İçeriğe atla

Limmat

Limmat
Genel bilgiler
KaynakZürih Gölü
Kaynak rakımı406 m
AğızAare
Ağız rakımı328 m
Uzunluk35 km
Havza alanı2416 km²
Limmatın geçtiği yerler ve ırmak kolları

Limmat İsviçre'de bir ırmak. Aar ırmağına dökülen ikinci büyük ırmak koludur. (Birincisi Reuss) Irmağın suları Zürih Gölünden gelir, Zürih'in merkezinden geçerek kuzeybatı yönünde akıp gider ve 35 km sonra Aare ırmağına dökülür. İki ırmak Brugg ırmağının kuzeyinde, Reuss ırmağının Aare ile birleştiği yerin hemen kuzeyinde birleşirler.

Limmat vadisinde Zürih'ten sonra Dietikon, Wettingen ve Baden kentleri bulunur. Limmat'ın ırmak kolları Zürich ırmağı aracılığıyla sularını taşıdığı Linth, Zürich içinde birleştiği Sihl, Dietikon'da birleştiği Reppisch ve Würenlos'da birleştiği Furtbach deresidir.

Akış doğrultusu

Irmak'ın asıl kaynağı Kanton Glarus'tan doğan Linth ırmağıdır. Liınth ırmağı Zürih gölüne dökülür ve gölün diğer ucundan Zürih kent merkezinde Limmat adını alarak kuzeydoğu yönünde akmaya başlar. Limmat vadisi boyunca akar Kanton Aargau'nun Brugg kentinde Aare ırmağına bağlanır.

Limmat Zürih gölünden ayrıldıktan sonra bir süre tarihi kent merkezinde devam ederek Limmetquai (Limmat sahili) denilen bölgeyi oluşturur. Platzspitz denilen yerde en büyük ırmak kolu olan Sihl ile brileşir. Sonrasında hem su akışını düzenlemek hem de enerji elde etmek için çok sayıda santral inşa edilmiştir. Irmak ikinci büyük kolu olan Reppisch ile Dietikon'da buluşur.

Tarihçe

Bugün enez bir biçimde akan Sihl ırmağı her zaman böyle dingin değildi. Günümüzden 20. yüzyıl önce yılda 18.000 m³ molozu Alpler'den alıp Zürih bölgesine yığıyordu. Sihl daha Limmat'a ulaşmadan önce Zürih gölüne doğru bir delta oluşturuyordu. MÖ 1. yüzyılda bugünkü Bahnhofstrasse ve Paradeplatz'ın bulunduğu bölgeler sular ve balçık içinde alanlardı. Böylece göl seviyesi yükseldi ve Limmat biraz daha kuzeye kaydı. Roma döneminde Sihl deltasındaki alüvyonların temizlenmesi ile göl seviyesi aşağı indi. Geç Roma döneminde ve Roma sonrası dönemde alüvyonlar hiç temizlenmedi ve göl seviyesi yeniden yükseldi ve Limmat yine birikti. Orta Çağ'ın ilk dönemlerinde Sihl yeniden düzenlendi ve Fraumünster'in yapıldığı 853 yılında göl seviyesi bugünkü seviyesindeydi.[1]

Ulaşım

Limmat bir zamanlar özellikle yük taşımacılığında yararlanılan bir su yolu idi. Roma döneminde Limmat iki Roma eyaleti olan Rhaetia ile Germania Superior arasındaki sınırı oluşturuyordu. Turricum'daki (Zürih'in eski adı) Weinplatz Walensee'den çıkıp Centum Prata (Kempraten) üzerinden Zürih gölü yoluyla buraya gelen malların aktarım yeri idi.

Bugün Limmat üzerinde su üzerinden ancak Platzspitz'e kadar ulaşım olabilir. Daha sonra yol boyunca Letten, Höngg, Dietikon, Wettingen, Baden ve Turgi'de yaplmış olan santral, baraj ve su seviyesi düzenleme sistemleri yolu keser. Ancak daha önceleri Limmat üzerinden uzun bir bot yolculuğu yapmak olanaklıydı. Özellikle tüccarlar küçük teknelerle Linth'den Ren ağzına kadar ürünlerini taşırlardı.

Zürih gölünden Aare'nin Ren'e bağlandığı Stiili'deki ağza kadar Limmat sahili boyunca bir yürüyüş yolu yapılmıştır. Yürüyüş süresi 9.5 saattir.

