İçeriğe atla

Libya Devrimci Komuta Konseyi

Devrimci Komuta Konseyi
مجلس قيادة الثورة
Kuruluş1969
Dağılma2 Mart 1977
TürBaşkan vekilliği
Kolektif liderlik
Yasal statüCemahiriyenin ilanıyla birlikte feshedildi. GHK ile değiştirildi.
MerkezTrablus, Libya
Konum
  • Libya
Hizmet bölgesiLibya Arap Cumhuriyeti
LiderMuammer Kaddafi
ÜyelikLibya Devlet Başkanlığı
Libya Kara Kuvvetleri
Parlamento

Libya Devrimci Komuta Konseyi, 1969'dan 1977'ye kadar Libya Arap Cumhuriyeti'ni yöneten on iki kişilik yönetim organıydı. Başkanı, en fazla etkiye sahip olan Muammer Kaddafi idi.

1977'de Libya Arap Cumhuriyeti kaldırıldı ve Libya Arap Halk Sosyalist Cemahiriyesi kuruldu. Bunun bir parçası olarak, DKK resmi olarak kaldırıldı ve yerine Genel Halk Kongresi genel sekreterliği getirildi.

Üyelik

1976'da Kaddafi

Diğer ilk üyeler (1970) şöyleydi:

  • Binbaşı Abdüsselam Calud
  • Binbaşı Beşir es-Sağir Havadi
  • Binbaşı Muhtar Abdullah el-Gervi
  • Yüzbaşı Abdul Monyem el-Tahir el-Huni
  • Yüzbaşı Mustafa el-Harubi
  • Binbaşı Khuwaildi al-Hamidi
  • Binbaşı Muhammed Necim
  • Binbaşı Avad Ali Hamza
  • Binbaşı Ebubekir Yunis Cabr
  • Yüzbaşı Umar Muhayşi
  • Yüzbaşı Muhammed Ebu Bekir El-Magaryaf

Tarih

Yeni bir hükûmet kuran Hür İttihatçı Subayların 12 üyeli merkez komitesi, kendilerini yeni kurulan Libya Arap Cumhuriyeti'ni yöneten Devrimci Komuta Konseyi'ne (DKK) dönüştürdü. Bunların altında, DKK politikasının uygulanmasını denetlemek üzere Mahmud Süleyman el-Mağribi başkanlığında bir bakanlar kurulu oluşturuldu.[1]

Yüzbaşı Kaddafi, albay rütbesine terfi etti ve hem DKK'nin başkanı hem de silahlı kuvvetlerin başkomutanı olarak tanındı ve fiilen devlet başkanı oldu.[2] 1970'ten 1972'ye kadar başbakan olarak da görev yaptı.

DKK teorik olarak tartışma ve fikir birliği oluşturma yoluyla işleyen bir meslektaş organı olmasına rağmen, başlangıçtan beri Kaddafi'nin fikir ve kararlarının hakimiyetindeydi[3] ancak diğerlerinden bazıları Kaddafi'nin aşırılık olarak gördükleri eylemlerini kısıtlamaya çalıştılar.[4]

Kaddafi, hükûmetin kamusal yüzü olarak kaldı ve diğer DKK üyelerinin kimlikleri yalnızca 10 Ocak 1970 tarihli Resmi Gazete'de kamuya açıklandı. Hepsi de (tipik olarak kırsal) işçi ve orta sınıftan genç erkeklerdi ve hiçbirinin üniversite eğitimi yoktu. Bu şekilde hepsi, daha önce ülkeyi yönetmiş olan zengin, yüksek eğitimli muhafazakarlardan farklıydı. Darbe tamamlandı ve DKK, devrimci hükûmeti sağlamlaştırma ve ülkeyi modernleştirme niyetlerini sürdürdü.[3]

Monarşistler ve İdris'in Senusi klanının üyeleri, Libya'nın siyasi dünyasından ve silahlı kuvvetlerinden uzaklaştırıldı; Kaddafi, bu seçkinlerin Libya halkının iradesine karşı olduğuna ve ortadan kaldırılması gerektiğine inanıyordu. Eski rejimdeki pek çok kişi hapse atıldı, ancak hiçbiri idam edilmedi. Önceki yönetimin siyasi partiler üzerindeki yasağını sürdürdüler ve kararnameler ile ülkeyi yönettiler. Basına daha fazla kısıtlama getirildi ve Mayıs 1970'te sendikalar yasaklandı.[1]

