İçeriğe atla

Lockheed SR-71 Blackbird

Lockheed SR-71 "Blackbird", Amerikan havacılık şirketi Lockheed Corporation tarafından geliştirilen ve üretilen uzun menzilli, yüksek irtifa, Mach 3+ stratejik keşif uçağıdır. SR-71, "Blackbird" ve "Habu" dahil olmak üzere çeşitli takma adlara sahiptir.[1]

SR-71 Blackbird
Sierra Nevada Sıradağları (Kaliforniya) üzerinde bir SR-71B eğitim uçağı (1994). Yüksekteki ikinci kokpit eğitim görevlisi içindir.
Sierra Nevada Sıradağları (Kaliforniya) üzerinde bir SR-71B eğitim uçağı (1994). Yüksekteki ikinci kokpit eğitim görevlisi içindir.
TürüStratejik Keşif
Ulusal köken ABD
ÜreticiLockheed-Skunk Works
TasarımcıClarence "Kelly" Johnson
İlk uçuş22 Aralık 1964
Hizmete giriş1966
Hizmetten çıkış1998
DurumuHizmet dışı
Üretim sayısı32

1966 yılında üretilmiştir. Uçağın adı aslında RS-71'di; ancak dönemin Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Johnson'un uçağın geliştirme aşamasında uçağın adını yanlış telaffuz etmesi sonucu SR-71 olarak adlandırılmaya başlandı. YF-12A'dan geliştirilmiş olup, iki kişilik mürettebatı vardır. Clarence "Kelly" Johnson tarafından tasarlanmıştır. Radara görünmesine rağmen, çok hızlı olması en büyük özelliğidir. 1995 yılında kullanımdan kaldırılmıştır. Ayrıca bu uçakta radar yansımalarını önleyen siyah rengi ve görevi (gizli bilgiler toplamak) yüzünden "Blackbird (Karakuş)" adı verilmiştir. Uzun mesafelerde en iyi avcı uçaklarından daha hızlıdır (Mach 3 = Saatte 2.500 mil veya 3.500 km den fazla) ve saldırıdan korunacak bir irtifada (25.000 m - 95 bin feet ) uçabilir. Algılama cihazlarıyla ve hava-havaya veya karadan-havaya füzeleri şaşırtacak sistemlerle doludur. Kızılötesi kameralar, sıcaklık algılayıcıları ve üzerinde uçulan arazinin görüntülerini anında aktarmaya yarayan vericilerle donatılmıştır. Blackbird'ün algılayıcıları saatte 155.000 km den fazla bir alanı taramaya imkân verir. SR 71'ler soğuk savaş sırasında Rusya'nın gizli birliklerini bulabilme nokta hedef tarifi sağlayan bir gizlilik projesidir. Bu çok önemli program 1991 Sovyetler Birliği'nin parçalanmasında büyük rol oynadığı bu buna benzer Amerika'nın keşif uçakları ve ELF verici istasyonları buna benzer casusluk timlerinin bütünüdür. 1990'da yapılan testlerde, SR-71 lerin saatte 5682 km den fazla hız yapması durumunda, dış sıcaklığı 1500 F'a (yaklaşık 815 santigrat derece) ulaştığı halde uçağın hareket kabiliyetinde bir değişme olmadığı görülmüştür. SR 71 savaş uçağı temel olarak A-12 esas alınarak tasarlanmış ve modernize edilmiştir. Bu savaş uçağının Rus hava kuvvetlerindeki karşılığı Tu-22 BLINDER TUPOLEV savaş uçağıdır.

Geliştirme

Arka plan

Lockheed'in bir önceki keşif uçağı, Merkezi İstihbarat Teşkilatı (CIA) için tasarlanmış olan nispeten daha yavaş olan "U-2" uçağıydı 1957 yılının sonlarında CIA, savunma şirketi Lockheed'e tespit edilemeyen bir casus uçak yapması için başvurdu. "Archangel" adı verilen proje, Lockheed'in Burbank, Kaliforniya'daki Skunk Works biriminin başkanı Kelly Johnson tarafından yönetiliyordu. Archangel projesi üzerindeki çalışmalar 1958 yılının ikinci çeyreğinde U-2'den daha yüksek ve daha hızlı uçma hedefiyle başladı. On aylık bir süre içinde birbirini izleyen 11 tasarım arasından "A-10" en önde gidendi. Ancak buna rağmen, şekli onu radar tespitine karşı savunmasız kılıyordu. 1959 yılının mart ayında CIA ile yapılan bir toplantıdan sonra, tasarım uçağın radarlar tarafından tespit edilebilirliğini %90 azaltacak şekilde değiştirildi. CIA, 11 Şubat 1960'ta Skunk Works'ün "A-12" adı verilen bir düzine casus uçak üretmesi için 96 milyon ABD Doları (2023'te ~758 milyon ABD Doları) tutarında bir sözleşmeyi onayladı. 1960 yılında Francis Gary Powers'ın U-2 uçağının düşürülmesi, bu uçağın savunmasızlığının ve A-12 gibi daha hızlı keşif uçaklarına duyulan ihtiyacın altını çizmiştir.[2]

