 |
| Bu kategoride yer alan maddeler Libya hükûmeti ve siyasetinin bir parçasıdır. |
Anayasa |
Yürütme
|
Yasama
|
Yargı
|
İdari bölümler |
|
Dış ilişkiler
|
1969 Libya Anayasası, Devrimci Komuta Konseyi tarafından 11 Aralık 1969'da Libya Arap Cumhuriyeti'nin Arap halkı adına yürürlüğe girdi. Anayasa, geçici anayasanın 3 Ağustos 2011'de kabul edilmesine kadar yürürlükte kaldı.
Libya Anayasaları | |
|---|---|
Libya, resmi adıyla Libya Devleti, Akdeniz kıyısında, doğuda Mısır, batıda Cezayir ve Tunus, güneyde Nijer ve Çad, güneydoğuda Sudan ile komşu olan bir Mağrip ve Kuzey Afrika ülkesidir. Ülke Trablusgarp Bölgesi, Fizan ve Sirenayka olmak üzere üç tarihi bölgeden oluşur. Yaklaşık 1,8 milyon kilometrekarelik yüz ölçümüyle Afrika'nın dördüncü, dünyanın 16. büyük ülkesidir. En fazla kanıtlanmış petrol rezervine sahip 10. ülkedir. Başkenti ve en büyük şehri Trablus ülkenin batısında yer alır ve yedi milyon Libyalının üç milyondan fazlası bu şehirde yaşar.
Muammer Muhammed Ebu Minyar el-Kaddafi, devrik Libya lideri. 1969 yılında yapmış olduğu darbe sonucu iktidara gelip, 1970'ten 1972'ye kadar Libya başbakanlığı, 1972'den 1979'a kadar ise Libya devlet başkanlığı görevini yürüttü. 1977-2011 yılları arasında "Libya Sosyalist Halk Cemahiriyesi'nin Kardeşçe Lideri ve Bir Eylül Büyük Devriminin Rehberi" unvanını kullanarak, resmî bir görevi olmadan toplam 42 yıl boyunca Libya'yı yönetti. Dünya kamuoyu tarafından bir diktatör veya otoriteryen olarak görülmüş olsa da Kaddafi bunu reddetmiş ve kendisinin Libya halkı için sadece bir rehber ve yol gösterici olduğunu söylemişti. Başlangıçta kendisini ideolojik olarak Arap milliyetçiliği ve Arap sosyalizminin bir karışımı olan Baasçılık'a adamıştı, ancak daha sonra kendisi tarafından önerilen bir hükûmet tarzı olan Üçüncü Uluslararası Teorisine göre hüküm sürdü.
Libya bayrağı, Afrika ülkesi Libya'nın ilk defa 24 Aralık 1951 tarihinde kullandığı bayrağın, rejim değişikliği sonrası Libya'nın resmî hükûmeti olan Ulusal Geçiş Konseyi tarafından 27 Şubat 2011 tarihinde yeniden kullanılmaya başlanan bayraktır.
Yasa ya da diğer adıyla kanun anayasal hukuk sisteminde, yetkili organlarca meydana getirilen hukuk kurallarıdır. Yasalar, tüzükler, yönetmelikler birer hukuk kuralıdır. Yürürlükte olan hukuk kurallarının tümüne mevzuat denir. Dar anlamında yasa, yasama organınca yapılan yasa adıyla gerçekleştirilen işlerdir. Hukuk karşılıklı hakları ifade eden üst mefhumdur, yasa ise bu hakları koruyan ve belirleyen kuralları ifade eder.
Libya pasaportu uluslararası seyahat için Libya vatandaşlarına verilir.
Mahmud Cibril, Libyalı siyasetçi. 2011 yılında Muammer Kaddafi rejiminin karşısında kurulan Ulusal Geçiş Konseyi Başbakanı ve Dışişleri Bakanı olarak görev yaptı.
