İçeriğe atla

Liberteryen transhümanizm

Liberteryen Transhümanizm veya Özgürlükçü Transhümanizm Liberteryenizm ve Transhümanizm'i birleştiren bir siyasi ideolojidir.[1][2] Kendini Liberteryen Transhümanist olarak tanımlayan Ronald Bailey ve Glenn Reynolds gibi kişiler "İnsan güncellenmesi hakkı"nı savunurlar ve serbest piyasanın bu hakkı en iyi sağlayan şey olduğunu çünkü serbest piyasanın diğer ekonomik sistemlere göre daha fazla refah ve kişisel özgürlük sağladığını öne sürerler.[3][4]

İlkeleri

Liberteryen Transhümanistler öz-sahiplik ilkesinin hem Liberteryenizm hem de Transhümanizm'in dayandığı en temel ilke olduğuna inanırlar. Rasyonel Egoizm'i ve Etik Egoizm'i benimseyen bu kişiler gelişen teknolojilerin insanları güncellemek için kullanılmasını yani bireysel özgürlükler bağlamında bireyin kendi isteğiyle fiziksel, mental ve sosyal olarak sağlıklı oluşunu ve herhangi bir hastalık ya da sakatlanmanın olmadığı insan-ötesi bir durumu desteklerler. Aynı zamanda bu rasyonel ve ahlaki egoizm bir "biyoliberteryenizm" şeklini savunmak için de genişletilebilir.[3]

İnsan hakları savunucuları olan Liberteryen Hümanistler insanın kendini güncellemesini engelleyecek herhangi bir çaba, limit veya baskıyı sivil hak ve özgürlüklerin ihlali olarak görürler. Ancak, Ekonomik Liberteryen olarak da Demokratik Transhümanistlerin savunduğu bunun devlet tarafından kamu politikası olarak dayatılmasına, devletin buna müdahalesinin kendi bireysel tercihlerini sınırlayacağı veya yönlendireceği endişesiyle karşı çıkarlar.[5][6][7]

Ekstropyanizm, Max More tarafından ortaya atılan ve hala devam eden en eski Transhümanist akım, başta kendiliğinden doğan düzenin Liberteryen yorumlarını içeriyor ve serbest piyasa ekonomisinin toplumsal kaynakların dağıtılmasını herhangi bir planlı veya karma ekonomiden daha iyi yaptığını belirtiyordu. 2000'de ise Ekstropi'nin ilkeleri gözden geçirilirken Liberteryenizm fikrinin yerini Sosyal Liberalizm ve Geleceğe Yönelik Demokrasi fikirlerinin aldığı gözlemlendi. Ancak, Ekstropiyenlerin çoğu Liberteryen Transhümanist olarak kalmaya devam etti.[1]

Tarihi

Liberteryen transhümanizmin kökenleri, 20. yüzyılın sonlarına kadar dayanmaktadır. Bu akım, bireysel özgürlüklerin ve serbest piyasa ekonomisinin, teknolojik gelişmelerle birleşerek insanın fiziksel ve zihinsel yeteneklerini artırabileceği fikrine dayanır. Ronald Bailey ve Glenn Reynolds gibi isimler, bu hareketin öncülerindendir.[3]

Liberteryen transhümanizm, 1990'larda ve 2000'lerde, özellikle Amerika Birleşik Devletleri’nde popülerlik kazanmaya başlamıştır. Bu dönemde, serbest piyasa ekonomisinin ve bireysel özgürlüklerin teknolojik ilerlemelerle nasıl uyumlu hale getirilebileceği üzerine yoğun tartışmalar yapılmıştır. Liberteryen transhümanistler, devlet müdahalesinin minimumda tutulması gerektiğini ve bireylerin kendi gelişim süreçlerini serbestçe yönetebilmeleri gerektiğini savunmuşlardır.[8]

Önemli kişiler ve eserleri

Ronald Bailey: “Liberation Biology: The Scientific and Moral Case For the Biotech Revolution” adlı eseriyle tanınır.[3]

Glenn Reynolds:An Army of Davids: How Markets and Technology Empower Ordinary People to Beat Big Media, Big Government, and Other Goliaths” adlı kitabında liberteryen transhümanizmi savunur[4]

