İçeriğe atla

Litvan mitolojisi

Litvanya mitolojisi, Baltık mitolojisinin Litvanlarca benimsenmiş bir koludur.

Ortaya çıkması Litvanların diğer Baltık halklarından ayrıştığı MS 500 yıllarına dayanır. Çoğu önemli karakteri genel Baltık mitolojisiyle paylaşılır. Litvanya'nın 14. yüzyılda Hristiyanlaşmasına dek egemen kalan mitoloji, Hint-Avrupa dininin pek çok yerde Orta Çağ'ın ilk dönemlerine dek korunamamış ögelerini barındırır.[1]

Baltık mitolojisindeki en ulu tanrı Dievas'tır; bununla beraber Dievas Litvanya mitolojisinde aktif bir rol üstlenmez. Sadece dünyanın yaratılışı ve bunu takip eden dönemdeki rolünden bahsedilir; Letonya mitolojisinin aksine dünyaya aktif olarak bereket getirmesi söz konusu değildir. Dievas'ın oğlu Perkunas semaya uzanan bir dağın üstünde yaşar; Dievas'ın yetkilendirmesi doğrultusunda dünyevi işlerle ilgilenir ve şimşekleri yönetir. Perkunas savaşta da önemli bir rol oynardı. Daugava Nehri'nin Litvan birliklerce geçilmesi gerektiğinde nehri dondurmak üzere çağrılırdı.[1]

Velnias, semanın iyi tanrılarına karşı duran yeraltının kötü tanrısıdır. Yeraltı ve ölüler dünyasının, sihrin, zenginliğin ve sığırların tanrısı olduğuna inanılır. Perkunas'ın ana düşmanıdır ve söylencelere göre ormanlarda, hatta insan içinde Perkunas Velnias'ı kovalarken görülebilir. 19. yüzyılda derlenen ve özgün Litvanya mitolojisinin elementlerini taşıyan söylencelere göre dünya Dievas ve Velnias'ın rekabetiyle yaratılmıştır. Dievas ve Velnias bu söylencelere göre dünyanın başlangıcındaki iki tanrıdır; Dievas Velnias'ı suyun altından toprak almaya göndermiş, Velnias bu toprağı suyun üstüne bırakarak karayı yaratmıştır. Dievas dünyayı pürüzsüz yaratmak isterken Velnias kayaları ve yeraltı dünyasına açılış noktası olduğuna inanılan gölleri ve bataklıkları meydana getirmiştir. Kötü dönemlerde insanlar bataklıklara, göllere ve düşük rakımlı noktalara gidip Velnias'ın yardımını isteyebilirlerdi; hatta ciddi bir yardım ihtiyacı varsa cehenneme dahi inilebileceğine inanılırdı. Söylencelerde tüm yararlı hayvanların Dievas tarafından, tüm zararlı veya yeraltındaki varlıklarınsa Velnias tarafından yaratıldığı belirtilir.[1]

Günümüzde Vilnius Katedrali'nin yer aldığı noktanın da paganlık döneminde bir kült merkezi olduğu düşünülür. Bu tez arkeolojik kazılarda katedral altında bulunan adak yerleriyle desteklenmiştir.[1]

Kaynakça

  1. ^ a b c d Beresnevicius, Gintaras (2000). Baranova, Jurate (Ed.). Lithuanian Philosophy: Persons and Ideas. Washington, D.C.: The Council for Values in Research and Philosophy. ss. 31-41. ISBN 9781565181373. 21 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. 

İlgili Araştırma Makaleleri

Akheron veya Akheront, Antik mitolojide yeraltı dünyasının, cehennemin ırmağıdır. Aynı zamanda Akherus bataklığından çıkan ve İonia (Yunan) denizine dökülen katranlı bir nehre de verilen addır.

