Likyalılar - Turkipedia

Likyalılar, Antik Çağda güneybatı Anadolu’daki Likya ülkesinin, günümüzde Teke Yarımadasına karşılık gelen bölgenin Antik Çağlardaki halkı.

Milat Öncesi çağlarda Anadolu’da yaşamış halklar arasında Likyalılar her zaman kendilerine özgü bir konuma sahip olmuşlardır.^[] Yerleşimlerinin özellikle kıyı bölgelerinde, günümüzde Fethiye ile Antalya arasında uzanan sahil şeridinde yoğunlaşmış olmasına rağmen, çok dağlık ve ulaşılması, ele geçirilmesi güç bir hinterlanda sahip olmaları, özgür ve başıbuyruk bir kültür geliştirmelerine zemin oluşturmuştur. Öz yönetimi ilke edinmiş, ancak aralarında birlik ve federasyon kurma geleneğini geliştirmiş şehirler kurmuşlardır. Kendilerine özgü özellikler taşıyan ve hâlâ kısmen çözülebilmiş Likya dilini ve yine Yunan alfabesi ile Anadolu hiyeroglif çivi yazısı geleneği arasında özgün bir harmanlama oluşturan Likya alfabesini kullanmışlardır. Roma İmparatorluğu’nun bir vilayet olarak bünyesine kattığı Anadolu toprakları arasında Likya son sırada gelmiştir.

Güneybatı Anadolu’da Likyalıların ülkesi

Kökenleri

Herodot’a göre Likyalılar Girit kökenli olup, Kral Minos tarafından yurtlarından sürülen ve Minos'un kardeşi Sarpedon liderliğindeki bir grubun uzantılarıdır. Güneybatı Anadolu’da o çağa kadar "Milyas" olarak anılagelmiş ve "Solymoi" (veya "Milyalılar") şeklinde kayda geçmiş bir halkın topraklarına yerleşmişlerdir. Bu şekilde ortaya çıkan toplum kendi aralarında başlangıçtan itibaren "Termilae" ismini kullanmışlar, Likya ve Likyalılar isimlerini benimseyen eski Yunan kaynakları hariç, bazı komşuları arasında da "TRMMILI" ismi ile tanınmışlardır. Buna göre, gelenekleri Girit ve Karya geleneklerinin bir karışımı olarak ortaya çıkmıştır. Herodot’un Likya ismi için verdiği açıklama, bu ismi Atina kralı Pandion'un oğlu Likus’un aralarına katılmasıyla ilişkilendirmekte ise de, Minos ve Sarpedon ile denkleştirilen tarihlerden (yaklaşık olarak MÖ 15’inci yüzyılın ikinci yarısı) daha erken tarihlerde, söz konusu bölge halkının Hitit ve Mısır kaynaklarında "Lukka" veya "Lukki" şeklinde anılması eski Yunan tarihçisinin bu iddiasını çürütmektedir. Hitit kaynakları Kral I. Şuppiluliuma’nın saltanatı döneminde (MÖ 14’üncü yüzyılın ortaları) Likya ülkesinin, sağlam bir şekilde olmasa ve sürekli isyanlar çıksa da, Hitit İmparatorluğu topraklarına fetih yolu ile katıldığını belirtmektedir. Mısır kaynakları da, Lukki’leri korsanlık yapan halklar arasında zikretmekte, Ksantos vadisindeki Dalawa (Tlawa, Tlos), Hinduwa (Candyba) gibi şehirlerin ismini vermektedir. Yine de, Likya halkının Girit’ten göçlerle takviye edildiği düşünülebilir.

Herodot, Likyalıların özgün gelenekleri arasında şecerelerini anneden itibaren saymalarını, bir köle ile evlenen kadının çocuklarının hür yurttaş sıfatına sahip olmasına karşın, bir köle ile evlenen erkeğin çocuklarının bu hakka sahip olmamasını belirtmektedir.

Öte yandan, Arnna Antik Kent’tindeki en erken tabakanın MÖ 8’inci yüzyıla ait olması gibi unsurlar, bazı uzmanları tarihlerinin başlangıcından sonra uzun bir süre göçebe kültürünü muhafaza ettikleri savını öne sürmelerine zemin oluşturmuştur.