Kaynakça

  1. ^ a b Hughes, James (2001). "The Politics of Transhumanism". 12 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2007. 
  2. ^ Istvan, Zoltan (5 Mayıs 2014). "Transhumanists and Libertarians Have Much in Common". Huffington Post. 22 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2015. 
  3. ^ a b c d Bailey, Ronald (2005). Liberation Biology: The Scientific and Moral Case For the Biotech Revolution. Prometheus Books. ISBN 1-59102-227-4. 
  4. ^ a b Reynolds, Glenn (2006). An Army of Davids: How Markets and Technology Empower Ordinary People to Beat Big Media, Big Government, and Other Goliaths. Thomas Nelson. ISBN 1-59555-054-2. 
  5. ^ Bailey, Ronald (2005). "Trans-Human Expressway: Why libertarians will win the future". 3 Eylül 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2006. 
  6. ^ Carrico, Dale (2005). "Bailey on the CybDemite Menace". 5 Kasım 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2006. 
  7. ^ Bailey, Ronald (2009). "Transhumanism and the Limits of Democracy". 2 Eylül 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mayıs 2009. 
  8. ^ Hristiyan liberteryenizm, 12 Nisan 2024, 26 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 26 Ağustos 2024 

İlgili Araştırma Makaleleri

Liberalizm, bireysel özgürlük üzerine kurulan bir siyasi felsefe veya dünya görüşüdür. Bireysel özgürlük ve bireysel haklar düşüncesiyle yola çıkan liberalizm, daha sonraki yıllarda farklı türlere bölündü ve bireylerin eşitlik ilkesinin de önemini vurgulamaya başladı. Klasik liberalizm bireysel özgürlüklerin rolünü vurgularken, sosyal liberalizm özgürlüğe vurgu yaptığı kadar; bireylerin eşitlik hakkı ilkesinin önemine vurgu yapar ve özgürlük ile eşitlik arasında denge kurmayı amaçlar. Liberal görüşü savunanlar geniş bir görüş dizisi benimsemekle birlikte genellikle ifade özgürlüğü, inanç özgürlüğü, basın özgürlüğü, sivil haklar ve sivil özgürlükler, seküler devlet, liberal demokrasi, ekonomik ve siyasi özgürlük, hukukun üstünlüğü, özel mülkiyet ve piyasa ekonomisi gibi fikirleri destekler.

Transhümanizm; insanın fiziksel ve bilişsel yeteneklerinin artırılması, yaşlanma ve hastalanma gibi arzu edilmeyen veya gereksiz görülen yönlerinin ortadan kaldırılması amacıyla teknoloji ve bilimden faydalanılması gerektiğini öne süren uluslararası bir entelektüel ve kültürel harekettir. Transhümanist düşünürler, bu amaçla insan geliştirme tekniklerinin ve yüksek teknolojinin kullanılması imkânlarını ve muhtemel sonuçlarını tartışırlar.

Sosyal liberalizm, bireysel özgürlük ve sosyal adalet arasında denge kurmayı amaçlayan politik bir ideolojidir. Klasik liberalizm gibi bireyci ekonomiyi, sivil ve siyasi hak ile özgürlüklerin genişlemesi bakımıyla uyuşur ancak bunlara ek olarak hükûmetin meşru rolünün yoksulluk, sağlık ve eğitim gibi ekonomik ve sosyal konuları olduğunu da içeren sosyal piyasayı temel alır. Sosyal liberalizmde toplumun iyiliği bireyin özgürlüğü ile uyumlu görülür. İkinci Dünya Savaşı sonrasında sosyal liberal fikirler dünyanın birçok ülkesinde benimsenmiştir. Sosyal liberal düşünceler ile partiler merkez veya merkez sol olarak kabul edilir. Bununla birlikte, ülkelere göre farklı isimlendirmeler sosyal liberalizmi tarif etmektedir. Birleşik Krallık'ta yeni liberalizm, ABD'de modern liberalizm, Almanya'da sol liberalizm ve İspanyolca konuşulan ülkelerde ilerici liberalizm olarak adlandırılır.

Neoliberalizm veya neo-liberalizm, İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra gerileme yaşayan serbest piyasa kapitalizmiyle ilişkilendirilen 19. yüzyıl fikirlerinin 20. yüzyılın sonlarında yeniden ortaya çıkması için kullanılan bir terimdir. Muhafazakar ve liberteryen örgütlerin, siyasi partilerin ve düşünce kuruluşlarının yükselişinde önemli bir faktör olan neoliberalizm, genellikle ekonomik liberalleşme politikalarıyla ilişkilendirilir. Bu politikalar arasında özelleştirme, düzenlemelerin kaldırılması, küreselleşme, serbest ticaret, para politikası, kemer sıkma politikaları ve devlet harcamalarının azaltılması gibi unsurlar yer alır. Bu politikalarla ekonomi ve toplumda özel sektörün rolünün artırılması amaçlanır. Neoliberal proje aynı zamanda kurumların tasarlanmasına odaklanmakta ve bir siyasi boyutu bulunmaktadır. Neoliberalizmin düşünce ve pratikte belirleyici özellikleri, büyük ölçüde akademik tartışmanın konusu olmuştur.

