İçeriğe atla

Lezginka

Kontrol Edilmiş
Lezginka (1900).

Çeçenlerce Lovzarg, Kabardeylerce Islamey, Osetlerce Zilga, Azerilerce Qaytağı, İnguşlarca Halhar ve Kafkasya dışında Şeyh Şamil ya da Lezginka olarak anılır. Bütün Kafkasya'da yaygın bir şekilde oynanan; değişik kabilelerce Zilga, Maggalan, Çeçen, İsteme, Şamiley adıyla anılan Lezginka, büyük bir beceri ve ustalık isteyen bir danstır.

Lezginka oyununun Azeri, Türkmen, Çeçen, Lezgi, Çerkes, Oset, Karaçay, Balkar, Yahudi, İnguş, Kabardey, Abhaz, Gürcü başta olmak üzere pek çok yerel versiyonu vardır. Ayrıca tek bir halk içinde de bölgelere göre değişebilir. Örneğin Dağıstan bölgesinde de kendi içerisinde Avar, Dargva, Kumik olarak veya Gürcistan'da Kartuli, Megrel, Kazbeguri, Mtiuluri olarak çeşitlenmektedir.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kafkasya</span> Karadeniz ve Hazar denizi arasında yer alan, Avrupa ve Asyanın sınırında bulunan bölge

Kafkasya, Karadeniz ve Hazar denizi arasında yer alan, Avrupa ve Asya'nın sınırında bulunan bölgenin ismi. Kafkas sıradağlarında, Avrupa'nın en yüksek dağı olan ve Kafkas halklarının sözlü edebiyatını oluşturan Elbruz Dağı bu bölgede bulunmaktadır. Kafkasya bölgesi siyasi ve coğrafi olarak Kuzey Kafkasya ve Güney Kafkasya olmak üzere ikiye ayrılır. Güney Kafkasya, bağımsız ve egemen devletlerden oluşmaktadır. Kuzey Kafkasya ise Rusya içinde bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Çeçenistan</span> Rusya Federasyonunda idari bir bölge

Çeçenistan, resmî adıyla Çeçen Cumhuriyeti, yaygın olarak bilinen şekliyle Çeçenya, Rusya Federasyonu'nun federal bölgelerinden (cumhuriyet) birisidir.

Çeçenler, Kafkasya’nın kuzeydoğu kesiminde, Sunja ve Argun ırmakları civarında yaşayan yerli Kafkasya halkı. Kendilerini Nohçi olarak adlandırırlar. Bu ad, Çeçenlerin Nohçmekhahoi adlı kabilesinden ve bu kabilenin topraklarından gelir.

Kafkas dilleri, Kafkasya'da yaşayan halklarının konuştuğu dillere verilen genel addır. Kafkasya'nın yerli dilleri, birbirlerinden köken açısından bağımsız kabul edilen Kuzeydoğu, Kuzeybatı ve Güney Kafkas dil aileleridir. Buna ek olarak Hint-Avrupa, Türk, Moğol ve Sami dilleri de Kafkasya'da konuşulan diğer dil aileleridir.

İnguşlar, Kuzey Kafkas halklarından biridir. Büyük çoğunluğu Rusya Federasyonu'na bağlı İnguşetya’da yaşar. Günümüzde İnguşların büyük çoğunluğu, Müslümandır ve Çeçence ile yakın akraba bir dil olan İnguşça konuşurlar. İnguşlar, Sovyet döneminde Çeçen-İnguşya Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti içinde Çeçenlerle bir arada yaşıyorlardı. Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra Çeçenlerden ayrılarak İnguş Cumhuriyeti adı ile ayrı bir cumhuriyet oldular.

