İçeriğe atla

Lilit

Lilit
לִילִית
John Collier tarafından Lilit (1887), Atkinson Art Gallery and Library, İngiltere
DoğumAden bahçesi
Makale serilerinden
Yahudiler ve Yahudilik
Etimoloji • Kim bir Yahudi'dir?
İnanç
Metinler
Tanah
Talmud
Rabbânîk
Topluluklar
İlişkili gruplar
Nüfus

İsrail Diyarı
Avrupa
Asya
Afrika
Kuzey Amerika
  • Birleşik Devletler
  • Kanada
Latin Amerika ve Karayipler
Okyanusya
Mezhepler
Kültür
Müzik
  • Dinî
  • Seküler
Mutfak
Literatür
  • İsrailoğulları
  • Yidiş
  • Amerikan
Diller
Tarih
Politika
  • İsrail'de politika
  • Yahudilik ve politika
  • Agudat Yisrael Dünya Örgütü
  • Anarşizm
  • Bundizm
  • Feminizm
  • Solculuk
Siyonizm

Lilit (İbranice: לִילִית, romanize: Līlīṯ); Yahudi mitolojisinde cin. Lilitler Talmud'da yalnızca sukkubi iken, sonraki efsaneler adı benzersiz bir karaktere uygular.[1] Hakkında Tanah'taki Yeşaya 34:14'te söz edilir. Önce bir Mezopotamyalı cin, Orta Çağ'da Sirach Alfabesi'nin (Midraş) etkisi altında "Adem'in ilk karısı" oldu.[2] Modern medyada genellikle Lucifer'in (Hristiyandan İblis) karısı olarak tasvir edilir.[3]

Tanah

Yeşeya'da bu kelime, bir yerde görülür:

Yeşaya 34:14 Yabanıl hayvanlarla sırtlanlar orada buluşacak, tekeler karşılıklı böğürecek. Lilith oraya yerleşip rahata kavuşacak.

Kelimenin anlamı büyük olasılıkla bir baykuş olduğunu gösterir.[4]

Mitler

Tevrat'ta açıkça yer almamasına rağmen; birçok Yahudi dinî kaynağı 2. Bab'da sözü geçen Havva'nın Âdem'in başka bir karısı olduğu, birinci babdakinin ise ilk karısı olan Lilith olduğuna inanır.[5]

İbranilerin Orta Çağ inancına göre Lilit, Âdem ile aynı zamanda ve aynı anda yaratıldığından Âdem'in kendisine eşit olduğu görüşündedir. Âdem'le birlikte olmayı şiddetle reddeder. Adem ısrar ettiğinde ise büyü ile kaçar ve onu terk eder. Melekler geri getirmek için Lilit'i bulur ama kendisi Samael ile birlikte olduğundan 100 den fazla cin çocuğu olduğunu, bu nedenle artık Adem'e sadık olamayacağını bildirir. Bu arada tanrı Lilit'i durdurmak için üç melek gönderir. Melekler Lilit'e eğer geri dönmezse her gün bir çocuğunu öldüreceklerini söylerler ve geri dönmediği, tanrıya ve Adem'e itaat etmediği her gün için bir çocuğunu öldürürler. Bunun üzerine Lilit, Âdem ve Havva'nın soyundan gelenlerin çocuklarını öldürmeye başlar. Rivayete göre, erkekleri doğduktan 8 gün, kızları ise 20 gün içinde öldürmeye çalışır. Bugün dünyada var olduğuna inanılan cinler Âdem ve Lilit'in ve Tuval Kabil eşi Naama'ın birlikteliğinden meydana gelmiştir. Âdem ve Havva'nın sınırlı hayat ile lanetlenmeden önce, cenneti terk ettiğinden ölümsüzdür. Lilith'den sonra Tanrı, ismi bilinmeyen bir başka eş daha yaratır ve Âdem'de bu yaratılışı seyreder. Gördüklerinden çok etkilenir, yeni eşi kabul etmez. Üçüncü olarak, daha sonra Âdem'i uyutur ve kaburga kemiğinden Havva'yı yaratır. Havva, Adem'in bir parçasından yaratıldığından ona tabi olur.[6]

Hikâyenin bir başka versiyonunda ise Eyüp'e eziyet etmek için çocuklarını öldüren cin ya da Türk mitolojisindeki lohusadaki çocukları boğarak öldüren Albız(Alkız) cini ile aynı kişidir. İnanna ile aynı kişi olduğuna da inanılır.

