Liberius (praefectus praetorio)

Petrus Marcellinus Felix Liberius (y. 465 - y. 554), hem İtalya'nın Ostrogot Krallığı'nın hem de Bizans İmparatorluğu'nun en yüksek makamlarında yetmiş yıla yayılan kariyeri olan Geç Roma aristokrat ve memurdur. İtalya, Galya ve Mısır'ın en yüksek devlet makamlarını elinde tutuyordu; James O'Donnell'in hakkındaki biyografik çalışmasında gözlemlediği gibi "sık sık kaydedilmeyen bir başarı; Sezar ve Napolyon Bonapart akla gelen tek paralelliklerdir!".^[1]

Liberius'un kesin kökeni bilinmemektedir, ancak Ligurya'dan geldiği tahmin edilmektedir. En önde gelenlerinden biri olmasa da, senatör bir aileden geliyordu.^[2] Muhtemelen ikinci karısı olan bir Agretia ile evliydi.^[3] En az iki oğlu ve bir kızı vardı. Oğullarından biri olan Venantius, 507'de konsül olarak atandı ve bir süre sonra Come Domesticorum Vacans'ın tören görevini üstlendi; diğer çocukları hakkında bir şey bilinmemektedir.^[4]

Son Batı imparatoru Romulus Augustus'un 476 yılında Odoacer tarafından tahttan indirilmesinden sonra, İtalya'daki Roma idari aygıtı yeni rejim altında çalışmaya devam etmiştir. Çalışanlar yalnızca Romalılardan oluşmaya devam etti ve İtalya'nın hâlâ sözde İmparatorluğun bir parçası olduğu iddiasına bağlı kaldılar. Birkaç senatör ailesi yüksek idari görevlerde hizmet etmeye devam etti ve genç Liberius bu geleneği takip etti. Gençliğine rağmen kendini öne çıkarmış görünmektedir, çünkü 493'te Odoacer'ın öldürülmesinden sonra İtalya'nın yeni efendisi Teoderik onu İtalya'nın en yüksek praetorian valisi olarak atamıştır. Emekli olup patricius rütbesi verildiği 500 yılına kadar bu görevine devam etti. Görev süresi başarılıydı, çünkü finansal meselelerle ve hassas Gotik yerleşim meselesiyle baş etme konusunda yetenekli olduğunu kanıtladı; bu, çağdaşları Magnus Felix Ennodius ve Cassiodorus'tan aldığı cömert övgülere de yansımıştır.^[5]

508'de Teoderik, güney Galya'daki Provence bölgesini fethetti ve 510'da, Arelatum'daki merkeziyle bölgeyi yönetmek için Galya'nın feshedilmiş Praetorian eyaletini yeniden kurmaya karar verdi. Teoderik'in göreve Liberius'u seçmesi, kralın hem yeteneğine hem de sadakatine olan güveninin bir işaretiydi. Liberius, İtalya'ya döndüğü 536 yılına kadar bu sıfat ile görev yaptı; bu süre, böylesine yüksek bir makam için kaydedilen en uzun dönemdi.^[6] Liberius'un asıl sorumluluğu, yeni ve savaşla harap olmuş eyaletin sakinleştirilmesi olduğu düşünülmektedir ve bu görevi başarmış gibi görünmektedir. Bu konuda yerel piskopos Caesarius'un yardımını almıştır. 520'lerin ortalarında bir Vizigot baskını sırasında Liberius karnından bir mızrakla bıçaklanarak ölümcül bir yara aldı. Piskoposun gelişi onu "mucizevi bir şekilde" iyileştirdi ve eşi Agretia ile ilgili benzer bir olay anlatılmaktadır.^[7] Muhtemelen kurtuluşuna bir minnettarlık göstergesi olarak, Orange'da 529'da İkinci Orange Konseyinin toplandığı yeni bir katedral inşa etti; Liberius'un imzası, konseyin kararlarını onaylayan ruhban olmayanlar listesinde ilk sırada yer almaktadır.^[8] Ayrıca Roma'nın 60 km (40 mi) güneyinde Alatri yakınlarında bir manastır kurdu, yine bunun bir minnettarlık jesti olup olmadığını merak konusudur.^[9] Bu manastır, Alatri'ye 3 km uzaklıkta halen ayakta olan S. Sebastiano manastırıyla özdeşleştirilmiştir.^[10] Teoderik'in 526'da ölümü üzerine kendisine patricius praesentalis unvanı verildi; O'Donnell bunun "Ostrogot krallığı tarihinde Romalı bir sivile önemli bir askeri komuta verildiği bilinen tek durumu temsil ettiğini" belirtmektedir.^[11] Ancak 534'e gelindiğinde Liberius İtalya'ya geri döndü.