Liberteryenizm, özgürlüğün ve özgürlüğün bileşenlerinin siyaset içerisinde en önemli değer olduğuna inanan bir siyaset felsefesidir. Liberteryen felsefeye göre insanlar özgür olduğunda herkes için daha güvenli, daha iyi ve daha adil bir dünya yaratılabilir. Liberteryenizmin bazı türleri ise negatif özgürlüğe daha çok odaklanır. Liberteryenler otonomi ve seçme özgürlüğünü maksimize etmeye çalışır; seçim özgürlüğü, gönüllü iş birliği ve bireysel karar önceliğini vurgular, bu doğrultuda da devletin minimize edilmesini savunur. Popüler anlamda, otoriterlik ile zıt anlamda kullanılır. Liberteryenler otorite ve devlet iktidarı konusunda aynı şüpheciliği paylaşıyorlar, ancak bazıları mevcut ekonomik ve politik sistemlere muhalefetlerinin kapsamı konusunda farklılaşıyor. Çeşitli liberteryen düşünce okulları, devletin ve özel iktidarın meşru işlevlerine ilişkin bir dizi görüş sunar ve genellikle zorlayıcı sosyal kurumların sınırlandırılmasını veya tasfiye edilmesini ister.

Sol liberteryenizm veya sol özgürlükçülük, bireysel özgürlük ve sosyal adalet temelinde farklı yaklaşımlar içermektedir. Sol liberteryenizm, kişisel mülkiyet fikrini kabul etmekte fakat radikal biçimde doğal kaynakların sahipliği konusunda aynı fikirde değildir. Sol liberteryenler, neredeyse tüm doğasal kaynakların; örneğin toprağın, petrolün, altının veya ormanların özel mülkiyet dışı olarak ortaklaşa sahipliği görüşünü benimserler. Sol liberteryenlere göre sadece ilk kişi olmak, keşfetmek veya emeğini söz konusu doğal kaynak ile harmanlamak bu doğal kaynak üzerinde tam bir özel mülkiyet hakkı oluşturmaz. Sol liberteryenizm; Peter Vallentyne, Hillel Steiner ve Michael Otsuka gibi çağdaş teorisyenler tarafından savunulmaktadır.

Bireycilik, bireyin özgürlüğüne büyük ağırlık veren ve genellikle kendine yeterli, kendi kendini yönlendiren, görece özgür bireyi ya da benliği vurgulayan siyaset ve toplum felsefesidir.

Ekonomik liberalizm, piyasa ekonomisinin bireyci hatlara dayanmasını ve üretim araçlarının özel mülkiyette olmasını destekler. Ekonomik liberaller, serbest ticareti ve açık rekabeti engellediği için piyasaya yapılan hükümet müdahalesine ve korumacılığa karşı çıkma eğilimindedir, ancak mülkiyet haklarını korumak ve piyasa başarısızlıklarını çözmek için yapılan hükûmet müdahalesini destekler. Ekonomik liberalizm, Büyük Buhran ve Keynesyenizm'in yükselişine kadar genel olarak klasik liberalizmin ekonomik modelini ifade etmek için kullanılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">İslam ekonomisi</span>

İslam ekonomisi ya da İslamî ekonomi, Müslüman bilim insanları tarafından "İslam din ve gelenekleri ile uyumlu bir ekonomik düzeni teşvik olarak" tanımlanır. İslamda insan mutlak anlamda özgür değildir. Dolayısıyla insan, diğer alanlarda olduğu gibi ekonomiyle ilgili faaliyetlerinde de Allah’ın koyduğu sınırlara uymak zorundadır. İslam faizi ve gararı, kumarı ve ticarette aldatmayı yasaklar. Belli miktarda (nisab) zenginlerden mallarının bir kısmını fakirlere zekât olarak vermeyi zorunlu kılar. Faiz ve gararın yasaklanması ile parası olanın çalışmadan para kazanması engellenmiş ve kazanç emeğe dayalı hale getirilmiştir. Duran paradan zekat alınması ile de paranın durağan durması engellenerek yatırım teşvik edilmiştir.

Sağ liberteryenizm, siyasi analistler, akademisyenler ve medya kaynakları tarafından öz-sahipliği, sınırlı hükûmeti savunan, özel mülkiyet haklarını ve serbest piyasayı destekleyen laissez faire eğimli liberteryen felsefeleri tanımlamada kullanılan bir terimdir. İlk olarak klasik liberalizm üzerinden yola çıkmıştır ve günümüzde bu düşüncenin daha uç şekli olarak kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Murray Rothbard</span> Amerikalı ekonomist (1926 – 1995)

Murray Newton Rothbard, Avusturya Okulu'na mensup Amerikalı bir iktisatçı, iktisat tarihçisi, siyaset teorisyeni ve aktivisttir. Rothbard, 20. yüzyıl Amerikan liberteryen hareketinin, özellikle de sağ kanat kollarının merkezi bir figürüydü ve anarko-kapitalizmin kurucusu ve önde gelen teorisyenlerinden biriydi. Siyaset teorisi, tarih, ekonomi ve diğer konularda yirmiden fazla kitap yazdı.

