İçeriğe atla

Lipovanlar

Lipovanların gayriresmî bayrağı

Lipovanlar veya Lippovanlar (Rumence: livopeni, Ukraynaca: Липовани [Lipovani], Rusça: Липовáне [Lipovanye], Bulgarca: липованци [Lipovantsi]), Rus kökenli ve "Eski İnanış"a sahip, Moldova Prensliği döneminde Rus Ortodoks Kilisesi'ne muhaliflerin 18. yüzyılda göç etmesi sonucu Dobruca ve Muntenya'nın doğu bölgelerine yerleşmiş bir halk. 2002 Rumen nüfus sayımına göre, Dobruca'da yaşayan 21.623, Romanya'da yaşayan 35.791 Lipovan (Lippovan) vardır.

İsmi

Lipovalıların adının kökeni tam olarak bilinmemekle birlikte, Yaban Tarlaları sınırında yaşadıkları bölgenin ıhlamur ağaçlarından (Rusça "Lipa" veya "Липа") geliyor olabilir. Dilbilimci Victor Vascenco bunu halk etimolojisi olarak görüyor. Başka bir hipoteze göre, bu ismin, bir efsaneye göre, bir efsaneye göre Mısır'a göç eden muhalifler grubuna önderlik eden Nikita Pustosvyat'ın oğlunun gerçek adı olduğu iddia edilen "Filipp" (1672-1742) adından türemiştir. şimdi Romanya, onun üstatlarına Lipovtsi ve son olarak Lipovane olan Filippovtsy adı verildi. Başka bir hipotez, onu Moskova'nın Aziz Philip'ine adanmış bir tatil adı olan "Filippovka" dan alır.[1]

Etimoloji

Kabul gören görüş, ismin günümüz Romanya'sına göç eden muhaliflerin lideri Filipp Pustosviat'tan (1672-1742) geliyor oluşudur. Bu muhaliflere Flippovani adı verilmiş daha sonra da Livopen olarak kısaltılmışı kullanılmıştır. İsim için diğer fikirler ise Slavik bir kelime olan Липа için lipa yani " ıhlamur ağacı " anlamında ya da " Filippovka " olarak Saint Philip'e adanmış bir tatil adı olarak düşünülmektedir.

Tarihçe

Lipovanlar, Rus Ortodoks Kilisesi muhalifleri olarak, 18. yüzyılda Rusya'dan göç etti. Moldova Prut Nehri kıyısında ve Tuna Deltası'na yerleşti. Patrik Nikon yönetimi sırasında yapılan Rus Ortodoks Kilisesi reformları öncesindeki güçlü dini gelenekleri korudular. Patrik tarafından 1652 yılında ibadette yapılan değişiklikler sonucu bazı inançlılar "eski yol" adıyla yeni bir tarikat oluşturdu. İnsanları eski Rusça konuşmaya, haç çekerken iki parmak kullanmaya ve sakallarını uzatmaya davet ettiler. Bunun sonucu olarak Rus hükûmeti ve Ortodoks Kilisesi, onlara eziyet etmeye başladı ve sonuç olarak tarikat mensuplarını yakarak cezalandırdılar ve bazı intihar vakaları sonucunda da tarikat mensupları göç etmek zorunda kaldı. 1876 yılında, Lipovanlar zulümden kaçmak için Romanya'ya göç etti ve Skoptsy mezhebine katıldılar. İlişkiler son zamanlarda geliştirilmiş olmasına rağmen Lipovanlar, Rus Ortodoks Kilisesi tarafından bölücü olarak kabul edildi.

Lipovan etnik haritası

Nüfus

Ukrayna'da Lipovan topluluğunun ana merkezi Aziz Nicholas adında kendilerine ait bir kiliseninde olduğu Vilkovo kasabasıdır.

Kaynakça

  1. ^ "İngilizce Vikipedi". 31 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Romanya</span> Güneydoğu Avrupada bir ülke

Romanya (Rumence:

<span class="mw-page-title-main">93 Harbi</span> Osmanlı İmparatorluğu ile Rus İmparatorluğu arasında 1877-1878 yılları arasında yapılmış savaş

93 Harbi ya da 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı, Osmanlı padişahı II. Abdülhamit ve Rus çarı II. Aleksandr döneminde yapılmış olan bir Osmanlı-Rus Savaşı'dır. Rumi takvime göre 1293 yılına denk geldiğinden Osmanlı tarihinde 93 Harbi olarak bilinir. Hem Osmanlı Devleti'nin batı sınırındaki Tuna (Balkan) Cephesi'nde, hem de doğu sınırındaki Kafkas Cephesi'nde savaşılmıştır. Savaşa hazırlıksız yakalanan Osmanlı Devleti, çok ağır bir yenilgi almıştır. Savaşın başlıca sebepleri; Osmanlı Devleti'nde yaşanan azınlık isyanları, Rusya ve Batı Avrupa ülkelerinde, Osmanlı Devleti'nde yaşayan Hristiyanların insan haklarının çiğnendiği konusunda oluşan tek taraflı kamuoyu, Rusya'nın Balkanlardaki genişleme siyaseti, Romanya ve Bulgaristan'ın bağımsızlık istekleri ve Panslavizm akımıdır. Avrupa'nın büyük güçleri savaşı önlemek için İstanbul'da Tersane Konferansı'nı toplamışlar, ancak Osmanlı Devleti'ne yaptıkları taleplerin reddedilmesi üzerine savaş patlak vermiştir.

