İçeriğe atla

Libya-Türkiye denizcilik anlaşması

Libya-Türkiye denizcilik anlaşması
Libya-Türkiye arasında Akdeniz’de Deniz Yetki Alanlarının Sınırlandırılması Anlaşması
Libya-Türkiye denizcilik anlaşmasına göre sınırlar
İmzalanma27 Kasım 2019
Yerİstanbul, Türkiye
Onay30 Eylül 2020
(Birleşmiş Milletler tarafından)

Libya-Türkiye denizcilik anlaşması veya Akdeniz'de Deniz Yetki Alanlarının Sınırlandırılması Anlaşması, 27 Kasım 2019 tarihinde Libya'nın Ulusal Mutabakat Hükûmeti ile Türkiye arasında imzalanan bir münhasır ekonomik bölge anlaşmasıdır. Bu anlaşma ile iki ülke Akdeniz'deki doğal kaynaklara hak talep edebilecekleri anlamına gelmektedir.[1] Deniz sınırı antlaşmaları listesine göre, bu iki ülke arasında imzalanan ilk anlaşmadır ve dolayısıyla Akdeniz'in doğu bölgesine yeni bir dinamik getirmektedir. Ancak, bölgedeki çekişmeler nedeniyle anlaşmanın bu bölgede bir "enerji hesaplaşmasına" yol açabileceğine dair endişeler olduğu ifade edilmektedir.[2]

Anlaşmanın meşruiyeti ve yasal sonuçları, bölgedeki bazı devletler ve Avrupa Birliği tarafından tartışıldı. Avrupa Birliği'ne göre, anlaşma üçüncü Devletlerin egemenlik haklarını ihlal etmekte, deniz hukukuna uymamaktadır ve üçüncü devletler için herhangi bir yasal sonuç doğurmamaktadır.[3] Kıbrıs Cumhuriyeti ve Mısır anlaşmayı "yasadışı" olarak tanımladı. Yunanistan ise anlaşmayı Girit'in Türk-Libya kıyıları arasında varlığını görmezden geldiği gerekçesiyle geçersiz ilan etti.[4] Yunanistan hükûmeti ayrıca, Libya'nın Atina büyükelçisi Muhammed el-Menfi'den Türkiye-Libya mutabakatının içeriğini sunması için kendisine ültimatom verdi. El-Menfi, verilen ültimatoma uymaması nedeniyle Yunanistan tarafından persona non grata ilan edildi ve ülkeyi 72 saat içinde terk etmesi istendi.[5][6]

30 Eylül 2020'de Birleşmiş Milletler Türkiye ile Libya arasında imzalanan deniz sınırı anlaşmasını tescil etti. Tescil belgesine göre, Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri António Guterres, Türkiye ve Libya arasında imzalanan uluslararası anlaşmayı Birleşmiş Milletler Şartı'nın 102'nci maddesi gereği onayladı.[7][8]

Libya-Türkiye denizcilik anlaşması, El-Beyda'daki Libya Temyiz Mahkemesi tarafından 27 Ocak 2021'de iptal edildi. Kararda, anlaşmanın geçersiz kabul edilmesi yönünde başvuruda bulunan Libya Temsilciler Meclisi haklı bulundu.[9][10][11] Fakat yetkide ve usûlde paralellik ilkesi nedeniyle anlaşmanın tek taraflı olarak feshedilmesi hukuken geçerli bir işlem değildir.[12]