Sihl ırmağının Limmat'a bağlandığı yer olan Platzspitz

Doğal savunma hattı

Üzerinde yalnızca iki köprünün olduğu -biri Zürih diğeri Baden'de- Limmat yüzlerce yıldan beri önemli bir askeri iş görür. Doğal bir savunma hattı olduğu için çok sayıda savaşa da sahne olmuştur. Roma lejyonu Vindonissa Limmat kıyısında konumlanmıştı. Limmat kıyılarındaki önemli askeri olaylardan birkaçı: 1415'te konfederasyon güçlerinin Baden'i işgali, 1712'deki din savaşlarında Baden kuşatması, birinci ve ikinci Zürih savaşları ve ikinci dünya savaşındaki Limmat mevzilenmesi.

Irmağın adı ilk olarak 8. ve 9. yüzyıla ait kayıtlarda görülür.[2] Galya dilinden gelmekte ve büyük olasılıkla "su seviyesi, bataklık seviyesi, göl yüzeyi" gibi bir anlama geliyordu ve lindo (su birikintisi) ve magos (seviye) sözcüklerinden türetilmişti.[3] Yani ırmak, suladığı toprakları tanımlamak için kullanılan sözcüğü ad olarak almıştır. Irmağın Zürih gölünden çıktığı yerler Orta Çağ'da Zürih kentinin geliştiği döneme kadar bataklık bir alandı.

İsviçre'de çalışan ilk lokomotife Limmat adı verilmiştir. Zürih ve Baden arasında 1847'te çalışmaya başlayan Spanisch-Brötli-Bahn tren hattı ilk tren hattıydı.

Yüzme

Limmat'daki kamuya açık yüzme yerlerinde yüzülebilir. Ancak Quaibrücke'den Oberer Letten'e kadar olan bölgede güvenlik nedeniyle yüzmek yasaktır.[4] Quaibrücke'nin hemen altında Frauenbad'da (kadınlar plajı) yüzülebilir. Diğer yüzme yerleri Lettenkanal'daki Yukarı ve Aşağı Letten ve Werdinsel'deki Freibad Au-Höngg'dür.

Wikimedia Commons'ta Limmat ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

Kaynakça

  1. ^ ZÜRCHER CITY UNTER WASSER -Interaktion zwischen Natur und Mensch in der Frühzeit Zürichs, Dölf Wild, . gta Verlag, Zürich 2008, ISBN 978-3-85676-238-4, S. 21-23 Online=Online 26 Haziran 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  2. ^ Limmat 27 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Historischen Lexikon der Schweiz
  3. ^ Felix Stähelin: Die vorrömische Schweiz geschichtliche Zeugnisse und sprachlicher Tatsachen. In: Zeitschrift für schweizerische Geschichte. Band 15, Leemann, 1935, S. 337-368.
  4. ^ Schwimmen und Baden in der Limmat 5 Temmuz 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Stadt Zürih resmi sitesi

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">İsviçre</span> Batı Avrupa ve kısmen Orta Avrupada bir federe ülke

İsviçre, Batı, Orta ve Güney Avrupa'nın kesişme noktasında bulunan bir ülkedir. Federal otoritelerin merkezi Bern ile birlikte 26 kantondan oluşan bir federal cumhuriyettir. Kuzey sınırında Almanya, batısında Fransa, güneyinde İtalya, doğusunda Avusturya ile Lihtenştayn yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Küçük Menderes</span> Türkiyede bir nehir

Küçük Menderes, Ege yöresinde Bozdağlar'dan doğan bir nehirdir.

<span class="mw-page-title-main">Zürih</span> İsviçrenin Zürih kantonunun başkenti; finans merkezi

Zürih, İsviçre'nin en büyük kentidir. 2018 yılında Zürih Belediyesinde nüfus 415.367, çevre ilçeleriyle birlikte nüfusu 1,39 milyon kişidir. Zürih şehri Zürih Kantonu'nun başkentidir. İsviçre'nin ekonomik ve Almanca konuşulan bölgesinin kültürel merkezidir. FIFA merkezi Zürih’te bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Konstanz Gölü</span>

Konstanz Gölü, Almanya, İsviçre ve Avusturya arasında bir göldür. Konstanz gölü Ön Alp Dağlarına dayanır. Gölün 273 km uzunluğunda sahili vardır ve 536 km²'lik yüzölçümü ile Macaristan'daki Balaton (594 km²) ve İsviçre'deki Cenevre gölünden (582 km²) sonra Orta Avrupa'nın üçüncü geniş gölüdür. İçerdiği 48 km³'lük su miktarı ile 89 km³'lik Cenevre Gölünden sonra Orta Avrupa'nın da ikinci büyük gölüdür.