<span class="mw-page-title-main">Bükreş</span> Romanyanın başkenti ve en büyük şehri

Bükreş, Romanya'nın başkentidir. Romanya Ovasının ortasında, Tuna Nehri'nin bir kolu olan Dâmbovița'nın kıyısında kurulmuştur. Nüfusu 2,1 milyon civarındadır (2016).

<span class="mw-page-title-main">Moldova</span> Doğu Avrupada bir ülke

Moldova veya resmî adıyla Moldova Cumhuriyeti, Doğu Avrupa'da yer alan Ukrayna ile Romanya arasında kalan bir ülkedir. Başkenti Kişinev'dir ve 1991 yılında SSCB'nin dağılmasının ardından bağımsızlığını kazanmıştır. İçinden Prut ve Dinyester nehirleri geçmektedir. Dinyester Nehri'nin doğu kıyısını bir şerit hâlinde kapsayan bölgede tek taraflı bağımsızlığını ilan eden de facto bir cumhuriyet olan Transdinyester bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Doğu Ortodoks Kilisesi</span> Bir Hristiyanlık mezhebi

Ortodoks Kiliseleri veya Bizans Ortodoks Kiliseleri, Bizans ayininin Reform öncesi kiliseleridir. Başlangıçtan itibaren hem katolik hem de havarilerin ardıllığında havariseldirler..

<span class="mw-page-title-main">Gagavuzya</span> Moldovaya bağlı özerk Türk cumhuriyeti

Gagavuzya veya Gagavuz Yeri Özerk Bölgesi, Moldova'ya bağlı bir özerk devlet. Ülkeye ismini veren Gagavuzlar, Oğuz Türkü kökenlidir ve Gagavuz kelimesinin Gök-oğuzdan türediği düşünülmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Kırım Tatarcası</span> Türk dillerinin Kıpçak koluna ait bir dil

Kırım Tatarcası ya da Kırımca, Türk dillerinin Kıpçak koluna ait bir dildir. Ancak bazı Oğuz grubuna ait özelliklere de sahiptir. Romanya'nın Dobruca yöresinde konuşulan şekline Dobruca Tatarcası adı verilir.

<span class="mw-page-title-main">Rusya Çarlığı</span> 1547de Korkunç İvanın Çar unvanı almasıyla başlayan ve 1721 de I. Petronun Rusyayı imparatorluğa çevirmesiyle son bulan Rus devleti

Rusya Çarlığı, 1547 yılında Korkunç İvan'ın Çar unvanı almasıyla başlayan ve 1721'de Çar I. Petro'nun Rus İmparatorluğu'nu kurmasıyla son bulan Rus devletinin resmî adıdır. Çarlıktan önce bu topraklarda Moskova Knezliği egemen olduğu için çarlık Batı Avrupa dillerinde Moskova olarak adlandırılmaktadır. Ayrıca Rusça ve Türkçe kaynaklarda da Moskova Çarlığı olarak bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Aynoroz</span> Kuzeydoğu Yunanistanda bir dağ ve yarımada

Aynoroz, Balkanlar'da Yunanistan'ın Halkidiki yarımadasından Ege Denizi'ne doğru uzanan 3 dar ve uzun yarımadanın en doğuda olanı. Doğu Ortodoks manastırının önemli bir merkezidir. Yunanistan Cumhuriyeti içinde özerk bir hükûmet olarak yönetilmektedir. Aynoroz yarımadasının toprağı kalkerli olup, oldukça dağlıktır. En yüksek noktası adanın en güneyindeki Athos Dağı'dır (2.033m). Nüfusun çoğunluğu rahiplerden meydana gelir ve 2.250 kişi kadardır. Athos Dağı'nda, Konstantinopolis Ekümenik Patriğinin doğrudan yetkisi altında 20 kadar manastır vardır. Devletin yönetim biçimi 20 manastırı temsil eden 20 kişi ve küçük bir meclis tarafından yönetilir ve Yunanistan'a bağlıdır. Halkın başlıca gelir kaynağı zeytin ve üzümcülük gibi Akdeniz ürünleri ve hayvancılıktır.