A-12 ilk olarak 25 Nisan 1962'de Nevada'daki Groom gölü (51. Bölge) üzerinde uçmuştur. On üç adet üretildi; üç adet YF-12 avcı uçağı prototipi ve iki adet M-21 insansız hava aracı taşıyıcısı olmak üzere iki varyant da geliştirildi. Uçağın "Pratt & Whitney J58" jet motoruyla güçlendirilmesi planlanmıştı, ancak geliştirme programının uzaması sebebiyle başlangıçta daha az güçlü "Pratt & Whitney J75" jet motoru ile üretildi. J58'ler kullanılabilir hale geldikçe güçlendirildi ve serideki sonraki tüm uçakların (A-12, YF-12, M-21) yanı sıra SR-71 için de standart motor haline geldi. A-12 1968'de emekliye ayrılmadan önce Vietnam ve Kuzey Kore üzerinde görevler yaptı. Programın bütçeyi aşması[3] ve A-12'nin bir türevi olan SR-71'in üretim tarihinin yaklaşması[4] nedeniyle iptal edildiği 28 Aralık 1966 tarihinde duyuruldu,[5]

Rekorları

Lockheed SR-71'in gerçekleştirdiği uçuş.

Kulvarında dünyanın en hızlı ve en yüksek irtifada uçabilen operasyonel insanlı uçağıdır. Seri numarası 61-7958 olan bir SR -71 28 Temmuz 1976'da 85,069 feet (25,929 m) yükseklikle "mutlak irtifa rekorunu" ve 1,905.81 knots (2,193.2 mph; 3,529.6 km/h) ile "mutlak hız rekorunu" kırdı. Birkaç uçak bu irtifaya tırmanarak SR-71’e yaklaştı fakat uçuşu sürdüremedi.[6][7][8][9]

Ayrıca 1 Eylül 1974'te Amerika Birleşik Devletleri Ordusu'ndan James V. Sullivan Maj, Noel F. Widdifield ve keşif sistem subayı yönetiminde New York'tan Londra'ya havalanan uçak, önceden belirlenmiş rotada, hedefine 1 saat 54 dakika ve 56.4 saniye sonra ulaşarak bir rekor daha kırmıştır.[10]

Genel Özellikler

  • Mürettebat: 2 (Pilot ve Keşif Sistemleri Operatörü)
  • Uzunluk: 32.74 m (107 ft 5 in)
  • Yükseklik: 5.64 m (18 ft 6 in)
  • Kanat Alanı: 170 m²(1,800 ft²)
  • Boş ağırlığı: 30,600 kg (67,500 lb)
  • Yüklü ağırlığı: 69,000 kg (152,000 lb )
  • Azami Kalkış Ağırlığı: 78,000 kg (172,000 lb)
  • Motor: 2× Pratt & Whitney J58 kesintisiz hava alışlı Artyakıcı turbofan,
    • itme gücü: 34,000 lbf (151 kN) her biri için

Performans

  • Azami hız: 3,3 Mach (2,200+ mph, 3,540+ km/h, 1,910+ knot)
  • Menzil:5,400 km (2,900 nmi)
  • Servis Tavanı: 25,900 m (85,000 ft)
  • Tırmanış değeri: 11.820 fit/dak. (60 m/sn).
  • Kanat yüklemesi: 410 kg/m²
  • İtici Güç/Ağırlık oranı: 0.44
Karakuş SR-71'in bazı parçaları