Kaynakça

  1. ^ "ANALYSIS - Strategic, legal aspects of Turkey-Libya deal". aa.com.tr. 29 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2020. 
  2. ^ Hacaoglu, Selcan; Kozok, Firat (5 Aralık 2019). "Turkey's Maritime Muscle Flexing Roils Eastern Mediterranean". Bloomberg. 23 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2020. 
  3. ^ "Europe's leaders to reject Turkey-Libya maritime border deal". New Europe. 13 Aralık 2019. 2 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2020. 
  4. ^ "Turkey-Libya maritime deal rattles East Mediterranean". Reuters. 25 Aralık 2019. 17 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2020. 
  5. ^ Yorgo Kirbaki (7 Aralık 2019). "Atina, Libya elçisini kovdu". Atina: Hürriyet. 26 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Aralık 2021. 
  6. ^ Renee Maltezou; Michele Kambas (6 Aralık 2019). "Greece to expel Libyan ambassador over Turkey-Libya accord". Atina: Reuters. 26 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Aralık 2021. 
  7. ^ Ali Kucukgocmen, Daren Butler (2 Ekim 2020). "U.N. registers Turkey-Libya maritime deal - Turkish ministry". Reuters. 9 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2020. 
  8. ^ "BM, Türkiye-Libya deniz sınırı anlaşmasını tescil etti". Euronews. 1 Ekim 2020. 4 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2020. 
  9. ^ "محكمة استئناف البيضاء تصدر حكما بانعدام اتفاقية التعاون وترسيم الحدود بين الرئاسي و تركيا". Libya Meclisi. 27 Ocak 2021. 27 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ocak 2021. 
  10. ^ "Libyan court cancels border demarcation and security cooperation agreement between Al-Wefaq and Turkey". Egypt Today. 27 Ocak 2021. 27 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ocak 2021. 
  11. ^ "Δικαστήριο της Λιβύης έκρινε άκυρο το τουρκολιβυκό Μνημόνιο". To Vima. 27 Ocak 2021. 27 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ocak 2021. 
  12. ^ Aydınlık (26 Ekim 2021). "Türkiye-Libya Anlaşması tek taraflı iptal edilemez". www.aydinlik.com.tr/haber/turkiye-libya-anlasmasi-tek-tarafli-iptal-edilemez-262270. 26 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Haziran 2022. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Libya</span> Akdeniz kıyısında yer alan bir Kuzey Afrika ülkesi

Libya, resmi adıyla Libya Devleti, Akdeniz kıyısında, doğuda Mısır, batıda Cezayir ve Tunus, güneyde Nijer ve Çad, güneydoğuda Sudan ile komşu olan bir Mağrip ve Kuzey Afrika ülkesidir. Ülke Trablusgarp Bölgesi, Fizan ve Sirenayka olmak üzere üç tarihi bölgeden oluşur. Yaklaşık 1,8 milyon kilometrekarelik yüz ölçümüyle Afrika'nın dördüncü, dünyanın 16. büyük ülkesidir. En fazla kanıtlanmış petrol rezervine sahip 10. ülkedir. Başkenti ve en büyük şehri Trablus ülkenin batısında yer alır ve yedi milyon Libyalının üç milyondan fazlası bu şehirde yaşar.

<i>Persona non grata</i> "istenmeyen kişi" anlamında kullanılan Latince bir diplomatik terim

Persona non grata, devletler arası ilişkilerde bir ülkeye girmesi veya o ülkede kalması ülkenin merkezi hükûmeti tarafından yasaklanan yabancı kişi veya kişiler için kullanılan Latince diplomatik bir terim. Kendisine verilen diplomatik dokunulmazlık hakkı sayesinde tutuklama ve herhangi bir kovuşturmadan korunan yabancı bir diplomata herhangi bir ülkenin uygulayabileceği en ciddi kınama biçimi olarak kabul edilir. Eğer bir ülke; yabancı büyükelçileri istenmeyen kişi ilan ederse, o elçilerin bulundukları ülkeler de aynı şekilde mütekabiliyet gereği karşılık verebilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Münhasır ekonomik bölge</span>

Münhasır ekonomik bölge (MEB), Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi uyarınca bir devletin deniz kaynaklarının araştırılması ve kullanılmasında su ve rüzgâr enerjisi de dâhil olmak üzere özel haklara sahip olduğu deniz bölgeleridir.

