarınca kullanılmaya başlanan unvan. İlk Roma imparatorları kendilerini princeps olarak tanımlarken ileriki dönemlerde augustus ve caesar unvanları da imparator ile eşanlamlı hale gelmiştir.
Şamlı İoannis veya Şamlı Yuhanna, Doğu dünyasında tanınan adıyla Yuhannâ ed-Dımaşkî, Suriyeli Hristiyan aziz, teolog, Kilise Babası ve Kilise Doktoru.
Bizans ikonoklazmı, Bizans İmparatorluğu'nda ikonaların tahrip edildiği ve ikonalarla ilişkili her türlü dinî pratiğin yasaklandığı dönemdir. Grekçe bir terim olan ikonoklazm, "tasvir kırıcılık" anlamına gelmekle beraber kültürel değer taşıyan çeşitli maddi ögelerin siyasi ya da dinî sebeplerle bilinçli olarak imha edilmesini tanımlamaktadır. Bu düşünceye sahip olan insanlara ikonoklast, karşıtlarına ise ikonolatrai denmekteydi. İki farklı dönem hâlinde cereyan eden Bizans ikonoklazmının ilk devresi III. Leon'un 726 yılında Halki Kapısı üzerinde bulunan İsa heykelini indirmesi ile başlayıp 787'de İkinci İznik Konsili'nin ikonoklazmı lanetlemesi ile son bulurken ikinci devre ise 814'te V. Leon tarafından yine Halki İsası'nın yerinden indirilmesi ile başlayarak 843'te yine bir konsilin ikonoklazm karşıtı kararları ile sonlanmıştır.
Ekloga, III. Leon'un 726 yılında kendi ve oğlu V. Konstantinos adına yayımladığı hukuk derlemesi.
Bizans-Macar Savaşı Tuna'da 1127-1129 yılları arasında Bizans ve Macar kuvvetleri arasındaki savaştır. Bizans birincil kaynakları olan Kinnamos ve Honiatis, bu sefer hakkında çok az ayrıntı verirler; tarih belirtmemişler ve söyledikleri önemli ölçüde farklılık gösterir. Burada 1127-1129 arası sunulan kronoloji, Michael Angold ve diğer bilginlerin iznini takip eder, ancak John Fine olayları daha eski 1125-1126 tarihlerine yerleştirir. Bizanslı vakainüvis Nikitas Honiatis'a göre Bizans kenti Braničevo vatandaşları "ticaret yapmak için" Bizans İmparatorluğu'na "gelen Macarlara saldırdılar ve yağmaladılar, onlara karşı en kötü suçları işlediler". II. István, yaz aylarında imparatorluğa saldırdı. Birlikleri Belgrad, Braničevo ve Niş'i yağmaladılar ve Macaristan'a dönmeden önce Serdika ve Filippopolis çevresindeki bölgeleri talan ettiler. Buna cevap olarak II. İoannis, 1128 yılında Macaristan'a yürüdü, kraliyet birliklerini Haram Muharebesi'nde mağlup etti ve "Macaristan'ın en zengin toprakları olan Frangochorion'u ele geçirdi", bu topraklar günümüzde Sırbistan'dır. Macarlara karşı kazandığı zaferin ardından II. İoannis, Sırplara karşı ceza niteliğinde bir baskın başlattı. Bizanslılar için bunun tehlikesi, Sırpların kendilerini Macaristan ile aynı tarafa geçmeleriydi. Birçok Sırp esir alındı ve bunlar, askerlik karşılığı Küçük Asya'da Nikomedia'da iskan edildiler. Bu, kısmen Sırpları teslim olmaya teşvik etmek ve kısmen Doğudaki Bizans sınırını Türklere karşı güçlendirmek için yapıldı. Sırplar bir kez daha Bizans himayesini kabul etmek zorunda kaldılar. Macaristan'da ise, Haram Muharebesi'nde alınan yenilgi II. István'ın otoritesini sarsmıştı, kendilerini kral ilan eden 'Bors' ve 'İvan' isimli iki kontun başlattığı ciddi bir isyanla karşı karşıya kaldı. Her ikisi de nihayetinde mağlup edildi, İvan'ın başı vurulurken Bors Bizans'a sığındı. Hasta olup, anavatanında tedavi gören István, İoannis Kinnamos'a göre, hiçbir mücadeleye katılamadı. İoannis Kinnamos, István'ın Bizans İmparatorluğu'na karşı ikinci bir seferini yazar, İoannis Kinnamos, Stephen tarafından Bizans İmparatorluğu'na karşı ikinci bir kampanya yazar, Olomouc Dükü Václav komutasındaki Bohemya takviyeleri tarafından desteklenen Macar birlikleri Braničevo'yu bir saldırı ile alıp ve kalesini yıktı. Muhtemelen Kral Stephen otoritesini teyit etmek için için, Macarlar İoannis tarafından derhal yeniden inşa edilen Bizans sınır kalesi olan Braničevo'ya saldırarak, düşmanlığı yenilediler. Daha fazla Bizans askeri başarısı - Honiatis birkaç çatışmadan bahseder - barışın tesisi ile sonuçlandı. Kinnamos, barış kurulmadan önce gerçekleşen bir Bizans yenilgisini anlatır ve bu da seferin tamamen tek taraflı olmadığını gösterir. Ancak Macar kayıtları, Kral Stephen'ın tekrar mağlup edildiğini ve sonuç olarak Bizans şartları ile barış müzakere etmek zorunda kaldığı konusunda Honiatis ile anlaşır. Tarihçi Ferenc Makk, İmparator II. İoannis'in geri çekilmek zorunda kaldığını ve barış için taelpte bulunduğunu ve anlaşmanın Ekim 1129'da imzalandığını belirtir. Bizanslılar Braničevo, Belgrad ve Zemun'un kontrollerini onaylandılar ve ayrıca 1060'lardan beri Macarların elinde olan Syrmia bölgesini kurtardılar. Macar hak iddia eden Álmos'un, 1129'da ölmesi büyük sürtünme kaynağını ortadan kaldırdı.
Şayzar Kuşatması, 28 Nisan - 21 Mayıs 1138 tarihleri arasında gerçekleşmiştir. Bizans İmparatorluğu, Antakya Prensliği ve Urfa Kontluğu'ndan oluşan müttefik kuvvetleri Müslüman Suriye'yi işgal etti. Ana hedefleri Halep kentinden geri çekilen birleşik Hristiyan orduları, saldırı ile bir dizi müstahkem yerleşim yerlerini ele geçirdiler ve sonunda Münkız Emirliği'nin başkenti Şayzar'ı kuşattılar. Kuşatma şehri ele geçirdi, ancak kaleyi ele geçiremedi; Şayzar Emiri'nin tazminat ödemesi ve Bizans imparatorunun vasalı olmasıyla sonuçlandı. Bölgenin en büyük Müslüman prensi I. İmâdüddin Zengî'nin güçleri müttefik ordusuyla çatışmaya girdi, ancak müttefik ordusu savaş riskine girmeyecek kadar güçlüydü. Sefer, Bizans egemenliğinin kuzey Haçlı devletleri üzerindeki sınırlı doğasının ve Latin prensleri ile Bizans imparatoru arasında ortak amaç eksikliğinin altını çizdi.