Kaynakça

  1. ^ Crickmore, Paul F. (1997). "Lockheed's Blackbirds – A-12, YF-12 and SR-71A". Wings of Fame (magazine)|Wings of Fame, 8. London: Aerospace Publishing. ss. 30-93. 
  2. ^ Rich, Ben R.; Janos, Leo (1994). Skunk Works: a personal memoir of my years at Lockheed. 1st ed. Boston/Mass: Little, Brown. s. 85. ISBN 978-0-316-74330-3. 
  3. ^ "A Futile Fight for Survival — Central Intelligence Agency". web.archive.org. 9 Ekim 2007. 9 Ekim 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2024. 
  4. ^ Cefaratt, Gil (2002). Lockheed: the people behind the story. Limited ed. Paducah, Ky: Turner Pub. ISBN 978-1-56311-847-0. 
  5. ^ McIninch, Thomas P. (1971). "The Oxcart Story" (PDF). 24 Mart 2024 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2024. 
  6. ^ "Record." 29 Temmuz 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. records.fai.org. Retrieved: 14 March 2010.
  7. ^ Landis and Jenkins 2005, pp. 77-78.
  8. ^ "Altitude record". 27 Mart 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mart 2010. 
  9. ^ "Records." 27 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. records.fai.org. Retrieved: 14 March 2010.
  10. ^ "Blackbird Records." 25 Nisan 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. sr-71.org. Retrived: 18 October 2009.

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">North American F-100 Super Sabre</span> Amerikan yapımı savaş uçağı

F-100 Super Sabre ; ilk prototip uçuşu 25 Mayıs 1953'te gerçekleştirilen, North American firması tarafından geliştirilen ve tasarımı F-86 Sabre'a dayandırılan bir av-bombardıman uçağıdır. Rus muadili Mikoyan-Gurevich MiG-19'dur.

<span class="mw-page-title-main">Lockheed Martin F-22 Raptor</span> ABD yapımı beşinci kuşak savaş uçağı

Lockheed Martin F-22 Raptor, Lockheed Martin kuruluşu tarafından, hava üstünlüğü odaklı, düşük radar izi ile yüksek görünmezlik sağlamaya yönelik üretilen, Amerika Birleşik Devletleri Hava Kuvvetleri (USAF) için geliştirilmiş tek koltuklu, çift motorlu, her türlü hava koşuluna uygun taktik savaş uçağıdır. USAF'ın Gelişmiş Taktik Avcı programının bir sonucu olarak, uçak bir hava üstünlüğü savaşçısı olarak tasarlanmış, ancak aynı zamanda kara saldırısı, elektronik harp ve sinyal istihbarat yeteneklerine de sahiptir. Ana yüklenici Lockheed Martin, F-22'nin gövde ve silah sistemlerinin çoğunu üretip son montajı gerçekleştirirken, Boeing kanatları, arka gövdeyi, aviyonik entegrasyonunu ve eğitim sistemlerini sağlamıştır. Amerika Birleşik Devletleri Hava Kuvvetleri'ne (USAF) bağlı F-22 uçakları, Birleşik Devletler Küresel Saldırı Görev Gücü'nün (US-GSTF) önemli bileşenlerindendir.

<span class="mw-page-title-main">Mikoyan-Gureviç MiG-25</span> Sovyet yapımı savaş uçağı

MiG-25 Rus Mikoyan Gurevich Tasarım Bürosu (OKB) tarafından geliştirilip üretilmiş üçüncü nesil bir avcı/ önleyici ve yüksek hızlı keşif uçağıdır. Prototip olarak ilk uçuşunu 1964 yılında gerçekleştiren Foxbat, sesten üç kat hızlı seyredebilme yeteneği, güçlü radar sistemi ve uzun menzilli havadan havaya füze donanımıyla zamanının Batılı gözlemcilerini oldukça endişelendirmiş, bu endişeler orta vadede ABD tarafından F-15 Eagle savaş uçağının geliştirilmesine giden zemini oluşturmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Lockheed U-2</span> yüksek irtifa keşif ve istihbarat uçağı

Lockheed U-2, tek kişilik, tek motorlu, yüksek irtifa keşif uçağıdır.

<span class="mw-page-title-main">Mikoyan-Gureviç DIS</span>

DIS-200 veya MiG-5,, Sovyetler Birliğinin II. Dünya Savaşında kullanmak istediği Mikoyan Gurevich Tasarım Bürosu'un bir prototip idi. Çift motorlu ve çift kuyruklu kombine uçaktan sadece iki adet üretildi. Keşif ve bombardıman için de düşünüldü ama bu asla hayata geçmedi.