Günümüzde bazı Museviler arasında bir adet olarak, Lohusa kadın akşamları evde yalnız bırakılmaz ve akşamları çamaşır ipinde çocuk bezi bırakılmaz, çünkü bunları gören Lilith'in o evde çocuk olduğunu anlamasından endişe edilir.

Lilith'in gizemli bir varlık olması onu birçok efsaneye ve mitolojiye malzeme yapmıştır. Lilith ile ilk olarak, Gılgamış Destanı’nda gecelere ve yeraltının karanlıklarına hükmeden kötü bir dişi karakter olarak karşılaşırız. Sümer, Babil ve Pers mitolojilerinde ise Lilith; vampir kadın, baykuş ve yılan olarak tasvir edilir.

Kaynakça

  1. ^ Geduld, Harry M. “THE LINEAGE OF LILITH.” The Shaw Review, vol. 7, no. 2, 1964, pp. 58–61. JSTOR, http://www.jstor.org/stable/40682034. Accessed 8 Feb. 2023.
  2. ^ Mondriaan, Marlene E. "Lilith and Eve-wives of Adam." Old Testament Essays 18.3 (2005): 752-762.
  3. ^ Erard, Ivana. "THE MANY FACES OF THE NEW LILITH: TRANSFORMING FEAR AND DESIRE IN MODERN MEDIA." (2022). APA
  4. ^ Judit M. Blair De-Demonising the Old Testament - An Investigation of Azazel, Lilith, Deber, Qeteb and Reshef in the Hebrew Bible. Forschungen zum Alten Testament 2 Reihe, Mohr Siebeck 2009 ISBN 3-16-150131-4
  5. ^ Babylonian Talmud Niddah 24b, Babylonian Talmud Shabbat 151b, Babylonian Talmud Baba Batra 73a - 73b, Babylonian Talmud Erubin 100b. Artscroll Schottenstein Talmud Bavli ISBN 1-57819-067-3
  6. ^ İbrani Mitleri-Robert Gravers, Raphael Patai "Tekvin ve Yaratılış Kitabı 2009 basısı sayfa. 103-104 ISBN 978-975-4688-5-04

Dış bağlantılar

  • Lilith
    Lilith
  • Lilith
    Lilith

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Şeytan</span> birçok din ve mitolojide yer alan ruhani varlık

Şeytan, Tanrı'ya veya dünyaya karşı duran kötü bir varlıktır. Yahudilik, Hristiyanlık ve İslam'da dünyadaki kötülüklerin baş faili olarak kabul edilir. Diğer dinlerde ve kültürlerde, Şeytan mutlak kötülük fikrini taşıyan bir varlık olabilir.

Cin, İbrahimi dinler de dahil olmak üzere modern veya antik birçok din ve inanışta bulunan bir tür ruhani mitolojik yaratıktır. Farklı inanışlarda farklı karakteristiklere ve özelliklere sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Âdem</span> dinî inanışlara göre dünya üzerindeki ilk insan

Âdem, İbrahimî dinlere göre Tanrı tarafından yaratılan ilk insandır. Bunun yanı sıra Âdem, tüm insanlığın ve onların yaratıcılarıyla olan ilişkilerinin bir sembolü olarak da görülebilir. Âdem ayrıca erkek, kadın ve cinsellik rollerinin dini ahlakını temel almak için kullanılır.

Havva, değişik inançlarda ve İbrahimî dinlerde ilk insan Âdem'in eşidir. Bu dinlere göre tüm insanlar Âdem ve Havva'nın çocuklarıdır. Bazı Batı dillerinde Eski Ahit'ten geldiği şekliyle Eva diye adlandırılır.