Rusya Federasyonu, 85 federe yapıya, birliğe dahil birime, bölünmüştür. Bu yapılanmanın 22 tanesi cumhuriyetlerden oluşur. Cumhuriyetlerde, toplumun çoğunluğunu etnik kökeni Rus olmayan halk oluşturur, fiziki sınırlar bu şekilde belirlenmiştir. Bir cumhuriyette yerel halkın etnik kökeni cumhuriyete isim veren milliyet olarak bilinir. On yıllarca süren Rusya içi göçler nedeniyle artık bu milliyet o cumhuriyetin nüfusunda çoğunluğu temsil etmeyebilir ama yine de o belirli etnik milliyetin cumhuriyeti olarak kabul görür.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey Osetya-Alanya</span> Rusya Federasyonunda bir bölge

Kuzey Osetya-Alanya Cumhuriyeti (Rusça: Республика Северная Осетия - Алания

<span class="mw-page-title-main">İnguşetya</span> Rusyaya bağlı federe cumhuriyet

İnguşetya, İnguşya ya da resmî adıyla İnguşetya Cumhuriyeti Kuzey Kafkasya’da, Rusya Federasyonu’na bağlı federe cumhuriyet. Kuzey Kafkasya Federal Bölgesi’ne dâhil olan İnguşetya’nın güney sınırı; Rusya Federasyonu’nun Gürcistan sınırının parçasıdır. Doğusunda Rusya’nın özerk cumhuriyetlerinden Çeçenya; batısında ise yine aynı statüdeki cumhuriyetlerden Kuzey Osetya-Alanya bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Balkarlar</span> Rusyanın Kuzey Kafkasya bölgesinde yaşayan türk budunu

Balkarlar, Kuzey Kafkasya'da yaşayan Türk halklarından biridir. Çoğunluğu, Rusya içindeki Kabardey-Balkarya cumhuriyetinde yaşar.

<span class="mw-page-title-main">Vaynahlar</span> Kuzey Kafkasyada Çeçenler ve İnguşlardan oluştuğu kabul edilen boy

Vaynahlar, Kuzey Kafkasya'da Çeçenler ve İnguşlardan oluştuğu kabul edilen boy. Bugün varlığı sürmeyen pek çok boyun da Vaynah olarak adlandırıldığı sanılır. Vaynah etnografyası, 1600 yıllık bir dönemde iç içe geçmiş evlilikler yoluyla pek çok Kafkasya halkı tarafından temsil edilir. Bunlar Çeçenler, Kistler, İnguşlar, Kumuklar, Avarlar, Dargiler, Laklar, Lezgiler, Tabasaranlar, Agullar, Rutullar, Sahurlar, Balkarlar, Karaçaylar, Nogaylar, Tatlar, Çerkesler ve Abazalardır. Ayrıca Gürcistan’da Vaynah dillerinden birini konuşan Batslar da Vaynah etnografyasının bir parçasıdır. Vaynah boylarının yüzyıllardan beri Kafkasya’da, bugünkü Çeçenya-İnguşya kuşağında yerleşik olduğu kabul edilir.

Doku (Dokka) Umarov, 2006-2007 yılları arasında İçkerya Çeçen Cumhuriyeti başkanıydı. İçkerya Çeçen Cumhuriyeti'ni lağvederek yerine Kafkasya Emirliği'ni kurdu ve 2007'den 2014'e kadar Kafkasya Emirliği'nin emiri olarak görev yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Kafkasya halkları</span>

Kafkasya halkları, Kafkasya'da yaşayan halklar. Bu halklar, coğrafi olarak Kuzey Kafkasya halkları ve Güney Kafkasya halkları biçiminde adlandırılırlar. Etnik açıdan, özellikle dil açısından da Kafkasya yerlileri, Hint-Avrupa kökenliler ve Türk asıllı halklar biçiminde üç öbeğe ayrılırlar.

<span class="mw-page-title-main">Nart destanları</span> Kuzey Kafkasya halklarının sözlü geleneklere dayalı kahramanlık destanı

Nart destanları, Kuzey Kafkasya halklarının sözlü geleneği içerisinde anlatılan ve büyük ölçüde derlenmiş olan yiğitlik destanı.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey Kafkasya Cumhuriyeti</span>

