İçeriğe atla

Litvanya-Polonya ilişkileri

Polonya-Litvanya ilişkileri, Mindaugas yönetimindeki Litvanya Büyük Dükalığı'nın Rus topraklarının bir kısmını ele geçirmesinden ve böylece o zamanlar parçalanmış Polonya Krallığı ile bir sınır kurmasından sonra 13. yüzyıldan kalmadır. Polonya-Litvanya ilişkileri daha sonra gelişti ve sonuçta iki devlet arasında kişisel bir birliğe yol açtı. 16. yüzyılın ortalarından 18. yüzyılın sonlarına kadar Polonya ve Litvanya, Avusturya, Prusya ve Rusya tarafından bölünmelerinin ardından dağılan bir devlet olan Lehistan-Litvanya Birliği'ni oluşturmak için birleşti. İki devlet Birinci Dünya Savaşı'ndan sonra bağımsızlığını yeniden kazandıktan sonra, artan milliyetçi duygular nedeniyle Polonya-Litvanya ilişkileri giderek kötüleşti. Vilnius bölgesine yönelik rekabet eden iddialar, iki savaş arası dönemde silahlı çatışmalara ve ilişkilerin bozulmasına yol açtı. İkinci Dünya Savaşı sırasında Polonya ve Litvanya toprakları hem Sovyetler Birliği hem de Nazi Almanyası tarafından işgal edildi, ancak Polonyalılar ve Litvanyalılar arasındaki ilişkiler düşmanca kaldı. II. Dünya Savaşı'nın sona ermesinin ardından, hem Polonya hem de Litvanya kendilerini bir Sovyet uydu devleti olarak Polonya, bir Sovyet cumhuriyeti olarak Litvanya'nın Doğu Bloku'nda buldular. Komünizmin çöküşüyle iki ülke arasındaki ilişkiler yeniden kuruldu.

II. Dünya Savaşı

İkinci Dünya Savaşı sırasında Polonya ve Litvanya ilişkileri konusu tartışmalı bir konudur ve bazı modern Litvanyalı ve Polonyalı tarihçiler, ilgili olaylara ilişkin yorumlarında hala farklılık göstermektedir, bunların çoğu, Litvanya Nazi-işbirlikçi hükûmeti ve güvenlik güçleri tarafından Polonyalılara muamele ve Armia Krajowa'nın Polonya direniş örgütünün Litvanyalılar ve Polonyalıların yaşadığı bölgelerdeki operasyonlarıyla ilgilidir. Son yıllarda, bir dizi ortak akademik konferans, Litvanca ve Lehçe yorumlar arasındaki boşluğu doldurmaya başladı, ancak önemli farklılıklar hala devam ediyor.[1]

Kaynakça

  1. ^ Budryte, Dovile (2005). Taming Nationalism?: Political Community Building in the Post-Soviet Baltic States (İngilizce). Ashgate. ISBN 978-0-7546-4281-7. 20 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Şubat 2022. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Belarus</span> Doğu Avrupada bir ülke

Belarus, resmî adıyla Belarus Cumhuriyeti (Belarusça:

<span class="mw-page-title-main">Töton Şövalyeleri</span> Hristiyan tarikatı

Töton Şövalyeleri ya da Teutonik Şövalyeler, yahut tam adıyla Kudüs Azize Meryem Hastanesi ve Töton Şövalyeleri Tarikatı, bir Cermen-Roma dini tarikatıdır. Tarikat, Katolik hacılara, hac yolunda yardım etmek, hasta ve yaralı Katoliklerin bakımlarını sağlamak üzere hastane kurmak amacıyla kurulmuştur. Adlarını özellikle Orta Çağ’da Haçlı Seferleri'ne katılarak duyurdular. Normalde asıl üyelerin sayısı her zaman sınırlıydı ancak ihtiyaç durumunda gerek gönüllülerin gerekse paralı askerlerin katılımıyla sayıları hayli artmaktaydı.

Litvanya Bağımsızlık Savaşları veya diğer adıyla Özgürlük Mücadeleleri Birinci Dünya Savaşı'ndan sonra Litvanya'nın bağımsızlığı için yaptığı üç savaşı tanımlar. Bu savaşlar Bolşevik kuvvetlerine, Bermontiyalılara ve Polonya'ya karşı verilmiştir. Savaşlar, bağımsız Litvanya'nın uluslararası tanınmasını ve sivil kurumların oluşumunu geciktirmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Polonya tarihi</span>

Polonya tarihi ya da Lehistan tarihi bugünkü Polonya Cumhuriyeti topraklarının tarih öncesi dönemlerden günümüze kadar uzanan tarihini kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Polonya-Türkiye ilişkileri</span> Diplomatik ilişkiler

Polonya-Türkiye ilişkileri, Polonya Cumhuriyeti ile Türkiye'nin süregelen uluslararası politikaları içerir.

