İçeriğe atla

Liao Hanedanı

Çin tarihi
Çin Tarihi
Çin Tarihi

Liao (Çince: 遼 pinyin: liáo, 916 - 1125), bugünkü İç Moğolistan ve Çin'in kuzey kesminde hakimiyetini kuran Karahitayların (Kidan 契丹 qìdān) kurduğu hanedan.

Liao nehrinin etrafında ikamet eden Hıtay'lardan Yelü Abaoji (耶律阿保機 Yēlǜ Ābǎojī), 907'de Hıtay Kağan'ı olmuş ve 916'da kendini "Tanrı İmparatoru" (天皇帝 tiān huáng dì) ilan etmiş ve Büyük Kitan (大契丹 dà qìdān) kurmuştu.

947'de ikinci imparatoru Taizong (太宗 Tàizōng, aslı adı: Yelü Deguang 耶律德光 Yēlǜ Déguāng) ülkenin adını "Liao" olarak değiştirdi. Ülkenin adı 983'te tekrar "Kidan", 1066'da yine "Liao" olmuştu.

İlgili Araştırma Makaleleri

Hitay, Orta Çağ Avrupa'sında kuzey Çin'e verilen addır. 10. yüzyılda Moğolistan'ın güneydoğu kesiminden göç eden ve Mançurya'nın bir bölümüyle Çin'in kuzeyini ele geçirerek bu toprakları 200 yıl elinde tutan yarı göçebe Hitaylardan gelir.

Hitaylar, Hıtaylar, Kitanlar , 4. yüzyıldan itibaren modern Moğolistan, Kuzeydoğu Çin ve Rusya'nın Uzak Doğu bölgelerine tekabül eden bir bölgede yaşayan Kuzeydoğu Asya'dan tarihsel bir Moğol göçebe halkıydı.

<span class="mw-page-title-main">Kin Hanedanı (1115-1234)</span>

Kin Hanedanı, Curçen Hanedanı olarak da bilinen hanedan, yaklaşık 500 yıl kadar önce Çin Hanedanı'nı kuran Mançuların, ataları olan Curçen'lerin, Vanyan kabilesi tarafından kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Song Hanedanı</span>

Song İmparatorluğu, Song Hanedanı ya da kısaca Song, 960'tan 1279'a kadar Çin'i yöneten hanedandır. Hanedan, Sonraki Zhou Hanedanı'nın verasetini gasp eden ve On Krallık'ın geri kalanını fetheden, Beş Hanedan On Krallık dönemini sona erdiren Taizu tarafından kuruldu. Song, kuzey Çin'deki çağdaş Liao, Batı Şia ve Kin hanedanlarıyla sık sık çatışırdı. Song, Kin Hanedanı'nın saldırılarının ardından Güney Çin'e çekildikten sonra sonunda Moğol İmparatorluğu'na bağlı Yuan Hanedanı tarafından fethedildi.

<span class="mw-page-title-main">Karahıtaylar</span> Orta Asyada Kurulan Mogol Devleti

Karahıtaylar, Orta Asya'da Hıtay (Kitan)lar tarafından kurulan Moğol devleti. Başkenti Balasagun idi.

<span class="mw-page-title-main">Huiler</span> Çinde etnik bir grup

Huiler,, Çin Halk Cumhuriyeti'nin 56 resmî etnik grubundan biri olan bir etno-dinî topluluktur. Huiler, dil ve fiziksel yapı açısından Han ulusu ile aynı olup İslam dinine bağlıdırlar. Dilleri Çince olan Huilerin dinî kelime hazinelerinde geniş kapsamlı Arapça, Farsça ve Türkçe kökenli kelimeler de mevcuttur.

Yelü Dashi, Karahıtay veya Batı Liao Hanedanı'nın kurucusu ve ilk hanı idi. Müslüman kaynaklarda Nûshī Taifû, Qushqin Taifû veya Baqfu oğlu Qushqīn olarak bilinmekteydi.

Yelü Abaoji veya İmparator Taizu, Çin'in Liao Hanedanı'nın kurucusu ve ilk imparatoru olan Hitay lider. Saltanatı MS 916'dan 926 yılında ölümüne kadar sürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Yelü Chucai</span>

Yelü Chucai, Konfüçyüs geleneğinde erken Moğol İmparatorluğu'nun güçlü bir danışmanı ve yöneticisi olan Liao Hanedanı'nın imparatorluk klanından bir Hitay devlet adamıydı. Cengiz Han'ın Moğol istilaları ve fetihleri sırasında politika oluşturan ilk görevlisiydi ve ayrıca Cengiz Han ve halefi Ogeday döneminde Kuzey Çin'de birçok idari reform başlattı.

<span class="mw-page-title-main">Shi Jingtang</span>

Shi Jingtang, tapınak adı Gaozu olarak da bilinir. 936'dan ölümüne kadar hüküm süren Beş Hanedan ve On Krallık döneminde kısa ömürlü Hou Jin'in kurucu imparatoruydu.

Shi Chonggui (914–974), geleneksel Çin tarihi kaynaklarında Hou Jin İmparatoru Chu veya Hou Jin İmparatoru Shao olarak bilinir. "), ölümünden sonra Liao hanedanlığında Jin Prensi olarak bilinir, Çin Beş Hanedanı ve On Krallık Dönemi devleti Hou Jin'in ikinci ve son imparatoruydu.

<span class="mw-page-title-main">Koryo-Hıtay Savaşları</span>

Koryo-Hıtay Savaşları, 10. ve 11. yüzyıllar arasında Kore'nin Koryo Hanedanı ile Çin'de Hıtay önderliğindeki Liao Hanedanı arasında meydana gelen savaşlardır.

Taizong veya asıl adıyla Yaogu (堯骨), Çin'in Liao Hanedanı'nın ikinci imparatorudur. Saltanatı MS 927'den 947 yılında ölümüne kadar sürmüştür.

Muzong veya asıl adıyla Yelü Jing (耶律璟), Çin'in Liao Hanedanı'nın dördüncü imparatorudur. Saltanatı MS 951'den 969 yılında ölümüne kadar sürmüştür.

Jingzong veya asıl adıyla Yēlǚ Xián (耶律賢), Çin'in Liao Hanedanı'nın beşinci imparatorudur. Saltanatı MS 969'dan 982 yılında ölümüne kadar sürmüştür.

Tianzuo veya asıl adıyla Aguo (阿果), Çin'in Liao Hanedanı'nın dokuzuncu ve son imparatorudur. Saltanatı 1101'den 1125 yılına kadar sürmüştür.

Gürhan "Evrensel Hükümdar" anlamına gelen ve eski Kağan terimine eşdeğer bir Moğol ünvanıydı. Bu unvan 13. yüzyılda Batı Liao hanedanı'nın yöneticileri tarafından kullanılmıştır. Unvan ilk olarak 1132 yılında Yelü Dashi tarafından benimsenmiştir. Orta Moğolca "geniş" veya "genel" anlamına gelen "Gür" veya "Kür" kelimesinden gelmektedir. Christopher I. Beckwith, Empires of Silk Road adlı kitabında bu ünvanın "yeryüzünün hükümdarı" anlamına geldiğini iddia etmektedir.