Moldova tarihi bugünkü Moldova topraklarının tarih öncesi dönemlerden günümüze kadar uzanan tarihini kapsar. Günümüzde Moldova adıyla anılan topraklar Prut ve Dinyester nehirlerinin arasında tarihi adı Besarabya olan bölgedir. Bu bölge 1812 yılına kadar Boğdan adıyla anılan devletin doğu kısmını oluşturuyordu. 1812 yılından sonra Rusya'nın eline geçti. Boğdan'ın geri kalan kısmı ise etnik bakımdan kardeş olan Eflak'la birleşerek günümüzdeki Romanya Devleti'ni oluşturdu. Moldova halkı Romanya halkıyla aynı dili konuşmaktadır, etnik bakımdan kardeş uluslardır. Dolayısıyla Moldova tarihi Romanya tarihi'yle iç içe geçmiş bir tarihtir.

<span class="mw-page-title-main">Bogomilizm</span> Teslis karşıtı Hristiyan mezhebi

Bogomilizm, Orta Çağ'da Bulgaristan'da ortaya çıkıp Avrupa'nın doğu ve batısında pek çok ülkede insan kitlelerini etkilemiş bir dinî akımdır.

<span class="mw-page-title-main">Mihai Eminescu</span> Rumen yazar ve gazeteci (1850-1889)

Mihai Eminescu, bir romantik şair, romancı ve gazetecidir ve sıklıkla Romanya'nın en ünlü ve etkileyici Rumen yazarı olarak gösterilir.

Filipp Pustosviat veya Nikita Pustosviat, Rusya'da Rus ortodoks kilisesi tarafından yapılan reformlara karşı çıkan Lipovanlar'ın lideri.

<span class="mw-page-title-main">Vilkovo</span> Ukrayna-Romanya sınırında bir kasaba

Vilkovo çoğunlukla Lipovanlar'ın yaşadığı, Ukrayna-Romanya sınırının Ukrayna tarafında kalan kısmında, Tuna Nehri'ne sınır bir kasaba. Kasaba Ukrayna'nın Venedik'i olarak da bilinir. bunun sebebi sayısız kanallar ve şehriçi ulaşımda tekne ve botların arabalara tercih edilmesidir.

<span class="mw-page-title-main">Gura Humorului</span>

Gura Humorului Romanya'nın kuzey doğusundaki Suceava İlçesindeki bir kasabadır. Bukovina'nın tarihi bölgesinde yer almaktadır. Gura Humorului, 2011 nüfus sayımına göre ilçede 12.729 nüfuslu yedinci en büyük yerleşim yeridir. 1904 yılında bir şehir ilan edildi ve 2005 yılında bir tatil yeri oldu. Kasaba, Voroneţ Manastırı'nın bulunduğu eski Voroneţ köyünü yönetir.

Septar Mehmet Yakub veya Romence Septar Mehmet Iacub, Kırım Tatarı bir avukat, düşünür, Tatar ve Türklerin Dobruca'daki ruhani lideri, Romanya'daki Müslüman topluluğun Müftüsü. Birlikte yaşama ve barışın bir destekçisi idi.

<span class="mw-page-title-main">Gagavuzya bayrağı</span>

Gagavuzya bayrağı 1995 yılından bu yana Gagavuz Yeri Özerk Bölgesi'nin resmi sembolü olarak kullanılmakta ve Moldova tarafından bölgesel bir sembol olarak kabul edilen bayraktır. "Gökyüzü Bayrağı" olarak bilinen bayrak, mavi-beyaz-kırmızı kabile renklerine, üçgen şeklinde düzenlenmiş üç sarı yıldız içeren bir tasarıma sahiptir. Bayrağın tasarımı günümüzde tartışılmaktadır; ancak yıldızlar Moldova'daki üç Gagavuz belediyesini temsil ettiği bilinmektedir. Üç renk, Gagavuzya'da da popüler olan Rusya bayrağı andırmaktadır; bu konu Gagavuz ve Moldova siyasetçileri arasında tartışma konusu olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Gagavuzya tarihi</span>

Gagavuzya tarihi eskilere dayanmaktadır. 1906 yılında bir grup Gagavuz'un ayaklanması sonucu ortaya çıkan altı günlük de-facto bağımsız Komrat Cumhuriyeti dışında Gagavuzlar Rus İmparatorluğu (1812-1917), Romanya, Sovyetler Birliği ve Moldova tarafından yönetilmiştir.

Rus Ortodoksluğu, Doğu Ortodoks Hristiyanlığının daha büyük cemaati içinde yer alan ve ayinleri geleneksel olarak Kilise Slavcası dilinde yapılan veya yapılmış olan çeşitli Kiliselerin bütünüdür.

<span class="mw-page-title-main">Romanya'daki Çerkesler</span>

Romanya'daki Çerkesler modern Romanya ve Moldova'yı oluşturan bölgede yaşayan Çerkeslerdir. Şu anda Romanya'ya ait olan topraklarda isimleri Çerkeslerden türeyen kişilerin varlığı en azından 15. yüzyıldan beri kanıtlanmıştır. Sonraki birkaç yüzyıl boyunca, Romanya'nın Moldavya ve Eflak beyliklerindeki bu tür insanlara ilişkin kayıtlar vardır.