<span class="mw-page-title-main">Adapa</span>

Adapa ya da Adaba, Mezopotamya mitolojisinde yaratılmış ilk insandır. Adapa Sümer kralları listesi'nde ulusun ilk lideri olarak geçer. Farklı biçimlerinde Oanes ve Alulim olarak da anıldığı olmuştur. Akadca'da ismi adamu, erkek insan anlamına gelir. Öykü tevrat anlatılarında yer alan yasak meyveden yiyen Âdem ile Havva'nın cennetten atılması öyküsü ile ilişkilendirilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Roma mitolojisi</span> Antik Romada yaşayan insanların mitolojik inançlarının bütünü

Roma mitolojisi, Antik Roma'da yaşayan insanların mitolojik inançlarının bütününe verilen isimdir. Genelde iki ana bölümü olduğu düşünülür; ilk bölüm ki daha sonraları etkin olmuştur ve edebidir, genellikle Etrüsk mitolojisindeki öğelerin Romalılaştırılmış hallerinden meydana gelir, ikinci bölüm ise daha erken dönemlerde etkin olmuş olan ve daha çok kültik olan farklı uygulama ve inançlara sahip daha özerk bir bölümdür.

<span class="mw-page-title-main">Pers mitolojisi</span>

Pers mitolojisi, İran platosu ve onun sınır bölgeleri ile Karadeniz'den Hoten'e kadar uzanan Orta Asya bölgelerinde yaşamış ve birbirleriyle kültürel ve dilsel olarak ilişkili olan eski halkların inanç ve ibadet uygulamalarının bütününe verilen isimdir.

<span class="mw-page-title-main">Aztek dini</span>

Aztek mitolojisi veya Aztek dini, Tolteklerin çöküşünün ardından 13-16. yüzyıllar arasında Meksika Vadisi'nde önemli bir uygarlık olarak ortaya çıkan Aztekler tarafından geliştirilmiş bir inanç, efsane ve gelenekler bütünüdür. 100'den fazla tanrısıyla çok tanrılı pantheona sahip sahip Aztek dini, gerek kendisinden eski gerekse kendisiyle eş zamanlı olarak aynı coğrafi bölgede ortaya çıkmış inançlar, mitler, kültürel ve kozmik imgelerden yoğun oranda etkilenmiştir. Ayrıca Aztek dini çok önemli ve sıkı bir mistik karaktere sahiptir ve liturjik açıdan çok gelişmiştir. Seremoniler ve ritüeller büyük bir titizlikle, belirli takvimleri çok sıkı bir şekilde takip ederek gerçekleştirilir ve dinî olduğu kadar siyasi ve toplumsal açıdan da önem arz ederdi. Ayrıca uzun yıllar boyunca kurgu eserlerinde yer almış antik ritüellerde insan kurban edilmesi anlayışı da Aztek inancında yer etmiş, ritüellerde gerçekten insan kurban edilmiştir.

Çin mitolojisi, Çin halk ve kültürünün biriktirdiği mitolojik ve efsanevi söylence, inanç ve tarih anlayışın bütününü tanımlar. Oxford'un Asya Mitolojisi Sözlüğü Çin mitolojisini tanımlarken şu ifadeye yer verir:

Çin mitolojisi, ..., tarih, efsane ve mitin bir karışımıdır.

İlahi varlıklar listesi dünya çapında çeşitli dini akımların, kültürlerin ve mitolojilerin konusu olan ilahi varlıklar hakkında bilgi vermek amacıyla oluşmuştur. Liste alfabetik sıraya göre dizilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Anu</span> Sümer tanrısı

Anu, Sümer mitolojisinde ve daha sonra Asur ve Babil mitolojilerinde, gökyüzü tanrısı, cennetin tanrısı, takımyıldızların efendisi, tanrıların kralı olarak adlandırılır ve göksel katmanların en üstünde oturur. Suç işleyenleri yargılayacak güce sahip olduğuna ve kötülükleri yok etmek için asker olarak yıldızlar yarattığına inanılırdı. Anunnakunun babasıdır. Sanat eserlerinde bazen çakal olarak resmedilir. Çoğu zaman onun simgesi olarak kullanılan taç bir çift sığır ya da boğa boynuzu ile resmedilir.

