İçeriğe atla

Lisanssız elektrik üretimi

Elektrik üretimi için geçilmesi gereken aşamalar.

Lisanssız elektrik üretimi Türkiye'ye has bir sistem olup, 2011 yılında Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu (EPDK) tarafından yayınlanan yönetmelikle[1] tüketicilerin elektrik ihtiyaçlarının tüketim noktasına en yakın üretim tesislerinden karşılanması, arz güvenliğinin sağlanmasında küçük ölçekli üretim tesislerinin ülke ekonomisine kazandırılması ve etkin kullanımının sağlanması, elektrik şebekesinde meydana gelen kayıp miktarlarının düşürülmesi amacıyla lisans alma ile şirket kurma yükümlülüğü olmaksızın, elektrik enerjisi üretebilecek gerçek veya tüzel kişilere uygulanacak usul ve esasların belirlenmiştir.

Yasal Zemin
4628
Elektrik Piyasası Kanunu
5627
Enerji Verimliliği Kanunu
5346
Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının
Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı
Kullanımına İlişkin Kanun (Teşvik)
Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretimine İlişkin Yönetmelik
Yönetmeliğin Uygulanmasına Dair Tebliğ

Türkiye'de elektrik piyasası 2001 yılında 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanununun yürürlüğe girmesiyle birlikte serbest piyasa ilkelerine dayalı yeni bir yaklaşımla düzenlenmektedir. Gelişmiş serbest piyasa örneklerinde ilk defa ortaya çıkarak gelişen muafiyetli üretim ya da dağıtık üretim ilk defa 2006 yılında Kanun'da yapılan düzenlemeyle mevzuata girmiştir.[2] 2008 yılıyla birlikte "Lisanssız Elektrik Üretimi" gündeme gelmiş, bazı dernek ve birliklerin de katılımıyla Enerji Bakanlığı tarafından mevzuatlarla ilgili çalışmalar yapılmış[3] ve müteakiben 5784 ve 6094 Sayılı Kanunlarla yapılan düzenlemelerle kapsamı genişleyen lisanssız üretim 21 Temmuz 2011 tarihinde yayımlanan yönetmelikle uygulanma imkanına sahip kılınmıştır. Geniş bir muafiyetler ve haklar rejimini kapsayan lisanssız üretim Türkiye'de enerji piyasasına yeni kavram ve kurumlar kazandırmıştır. Lisanssız üretim uygulamalarının elektrik enerjisi teknik kalitesine ve arz güvenliğine katkıda bulunması öngörülmektedir.[4]

Lisanssız Elektrikte Kurulu Güç[5]
2015201620172018
KaynakKurulu GüçKatkı (%)Kurulu GüçKatkı (%)Kurulu GüçKurulu Güç
Termik56.5 0.1 82.1 0.11 Termik201.1 300.5
Rüzgâr4.8 0.006 12.9 0.02 Rüzgâr+

Güneş+

Hidrolik

3444.2 5051.9
Güneş248.8 0.3 832.5 1.06
2017-2018 Rüzgar+Güneş+Hidrolik toplamının çoğunluğu güneş enerjisi
Kurulu Güç (MW)

Kaynakça

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 18 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Haziran 2016. 
  2. ^ "Arşivlenmiş kopya". 29 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Haziran 2016. 
  3. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 6 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 31 Mayıs 2016. 
  4. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 13 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 31 Mayıs 2016. 
  5. ^ "Arşivlenmiş kopya". 30 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2020. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Türkiye Cumhuriyeti Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu</span> devlet kurumu

Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) elektrik piyasalarının düzenlenmesi amacıyla 4628 sayılı Yasa ile 2001 yılında kurulmuştur. Daha sonra çeşitli kanunlarla doğal gaz, petrol ve LPG piyasalarının da düzenlenmesi görevi verilmiştir. 1 Ocak 2005'ten itibaren belli bir aralıkla serbest bırakılan akaryakıt fiyatları dışında, bu alandaki her türlü düzenleme ve faaliyetleri kontrol etme yetkisi bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Jeotermal enerji</span> jeotermal kaynaklardan ve bunların oluşturduğu enerjiden doğrudan veya dolaylı yollardan faydalanma

Jeotermal yerkabuğunun çeşitli derinliklerinde birikmiş ısıya verilen genel addır. Jeotermal akışkan ise içerisinde birçok farklı element ve diğer maddeleri içeren sıcak su, buhar ve gazlardır. Jeotermal enerji bu akışkanların sahip olduğu entalpi ve ısının yarattığı enerjinin adıdır. Bu enerji, diğer farklı enerji çeşitlerine çevrilerek ya da direkt ısı enerjisinden faydalanılarak yenilenebilir enerji kaynağı oluşturmaktadır. Jeotermal enerji yeni, yenilenebilir, sürdürülebilir, tükenmez, güvenilir, çevre dostu, yerli ve yeşil bir birincil enerji kaynağıdır. İçinde su bulunmayan sıcak kuru kayalar da jeotermal enerji kaynağıdır.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketi</span>

Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketi (TEİAŞ), 8 Haziran 1984 tarih ve 233 sayılı Kamu İktisadi Teşebbüsleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ve değişiklikleri ile 22 Ocak 1990 tarih ve 399 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'ye dayanılarak çıkarılan, 2001/2026 sayılı kararnamenin eki Bakanlar Kurulu kararı ve 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu çerçevesinde faaliyette bulunmak üzere kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Yenilenebilir enerji</span> Bir enerji türü

Yenilenebilir enerji, güneş ışığı, rüzgar, yağmur, gelgitler, dalgalar ve jeotermal ısı gibi karbon nötr doğal kaynaklardan elde edilebilen ve insan zaman ölçeğinde doğal olarak yenilenen kaynaklardan elde edilebilen enerjiye denir. Bu kaynaklar güneş enerjisi, rüzgâr enerjisi, dalga enerjisi, jeotermal enerji, hidrolik enerjisi, biyokütle enerjisi olarak sıralanabilir. Bu tür bir enerji kaynağı, yenilenmekte olduklarından çok daha hızlı kullanılan fosil yakıtların tam tersidir.

<span class="mw-page-title-main">Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı</span> Türkiyede bir bakanlık

Türkiye Cumhuriyeti Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığına bağlı olarak çalışan, enerji ve doğal kaynaklarla ilgili işlerden sorumlu olan bakanlık. 4951 Sayılı Kanun'un verdiği yetkiye dayanılarak 25 Aralık 1963 tarih ve 4400 Sayılı Cumhurbaşkanlığı onayı ile kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye'de rüzgâr gücü</span>

Türkiye'de rüzgâr gücü, 2005 yılında devreye giren YEK ile hızlı bir gelişime girmiştir. Devletin, 2035 yılına kadar 30 GW (gigawatt) kurulu rüzgâr gücü kapasitesine ulaşma hedefi vardır.

<span class="mw-page-title-main">Rüzgâr gücü</span> Rüzgârdan elektrik enerjisi üretimi

Rüzgâr gücü, elektrik üretmek için rüzgâr türbinleri, mekaniksel güç için yel değirmeni, su veya kuyu pompalama için rüzgâr pompaları veya gemileri yürütmek için yelkenler kullanarak rüzgârın kullanışlı formundaki rüzgâr enerjisinin sonucudur.

<span class="mw-page-title-main">Radyonüklit</span>

En basit çekirdek olan hidrojen çekirdeği hariç bütün çekirdeklerde nötron ve proton bulunur. Nötronların protonlara oranı hafif izotoplarda birebir oranındayken periyodik tablonun sonundaki ağır elementlere doğru bu oran gittikçe artmaktadır. Bu oran daha da artarak nüklitin artık kararlı olmadığı bir noktaya gelir. Daha ağır nüklitler, dışarıya verecekleri fazla enerjileri olduğundan kararsızlardır. Bunlara radyonüklit denir. Bu süreçte radyonüklid radyoaktif bozunmaya uğrar ve bu esnada gama ışını ve/veya atom altı parçacıklar yayabilir. Bu parçacıklar iyonlaştırıcı radyasyonu oluştur. Radyonüklidler doğada bulunabildikleri gibi yapay yollarla da üretilebilirler.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye'de güneş enerjisi</span> güneşten gelen ısı ve elektrik enerjisi

Enerji Bakanlığı'nca hazırlanan Türkiye'nin Güneş Enerjisi Potansiyeli Atlasına (GEPA) göre yıllık toplam güneşlenme süresi 2.737 saat, yıllık toplam gelen güneş enerjisi 1.527 kWh/m².yıl olduğu tespit edilmiştir. Türkiye'nin toplam güneş enerjisi kurulu gücü 9.319 MW'dır.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye'de yenilenebilir enerji</span>

Türkiye'de yenilenebilir enerjinin resmi alt yapı kazanması 2005'te çıkartılan Yenilenebilir Enerji Kanunu (YEK)'e dayanmaktadır, ayrıca AB'ye uyum kapsamında 2011-2020 yıllarını kapsayan Ulusal Yenilenebilir Enerji Eylem Planı (YEEP) yürürlüğe girmiştir. Plana göre 2023'te Türkiye'de üretilen elektriğin %22'si hidroelektrikten ve %16'sı diğer yenilenebilir enerji kaynaklarından üretilmesi hedeflendi YEEP'e göre ulaştırma sektörünün %10'u yenilenebilir enerjiden yararlanması planlandı. 2023 yılı sonu verilerine göre yenilenebilir enerji kurulu gücü 59 bin 236 megavat oldu. 2023 yılında yenilenebilir enerjinin kurulu güçteki payı %56, üretimdeki payı ise %42 oldu.

Ekonomik şartlarda, elektrik alınıp satılabilir. Elektrik piyasası; genellikle finansal veya zorunlu değiş tokuş şeklinde; satın alımlara, satışlara ve kısa dönemli ticaretlere olanak tanıyan bir sistemdir.

