Light novel

Light novel, Japonya'da ortaya çıkmış bir roman tipidir. İngilizce “light ve “novel” kelimelerinin birleşiminden oluşmuş Japon yapımı İngilizce (wasei-eigo) bir terimdir. Genellikle “Ranobe", “Rainobe" olarak kısaltılır. Ender olarak keibungaku (hafif edebiyat), keishōsetsu (hafif roman) olarak da geçer.

Light novelin tanımı ile ilgili olarak birçok farklı düşünce vardır. Yayıncılık dünyası içinde light novellerle ilgili bir standart oluşturulmamıştır. Nikkei BP Şirketi Light Novel El Kitabında “Kapakta ya da içindeki resimlerde sıklıkla anime tipi illüstrasyonlar (çizimler) kullanan, gençlere yönelik roman” olarak tanımlamıştır. Aki Enomoto ise kendi işlerini “ortaokul-lise öğrencilerine yönelik, kolay okunan eğlencelik roman” olarak tanımlamıştır. Bir başka tanım ise "genç okuyucalara yönelik, kahramanları ‘anime ve manga karakterlerini anımsatan’ olarak yaratılan ve buna uygun illüstrasyonlarla desteklenen roman grubu" dur.

Light noveller genellikle kâğıt kapaklı formatta olup, görece uygun fiyatlıdır. Ancak 1990'ların sonlarından itibaren okuyucu kitlesi ve tercihlerdeki değişim gibi sebeplerle satışlarda artış görülmüştür. Hedeflenen okuyucu kitlesi çoğunlukla gençler olmakla birlikte, okuyucu kitlesinin otuzlu yaşlara kadar genişlediği söylenebilir.

Tür olarak romantik, bilimkurgu, fantastik, gizem, korku gibi farklı çeşitleri içinde barındırır. Bilgisayar oyunları, film, anime ya da mangaların roman hâline getirilmesi ile ortaya çıkan kitaplar da sıkça görülebilir. Tersine, light novel temel alınarak yapılmış anime, manga, film, bilgisayar oyunu ya da figürlerin sayısı da artmaktadır.

Son yıllarda ise, eserler ve okuyucu yaş kitlesinde değişim görülmektedir. Madoka Takadano, Kisetsu Morita, İzuki Kougyoku gibi light novel dışında da kitap yazan yazarların ortaya çıkması, Otsuichi, Tou Upukata, Kazuki Sakuraba gibi edebiyat dünyasına light novel yazarı olarak girmiş yazarların çoğunlukla popüler yazarların aldığı "Naoki Shō" (Naoki-Edebiyat-Ödülü) gibi edebiyat ödüllerini almaları ile o zamana kadar algılanan light novel tanımının genişlediği söylenebilir.

”Light novel” terimi 1990'ların başında NIFTY SERVE adlı bir bilgisayar iletişim hizmetleri sisteminde “bilimkurgu, fantastik forumu” içinde, sistem operatörü olan Keita Kamikita’nın 'Light Novel' adı altında yeni bir chatroom kurması ile ortaya çıkmıştır. Light novel terimi oluşmadan önce “genç yetişkin kitapları” olarak geçmektedir. Light novel terimi ortaya çıktıktan sonra hemen kabul görmemiştir. Terimin yaygınlaşması internet kullanımının arttığı 2000'li yıllarda, okuyucuların birbirleriyle daha fazla konuşmaya başlaması ile olmuştur.

Light novel terimi Japon yapımı İngilizce bir kelime olmasından dolayı yurtdışında anlaşılamacağı ya da yanlış anlanacağı (artık ‘anime’ ve ‘manga’ ile benzer bir şekilde Japonyaya özel bir tür olarak görülmektedir.), İngilizceye ‘hafif roman’ olarak çevrilmesi ve bunun okuyucular tarafından nasıl algılanacağını göz önünde bulundurmadan ‘light novel’ terimini kullanan yayıncılar ve yazarlar bulunmaktadır. Ancak edebiyat sözlükleri içinde light novel terimi nadiren geçer ve kütüphanelerde uluslararası olarak kabul görmüş bir terim olarak ‘genç yetişkin romanı’ kullanılır.

Light novel tanımının belirsizliği, onları diğer romanlardan ayıran sınırları da belirsizleştirir. Tanımın açıklaması ile ilgili farklı düşünceler vardır.

• Light novel yayınlayan bir yayıncıdan çıkmış olması
• Light novel yayıncıların pazarlama amacı ile yarattığı bir tür olduğu için, onların bu adı verdikleri eserler
• Anime-manga tipi illüstrasyonları sıklıkla kullanan, karakterleri ve dünyasının önceden tasarlanmış olması
• Karakter merkezli bir tarza sahip olması
• Genç bir okuyucu kitlesi hedef alınarak yazılmış olması

gibi birçok farklı tanımı bulunmaktadır. Ancak değişen tanımı sebebiyle ‘Light novel’ üzerine konuşulurken yukarıdaki tanımlar kullanılmakla birlikte “henüz tam olarak netleşmemiş” olduğu kabul edilir. Buna örnek olarak ünlü internet forumu 2channel’da “Light novel olarak adlandırılan her şey light noveldir. Ancak başkalarının bunu kabul etmesi beklenmemelidir.” diye yazılmıştır.

Kono Raito Noberu wa Sugoi (Bu light noveller harika) adlı eserin indeksinde, 1970'lerden sonra yazılmış bilimkurgu romanlarını da içine alan, geniş kapsamlı fantastik edebiyat ürünleri light novel kategorisinde değerlendirilmiştir. Bu değerlendirme ile birlikte daha önce Light novel basan yayıncılarla çalışmamış olan eski yazarlarda' Light novel yazarı' kategorisi içine girmiştir. Savaş romanı yazarları bu kategoriye dahil değildir.