Şahid bin Car: Ezidilik'de Ezidiler'in atası olduğuna inanılan ve Havva'dan değil sadece Âdem'den dünyaya geldiğine inanılan kişi.

<span class="mw-page-title-main">Adapa</span>

Adapa ya da Adaba, Mezopotamya mitolojisinde yaratılmış ilk insandır. Adapa Sümer kralları listesi'nde ulusun ilk lideri olarak geçer. Farklı biçimlerinde Oanes ve Alulim olarak da anıldığı olmuştur. Akadca'da ismi adamu, erkek insan anlamına gelir. Öykü tevrat anlatılarında yer alan yasak meyveden yiyen Âdem ile Havva'nın cennetten atılması öyküsü ile ilişkilendirilmektedir.

İblis, Tanrı'ya isyan ettiğine inanılan ruhani bir yaratıktır. İbrahimî dinlere göre, o birincil kötü varlıktır. İslam mitolojisinde, kötü cinler İblisten önce de var olmuştur, ancak İblis ilk şeytandır. Böylece kötülüğün sembolü haline gelmiştir. Bu sebeple genellikle ya şeytanların lideri ya da dinlerdeki şeytanların ilki olarak tasvir edilir.

<span class="mw-page-title-main">Habil ve Kabil</span> Adem ve Havvanın ilk oğulları

Tanah'ta, Habil ve Kabil/Kayin, Adem ve Havva'nın ilk iki oğludur. İlk doğan Kabil bir çiftçi, kardeşi Habil ise bir çobandır. Tanah'a göre Kabil, kardeşi Habil'i kıskandığından dolayı ona karşı kin ve nefret beslemiş, en sonunda da kardeşini öldürerek İnsanlık tarihindeki ilk cinayeti işlemiştir. Bunun üzerine YHVH (Tanrı), Kabil'i cehennem azabıyla cezalandırmıştır.

Hâbil veya Abel İbrahimi dinlerde bahsi geçen Yaratılış Kitabında ve Kur'an'da yer alan bir kişidir. Kabil'in (Cain) küçük erkek kardeşi ve Adem ile Havva'nın küçük oğluydu. İlk yetişen sürüsünü Tanrı'ya adak olarak sunan bir çobandı. Tanrı onun adağını kabul etti ama kardeşininkini kabul etmedi. Kabil daha sonra Habil'i kıskançlıktan öldürdü.

İlk insan, farklı din ve milletlerin yaratılış mitolojilerinde tanrı veya tanrılar tarafından ilk olarak yaratıldığına inanılan insan. Evrim teorisine göre insanın evrimi milyonlarca yıl süren ve küçük değişikliklerden oluşan bir sürecin sonucudur ve ilk insan denebilecek tek bir canlı yoktur.

İslâm'da Melek, Allah tarafından parlak bir kökenden yaratılan göksel varlıklar olduğuna inanılır. Her ne kadar ilmiye meleklerin kesin doğası konusunda hemfikir olmasalar da, onların ince bedenlere sahip özerk varlıklar oldukları konusunda hemfikirdirler.

<span class="mw-page-title-main">Şu (mitoloji)</span> Antik Mısır tanrısı

Şu, Antik Mısır mitolojisinde, kuru hava tanrısı ve gökyüzünün dayanağı.

<span class="mw-page-title-main">Alkarısı</span>

Alkarısı - Türk, Anadolu ve Altay halk inancında lohusa dönemindeki kadınlara ve atlara musallat olduğuna inanılan yaratıktır. Efsanenin temeli Şamanizm'e kadar uzanır. İnanışa göre lohusaların ve yeni doğmuş çocukların ciğerleriyle beslenir. Alkarısından korunmak için çeşitli çarelerin olduğuna inanılır. Lohusa kadını yalnız bırakmamak, ışıkları sürekli yakmak, başucuna Kuran koymak, yüzünü kırmızı örtüyle örtmek, doğum yapılan yere kartal getirmek bunlardan bazılarıdır. Albastıya neden olduğuna inanılır. Albıs adlı yaratık ile de alakalıdır.