Ayrıca bakınız

Dış bağlantılar

Anadolu Lykia Uygarlığı, Fahri Işık - Ankara Üniversitesi 20 Temmuz 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Kaynakça

George E. Bean (1978). Lycian Turkey ISBN 0-510-03205-2 (İngilizce). Ernest Benn Ltd., Londra.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Lidya</span> Anadoluda Tunç Çağının sonlarından başlayarak MÖ VI. yüzyıla kadar hüküm süren Lidya medeniyetinin merkezini oluşturan tarihî bölge

Lidya, Anadolu'da Tunç Çağı'nın sonlarından başlayarak MÖ 6. yüzyıla kadar hüküm süren Lidya medeniyetinin merkezini oluşturan tarihî bölge. Esas olarak Gediz Nehri ve Küçük Menderes vadilerini kapsayan, günümüzde yaklaşık olarak Manisa ve Uşak illerine denk gelen bölgedir. Lidya medeniyetinin tarih sahnesinden çekilmesinden sonra da Roma İmparatorluğu dönemine kadar bu isimle anılmıştır. Kuzeyinde Misya, güneyinde Karya, doğusunda Frigya, batısında ise İyonya bölgeleri bulunmaktadır.

Anadolu, Anadolu Yarımadası veya coğrafi olarak Asya Kıtası'nın tüm özelliklerini içerdiğinden Küçük Asya, Asya kıtasının en batısında Karadeniz, Akdeniz ve Ege denizi arasında kalan yaklaşık 755.000 km²'lik bir alanı kaplayan dağlık bir yarımadadır.

<span class="mw-page-title-main">Telmessos</span>

Telmessos, Likya'nın Karya ile sınır bölümünde yer alan antik bir kenttir. Antik yerleşimin bulunduğu yerde günümüzde Fethiye yerleşimi bulunmaktadır.

Tlos bugün Muğla'nın Seydikemer ilçesi yakınlarında yer alan kadim bir Likya kentiydi. Likya'nın en önemli yerleşimlerinden biri olan Tlos Antik Kenti, Fethiye İlçesi’nin yaklaşık 42 km doğusundaki Yaka Köyü sınırları içerisinde kalmaktadır. Bölgenin en yüksek dağları olan Akdağlar'ın (Kragos) sarp batı yamaçlarında başlayan antik yerleşim, Eşen Nehri'nin getirdiği alüvyonlarla oluşmuş vadi düzlüğüne kadar ulaşır. Ayrıca güneydeki Saklıkent Kanyonu ile kuzey yönde bulunan Kemer Beldesi antik kentin egemenlik sınırlarını çizer.

Ksantos, Kaş'ın Kınık köyündeki antik kent. Kaş kara yoluna 70 km uzaklıkta bulunmaktadır. Antik Çağda Likya'ya başkentlik yapmıştır. UNESCO tarafından ’Dünya Kültür Mirası’ listesine alınmıştır.

Karya, Anadolu'nun güneybatısında günümüzde Muğla kuzey kısımları Denizli güneyi ve içerideki bölgeye denk gelen coğrafyanın eski çağlardaki ismi. Bölgenin oluşumu Antik Yunan kavimlerinin Anadolu'nun Ege kıyılarında koloniler kurmaya başlamalarından öncesine dayanmaktadır ve bir uygarlık düzeyi yaratmış olan Karyalıların Anadolu'nun yerli halkı olduğu konusunda tarihçiler arasındaki mutabakat genişlemektedir.

Likya veya Lisiya , M.Ö. 15-14. yüzyıldan M.Ö. 546'ya kadar Anadolu'nun Teke Yarımadası'nda varlık göstermiş ulustur. Likya, aynı zamanda bu bölgedeki antik kentlerin oluşturduğu bir federasyon ve daha sonra da Roma İmparatorluğu’nun bir eyaletidir. "Işık Ülkesi" anlamına gelen Likya, Antalya ve Muğla illeri ile Burdur ilinin iç kısımlarında, Akdeniz'e sınır olan bir bölgede yer alıyordu. Antik Mısır'ın Geç Tunç Çağı kayıtları ve Hitit İmparatorluğu'na ait tarihi belgelerde adından bahsedilen bir devlettir. Hitit kayıtlarında adı Lukka olarak geçmektedir.

Yunan Mitolojisinde, Sarpedon, Zeus'un Truva tarafında savaşmış olan oğluydu. Her ne kadar Ilyada'da, Zeus ve Laodamia'nın oğlu olsa da, daha sonraki standart revizyonda, Zeus ve Europa'nın oğlu ve Minos'un ve Rhadamanthys'in kardeşidir. Diğer taraftan, bazı kaynaklarda Truva'da savaşmış olan Sarpedon, Minos'un kardeşi olan Sarpedon'un torunudur.

Lidyalılar Anadolu grubunun ayırt edici Hint-Avrupa Lidya dilini konuşan, batı Anadolu bölgesindeki Lidya'da yaşayan Anadolu kökenli bir halktı. Dilleri, Hitit dili ile benzerlik gösterir.