Libya, 1977'de "(Büyük) Libya Arap Halk Sosyalist Cemahiriyesi"ne dönüştürüldükten sonra, DKK'nin geri kalan üyeleri hükümeti denetleyen "devrimci sektör"ün zirvesini oluşturdu. Resmi olarak "devrim" olarak nitelendirilen 1969 darbesine önderlik ettikleri için göreve geldiklerinde seçime tabi değildiler. Sonuç olarak, Kaddafi 1979'dan sonra resmi bir hükûmet görevi olmasa da, 2011'deki Libya İç Savaşı'nda devrilip idam edilinceye kadar ülke hükûmetinde en önemli rolü oynamaya devam etti.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

Dipnotlar

Kaynakça

Death of a Dictator: Bloody Vengeance in Sirte. Human Rights Watch. 2012. 3 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2020. 
Bearman, Jonathan (1986). Qadhafi's Libya. Londra: Zed Books. ISBN 978-0862324346. 
Blundy, David; Lycett, Andrew (1987). Qaddafi and the Libyan Revolution. Boston and Toronto: Little Brown & Co. ISBN 978-0316100427. 
Bruce St. John, Ronald (2012). Libya: From Colony to Revolution (revised edition). Oxford: Oneworld. ISBN 978-1851689194. 
Cooley, John K. (1983). Libyan Sandstorm. Londra: Sidgwick & Jackson. ISBN 978-0283989445. 
Davis, Brian Lee (1990). Qaddafi, Terrorism, and the Origins of the U.S. Attack on Libya. New York: Praeger. ISBN 0275933024. 
El-Khawas, Mohamad A. (1986). Qaddafi: His Ideology in Theory and Practice. Amana. ISBN 978-0915597246. 
Hilsum, Lindsey (2012). Sandstorm: Libya in the Time of Revolution. Londra: Faber and Faber. ISBN 978-0571288038. 
Metz, Helen Chapin (2004). Libya. US GPO. ISBN 1-4191-3012-9. 16 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2020. 
Monti-Belkaoui, Janice; Monti-Belkaoui, Ahmed (1996). Qaddafi: The Man and His Policies. Avebury. ISBN 978-1859723852. 
Pargeter, Alice (2012). Libya: The Rise and Fall of Qaddafi. New Haven: Yale University Press. ISBN 978-0300139327. 
Simons, Geoff (2003). Libya and the West: From Independence to Lockerbie. Oxford: Centre for Libyan Studies. ISBN 1-86064-988-2. 
Vandewalle, Dirk (2008), "Libya's Revolution in Perspective: 1969–2000", Libya Since 1969: Qadhafi's Revolution Revisited, Palgrave Macmillan, ss. 9-53, ISBN 0-230-33750-3 
Vandewalle, Dirk (2011), "From International Reconciliation to Civil War: 2003-2011", Libya Since 1969: Qadhafi's Revolution Revisited (revised edition), Palgrave Macmillan, ss. 215-239, ISBN 0-230-33750-3 

Kaynaklar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Libya</span> Akdeniz kıyısında yer alan bir Kuzey Afrika ülkesi

Libya, resmi adıyla Libya Devleti, Akdeniz kıyısında, doğuda Mısır, batıda Cezayir ve Tunus, güneyde Nijer ve Çad, güneydoğuda Sudan ile komşu olan bir Mağrip ve Kuzey Afrika ülkesidir. Ülke Trablusgarp Bölgesi, Fizan ve Sirenayka olmak üzere üç tarihi bölgeden oluşur. Yaklaşık 1,8 milyon kilometrekarelik yüz ölçümüyle Afrika'nın dördüncü, dünyanın 16. büyük ülkesidir. En fazla kanıtlanmış petrol rezervine sahip 10. ülkedir. Başkenti ve en büyük şehri Trablus ülkenin batısında yer alır ve yedi milyon Libyalının üç milyondan fazlası bu şehirde yaşar.