Kuzey Kafkasya Cumhuriyeti 1917 yılında Müslüman Kuzey Kafkasya Halklarının birleşmesi ile Rusya'dan bağımsızlığını ilan eden ve 1921 yılında Sovyetler Birliği ordusu tarafından işgal edilen devlet. Halen Rusya sınırları içerisinde bulunan Çeçenistan, İnguşetya, Kuzey Osetya, Kabardey Balkar Özerk Cumhuriyeti, Dağıstan ve Karaçay-Çerkes Özerk Cumhuriyeti bölgeleri bu Cumhuriyet sınırlarına dahildi. Bu cumhuriyet, Osmanlı İmparatorluğu, Almanya, Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti, Ermenistan, Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti, Ukrayna, Bulgaristan Krallığı, Belarus Halk Cumhuriyeti, Letonya, Estonya, Üçüncü Fransız Cumhuriyeti, Finlandiya, Birleşik Krallık, ABD, İtalya Krallığı, Avusturya-Macaristan, İkinci Polonya Cumhuriyeti, Don Cumhuriyeti, Japonya İmparatorluğu ve Kuban Halk Cumhuriyeti tarafından resmen tanınmıştı.

<span class="mw-page-title-main">Oset-İnguş Çatışması</span>

İnguş-Oset Çatışması diye adlandırılan çatışma Prigorodny bölgesi'nde etnik gruplar arasındaki bir anlaşmazlıktır. Prigorodny bölgesi, Kuzey Osetya-Alanya'daki Rusya'nın federal yapılanması'nın bir parçasıdır. 1989 senesinde başlamıştır ve 1992 senesinde İnguş ve Oset yarı askerî birlikleri arasında gelişmiş olan bir etnik anlaşmazlıkdır.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey Kafkasya halkları</span> gizlilik

Kuzey Kafkasya halkları, Çarlık Rusyası döneminde Kuzey Kafkasya’da yaşarlarken Kafkas-Rus Savaşında yenilmeleri üzerine 1864 Çerkes Sürgünü'nde Osmanlı İmparatorluğu topraklarına sürülüp tehcir ettirilen ve bugün diaspora olarak Türkiye, Suriye ve Irak gibi ülkelerde yaşayan Adığe ve Adığe olmayan Kuzey Kafkas halklarına Türkiye ve Ortadoğu'da verilen ortak ad. Çerkeslerin baskın unsurunu oluşturan Adığeler dışında ayrıca Kuzeybatı Kafkas dillerini konuşan Ubıhlar, Abazalar, Abhazlar; İran dillerini konuşan Osetler; Türk dillerini konuşan Karaçaylar, Balkarlar; Kuzeydoğu Kafkas dillerini konuşan Çeçenler, İnguşlar ve Dağıstan halkları da bu tanımlamaya girer. Sünni Müslümandırlar. Karaçaylar, Balkarlar ve Adığeler Hanefi mezhebinden, İnguşlar, Çeçenler ve Dağıstanlılar ise ağırlıklı olarak Şafii mezhebindendir. Türkiye'deki Çerkeslerin 893 köy-kasabası bulunmaktadır.

Kuzey Kafkas ırkı 20. yüzyılın başlarında Kafkas ırkının alt ırklardan biri olarak bilimsel ırkçılık ve biyolojik antropoloji kullanılan bir terimdir.

<span class="mw-page-title-main">Irak'taki Kuzey Kafkasyalılar</span>

Irak'taki Kuzey Kafkasyalılar, Çerkesler, Çeçenler ve Dağıstanlılar da dahil olmak üzere Irak'ta yaşayan Kuzey Kafkasya kökenli insanlardır.

<span class="mw-page-title-main">Çeçen-İnguş Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti</span>

Çeçen-İnguş Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti, Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti'ne bağlı özerk sovyet cumhuriyeti. Başkenti Grozni idi.

<span class="mw-page-title-main">İnguş Bağımsızlık Komitesi</span> Kafkasyada faaliyet gösterdiği iddia edilen ayrılıkçı örgüt

İnguş Bağımsızlık Komitesi, 7 Ocak 2023'te İnguş diasporası tarafından Türkiye'de kurulan ayrılıkçı bir örgüttür. Komite'nin İnguş halkının özgürlük ve bağımsızlık haklarını savunacağı açıklandı. Komitenin yayımladığı amaçlar arasında Rusya egemenliğindeki İnguşetya bölgesinde bağımsız bir devlet kurmak da bulunuyor.