Su Ata - Türk, Tatar ve Altay mitolojisinde Su Tanrısı. Değişik Türk dillerinde Suv Ata olarak da bilinir. Moğollar Usan (Uhan) Etseg olarak adlandırırlar.

Yaratılış mitolojisi değişik kültür ve inanışlarda farklı şekillerde anlatılıp inanılan Evren, Dünya veya insanlığın varoluş hikâyeleridir.

Türk-Altay yaratılış mitolojisi;
<span class="mw-page-title-main">Macar mitolojisi</span>

Macar mitolojisi, efsaneleri, masalları, olağanüstü öyküleri, insanüstü varlıkları ve tanrıları içeren bir anlatılar ve derlemeler bütünüdür.

Fin mitolojisi, kökenini bugün Fin halkının çok az bir kısmının inandığı Fin paganizminden alır. Kendileri gibi bir Fin-Ugor kavmi olan Estonlar ile komşuları, Hint-Avrupalı Balt ve İskandinav halklarının mitolojileriyle de pek çok ortak temayı paylaşır. Hatta kimi mitler gene bir Fin-Ugor halkı olan komşuları Laponlardan direkt alınmıştır.

Gürcü mitolojisi, Hristiyanlık etkisinin görülmeye başladığı tarihten önceki Gürcülerin mitolojisini ifade eder. Gürcü mitleri ve efsaneleri esas olarak popüler masallarla günümüze ulaşmıştır. Bu efsanelerin çoğu, 3 ve 4. yüzyıllarda Gürcistan'ın Hristiyanlaşmasıyla dini efsanelerle kaynaşmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Seker</span> Mısır tanrısı

Seker Mısır mitolojisinde şahin benzeri bir tanrıdır. Sefkhet-Abwy ismi de kullanılabilir.

Baltık mitolojisi, Baltık paganizminden kaynaklanan ve Hıristiyanlaşmadan sonra Baltık dinine inanmaya devam eden Baltık halkının mitolojisidir. Baltık mitolojisi Proto-Hint-Avrupa mitolojisinin bir parçasıdır. Baltık bölgesi, Avrupa'nın Hristiyanlaştırılan son bölgelerinden biriydi. Pagan döneminde Baltık halklarının mitolojisini açıklayan yerli metinler hayatta kalmazken, mitoloji bilgisi Rus ve Alman kaynaklarından, daha sonra etimoloji ve karşılaştırmalı mitoloji yoluyla elde edilebilir.

<span class="mw-page-title-main">Su tanrıları listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Su tanrısı, mitolojide suyla veya çeşitli su kütleleriyle ilişkilendirilen bir tanrıdır. Su tanrıları mitolojilerde yaygındır ve genellikle denizin, okyanusun veya büyük bir nehrin daha çok olduğu medeniyetler arasında daha önemlidir. Su tanrılarına ibadet etmenin bir diğer önemli odak noktası, kaynaklar veya kutsal kuyulardır.

<span class="mw-page-title-main">Ağaç tanrıları listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Bir ağaç tanrısı veya ağaç ruhu, bir ağaçla ilgili bir doğa tanrısıdır. Bu tür tanrılar birçok mitolojide mevcuttur. Genellikle genç bir kadın olarak temsil edilirler, genellikle eski doğurganlık ve ağaca tapınma kültüne bağlanırlar. Ağaç tanrıların statüsü ve formu bölgelere göre değişir. Peri, hayalet ve ruh olarak görülebilirler.

<span class="mw-page-title-main">Hava tanrısı</span> Tanrı

Hava tanrıları, gök, yıldırım, yağmur, rüzgar, fırtına, kasırga ve kasırgalar gibi konularla ilişkilendirilen tanrılardır. Çok tanrılı dinlerde yaygın olarak bulunurlar.

<span class="mw-page-title-main">Mezopotamya tanrıları listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Mezopotamya tanrıları, bölge halkları tarafından tapınım gören tanrılardır.