<span class="mw-page-title-main">İkinci Libya İç Savaşı</span> Halife Hafterin yaptığı askeri darbe sonucunda ortaya çıkan iç savaş

İkinci Libya İç Savaşı, Libya topraklarının ve petrolünün kontrolünü isteyen rakip gruplar arasında devam eden bir çatışmadır. Başlangıçtaki çatışma; ve Şafak Yolculuğu Operasyonu ve başarısız askerî darbeden sonra kurulan başkent Trablus'taki "Ulusal Kurtuluş Hükümeti" olarak da adlandırılan Genel Ulusal Kongresi (GNC) hükûmeti ile çoğunlukla "Tobruk hükümeti" olarak da bilinen 2014 yılında tartışmalı olarak seçilen Temsilciler Meclisi hükûmeti arasındaydı.

<span class="mw-page-title-main">Fayiz es-Serrac</span>

Fayiz Mustafa es-Serrac Libya Siyasi Anlaşması kapsamında 17 Aralık 2015 tarihinde kurulan Ulusal Mutabakat Hükümetinin başbakanı 2016-2021 yılları arasında Libya Başkanlık Konseyi başkanı olarak görev yapan Türk kökenli Libyalı bir siyasetçidir. Trablus Parlamentosu üyesi olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Somali-Türkiye ilişkileri</span> ikili ilişkiler

Somali-Türkiye ilişkileri, Somali ile Türkiye arasında sürdürülen uluslararası politikaları içerir.

<span class="mw-page-title-main">Paris Anlaşması</span> İklimi korumaya yönelik uluslararası anlaşma

Paris Anlaşması, Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi (BMİDÇS) kapsamında, iklim değişikliğinin azaltılması, adaptasyonu ve finansmanı hakkında 2015 yılında imzalanan, 2016 yılında yürürlüğe giren bir anlaşmadır. Mart 2021 itibarıyla, BMİDÇS'nin 191 üyesi anlaşmaya taraftır. Anlaşmayı onaylamayan beş BMİDÇS üye devlet vardır: Eritre, İran, Irak, Libya ve Yemen. Bu beş ülke içinde en büyük emisyon kaynağı ilk 20 içinde yer alan İran'dır. Amerika Birleşik Devletleri 2020'de anlaşmadan çekildi, ancak 2021'de yeniden katıldı.

<span class="mw-page-title-main">İkinci Libya İç Savaşı'nda Türkiye</span> Türkiyenin Libyaya müdahalesi

İkinci Libya İç Savaşı'nda Türkiye, Arap Baharı sonrası Libya'da düzenin kurulamaması ile birlikte başlayan İkinci Libya İç Savaşı'nda Türkiye'nin Ulusal Mutabakat Hükûmeti tarafına yardım etmesiyle ve Ulusal Mutabakat Hükûmeti ile bir dizi anlaşmalar yapmasıyla gerçekleşen askerî müdahale.

<span class="mw-page-title-main">Eastmed Boru Hattı</span>

Doğu Akdeniz Boru Hattı veya bilinen ismiyle Eastmed Boru Hattı, karada ve denizde devam eden, Doğu Akdeniz kaynaklarını Kıbrıs ve Girit üstünden Yunanistan topraklarına ulaştırması beklenen doğalgaz boru hattıdır. Doğal gazın Yunanistan üzerinden İtalya'ya oradan da bütün Avrupa'ya aktarılması planlanmaktadır. Boru hattının uzunluğu 1900 kilometre, derinliği 3 kilometre olarak planlanmıştır. Yılda 10 milyar metreküp doğal gaz taşıma kapasitesi bulunmaktadır. Boru hattının 7 milyar dolara mal olacağı ve yapımının 7 yıl süreceği tahmin edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Libya-Türkiye ilişkileri</span> İkili ilişkiler

Libya-Türkiye ilişkileri, Libya ile Türkiye arasında sürdürülen uluslararası politikaları içerir. Osmanlı İmparatorluğu'ndan bu yana iki ülke arasında önceki tarihsel bağlara sahip olan nispeten yakın bir ilişki yaşamışlardır. Bu tarihsel bağ nedeniyle, Libya ve Türkiye, diğer Arap devletleriyle karşılaştırıldığında bir Osmanlı mirasını paylaşmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Temsilciler Meclisi (Libya)</span> Lİbyanın yasama organı