<span class="mw-page-title-main">Milet</span> Anadoluda bir antik kent

Milet Anadolu'nun batısında, Ege bölgesinde Büyük Menderes Nehrinin hemen ağzına yakın deniz kıyısında bir antik liman şehridir. Şimdi Aydın'ın Didim ilçesinde Akkoy'un 5 km kuzeyinde ve Balat köyü yakınında bir harabe halinde olup limanı Büyük Menderes tarafından doldurulduğu için yaklaşık 10 km denizden içeride bir mevkidedir.

Minos medeniyeti, Tunç Çağı'nda Yunanistan'a bağlı olan, Ege Denizi içindeki Girit Adası'nda, MÖ yaklaşık 3.500'lerde doğmuş bir uygarlıktır. Girit uygarlığı, MÖ 2700 ile MÖ 1450 yılları arasında en parlak dönemlerini yaşadı ve yavaş yavaş eski gücünü yitirmesinin ardından Girit üzerinde Miken kültürü baskınlaşmaya başladı.

Pisidya, Anadolu'nun güney kesiminde antik bölgedir.

Luviler, Anadolu'da yaklaşık olarak M.Ö. 2300'e doğru ortaya çıkmış bir halktır. Benzersiz bir yerli hiyeroglif yazısı ve Mezopotamya'dan ithal edilmiş çivi yazısı ile yazılmış olan Anadolu dillerine mensup Luvice dilini konuştukları da bilinmektedir.

Likçe ya da Likya dili, Güneybatı Anadolu'da, günümüzde Teke Yarımadası'na karşı gelen Likya ülkesinin halkı olan Likyalılar tarafından kullanılmış ve M.Ö. 1. binyıl ortalarından itibaren kayda geçmiş Anadolu dili.

<span class="mw-page-title-main">Deniz Kavimleri</span>

Deniz Kavimleri ya da Deniz Halkları Tunç Çağı’nın sonlarına doğru, özellikle MÖ 13. yüzyılda, MÖ 1276 – 1178 yılları arasında Anadolu, Suriye, Filistin, Kıbrıs ve Mısır'a yönelen istila hareketlerinden sorumlu görülen, savaşçı ve denizci halklardır. Bu yıkıcı saldırılar, Bronz Çağı Çöküşü’ne yol açan istilaların bir bölümü olarak Doğu Akdeniz’de tüm krallıkların ve Anadolu’da Hitit İmparatorluğu’nun yıkılmasında belirleyici olmuştur. Antik Mısır ise hem denizde, hem de karada verdiği savaşlarla bu saldırıları püskürtmeyi başarmıştır. Bu istilalar sonucu konuya ilişkin kayıtlar yok olduğundan, olayların kesin kapsamı ve istilacıların kimlikleri, geldikleri bölgeler halen kesin bir biçimde belirlenememiştir. Günümüze ulaşabilen belgeler, Mısır yazıtları ve kabartmaları, Hitit belgeleri, Ugarit belge ve mektupları ile arkeolojik buluntulardır.

Batı Anadolu Uygarlığı - Erken Tunç Çağı devrinde, yani 3000-1200 yıl Milattan once Batı Anadolu sahili kültürü’nün şartlı adıdır. Şimdiye kadar batı kültürü zayıf anlaşılmıştır - özellikle Truva, Beycesultan, Limantepe gibi en önemli şehirler tanınır. Ayrıca küçük şehirler: Tepekule, Bayraklı, Panaztepe Gediz ve birçok başka şehirler de tanınır.

Yunan mitolojisinde, Rhadamanthus ( ) ya da Rhadamanthys Girit'in bilge bir kralıydı. Zeus ve Europa'nın oğlu olarak yarı tanrı olarak kabul edildi. Adının anlamı "sert ve katı bir yargıda bulunmak"tır. Daha sonra ölülerin yargıçlarından biri ve Yunan mitolojisinde önemli bir figür oldu.

Lukka Toprakları veya Diyarı'ndan MÖ Hitit yazıtlarında sıklıkla bahsedilmiştir. Anadolu'nun güneybatı bölgesinde bir bölge olarak belirtilmiştir. Lukka Toprakları hiçbir zaman Hitit kontrolü altına dahil edilememiştir ve Hititler tarafından düşman olarak görülmüşlerdir.

Anadolu halkları veya tarih öncesi Antik Anadolulular, Hint Avrupa dil ailesinin, Anadolu dilleri grubunu konuşmuş, aynı zamanda, genel Hint-Avrupa halklarının ön köken evresi olan Proto Hint-Avrupa topluluğundan çok daha erken bir dönemde ayrılmış, arkaik bir Hint-Avrupa etno-dil grubu ve Küçük Asya coğrafyasının tarihsel Hint-Avrupa halkıydı.

Cilix ya da Kiliks, Yunan mitolojisine göre Agenor ve Telephassa veya Argiope'nin oğludur ve Kadmos, Phoenix ve Europa'nın erkek kardeşiydi.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.