<span class="mw-page-title-main">Muammer Kaddafi</span> Libyalı asker, siyasetçi ve lider (1942–2011)

Muammer Muhammed Ebu Minyar el-Kaddafi, devrik Libya lideri. 1969 yılında yapmış olduğu darbe sonucu iktidara gelip, 1970'ten 1972'ye kadar Libya başbakanlığı, 1972'den 1979'a kadar ise Libya devlet başkanlığı görevini yürüttü. 1977-2011 yılları arasında "Libya Sosyalist Halk Cemahiriyesi'nin Kardeşçe Lideri ve Bir Eylül Büyük Devriminin Rehberi" unvanını kullanarak, resmî bir görevi olmadan toplam 42 yıl boyunca Libya'yı yönetti. Dünya kamuoyu tarafından bir diktatör veya otoriteryen olarak görülmüş olsa da Kaddafi bunu reddetmiş ve kendisinin Libya halkı için sadece bir rehber ve yol gösterici olduğunu söylemişti. Başlangıçta kendisini ideolojik olarak Arap milliyetçiliği ve Arap sosyalizminin bir karışımı olan Baasçılık'a adamıştı, ancak daha sonra kendisi tarafından önerilen bir hükûmet tarzı olan Üçüncü Uluslararası Teorisine göre hüküm sürdü.

<span class="mw-page-title-main">Libya bayrağı</span> Libya Devletinin Ulusal Bayrağı

Libya bayrağı, Afrika ülkesi Libya'nın ilk defa 24 Aralık 1951 tarihinde kullandığı bayrağın, rejim değişikliği sonrası Libya'nın resmî hükûmeti olan Ulusal Geçiş Konseyi tarafından 27 Şubat 2011 tarihinde yeniden kullanılmaya başlanan bayraktır.

<span class="mw-page-title-main">Birinci Libya İç Savaşı</span> Arap Baharı sonrası Libyada çıkan iç savaş

2011 Libya İç Savaşı, bir Kuzey Afrika ülkesi olan Libya'da hükûmet ve Muammer Kaddafi karşıtı gösterilerle başlamış ve daha sonrasında gerçek anlamıyla bir iç savaşa dönüşmüş ayaklanmalar bütünüdür. Protestolar 7 Şubat 2011 tarihinde başlamış, iç savaş Sirte'nin düşmesi ve Muammer Kaddafi'nin öldürülmesiyle 20 Ekim 2011 tarihinde sona ermiştir. Medyaya göre olaylar halkın 2010-2011 yılı boyunca Arap dünyasını saran protestoların bir ayağı olan 2011 Mısır Devrimi'nden esinlenmesi sonucu başlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Libya Sosyalist Halk Cemahiriyesi</span> Libya tarihi (1977-2011)

2 Mart 1977'de Genel Halk Kongresi (GHK), Kaddafi'nin emriyle "Halk Otoritesinin Kuruluş Bildirgesi"ni kabul etti ve Libya Arap Sosyalist Halk Cemahiriyesi ilan etti. Kaddafi devletinin resmi siyaset felsefesinde "cemahiriye" sistemi ülkeye özgüydü, ancak Kaddafi'nin tüm Üçüncü Dünya'ya uygulanması için önerdiği Üçüncü Uluslararası Teorinin gerçekleşmiş hali olarak sunuldu. GHK ayrıca feshedilmiş Devrimci Komuta Konseyinin geri kalan üyelerinden oluşan ve Kaddafi'nin genel sekreter olduğu GHK Genel Sekreterliğini oluşturdu ve Bakanlar Kurulunun yerini alan Genel Halk Komitesini atadı. Komite üyeleri artık bakan değil, sekreter olarak adlandırıldılar.

Muhabarat el-Cemahiriye Muammer Kaddafi'nin emri altında Libya'nın ulusal istihbarat servisi olmuştur. Libya İç Savaşı sırasında, teşkilat direktörü Abuzed Ömer Dorda, Kaddafi karşıtı güçler tarafından ele geçirilmiş ve Cemahiriye teşkilatı Ağustos 2011'de Kaddafi devrildiği zaman ortadan kaldırılmıştır.

Amazon Muhafızları, Libya'nın eski lideri Muammer Kaddafi'nin 1980'lerin başında kurulan tamamen kadınlardan oluşan 200 kişilik bir koruma birliği idi.

Libya Devrim Muhafızları veya Cemahiriye Muhafızları, Libya'nın Muammer Kaddafi döneminde rejimi korumakla görevli olan paramiliter birlikleri idi. Devrim Muhafızları askerleri Sirte'den Kaddafi'nin aşiretine mensup 3000 kişiden oluşmaktaydı ve oldukça donanımlı olup ordu envanterine alınan T-54 ve T-62 tankları, zırhlı personel taşıyıcıları, çok namlulu roketatarlar, SA-8 uçaksavar füzelerine ve ZSU-23-4 uçaksavar silahlarına sahipti. 2005-2011 yılları arasında komutanı Muammer Kaddafi'nin kuzeni Hasan el-Kebir el-Kaddafi idi.