<span class="mw-page-title-main">Bandırma Rüzgâr Enerji Santrali</span>

Bares Rüzgâr Enerji Santrali, Türkiye'nin en büyük rüzgâr enerjisi yatırımı olan ve Bilgin Enerji Yatırım Holding tarafından gerçekleştirilen, Bandırma'nın 10 km doğusunda Marmara Denizi'nin hemen kıyısına inşa edilmiştir. Alternatif enerji kaynağı olan santral, Türkiye'de toplam 20 megawatt olan rüzgâr gücünü, yüzde 150 oranında artarak 50 Megawatt'a çıkaracaktır.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye'de enerji</span>

Türkiye her yıl birincil enerjisi 6 exajoule tüketiyor, kişi başı 20 megawatt saat (MW/s)'ten fazla. Türkiye'de enerji beşte dört'ten fazla fosil yakıtan: %31 petrol, %28 doğalgaz ve %27 kömür(2016 itibarıyla). Türkiye'nin enerji politikası fosil yakıtın ithalatını küçültmek ister, çünkü onlar ithalatın ödemelerinden dörtte biri kapsamaktadır.. Enerjisi kaynaklarının fosil yakıt olması yüzünden Türkiye’den sera gazı emisyonları dünyada ortalama kişi başından daha büyük, yılda kişi başına 6 ton'dan fazla gelmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye'nin enerji politikası</span>

Türkiye'nin enerji politikası, kaynak ülke ve güzergâh çeşitliliğine gidilmesini, Türkiye'de enerji karışımında yenilenebilir enerjinin payını arttırırken, nükleer enerjiden de yararlanılmaya başlanılmasını, enerji verimliliğinin arttırılmasına yönelik çalışmalarda bulunulmasını ve Avrupa’nın enerji güvenliğine katkıda bulunulmasını amaçlamaktadır. 2019 itibarıyla, Türkiye'nin elektrik enerjisi toplam kurulu gücü 91 gigawatt'tır (GW). Bunun %31'ini hidroelektrik, %29'unu doğal gaz, %22'sini kömür, %8'ini rüzgâr, %6'unu güneş ve %2'sini jeotermal enerjisi oluşturmaktadır.

1974 tarihli Enerjinin Yeniden Organizasyonu Yasası Nükleer Düzenleme Komisyonu'nu kuran Birleşik Devletler federal yasasıdır. 1954 tarihli Atom Enerjisi Yasası döneminde Amerika Birleşik Devletleri Atom Enerjisi Komisyonu, nükleer silahların geliştirilmesi ve üretimi ile nükleer materyallerin sivil kullanımında güvenlik düzenlemelerinin yapılmasından tek başına sorumluydu. 1974 tarihli yasa; nükleer silahların geliştirilmesi ve üretimi, nükleer gücün teşviki ve enerji ile ilgili diğer çalışmaları yapma yetkisini Enerji Araştırma ve Geliştirme İdaresi'ne, savunma ile ilgili nükleer tesisler haricinde geri kalan düzenlemeleri yapma yetkisini ise Nükleer Düzenleme Komisyonu'na vererek görevleri dağıtmıştır. Yasa ayrıca Komisyonun eşit sorumluluğa sahip yapısını öngörmüş ve ana dairelerini kurmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye Rüzgâr Enerjisi Birliği</span>

Türkiye Rüzgâr Enerjisi Birliği (TÜREB), kâr gayesi gütmeden, rüzgâr enerjisi ile ilgili bilimsel, teknik ve uygulamalı araştırmaları takip etmek, rüzgâr enerji kaynağının kullanımını yaygınlaştırmak için faaliyetlerde bulunmak amacıyla, 10 Şubat 1992 tarih ve 92/2752 sayılı Bakanlar Kurulu kararı ile kurulmuştur. TÜREB, Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğü (YEGM), Türkiye Elektrik İletim A.Ş. (TEİAŞ), Enerji İşleri Genel Müdürlüğü (EİGM), Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) ve T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığının koordineli çalışmalarıyla Türkiye rüzgâr enerjisi potansiyelinin ülke ekonomisine kazandırılması doğrultusunda çalışmalarda bulunmaktadır. TÜREB, Avrupa Rüzgâr Enerjisi Birliğinin (EWEA) ve Küresel Rüzgâr Enerjisi Konseyi (GWEC)'in üyesidir.

Akaryakıt Kaçakçılığı ile Mücadele Kurulu, 28390 sayılı Resmî Gazete'de yayınlanan yönetmelik ile görevleri yeniden düzenlenen, görevleri arasında bakanlıklar ile ilgili kamu kurum ve kuruluşları arasında Türkiye Cumhuriyeti'nde akaryakıt kaçakçılığı konusunda koordinasyon sağlanması bulunan kuruldur. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı'nın koordinasyonunda toplantılar, çalışmaların çerçevesi ve raporlamaların gerçekleştirildiği kurulun üyeleri ise Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Ekonomi Bakanlığı, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, Ulaştırma Bakanlığı, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı'ndan müsteşarlar ile Gelir İdaresi Başkanlığı ve Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu Başkanlığı’ndan başkanlardır.

<span class="mw-page-title-main">Fatih Dönmez</span> Türk siyasetçi

Fatih Dönmez, Türk bürokrat ve siyasetçi. eski Türkiye enerji ve tabii kaynaklar bakanı