Sümer mitolojisi, Sümerler'in yıkılışlarına kadarki dönemde din ve bilimle ilgili kültürünü içerir. Birçok tanrı ve tanrıçaları vardır ve onlar Sümer mitolojisini oluşturur. Bu tanrılar ve tanrıçalar Yaradılış Destanı, Tufan hikâyesi gibi edebî eserlerde açıkça belirtilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Şit</span> Adem ve Havvanın oğlu

Şit, İbrahimi dinlerde Adem ile Havva'nın üçüncü oğludur. İbranice İncil'e göre iki erkek kardeşi vardı: Kabil ve Habil. Yaratılış 4:25'e göre Şit, Habil'in Kabil tarafından öldürülmesinden sonra doğmuştu ve Havva, Tanrı'nın onu Habil'in yerine geçmesi için atadığına inanıyordu. Şit, Adem ile Havva'nın İncil'de adı geçen tek çocuğudur. Âdem'den sonra dünyaya gönderilen ikinci, dünyada doğan ilk peygamberdir.

<span class="mw-page-title-main">Aden Bahçesi</span>

Aden Bahçesi, Kitâb-ı Mukaddes'te Adem ile Havva'nın yaşadığı cennet bahçesidir. Eden'in Orta Doğu'da bir yerde olduğu düşünülmektedir.

<span class="mw-page-title-main">İslam mitolojisi</span> İslam ile ilişkili bazı gerçeküstü dini anlatıların ve kavramların işlendiği mitoloji dalı

İslam mitolojisi, İslam ile ilişkili bazı dini anlatıların ve kavramların işlendiği mitoloji dalıdır. Geleneksel dinî literatürde genellikle İsrâîliyyât olarak ifade edilen mitolojik unsurların, İsrâîliyyât teriminden daha kapsayıcı ve bilimsel bir çerçeveye sahip olan "İslam mitolojisi" başlığı altında ele alınmaları önerilmiştir. İslam, dini ritüel veya mitlerden çok toplumsal düzen ve hukukla ilgilenen bir dindir. Oxford Companion to World Mythology, bir dizi geleneksel anlatıyı "İslami mitler" olarak tanımlar. İslam'ın diğer İbrahimi dinlerle paylaştığı bir yaratılış efsanesi ve ahiret vizyonu ve ayrıca Kabe'nin kendine özgü İslami hikâyesi bunlar arasındadır.

<span class="mw-page-title-main">Asmodeus</span> yedi büyük günahtan biri olan şehveti temsil eder

Asmodeus veya Sahr, efsaneye göre bir İfrit ve Lilith'in Adem ve düşmüş melek Samael'den sonraki kocasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Âdem ve Havva</span> İbrahimi yaratılış mitinde ilk erkek ve kadın

Adem ve Havva, İbrahimi dinlerin yaratılış efsanesine göre ilk erkek ve kadındır. İnsanlığın özünde tek bir aile olduğu ve herkesin tek bir çift orijinal atadan geldiği inancının merkezinde yer alırlar. Ayrıca, Yahudilik veya İslam'da tutulmasa da Hristiyanlıkta önemli inançlar olan insanın düşüşü ve orijinal günah doktrinlerinin temelini oluştururlar.

<span class="mw-page-title-main">Atalar (Kutsal Kitap)</span> İncildeki figürler İbrahim, İshak ve Yakup

Atalar ya da Kutsal Kitap'taki ifadesiyle Patrikler Kutsal Kitap'ın dar tanımıyla, İbrahim, oğlu İshak ve İshak'ın oğlu ve aynı zamanda İsraillilerin atası olan İsrail olarak da adlandırılan Yakup için kullanılan bir ifadedir. Bu üç figür topluca atalar (patrik) olarak anılır ve yaşadıkları dönem atalar çağı olarak bilinir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.