<span class="mw-page-title-main">Halife Hafter</span> Libyalı asker ve siyasetçi

Halife Bilkasım Hafter, Libya Ulusal Ordusu'nun başkomutanı Libyalı asker. Mart 2015'ten beri Temsilciler Meclisi tarafından atandığı LUO'nun başkomutanlığını yapmaktadır. Kasım 2021'de Halife Hafter, Aralık 2021'deki cumhurbaşkanlığı seçimlerine adaylığını açıkladı.

<span class="mw-page-title-main">Libya-Türkiye ilişkileri</span> İkili ilişkiler

Libya-Türkiye ilişkileri, Libya ile Türkiye arasında sürdürülen uluslararası politikaları içerir. Osmanlı İmparatorluğu'ndan bu yana iki ülke arasında önceki tarihsel bağlara sahip olan nispeten yakın bir ilişki yaşamışlardır. Bu tarihsel bağ nedeniyle, Libya ve Türkiye, diğer Arap devletleriyle karşılaştırıldığında bir Osmanlı mirasını paylaşmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Genel Halk Kongresi (Libya)</span> Libya Arap Cemahiriyesi hükûmetinin yasama organı

Genel Halk Kongresi (Arapça: مؤتمر الشعب العام الليبي, Mu'tammar el-sha'ab al 'AMM) Muammer Kaddafi'nin Büyük Libya Arap Halk Sosyalist Cemahiriyesi yönetim yapısının ulusal yasama organıydı. Temel Halk Kongrelerinin 2700 temsilcisinden oluşuyordu. GHK, üyeleri Libya bakanlıklarının sekreterleri olan Genel Halk Komitesi ile etkileşime giren yasama forumuydu. Kavramsal olarak kitleler ve liderlik arasında aracı görevi gördü ve yaklaşık 600 yerel “temel halk kongresi” nin sekreterliklerinden oluşuyordu.

<span class="mw-page-title-main">Arap Cumhuriyetleri Federasyonu</span> Mısır, Libya ve Suriyeden oluşan başarısız bir devlet birleştirme girişimi

Arap Cumhuriyetleri Federasyonu Muammer Kaddafi'nin birleşik bir Arap devleti yaratmak için Libya, Mısır ve Suriye'yi birleştirme girişimiydi. 1 Eylül 1971'de her bir ülkede yapılan referandumla onaylanmasına rağmen, üç ülke birleşmenin belirli şartları konusunda fikir birliğine varmadı. Federasyon 1 Ocak 1972'den 19 Kasım 1977'ye kadar sürdü.

<span class="mw-page-title-main">Libya Arap Sosyalist Birliği</span> Libyada bir siyasi parti

Bu makale Libya'daki ASB hakkındadır. Diğer Arap ülkelerindeki kardeş partiler için bkz. Arap Sosyalist Birliği .

<span class="mw-page-title-main">Temel Halk Kongresi (ülke alt bölümü)</span> Büyük Sosyalist Libya Arap Halk Cemahiriyesinin en küçük idari bölümü

Temel Halk Kongresi, Libya'daki Büyük Libya Arap Halk Sosyalist Cemahiriyesi yönetimindeki en küçük idari alt birimdi. Coğrafi olarak yaklaşık olarak bir ilçe düzeyine karşılık geliyordu.

<span class="mw-page-title-main">Kardeşçe Lider ve Devrimin Rehberi</span> Eski Libya lideri Muammer Kaddafinin sahip olduğu gayriresmi unvan

Büyük Sosyalist Libya Arap Halk Cemahiriyesi'nin Kardeşçe Lideri ve Devrimin Rehberi, ülkenin resmi yönetim yapısının yalnızca sembolik bir figürü olduğunu iddia eden Libya eski lideri Muammer Kaddafi'nin sahip olduğu bir unvandı. Ancak eleştirmenler, Libya devletinin Kaddafi'nin herhangi bir gücü elinde bulundurduğunu inkâr etmesine rağmen, Kaddafi'yi fiilen eski siyasi görevli olarak konumlandırarak uzun zaman boyunca onu bir demagog olarak tanımladılar.