Temsilciler Meclisi (TM) (Arapça: مجلس النواب, romanize: Majlis al-Nuwaab), %18'lik bir katılımın olduğu 2014 Libya parlamento seçimlerinden kaynaklanan Libya yasama organıdır. 2014 yılının sonlarında, Libya İç Savaşı bağlamında başkent Trablus'u ele geçirmeye yönelik başarısız darbe girişiminin ardından, Temsilciler Meclisi kendisini Libya'nın uzak doğusundaki Tobruk'a taşıdı. Mayıs 2019'da Trablus silahlı saldırı altındayken Trablus'ta birkaç TM toplantısı yapıldı ve 45 gün için bir geçici başkan seçildi. 2014 ve 2021 yılları arasında Temsilciler Meclisi, Abdulhamid Dibeybe liderliğindeki görevdeki Ulusal Birlik Hükümeti'ni desteklemeden önce Abdullah es-Sani liderliğindeki Tobruk merkezli hükûmeti destekledi. Eylül 2021'de Temsilciler Meclisi, Dibeybe liderliğindeki geçici Ulusal Birlik Hükûmeti'ne karşı bir güvensizlik oylamasını kabul etti.

<span class="mw-page-title-main">Mavi Vatan</span> Türkiye Cumhuriyetinin Karadeniz, Akdeniz ve Egede ilan ettiği deniz yetki alanlarında hakimiyet iddiasını kapsayan doktrin

Mavi Vatan, Türkiye Cumhuriyeti'nin Karadeniz, Akdeniz ve Ege'de ilan ettiği deniz yetki alanlarını kapsayan doktrin.

<span class="mw-page-title-main">Birleşik Arap Emirlikleri-İsrail Barış Anlaşması</span>

Birleşik Arap Emirlikleri-İsrail Barış Anlaşması veya İbrahim Anlaşması, 13 Ağustos 2020'de Birleşik Arap Emirlikleri ile İsrail arasında yapılan anlaşmadır. Birleşik Arap Emirlikleri bu anlaşmayla birlikte İsrail'in Mısır'dan ve Ürdün'den sonra anlaşma yaptığı üçüncü Arap ülkesi olmuştur ve Körfez ülkeleri arasında İsrail'le anlaşan ilk ülke konumundadır. İbrahim Anlaşması'nın açıklanmasından saatler sonra Birleşik Arap Emirlikleri medyası İsrail'in anlaşma karşılığında Filistin'deki ilhak politikasını kalıcı şekilde durdurduğunu yazmıştır, buna karşın İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu, ilhak politikasının kalıcı şekilde durdurulmadığını, bir süre askıya alındığını belirtmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Ghat Tuareg milisleri</span>

Ghat Tuareg milisleri (TM), İkinci Libya İç Savaşı sırasında Güneybatı Libya çöl bölgelerinde faaliyet gösteren etnik Tuareg kabile milisleridir. Milisler, Tuareg çoğunluğunun bulunduğu Ghat bölgesinde öne çıkmıştır. Tuareg güçleri hakimiyetlerini gittikçe komşu bölgelere de genişletmiştir. Libya Tuaregleri, Mısratalı Libya Şafak güçlerinin desteğiyle Mali Tuaregleri ve Ahmed el-Ensari gibi gruplar tarafından desteklenmektedir. Tuareg milisleri sıklıkla Berberi bayrağını kullanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Başkanlık Konseyi (Libya)</span>

Başkanlık Konseyi 17 Aralık 2015 tarihinde imzalanan Libya Siyasi Anlaşması hükümlerine göre oluşturulmuş bir organdır. Konsey, Libya'nın devlet başkanı işlevlerini yerine getirir ve Libya Silahlı Kuvvetlerinin komutasını devralır. Anlaşma, Başkanlık Konseyinin kurulmasını memnuniyetle karşılayan ve Ulusal Mutabakat Hükümetinin Libya'nın tek meşru yürütme organı olduğunu kabul eden Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi tarafından oy birliğiyle kabul edildi. Başkanlık Konseyi, Ulusal Mutabakat Hükûmetine başkanlık eder.