Libya Krallığı, Libya topraklarında 1951'den 1969 yılına kadar yer almış olan devletti. 24 Aralık 1951 tarihinde Sirenayka Emirliği tarafından yönetilen Sirenayka, Birleşik Krallık tarafından yönetilen Trablusgarp ve Fransa tarafından yönetilen Fizan bölgelerinin Sirenayka Emiri olan Kral İdris yönetiminde birleşmesiyle oluştu. Bağımsızlığı döneminde "Birleşik Libya Krallığı" olarak adlandırılmaktaydı. 1963'e dek üç bölgeden oluşan bir federasyon olma özelliğini sürdüren devlet, 25 Nisan 1963 tarihinde yapılan anayasa değişikliğiyle federasyon yerine üniter bir yapıya geçti. 1 Eylül 1969 tarihinde Muammer Kaddafi tarafından düzenlenen darbeyle krallık yıkılarak Libya Arap Cumhuriyeti kuruldu.
Libya güncel olarak herhangi bir resmî devlet arması kullanmamaktadır. Ülke içerisinde yer alan kurumlar resmî yazışmalarda kendi kurum amblemlerini kullanmaktadır. Libya son olarak geçici hükûmet döneminde arma kullanmış, söz konusu hükûmetin Ağustos 2012 tarihinde son bulması ile birlikte de arma kullanımı da ortadan kalkmıştır. Geçici Ulusal Konsey tarafından Ağustos 2011 tarihinde yeni Libya bayrağı ile ilgili tanımlamalar yapılmış olmasına rağmen, resmî devlet arması ile ilgili herhangi bir düzenleme ve açıklama gerçekleştirilmemiştir.
Libya, Libya, Libya veya bilinen adıyla Ya Biladi, Afrika ülkesi Libya'nın ulusal marşıdır. Ülkenin Libya Krallığı adı ile bağımsızlığını kazandığı 1951 yılında kabul edilerek kullanılmaya başlanmıştır. Ülkenin 1969 yılında rejim değişikliğine gitmesi ve Muammer Kaddafi'nin iktidara gelmesi ile birlikte Pan-Arabizm ideolojisini benimsenmiş ve ulusal marş da bu doğrultuda değiştirilerek Allah-u Ekber marşı kullanılmaya başlanmıştır. 2011 yılında Kaddafi rejiminin yıkılması ile birlikte göreve gelen Geçici Ulusal Konsey'i Libya Krallığı bayrağının yeniden kabulünün yanı sıra eski marşı da ülkenin yeniden marşı olarak kabul ederek yürürlüğe koymuştur.
Libya-Türkiye ilişkileri, Libya ile Türkiye arasında sürdürülen uluslararası politikaları içerir. Osmanlı İmparatorluğu'ndan bu yana iki ülke arasında önceki tarihsel bağlara sahip olan nispeten yakın bir ilişki yaşamışlardır. Bu tarihsel bağ nedeniyle, Libya ve Türkiye, diğer Arap devletleriyle karşılaştırıldığında bir Osmanlı mirasını paylaşmaktadır.
1969 Libya darbesi veya 1 Eylül Devrimi, Libya'da 1 Eylül 1969 tarihinde Albay Muammer Kaddafi önderliğindeki Hür Subaylar Hareketi tarafından Kral İdris'e karşı düzenlenen bir askerî darbeydi. Darbe sonucu Libya'da monarşi sona erdi ve yerine Libya Arap Cumhuriyeti kuruldu.
Libya Devrimci Komuta Konseyi, 1969'dan 1977'ye kadar Libya Arap Cumhuriyeti'ni yöneten on iki kişilik yönetim organıydı. Başkanı, en fazla etkiye sahip olan Muammer Kaddafi idi.
Arap Cumhuriyetleri Federasyonu Muammer Kaddafi'nin birleşik bir Arap devleti yaratmak için Libya, Mısır ve Suriye'yi birleştirme girişimiydi. 1 Eylül 1971'de her bir ülkede yapılan referandumla onaylanmasına rağmen, üç ülke birleşmenin belirli şartları konusunda fikir birliğine varmadı. Federasyon 1 Ocak 1972'den 19 Kasım 1977'ye kadar sürdü.