O sırada Ostrogot Krallığı bir veraset anlaşmazlığıyla karşı karşıyaydı. Teoderik'in ölümünden sonra torunu Athalarik kral olarak taç giydi. Kendisi henüz bir çocuk olduğu için naipliği annesi Amalasuntha üstlendi. Ancak Doğu Roma İmparatoru I. Justinianus ile olan yakın ilişkileri onu Gotik soylular arasında popülerliğini yitirmesine neden oldu. Bu arada genç kral, bünyesini zayıflatan zevklere düşkündü ve Ekim 534'te genç yaşta öldü.^[12] Konumunu güçlendirmeye çalışan Amalasuntha, kuzeni Theodahad'ı kral olarak atadı. Ancak Theodahad, Amalasuntha'yı hızla tahttan indirip hapse attı ve en yakın arkadaşlarını idam etti. Liberius, senatör arkadaşı Venantius Opilio ile birlikte Theodahad tarafından Justinianus'u bilgilendirmek için Konstantinopolis'e gönderildi ve yanlarında olayların daha ılımlı bir versiyonunu anlatan mektuplar taşıyordular. Ancak Avlonya limanına vardıklarında iki elçi imparatorun kendi elçisi Peter ile karşılaştılar ve ona gerçekte neler olduğunu anlattılar. Amalasuntha'nın esaret altına alındığı ve ardından gelen cinayet haberi, Justinianus'a İtalya'daki Gotlara karşı bir sefer başlatması ve uzun ve yıkıcı Gotlar Savaşı başlatması için bir bahane sağladı. Liberius, Konstantinopolis'te onurla karşılandı ve İtalya'ya dönmedi.^[13]

Liberius, ilerlemiş yaşına rağmen, kusursuz ortodoks referansları nedeniyle, Mısır'ın yeni Augustal Valisi olarak seçildi. yaklaşık 538 yılında, yerel Monofizitleri bastırmak gibi temel bir görevle birlikte geleceğin Papası Pelagius yönetimindeki bir dini komisyon ile birlikte gitti. Prokopius'un Anekdot'unda sunduğu bilgilere göre, Mısır'daki görev süresi, hem yerel gerçekleri tanımaması hem de halefi İoannes ile olan anlaşmazlık da dahil olmak üzere İmparatorluk sarayının müdahalesi nedeniyle sorunluydu. Liberius, 542 yılında Konstantinopolis'e döndüğünde senato soruşturmasıyla karşı karşıya kalmış, ancak eylemlerini başarıyla savunmayı başarmıştır.^[14]

İtalya'da imparatorluk açısından durum hızla kötüleşiyordu. Totila yönetimindeki Gotlar, İtalyan yarımadasının çoğunu yeniden ele geçirmiş ve Sicilya'yı tehdit ediyorlardı. 550 yılında Justinianus adına birçok tereddütten sonra Liberius bir orduyla adaya gönderildi. Kuşatılmış Siraküza şehrine girmeyi başardı, ancak askeri deneyimsizliği Gotlara karşı herhangi bir önemli operasyon yapamamıştır. Bunun yerine ordusuyla birlikte şehri terk ederek Palermo'ya doğru yola çıktı ve burada 551 yılında yerine Ermeni general Artabanes getirildi.^[15]

Bu süre zarfında, Vizigot Krallığı Hispania Krallığı'nda (İber Yarımadası, modern İspanya ve Portekiz'den oluşur), Athanagild ve I. Agila'nın destekçileri arasında bir iç savaş patlak vermişti. Athanagild, Justinianus'dan yardım istedi ve imparator, Hispania'ya 2.000 kişilik küçük bir ordu gönderdi, bu da Athanagild'in galip gelmesine yardımcı oldu ve 554'te Vizigotların Kralı olarak taç giydi. Romalılar mülklerinin çoğunu, kabaca şu anda Spania eyaleti olan eski Baetica eyaletine eşit olarak tuttular ve Vizigotlar İmparatorluğun hükümdarlığını kabul ettiler. 551'de yazan Jordanes, geçerken bu gücün Liberius tarafından yönetildiğinden bahseder.^[16] J. B. Bury de dahil olmak üzere bir dizi tarihçi Jordanes'in yorumunun doğru olduğunu kabul etmektedirler; ancak James O'Donnell, Liberius'un yerini Artabanes'e bıraktıktan sonra Konstantinopolis'e döndüğünü ve Mayıs 553'te İkinci Konstantinopolis Konsili'ne katıldığında orada olduğunu, bunun da ona Hispania'daki bir sefer için zaman bırakmayacağını belirtmektedir. Orada Papa Vigilius'u konseye katılmaya ve İmparatorun pozisyonlarını kabul etmeye ikna etmeye çalıştı.^[17]

İmparatorluğa yaptığı uzun ve seçkin hizmetlerden dolayı Liberius, Justinianus'un 13 Ağustos 554 tarihli Pragmatik Yaptırım'da kendisine İtalya'da geniş mülkler bağışlayarak ödüllendirildiği adamlardan biriydi; O'Donnell, bunun Liberius'un hayatı hakkında, yaşamı boyunca yazılan son belge olduğunu belirtmektedir.^[18] Muhtemelen aynı yıl Liberius ölmüş ve Ariminum'a gömülmüştür. Çocukları, mezarının üzerine, O'Donnell'in "istisnai olmayan, hatta basmakalıp: türün en boş gelenekleriyle tam bir uyum içinde" olarak tanımladığı bir mezar yazıtı dikmişlerdir.^[19]