<span class="mw-page-title-main">2020 Dağlık Karabağ Ateşkes Antlaşması</span> 10 Kasım 2020de Azerbaycan ile Ermenistan arasında yapılan ve 2020 Dağlık Karabağ Savaşını sona erdiren ateşkes antlaşması

2020 Dağlık Karabağ Ateşkes Antlaşması, 10 Kasım 2020 tarihinde Azerbaycan ile Ermenistan arasında yapılan ve 2020 Dağlık Karabağ Savaşı'nı sona erdiren bir ateşkes antlaşmasıdır. Antlaşma, Ermenistan'ın teslim olduğunu duyurmasının ardından 9 Kasım'da Azerbaycan cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Ermenistan başbakanı Nikol Paşinyan ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin tarafından imzalandı ve Dağlık Karabağ bölgesindeki tüm çatışmalara 10 Kasım 2020 tarihinde Moskova saati ile 00:00 itibarıyla son verildiği açıklandı. Tanınmayan Dağlık Karabağ Cumhuriyeti cumhurbaşkanı Arayik Harutyunyan da çatışmaların sona ermesini kabul etti.

<span class="mw-page-title-main">Muhammed el-Menfi</span> Libyalı siyasetçi

Muhammed Yunus el-Menfi, Tobruk, Libyalı diplomat ve politikacıdır. 5 Şubat 2021'de Libya Siyasi Diyalog Forumu'nda Libya Başkanlık Konseyi'nin başkanı seçildi. Geçmişte, Libya'nın Yunanistan Büyükelçisi olarak görev yapmıştı.

<span class="mw-page-title-main">Mısır-Yunanistan ilişkileri</span>

Mısır-Yunanistan ilişkileri, Mısır ve Yunanistan arasındaki ikili ilişkilerle ilgilidir. İki ülke arasındaki güçlü kültürel ve tarihi bağlar nedeniyle, Mısır ve Yunanistan bugün dostane ilişkiler içindedir. İki ülke arasındaki modern diplomatik ilişkiler, Yunanistan'ın 1830'da bağımsızlığını kazanmasından sonra kuruldu ve bugün samimi olarak kabul ediliyor. Her iki ülke de BM, IMF, AGİT ve Akdeniz için Birlik gibi çeşitli uluslararası kuruluşların üyesi ve ortağıdır.

<span class="mw-page-title-main">2020–2021 Doğu Akdeniz krizi</span>

2020–2021 Doğu Akdeniz krizi, Türkiye, Yunanistan ve Doğu Akdeniz'deki müttefikleri arasındaki askeri gerilimin şiddetlenmesidir. Akdeniz'de tartışmalı bir bölgede Türkiye'nin doğalgaz arama operasyonlarının ardından gerilim yükseldi.

<span class="mw-page-title-main">Yüksek Danıştay (Libya)</span>

Yüksek Danıştay,, 17 Aralık 2015 tarihinde imzalanan Libya Siyasi Anlaşması hükümlerine göre oluşturulmuş bir danışma kuruludur. Birleşmiş Milletler, barış görüşmelerini destekledi ve Güvenlik Konseyi tarafından oybirliğiyle kabul edildi. Yüksek Danıştay, geçici Ulusal Mutabakat Hükümeti'ne (UMH) ve şu anda Tobruk'ta bulunan Temsilciler Meclisi'ne (TM) tavsiyede bulunabilir ve belirli koşullar altında bu organlar hakkında bağlayıcı bir görüş bildirebilir. Konsey üyeleri, Genel Ulusal Kongre'nin geriye kalan üyeleri tarafından 2014 yılında TM'ye seçilemeyen üyeleri arasından aday gösterildi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.