<span class="mw-page-title-main">Akarsu</span>

Akarsu, yeryüzünde ya da yer altında belirli bir yatak içinde, eğim boyunca sürekli veya zaman zaman akan sudur. Çoğunlukla tatlı sudan oluşan akarsular, tatlı su gölleriyle birlikte insanlığın temel su ihtiyacını karşılamak için kullanılırlar. Bunun yanında gıda, enerji ve turizm sektörleri tarafından da kullanılırlar.

<span class="mw-page-title-main">Ren</span> İsviçre Alplerinde doğup Rotterdamda denize dökülen bir nehir

Ren,, Avrupa kıtasının en büyük nehridir. Nehir, güneydoğu İsviçre Alpleri'ndeki İsviçre'nin Graubünden kantonunda başlar. İsviçre-Lihtenştayn, İsviçre-Avusturya ve kısmen İsviçre-Almanya sınırlarından geçer. Lihtenştayn ve Fransa sınırlarından geçip kuzeye kıvrılır, Almanya'da Renanya'dan geçerken batıya döner ve Hollanda topraklarını da katettikten sonra Rotterdam'da Kuzey Denizi'ne dökülür. 1230 km. uzunluğuyla Batı Avrupa'nın önemli nehirlerinden biridir. 9.973 kilometrekarelik bir alanı boşaltır ve adı Keltçe Rēnos'tan gelir. Almanya'da nehrin adını taşıyan Kuzey Ren-Vestfalya ve Rheinland-Pfalz adlarını taşıyan 2 eyalet vardır.

<span class="mw-page-title-main">Deniz seviyesi</span> Terim

Deniz seviyesi, atmosfer ile deniz yüzeyinin birleştiği yükseklik. Deniz seviyesi, Dünya'nın bir veya daha fazla su kütlesinin ortalama yüzey seviyesidir. Yeryüzündeki tüm yüksekliklerin ve denizaltındaki tüm derinliklerin tanımlanmasında kullanılan referans seviyedir. Deniz seviyeleri birçok faktörden etkilenebilir ve jeolojik zamanlar içerisinde büyük farklılıklar gösterdiği bilinmektedir. Dünya üzerindeki herhangi bir bölgenin deniz seviyesi; gel-git, atmosfer basıncı ve rüzgâr gibi nedenlerle kısa süreli değişiklikler gösterir. Kısa vadedeki değişimler ise Dünya'nın iklim değişikliklerine bağlıdır. Örneğin; 20. yüzyılda mevcut deniz seviyesindeki yükselmenin küresel ısınmadan kaynaklandığı varsayılmaktadır. Deniz seviyesinin ölçülmesi; devam eden iklim değişikliğine ilişkin ön görüler sunabilir. Bu değişimler nedeniyle deniz seviyesini, deniz yüzeyinin uzun vadedeki tüm hareketlerinin ortalaması alınarak hesaplanmış olan ortalama deniz seviyesi şeklinde tanımlamak daha doğru olur. Ortalama deniz seviyesi, uluslararası şekilde MSL kısaltması ile gösterilir. Türkçe yayınlarda zaman zaman ODS kısaltması kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Aare</span>

Aare İsviçre'de ırmak, Ren'in kolu: 295 km. Havzası 17600 km², rejimi Alp tipidir. Grimsel'in eteğinde 1879 m yükseklikte doğar. İsviçre'nin başlıca ırmağı olan Aar, Bern'e kadar çok turistik bir Alp vadisine akar. Aşağı bölümünde Mitteland'ın büyük bölümünü akaçlayarak Biel gölünü geçer ve Jura'nın eteğini boylar. Irmağın bu bölümünde yapılan hidro elektrik santrallar, Biel, Oltan, Solothurn, Aarau kentlerinde uran tesisleri kurulmasını kolaylaştırmıştır. Daha sonra başlıca kolları Reuss ve Limmat'ı alan Aar, Waldshut'un karşısında Ren'le buluşur.

<span class="mw-page-title-main">Seyhun</span> Kırgızistan, Özbekistan, Tacikistan ve Kazakistandan geçen bir akarsu

Seyhun veya Siriderya, Orta Asya'da bir nehirdir. Ceyhun nehri ile birlikte tarihi Maveraünnehir bölgesini oluştururlar.