Halkın Otoritesinin Kurulmasına İlişkin Bildiri, Libya Arap Cemahiriyesi'nin Arap halkı adına Genel Halk Kongresi tarafından 2 Mart 1977 tarihinde yürürlüğe girdi. 1969 anayasasında yapılan bu değişiklik, 3 Ağustos 2011 tarihinde geçici anayasanın kabul edilmesine kadar yürürlükte kaldı.
Suriye Arap Cumhuriyeti Anayasası, 26 Şubat 2012'de kabul edildi ve 13 Mart 1973'te yürürlüğe girmiş olan anayasanın yerini aldı. Mevcut anayasa, Suriye Arap Cumhuriyeti devletinin temel işlevini özetlemektedir. Suriye'nin karakterini Arap, demokratik ve cumhuriyetçi olarak belirler. Ayrıca, Pan-Arabizm ideolojisine uygun olarak, ülkeyi Arap dünyasının bir bölgesi ve halkını Arap ulusunun ayrılmaz bir parçası olarak tanımlamaktadır.
1973 Suriye Arap Cumhuriyeti Anayasası 13 Mart 1973'te kabul edildi ve 27 Şubat 2012'ye kadar yürürlükte kaldı. Anayasa, Suriye'nin karakterini Arap, demokratik ve cumhuriyetçi olarak tanımlar. Ayrıca, pan-Arap ideolojisine uygun olarak, ülkeyi daha geniş Arap dünyasının bir bölgesi ve halkını Arap ulusunun ayrılmaz bir parçası olarak konumlandırır. Anayasa, Arap Sosyalist Baas Partisinin gücünü sağlamlaştırdı. Anayasanın 8. maddesi partiyi "toplumda ve devlette önde gelen parti" olarak tanımlar, oysa Suriye - çoğu kez inanıldığı gibi - resmi anlamda tek partili bir sistem değildi.
Libya Arap Sosyalist Baas Partisi, Libya'da kurulan siyasi partiydi. 1950'lerde Emir Tahir Deghayes tarafından kuruldu. Arap Sosyalist Baas Partisi'nin Libya bölgesel şubesiydi. 1966'daki bölünmenin ardından Irak liderliğindeki Baas Partisi'ne bağlandı.
Muammer Kaddafi, bir grup genç Libya Ordusu subayına kansız bir darbeyle Kral I. İdris'e karşı liderlik ettikten sonra 1 Eylül 1969'da Libya'nın fiili lideri oldu. Kralın ülkeden kaçmasının ardından Kaddafi başkanlığındaki Devrimci Komuta Konseyi (DKK), monarşiyi ve eski anayasayı kaldırarak "hürriyet, sosyalizm ve birlik" mottosuyla Libya Arap Cumhuriyeti'ni kurdu. İktidara geldikten sonra DKK hükûmeti; herkes için eğitim, sağlık ve barınma sağlama sürecini başlattı. Ülkede halk eğitimi her iki cinsiyet için de parasız ve ilköğretim zorunlu hale geldi. Tıbbi bakım, halka ücretsiz olarak sunuldu; ancak herkese barınma sağlamak, DKK hükûmetinin tamamlayamadığı bir görevdi. Kaddafi döneminde, ülkede kişi başına düşen gelir 11.000 ABD dolarını aşarak Afrika'daki en yüksek beşinci ülke oldu. Refah artışına tartışmalı bir dış politika eşlik etti ve iç siyasi baskı arttı.
Bu madde, Libya'daki siyasi partileri listeler.
2017 Libya anayasa taslağı, 2014 Libya Anayasa Meclisi seçimlerinde Libya çevresinden seçilen 60 kişilik Anayasa Taslağı Meclisi tarafından hazırlanan Libya anayasa taslağıdır.