Liberal muhafazakârlık, özel mülkiyet, serbest ekonomi girişimciliği ile halkın geleneksel, kültürel ve ahlaki değerlerini yönetime dahil eden; anayasal ve temsili hükûmeti savunan muhafazakâr bir siyasi ideolojidir.

Geoliberteryenizm, liberteryenizm ile georgizmi sentezleyen politik hareket ve ideolojidir.

<span class="mw-page-title-main">Nolan diyagramı</span>

Nolan diyagramı bir siyasi görüş değerlendirme diyagramı olup 1969 yılında David Nolan tarafından oluşturulmuştur. Diyagram siyasi düşünceleri iki vektöre - iktisadi görüş ve kişisel görüş - ayırarak bir çeşit Kartezyen diyagram sunar. Böylece siyasi görüş analizini geleneksel tek boyutlu çizgisel değerlendirme ölçütü olan "sağ-sol" çizgisi dışına çıkarıp iktisadi ve şahsi özgürlükler derecesinde iki boyutlu bir grafiğe yerleştirir.

Neoklasik liberalizm, veya diğer adlarıyla Arizona School liberalizmi ve bleeding-heart liberteryenizm bir yandan sivil özgürlüklere ve serbest piyasalara verilen desteğin uyumluluğuna, diğer yandan da sosyal adalet ve en kötüsünün refahı endişesine odaklanan özgürlükçü siyaset felsefesi. Neoklasik liberaller, bireysel özgürlüğe odaklanan gündemin, en çok ekonomik olarak zayıf ve sosyal olarak dezavantajlı olanlar için fayda sağlayacağını savunmaktadırlar.

<span class="mw-page-title-main">Kapitalist Parti</span> Norveçte bir siyasi parti

Kapitalist Parti, Norveç'te kurulan bir sağ liberteryen ve klasik liberal görüşlü siyasi partidir. 2014 yılında kurulan parti, yasal olarak kendini 2016 yılında tescil ettirmiştir. Norveç genelinde tüm ilçelerde ve çeşitli belediyelerde parti şubeleri oluşturmuştur. 2016 yılından beri Uluslararası Liberteryen Partiler İttifakı üyesidir.

Teknoliberteryenizm, kökleri 1990'ların başlarında Silikon Vadisi'nde internetin ilk hacker cyberpunk kültürüne ve liberteryenizme dayalı bir siyaset felsefesidir.

<span class="mw-page-title-main">Amerika Birleşik Devletleri'nde liberteryenizm</span>

Amerika Birleşik Devletleri'nde özgürlükçülük yahut liberteryenizm, bireysel özgürlüğü destekleyen bir politik felsefedir. Amerika Birleşik Devletleri'ndeki muhafazakarlık ve liberalizmin ortak anlamlarına göre, özgürlükçülük ekonomik konularda muhafazakar ve kişisel özgürlük konusunda liberal olarak tanımlanır; ve genellikle müdahalesizliğe dayalı bir dış politikayla ilişkilendirilir. Genel olarak, liberteryenizm içinde dört temel gelenek vardır: 20. yüzyılın ortalarında, New Deal ile ilişkilendirilen liberalizmden sonra Amerika Birleşik Devletleri'ndeki klasik liberalizmin yeniden canlanma geleneğinden gelişen liberteryenizm; Avusturya Okulu ekonomisi ve öznel değer teorisi lehine değer; 1970'lerde Robert Nozick tarafından geliştirilen ve Amerikan ve Avrupa klasik liberal geleneklerinde temelleri atılan liberteryenizm; ve 1971'de kurulan, David Nolan ve Ron Paul gibi politikacıların da dahil olduğu Özgürlükçü Parti ile bağlantılı liberteryenizm

Demokratik transhümanizm, James Hughes tarafından 2002 yılında ortaya atılan bir terim olan demokratik transhümanizm, liberal, sosyal ve radikal demokratik siyasi görüşleri benimseyen transhümanistlerin duruşunu ifade etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Anarko-transhümanizm</span>

Anarko-transhümanizm, anarşizm ile transhümanizmi sentezleyen ve sırasıyla hem sosyal hem de fiziksel özgürlükle ilgilenen bir felsefedir. Anarko-transhümanistler özgürlüğü, kişinin etrafındaki dünyayı deneyimleme yeteneğinin genişlemesi olarak tanımlar. Anarko-transhümanistler ideallerini ilerletmek için bilgisayar korsanlığı, üç boyutlu baskı veya biohacking dahil olmak üzere çeşitli pratikleri savunmaktadırlar.