<span class="mw-page-title-main">Nil</span> Afrikadaki başlıca nehir ve dünyanın en uzun nehri

Nil, 6650 km. uzunluğu ile dünyanın en uzun nehridir. Havzası Afrika kıtasının onda birini kaplar. Güneyden kuzeye doğru akar ve Beyaz Nil, Mavi Nil ve Atbarah olmak üzere üç ana kolu vardır. Nehrin en uzaktaki kaynağı Burundi'de oğu Afrika Göller Bölgesi'ndeki Kagera Nehri olarak doğar ve Tanzanya, Ruanda ve Uganda sınırlarını oluşturarak Victoria Gölü'ne dökülür.

<span class="mw-page-title-main">Zürih Gölü</span>

Zürih Gölü, İsviçre'de Zürih şehrinin güney-doğusunda bulunan bir göl. Zürih Gölü, İsviçre'nin Zürih, Schwyz ve St. Gallen kantonlarıyla ile çevrilidir. 88.7 km2lik gölün üzerinde Ufenau ve Lützelau adında iki ada bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Wollishofen</span> İsviçrede belediye

Wollishofen, İsviçre'nin Zürih kentinin 2. Bölge'sinin bir alt bölgesidir. Ayrı bir belediye iken 1893'te Zürih kentine katılmıştır. Bugün Enge ve Leimbach ile birlikte 2. bölgeyi oluşturmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Altstetten</span> İsviçrede belediye

Altstetten İsviçre Zürih kentinin 9. Bölge'sinin bir alt bölgesidir. Ayrı bir belediye iken 1934'te Albisrieden ile birlikte Zürih kentine katılmıştır. Bu iki bölge birlikte 9. bölgeyi oluşturur.

<span class="mw-page-title-main">Felix ve Regula</span>

Felix ve Regula Zürih şehrinin 3 koruyucu azizinden ikisi. Katolik kilisesi tarafından aziz ilan edilmişlerdir. Erken dönem Orta Çağ'ına ait bir efsaneye göre Hristiyanlara karşı zulüm uygulayan Roma imparatoru Diocletianus tarafından öldürülmüş ve şehit olmuşlardır.

<span class="mw-page-title-main">Grossmünster</span>

Grossmünster, İsviçre'nin Zürih kentinde olan Romanesk tarzı bir Protestan kilisesidir. Koruyucu azizleri, Zürih şehrinin de koruyucu azizleri sayılan Felix ve Regula ile Exuperantius'tur. Zürih'teki üç büyük kiliseden birisidir. Limmat Nehri kıyılarında bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Linth Nehri</span>

Linth Nehri Klausen Geçidi yakınında, Glarus Alpleri'ndeki buzul ve derelerden doğan İsviçre'deki nehir. Toplam 50 km uzunluğundadır. Linth'in su gücü Glarus'un tekstil sektörünün oluşmasındaki temel faktörlerden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Schanzengraben</span>

Schanzengraben Zürih şehrinin üçüncü seviye tahkimatı olarak surların dışına yapılmış olan su hendeği. Günümüzde yayalar için bir gezinti yolu haline getirilmiştir. Schanzengraben, Zürih gölü kıyısında General-Guisan-Quai'den başlayıp, eski botanik bahçesinin yanından geçerek Sihl nehrine bağlandığı Gessnerbrücke'ye kadar uzanır.

<span class="mw-page-title-main">Sihl</span>

Sihl, İsviçre'de bir ırmak. Limmat ırmağının en büyük yan koludur. 68 km uzunluğundaki ırmak Kanton Schwyz'deki İsviçre Önalplerinden doğar, Sihl gölünde bir baraj gölü oluşturur ve Zürih'te Limmat ırmağına bağlanır. Sihl gölünden yararlanan Etzel hidroelektrik santrali Sihl'in su akış gücünü ve kalitesini azaltmıştır. Toplam 241 km²'lik bir alanı sular.

<span class="mw-page-title-main">Reuss Nehri</span>

Reuss İsviçre'nin dördüncü büyük ırmağı. 164 km. uzunluğunda olup 3425 km2 genişliğinde bir havzaya sahiptir. Ren, Aare ve Rhone'dan sonra İsviçre'deki 4. büyük ırmaktır.

<span class="mw-page-title-main">Sihl Gölü</span>

Sihl Gölü, Einsiedeln'in yüksek vadisinde oluşturulmuş bir baraj gölü. Sihl nehrinden gelen sularla, 33 metre yüksekliğinde ve 124 metre uzunluğundaki bir baraj duvarı sayesinde oluşturulmuştur. Göl 10.72 km² büyüklüğündeki bir alanı kaplar, 8.5 km uzunluğa ve 2.5 km genişliğe ulaşarak, yüzölçümü açısından İsviçre'nin en büyük baraj gölü niteliğine sahip olmuştur. Göl, Etzelwerk hidroelektrik santralini besler.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.