Irak Devrimci Komuta Konseyi, 1968'deki askeri darbeden sonra kuruldu ve 2003'teki Amerikan işgalinden önce Irak'taki nihai karar alma organıydı. Konsey, konseyin üçte iki çoğunluğu tarafından seçilen başkan ve başkan yardımcısı ile ülkede hem yürütme hem de yasama yetkisini kullandı. Başkan ayrıca daha sonra Irak cumhurbaşkanı ilan edildi ve bir cumhurbaşkanı yardımcısı seçmesine izin verildi. Saddam Hüseyin'in 1979'da Irak cumhurbaşkanı olmasının ardından konseye başkan yardımcısı İzzet İbrahim ed-Duri, başbakan yardımcısı Tarık Aziz ve Saddam'ı 1960'lardan beri tanıyan Taha Yasin Ramazan başkanlık etti. Ülkenin yasama organı; DKK, Ulusal Meclis ve ülkeyi yöneten 50 üyeli bir Kürt Yasama Konseyi'nden oluşuyordu. Başkanlığı sırasında Saddam, DKK başkanı ve cumhurbaşkanıydı. DKK'nin diğer üyeleri arasında, 1968 ve 1970 yılları arasında bu görevde olan Saddam'ın üvey kardeşlerinden Salah Ömer el-Ali, Barzan İbrahim et-Tikriti, Taha Yasin Ramazan, Adnan Hayrullah, Sa'adun Şakir Mahmud, Tarık Aziz, Hasan Ali Nasır en-Namiri, Naim Hamid Haddad ve Taha Muhyeddin Maruf vardı. 2003 yılında, Geçici Koalisyon Yönetiminin 2 No'lu Emri uyarınca Paul Bremer tarafından DKK, resmen feshedildi.

<span class="mw-page-title-main">Libya Arap Sosyalist Baas Partisi</span> Libyada bir siyasi parti

Libya Arap Sosyalist Baas Partisi, Libya'da kurulan siyasi partiydi. 1950'lerde Emir Tahir Deghayes tarafından kuruldu. Arap Sosyalist Baas Partisi'nin Libya bölgesel şubesiydi. 1966'daki bölünmenin ardından Irak liderliğindeki Baas Partisi'ne bağlandı.

<span class="mw-page-title-main">Muammer Kaddafi yönetimindeki Libya tarihi</span> Libya tarihi (1969-2011)

Muammer Kaddafi, bir grup genç Libya Ordusu subayına kansız bir darbeyle Kral I. İdris'e karşı liderlik ettikten sonra 1 Eylül 1969'da Libya'nın fiili lideri oldu. Kralın ülkeden kaçmasının ardından Kaddafi başkanlığındaki Devrimci Komuta Konseyi (DKK), monarşiyi ve eski anayasayı kaldırarak "hürriyet, sosyalizm ve birlik" mottosuyla Libya Arap Cumhuriyeti'ni kurdu. İktidara geldikten sonra DKK hükûmeti; herkes için eğitim, sağlık ve barınma sağlama sürecini başlattı. Ülkede halk eğitimi her iki cinsiyet için de parasız ve ilköğretim zorunlu hale geldi. Tıbbi bakım, halka ücretsiz olarak sunuldu; ancak herkese barınma sağlamak, DKK hükûmetinin tamamlayamadığı bir görevdi. Kaddafi döneminde, ülkede kişi başına düşen gelir 11.000 ABD dolarını aşarak Afrika'daki en yüksek beşinci ülke oldu. Refah artışına tartışmalı bir dış politika eşlik etti ve iç siyasi baskı arttı.

<span class="mw-page-title-main">Genel Halk Komitesi</span> Libya Arap Cemahiriyesi hükûmetinin yürütme organı

Genel Halk Komitesi, genellikle GHKO olarak kısaltılır, Muammer Kaddafi'nin Libya Arap Cemahiriyesi'nin varlığı sırasında Libya hükûmetinin yürütme organıydı. Kitleler ve hükûmet liderliği arasında aracı olarak hizmet etti ve Genel Sekreter ve yaklaşık 600 yerel Temel Halk Kongresi'nin (THK) yirmi sekreterinden oluşuyordu, GHKO üyeleri ülke parlamentosu, Genel Halk Kongresi (GHK) tarafından seçildi ve sabit dönemleri yoktu.

<span class="mw-page-title-main">Ali Salih es-Sadi</span> Iraklı siyasetçi (1928-1977)

Ali Salih es-Sadi Iraklı bir siyasetçiydi. 1950'lerin sonlarından Kasım 1963 Irak Darbesi'ne kadar Baas Partisinin Irak kolunun genel sekreterliğini yaptı. 8 Şubat 1963'ten Kasım 1963 Irak Darbesi'ne kadar Ahmed Hasan el-Bekir'in başbakan yardımcısı, içişleri bakanı ve Ulusal Muhafızlar komutanı olarak görev yaptı.