<span class="mw-page-title-main">Northrop YF-23</span> Advanced Tactical Fighter/ATF) yarışması için geliştirilen uçak

Northrop/McDonnell Douglas YF-23, Amerika Birleşik Devletleri Hava Kuvvetleri için tasarlanmış tek kişilik, çift motorlu hayalet avcı uçağı ve teknoloji göstericisidir. Tasarım, Lockheed YF-22 ile birlikte hava kuvvetlerinin Gelişmiş Taktik Avcı yarışmasında üretim sözleşmesi için iki finalistten biri oldu. Black Widow II ve Gray Ghost adlı iki YF-23 prototipi üretildi.

<span class="mw-page-title-main">ATR 42</span> Turboprop bölgesel yolcu uçağı

ATR 42, Fransız-İtalyan uçak üreticisi olan ATR tarafından inşa edilmiş bir çift motorlu turboprop kısa mesafeli bölgesel yolcu uçağıdır. ATR 42, 42 ila 50 arası yolcu taşıyabilmektedir ve 2 pilot tarafından kontrol edilebilmektedir. ATR 72'nin bir önceki versiyonudur.

<span class="mw-page-title-main">SABRE</span>

SABRE, İngiliz Reaction Engines Limited firması tarafından yaklaşık 20 yılda geliştirilmiş bir motordur. Hipersonik hızlara ulaşabilmek ve tek bir araçla uzaya çıkabilmek için üretilmiştir. Motorun özelliği, sıradan roket motorlarına ek olarak jet motorları gibi ilerleme yönünden hava emebilmesidir. Daha öncesinde taslakları paylaşılan motorun tüm testlerinin bittiği 2012 Kasım ayında duyurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Northrop Grumman E-8 Joint STARS</span>

Northrop Grumman E-8, Amerika Birleşik Devletleri üretimi bir Müşterek gözetim hedef saldırı radar sistemi uçağıdır. Uçağın ana görevleri yer üstündeki araçların ve bazı hava taşıtlarının izlenmesi, görüntülenmesi ve konum bilgilerinin savaş veya barış zamanında bölge komutanlarına aktarılmasıdır. Uçak sadece Amerika Birleşik Devletleri Ordusunda de görev yapmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Northrop P-61 Black Widow</span>

Northrop P-61 Black Widow, gece avcısı olarak tasarlanmış ilk operasyonel ABD savaş uçağı ve radar kullanmak için tasarlanmış ilk uçak. Adını Kuzey Amerika'da yaşayan karadul örümceğinden almıştı. P-61'in üç mürettebatı vardı: pilot, silahçı ve radar operatörü. Dört adet 20 mm Hispano M2 öne ateş eden alt gövdeye monteli otomatik top ve uzaktan kumandalı karın silah taretine monte edilmiş dört adet .50 kalibre (12.7 mm) M2 Browning makineli tüfek taşımaktaydı.

<span class="mw-page-title-main">Gelişmiş Taktik Avcı</span>

Gelişmiş Taktik Avcı, 1980'lerde Sovyet Suhoy Su-27 ve Mikoyan MiG-29 avcı uçakları da dahil olmak üzere dünya çapında ortaya çıkan tehditlere karşı gelecek nesil bir hava üstünlüğü avcısını geliştirmek için Amerika Birleşik Devletler Hava Kuvvetleri (USAF) tarafından gerçekleştirilen bir teknoloji gösterisi ve doğrulama programıdır. 1986 yılında Lockheed ve Northrop, YF-22 ve YF-23 teknoloji gösterisi uçaklarını geliştirmek için seçildi. Bu uçaklar 1991 yılında değerlendirildi ve kazanan Lockheed YF-22, daha sonra F-22 Raptor avcı uçağına temel oldu.

<span class="mw-page-title-main">Lockheed YF-22</span> ABD Hava Kuvvetleri için tasarlanmış tek kişilik, çift motorlu avcı uçağı ve teknoloji göstericisi

Lockheed/Boeing/General Dynamics YF-22, Amerika Birleşik Devletleri Hava Kuvvetleri için tasarlanmış tek kişilik, çift motorlu avcı uçağı ve teknoloji göstericisidir. Hava kuvvetlerinin düzenlediği Gelişmiş Taktik Avcı yarışmasının gösterim/doğrulama aşaması için iki prototipi üretilen tasarım, yarışmada finalist oldu. YF-22, Northrop YF-23'e karşı yarışmayı kazanarak Lockheed Martin F-22 Raptor adıyla üretime girdi. YF-22, üretim modeli olan F-22 ile benzer aerodinamik tasarıma ve düzene sahip olsa da; kokpit, dikey stabilizeleri, kanatların konumu ve tasarımı ile gövde iç yapısında birtakım farklılıklara sahipti.