Litvanya tarihi bugünkü Litvanya topraklarının tarih öncesi dönemlerden günümüze kadar uzanan tarihini kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Volhinya</span>

Volhinya, Volinya ya da Volin, Ukrayna'nın batısında, Galiçya ve Podolya'nın kuzeyinde, Pripyat ve Batı Bug ırmakları arasında yer alan tarihi bölge. Avrupa'nın en eski Slav yerleşim alanlarından biri olan bölge günümüzde Ukrayna sınırları içinde yer alan Volin, Rivne, Jitomir ve Ternopil illeri ile Polonya'nın Chelm kentini içine almaktadır. Lutsk, Kovel, Kremenets, Volodymyr-Volynskyi ve Starokostiantyniv kentleri de bölge sınırları içinde bulunmuştur. Trochenbrod ve Lozisht gibi birçok Musevi köyü de bölgenin temelini oluşturmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Armia Krajowa</span> 2.Dünya Savaşı sırasında Alman işgalindeki Polonyadaki direniş hareketi

Armia Krajowa, II. Dünya Savaşı sırasında Nazi Almanyası’nın işgali altındaki Polonya’da bir direniş hareketi. 1942 yılı Şubat ayında Związek Walki Zbrojnej adıyla kuruldu. İki yıl içinde çoğu direniş grubunu kapsayacak şekilde genişledi. Polonya Sürgün Hükûmetine bağlıydı ve bu hükûmetin silahlı kuvvetine evrildi. 1944 yılında bünyesinde 200 ila 600 bin kişinin bulunduğu öne sürülür. Yugoslav Partizanları ve Sovyet partizanlarının ardından Avrupa’daki savaş sırasında en büyük üçüncü direniş örgütüydü. Örgütün varlığına, 20 Ocak 1945 tarihinden itibaren işgal altındaki Polonya topraklarının ilerleyen Kızıl Ordu tarafından ele geçirilmesi üzerine son verilir.

<span class="mw-page-title-main">Genel Hükûmet</span>

Genel Hükûmet, aynı zamanda İşgal Altındaki Polonya Bölgesi Genel Valiliği olarak da anılır. İkinci Dünya Savaşı'nın başlangıcında 1939'da Nazi Almanyası, Slovakya ve Sovyetler Birliği tarafından Polonya'nın işgalinden sonra kurulan bir Alman işgal bölgesiydi. Yeni işgal edilen İkinci Polonya Cumhuriyeti üç bölgeye ayrıldı: Merkezde Genel Hükûmet, batıda Nazi Almanyası tarafından ilhak edilen Polonya bölgeleri ve doğuda Sovyetler Birliği tarafından ilhak edilen Polonya bölgeleri. Bölge, 1941'de, Sovyetler Birliği'nin Alman işgalinden sonra, yeni Galiçya Bölgesi'ni içerecek şekilde önemli ölçüde genişletildi.

<span class="mw-page-title-main">İkinci Polonya Cumhuriyeti</span> 1918-1939 arasında hüküm sürmüş devlet

İkinci Polonya Cumhuriyeti, I. Dünya Savaşı'nın sonu olan 1918 yılından II. Dünya Savaşı'nın başlangıcı olan 1939 yılına kadar Orta ve Doğu Avrupa'da siyasal varlığını sürdürmüş bir devlettir. 1939 yılında Nazi Almanyası ve Sovyetler Birliği'nin işgali sonucunda sınırları Nazi Almanyası, Sovyetler Birliği ve Slovak Cumhuriyeti arasında paylaştırıldı. İkinci Polonya Cumhuriyeti'nin Çekoslovakya, Weimar Cumhuriyeti, Letonya, Litvanya, Romanya Krallığı ve Sovyetler Birliği ile sınırı vardı. Sürgündeki Polonya hükûmeti, önce Paris'te ve daha sonra 1940'taki Fransa'nın düşüşünde Londra'da kuruldu.

<span class="mw-page-title-main">Vilnius Bölgesi</span>

Vilnius Bölgesi, başlangıçta etnik Baltık kabileleri tarafından yerleşim yeri olarak kullanılan Litvanya'nın bir parçasıydı fakat zamanla Lehlerin ve Doğu Slavların kültürel etkisine girdi.

Aşağıda, tarihi Litvanya toprakları üzerindeki otorite başkanları olan yöneticilerin bir listesi bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kongre Polonyası</span> Doğu Avrupadaki eski devlet

Kongre Polonyası veyahut resmi adıyla Polonya Krallığı, ya da Rus Polonyası, 1815'te Viyana Kongresi'nde egemen bir Polonya devleti olarak oluşturulan bir yönetimdi. Polonya, Habsburg Monarşisi, Rusya ve Prusya tarafından bölündükten sonra Rus egemenliği altında kuruldu. 1831 Kasım Ayaklanması'na kadar, krallık Rus Çarları ile birlikteydi. Daha sonra devlet, 19. yüzyıl boyunca Rus İmparatorluğu'na zorla entegre edildi. 1915 yılında, I. Dünya Savaşı sırasında, Polonya, 1918'de bağımsızlığını yeniden kazanana kadar, İttifak Devletleri tarafından Polonya'nın nominal Polonya Krallığı ile değiştirildi.