Ayrıca Genji Monogatari ve Nansou Satomi Hakkenden gibi eski eserlerde de Light novelle benzerlik gösteren özellikler olduğu tartışılmaktadır. Bu durum şöyle açıklanabilir;

1. Çoğu okuyucunun belli bir eser ya da yazarın hayranı olmalarına rağmen, özellikle Light novel türünün okuyucusu olmamaları
2. Light novel dahilinde kabul edilen kitapların tek bir türe ait olacak kadar benzer özellik göstermiyor olması

Yazarlar açısından baktığımızda da çoğunlukla Light novel ve diğer kitaplarını belirgin bir ayrım içerisinde yazmadıklarını görebiliriz. Yayıncılar açısından incelediğimizde ise, Sadece Light novel çıkaran yayıncılar dışındaki yayıncıların, Light novel ve diğer kitaplar arası bir ayrım yapmadıkları görülür.

Kızlar için de bu türde yazılan kitaplar olmakla birlikte, Light novel kavramı genel olarak erkeklere yönelik yazılan kitapları kapsar. Kızlar için yazılan kitaplar genellikle Light novelin bir alt türü olarak algılanır. Hiroshi Mori Tsubone no Katorinu adlı eserinde “kolay okunabilen, bol konuşmalı, içinde resim olup kolay anlaşılabilen” roman olarak bahseder. Eiji Ootsuka ise　Karakter romanı yazma yolları adlı eserinde, light noveli karakter romanı olarak tanımlar ve "anime ya da mangada görülebilen bir kurgu dünya içine sokan tavrı ile natüralist edebiyatın tersi bir duruş gösterir” demiştir.

Light novelde bulunan illüstrasyonlar ve bunların okuyucu kitlesi üzerinde bıraktığı etki diğer roman türlerine oranla çok daha önemlidir. Bu azımsanmayacak sayıda okuyucunun illüstrasyona göre veya illüstrasyon için kitap alması ile de alakalıdır. Bunun fazlalığının sebebi, Light novel hedef kitlesinin çoğunluğunun yazıdan çok anime veya manga ile ilgili olması olarak görülür.

Light novellerin kapak ya da içteki illüstrasyonlarını popüler illüstratörlerin yapması durumunda satışlarda artış olduğu görülür. Aki Enomoto “ tabii ki eserin popüler olması kendi çekiciliğinden geliyor” diye başlar ve “ama illüstrasyonların gücünün satışları arttırdığına şüphe yok” diye devam etmiştir. Light novel dışındaki roman çeşitlerinde de buna benzer durumlarla karşılaşılmıştır. 2007 yılında Shuueisha yayıncılık eski edebi eserleri yeniden basarken Osamu Dazai’ın Ningen Shikkaku adlı eserinin kapağında bulunan illüstrasyonu Takeshi Obata (Death Note) çizmiştir ve o yıl Ningen Shikkaku’nun satışları rekor bir sayı olan doksan bine ulaşmıştır (yıllık ortalama on-yirmi bin arası). Light novel dışı romanlarda bu tarz illüstrasyonlar kullanmak son yıllarda artan bir trend olmuştur.

Farklı bir durum olarak, No Game No Life adlı Light novelın yazarı Yuu Kamiya (Thiago Furukawa Lucas) gibi kendi illüstrasyonlarını yapan yazarlarda ortaya çıkmaktadır. Light novel satış politikası içinde illüstrasyonların kapladığı yer çok büyüktür ve illüstratörün beceresi ve tarzı çok önemlidir. Ancak bu durumla beraber illüstratörün işi bırakmasına sebep olacak bir durum oluştuğunda, kitap serisi bundan kötü etkilenir ve serinin iptaline kadar gidebilen problemler ortaya çıkar. Çoğu eserde illüstrasyonlar kullanılırken, özel olarak illüstrasyon kullanmayan eserlerde vardır. Bunlar “kitapçıdan alırken utanıyoruz” diyen orta yaş ve üstü kesim ya da “illüstrasyonlar olunca eserin tarzı sınırlandırılıyor” diyen okuyucu grubu için yapılmaktadır.

Light novellerin ortaya çıkış yılı Sonorama Bunko Yayınevi'nin kurulduğu 1975 ya da Motoki Arai ve Saeko Himuro gibi popüler yazarların ortaya çıktığı 1977 olarak alınabilir. Yazar Yuuji Nakazato ise light novellerin çıkışını 1914-1962 yılları arasında yayınlanan ''Shōnen Kurabu'' adlı aylık dergiye bağlar.

Light novellar, 2000'li yılların sonlarında Japon 2D kültüründe önemli bir pay edindi. Her yıl yayınlanan light novel sayısı artmakta, genelde bunlar Pixiv'deki en sevilen çizerler tarafından çizilip en başarılarının da manga, anime ve oyun adaptasyonları yapılmaktadır.

2000'li yılların ortalarında internetin gelişimiyle yayıncılar, kendi bloglarında veya Shōsetsuka ni Narō gibi novel paylaşım sitelerinde paylaşım yapan yazarlarla görüşmeye ve daha sonra o yazarların eserlerini başka editör ve çizerlerle de anlaşıp light novel formatına geçirmeye başladılar. Bunlara örnek olarak Sword Art Online, Tensei Shitara Slime Datta Ken, Overlord, Re:Zero, Konosuba ve Kumo desu da verilebilir.

• Moe
• İsekai
• Anime
• Manga (çizgi roman)