<span class="mw-page-title-main">Pratt & Whitney R-1340 Wasp</span>

Pratt & Whitney R-1340 Wasp, 1920'lerden itibaren Amerikan uçaklarında yaygın olarak kullanılmış pistonlu tipte bir uçak motorudur. Bu motor Pratt & Whitney şirketinin ilk motoru ve ünlü Wasp serisinin ilkidir. Tek sıralı dokuz silindir, hava soğutmalı bir tasarım ve hacmi 1.344 inç3 (22 L); hem strok hem de çapı 5.75 inç idi (146 mm). Toplam 34.966 motor üretildi.

<span class="mw-page-title-main">Pratt & Whitney J48</span>

Pratt & Whitney J48, Rolls-Royce Tay'ın lisanslı bir versiyonu olarak Pratt & Whitney tarafından geliştirilen bir turbojet motorudur. Tay / J48, Rolls-Royce Nene'nin genişletilmiş bir geliştirmesiydi.

<span class="mw-page-title-main">Pratt & Whitney JT12</span>

Pratt & Whitney JT12, küçük bir turbojet motorudur. Pratt & Whitney T73, ilgili bir turboşaft motorudur.

<span class="mw-page-title-main">Pratt & Whitney R-985 Wasp Junior</span>

Pratt & Whitney R-985 Wasp Junior, 1930'lardan 1950'lere kadar Pratt & Whitney Aircraft Company tarafından üretilen dokuz silindirli, soğutmalı yıldız tipi motor serisidir. Bu motorların hacmi 16 litredir. İlk versiyonları 300 beygir gücü (220 kW) kadar enerji üretebilirken, bu miktar motorun en yaygın kullanılan versiyonlarında 450 beygir gücü (340 kW)'ne kadar çıkmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Pratt & Whitney J58</span>

Pratt & Whitney J58, Lockheed A-12,YF-12 ve SR-71 uçaklarını çalıştıran bir Amerikan jet motoruydu. Arttırılmış itme sağlayan güçlü bir turbojetti.

<span class="mw-page-title-main">Republic XP-72</span>

Republic XP-72, P-47 Thunderbolt tasarımının bir ilerlemesi olarak geliştirilmiş bir Amerikan prototip önleme savaşçısıdır. XP-72, Pratt & Whitney R-4360 Wasp Major 28 silindirli hava soğutmalı radyal motor etrafında tasarlandı ve bir süper şarj cihazı pilotun arkasına monte edildi ve motordan bir uzatma şaftıyla çalıştırıldı. Silahlanma, altı adet 50 kalibrelik kanatlı makineli tüfek ve iki 1.000lb'lik bomba için destek raflarından oluşuyordu

<span class="mw-page-title-main">Lockheed XP-49</span>

Lockheed XP-49, Amerika Birleşik Devletleri Hava Kolorduları'nın 39-775 teklifine yanıt olarak tasarlanmış, P-38 Lightning'in geliştirilmişiydi. Yeni 24 silindirli Pratt & Whitney X-1800 motorunu kullanması amaçlanan, P-38'e büyük ölçüde benzeyen bir uçak için olan bu teklife XP-49 adı verildi, 39-775 teklifindeki diğer rakibi ise yarışmada 2. olan Grumman XP-50 idi.

<span class="mw-page-title-main">Boeing RC-135</span>

Boeing RC-135, Boeing tarafından üretilen ve General Dynamics, Lockheed ve L3 Technologies gibi çeşitli şirketler tarafından modifiye edilen bir keşif uçağı serisidir. Bu uçaklar ABD Hava Kuvvetleri ve Kraliyet Hava Kuvvetleri tarafından bölgesel ve ulusal düzeydeki tüketiciler için neredeyse gerçek zamanlı istihbarat toplama ve analizi sağlamak amacıyla kullanılmaktadır. RC-135, C-135 Stratolifter uçağına dayanmaktadır ve 1961'den beri kullanılmaktadır. C-135 ve KC-135 Boeing tarafından Model 717 olarak tanımlanırken, mevcut RC-135 filosunun çoğu Model 739 olarak tanımlanmaktadır. RC-135'in birçok varyasyonu birçok kez değiştirilmiş, bu da çok çeşitli tanımlamalar ve konfigürasyonlarla sonuçlanmıştır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.