<span class="mw-page-title-main">Galiçya-Volhinya Krallığı</span>

Galiçya-Volhinya Prensliği ya da, 1253'ten itibaren, Galiçya-Volhinya Krallığı, 1199'dan 1349'a kadar, Doğu Avrupa'nın Galiçya ve Volhynia bölgelerinde Altın Orda'nın bir vasalı olarak varlığını sürdürmüş, Orta Çağ devleti. Toprakları ağırlıklı olarak günümüzde Ukrayna'yı ve Belarus, Polonya, Litvanya'nın ufak parçalarını içerir. Novgorod ve Vladimir-Suzdal ile birlikte, Kiev Rus'unun çöküşünden çıkan en önemli üç güçten biriydi. Ana dili, modern Doğu Slav dillerinin öncülü olan Eski Doğu Slav diliydi ve resmi dini Doğu Ortodoksluğu idi.

<span class="mw-page-title-main">Rövanşizm</span>

Rövanşizm, genellikle bir savaş veya toplumsal hareketin ardından bir ülkenin uğradığı toprak kayıplarını tersine çevirme iradesinin siyasi tezahürüdür. Bir terim olarak, rövanşizm, Fransa-Prusya Savaşı'ndaki Fransız yenilgisinin intikamını almak ve kaybedilen Alsas-Loren'ni geri almak isteyen Fransa'daki Fransız milliyetçiler tarafından ortaya atıldı.

<span class="mw-page-title-main">Avusturya Bölümü</span>

Avusturya Bölümü, 18. yüzyılın sonlarında Polonya'nın parçalanması sırasında Habsburg Monarşisi tarafından ele geçirilen Polonya-Litvanya Birliği'nin topraklarını kapsamaktadır. Polonya; Rusya İmparatorluğu, Prusya Krallığı ve Habsburg Avusturya tarafından bölüşüldü ve Polonya Krallığı tamamen ortadan kaldırıldı. Avusturya, 1772'deki birinci bölünme sırasında ve 1795'te üçüncü bölünmesi sırasında Polonya topraklarını ele geçirdi. Üçüncü bölünmenin ardından Avusturya İmparatorluğu topraklarına 128,900 km² eklenmiş ve imparatorluğa 2,65 milyondan fazla insan dahil olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Polonya tarihi (1795-1918)</span>

1795-1918 yılları arasındaki Polonya Tarihi, Polonya'nın bağımsızlığını tamamen kaybettiği ve Prusya, Avusturya İmparatorluğu ve Rusya arasında bölündüğü dönemdir. 1795'te, Polonya, 18. yüzyılda gerçekleşen üç bölünmenin üçüncüsü ve sonuncusu gerçekleşti ve Polonya-Litvanya Birliği tamamen ortadan kalktı. Bununla birlikte, hem Polonya'da hem de Polonya'nın dışında yaşanan olaylar, 19. yüzyıl boyunca Polonya bağımsızlığının yeniden tesis edilmesi umutlarını canlı tuttu.

<span class="mw-page-title-main">Polonya tarihi (1945–89)</span>

Polonya'nın 1945'ten 1989'a kadar olan tarihi, II. Dünya Savaşı'nın sona ermesinden sonra Polonya'ya dayatılan komünist yönetim dönemini kapsar. Bu yıllar, genel sanayileşme, kentleşme ve yaşam standardında pek çok iyileştirmeyi barındırırken, erken dönem Stalinist baskılar, toplumsal huzursuzluk, siyasi çekişmeler ve şiddetli ekonomik zorluklarla gölgelendi.

<span class="mw-page-title-main">Litvanya'nın geçici başkenti</span>

Litvanya'nın geçici başkenti, savaş arası dönemde Litvanya'daki Kaunas şehrinin unvanıydı. Litvanya'nın ilan edilmiş başkenti olan Vilnius'un 1920'den 1939'a kadar Polonya'nın bir parçası olması nedeniyle o dönemde Litvanya'nın başkenti olan Kaunas, bu unvanla anılmıştır. Günümüzde geçici başkent terimi, gerçekte güncelliğini yitirmesine rağmen Litvanya'nın ikinci büyük şehri olan Kaunas için hala sıklıkla kullanılan bir terimdir.

Dobrzyń Arazisi, orta-kuzey Polonya'da tarihi bir bölgedir. Vistül Nehri'nin kuzeydoğusunda, Drwęca'nın güneyinde ve Skrwa'nın batısında yer alır. Bölge, diğer ilçelerin bazı kısımlarını da kapsamasına rağmen, yaklaşık olarak Kuyavian-Pomeranian Voyvodalığı'ndaki Lipno, Rypin ve Golub-Dobrzyń'ın yarısının bugünkü powiat'larına karşılık gelmektedir. Toplamda yaklaşık 3.000 km 2 ve 200.000 nüfusa sahiptir. Tarihi başkenti, tüm bölgeye adını veren Dobrzyń nad Wisłą'dır. En büyük kasabası Rypin'dir.