İçeriğe atla

Leyla ve Mecnun (opera)

Leyla ve Mecnun

Operadan bir sahne. Bakü, 2009
Özgün isimLeyli və Məcnun
MüzikÜzeyir Hacıbeyov
LibrettoÜzeyir Hacıbeyov
Ceyhun Hacıbeyli
Gala25 Ocak, 1908
İlk gösterim yeriBakü'de Hacı Zeynelabidin Tağıyevin tiyatro binası
Oyuncular
  • Mecnun (Geis): genç bir Arap, tenor
  • Abulgeys: Mecnunun babası, tenor
  • Ummilgeys: Mecnunun annesi, soprano
  • Leyla: Mecnunun sevgilisi, soprano
  • Fattah: Leylanın babası, bariton
  • Ummilleyli: Leylanın annesi, mezzo-soprano
  • İbn Salam: zengin Arap, tenor
  • Nofel: komutan, bariton
  • Zeid: Mecnunun aralığı, tenor
  • Çöpçatanlar, haberciler, ziyaretçiler, öğrenciler

“Leyla ve Mecnun”Azeri besteci Üzeyir Hacıbeyov'un 1907'de yazdığı ilk milli Azerbaycan operası.[1] Opera, 16. yüzyılda Fuzuli'nin yazdığı "Leyla ile Mecnun" trajedisinin motiflerinden yola çıkılarak yazılmıştır. Bu opera sadece Azerbaycan'ın ilk operası değil, aynı zamanda tüm İslam dünyasının da ilk operasıdır.[2][3]

"Leyla ve Mecnun" operası, çağdaş müzik geliştirme araçları ile halk sanatının kendine özgü ulusal-özgün özelliklerinin sentezinin temelini atmıştır. Esas olarak muğam ve lirik şarkılardan oluşan zengin bir folklorik temelli bu opera, yüzyıllar boyunca toplanan müzik geleneklerini uluslararası kabul görmüş müzik sanatı formlarına genelleştirmeye yönelik ilk girişimi temsil etmektedir.[4] Sonuç olarak, müzik notasyonu ve solo vokal doğaçlamayı (muğam) birleştiren muğam-opera türü yaratılmıştır.

Operanın ilk sahnelenişi 12 (25) Ocak 1908'de Bakü'deki Tağıyev Tiyatrosu'nda gerçekleşti. Orta Doğu, Orta ve Güney Asya'da popüler olan klasik bir aşk efsanesinden yola çıkılarak oluşturulan bu eser, Azerbaycan kültürünün incilerinden biri olarak kabul ediliyor.[5]

Şubat 2008'de UNESCO Genel Konferansı sırasında, ilk Azerbaycan operası olan "Leyla ile Mecnun"un 100. yıldönümünün UNESCO'nun özel yıldönümleri listesine dahil edilmesine karar verilmiştir.[6][7]

Kaynakça

  1. ^ "Опера «Лейли и Меджнун»" (Rusça). Электронная энциклопедия Узеира Гаджибекова. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Eylül 2020. 
  2. ^ "100th anniversary of the first opera in the East: «Leyli and Majnun» (1908)" (PDF) (İngilizce). Celebration of anniversaries with which UNESCO is associated in 2008-2009. 24 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2017. 
  3. ^ van der Leeuw, Charles (2000). _A Quest for Identity. Palgrave Macmillan. s. 102. ISBN 9780312219031.  Birden fazla |sayfalar= ve |sayfa= kullanıldı (yardım)
  4. ^ Абасова Э., Касимов К. (1968). "Узеир Гаджибеков — музыкант-публицист // Искусство Азербайджана". Б:. XII (Издательство Академии наук Азербайджанской ССР): 17. 
  5. ^ Toumani, Meline (27 Şubat 2009). "For the Love of Layla". The New York Times. 
  6. ^ "100th anniversary of the first opera in the East: «Leyli and Majnun» (1908)" (PDF) (İngilizce). Celebration of anniversaries with which UNESCO is associated in 2008-2009. 24 Ekim 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2017. 
  7. ^ Всемирное наследие Содружества Независимых Государств. Москва: World Heritage of the Commonwealth of Independent States. 2013. s. Новая Элита.  Birden fazla |sayfalar= ve |sayfa= kullanıldı (yardım);

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Üzeyir Hacıbeyov</span> Azeri bestekar

Üzeyir Hacıbeyov, Üzeyir Bey Hacıbeyli, Üzeyir Abdül Hüseyin Bey oğlu Hacıbeyov Azerbaycanlı Sovyet bestecisi.

<span class="mw-page-title-main">Fuzûlî</span> 15. ve 16. yüzyılda yaşamış Türk şair

Fuzûlî, Azerbaycan Türkçesi, Arapça ve Farsça eser veren Osmanlı dönemi Türk divan şâiridir. Asıl adı Mehmed bin Süleyman'dır. Oğuzlar'ın Bayat boyuna mensuptur. Arapça ve Farsça eserleri de bulunmakla birlikte Azerbaycanca'nın en önemli lirik şairi olarak kabul görmüştür. Mehmed Fuzûlî Alevî Müslümanların Yedi Ulu Ozanlarından birisidir.

<span class="mw-page-title-main">Azerbaycan müziği</span>

Azerbaycan müziği, Kafkas, Orta Asya ve İran ağırlıklı etkileri görülür. Tar, kemençe, ut, bağlama, balaban, zurna, kaval, nağara, garmon, tütek, tef ve davul kullanılan başlıca müzik aletleridir.

<span class="mw-page-title-main">Kara Karayev</span>

Kara Karayev, Azerbaycan müzik kültürünün önde gelen bestecisi, pedagog ve eğitimcidir.

<span class="mw-page-title-main">Uzay operası</span> Bilimkurgu alt türü

Uzay operası, bilimkurgunun çoğunlukla uzayda geçen, heyecan verici maceraların yer aldığı ve romantizmin vurgulandığı bir alt türüdür. Uzay operasının muhtemelen en önemli özelliği karakterleri, mücadeleleri, güçleri ve temaları olağanüstü niteliğe taşımasıdır. İlk uzay operaları 1930'lu ve 1940'lı yıllarda ucuz dergilerde yayımlanıyordu. 1970'lerden önce uzay operası, kalitesiz ve ucuz bir bilimkurgu filmini ifade diyordu. Ancak George Lucas'ın çektiği Yıldız Savaşları: Bölüm IV - Yeni Bir Umut 1977 yılında gösterime girdiğinde hem eleştirel hem de finansal açıdan çok başarılı oldu ve türe olan olumsuz bakış açısını değiştirdi.

<span class="mw-page-title-main">Muğam</span>

Muğam,, esas Azerbaycan müziğidir. Tasnif ve âşık ile tezat oluşturur. Muğam sözü, Arapçadaki makam sözünden türemiştir. Tahminen 14. yüzyıla kadar yakın doğu ülkelerinin ortak müziği olmuş ama daha sonra ortaya çıkan siyasi-iktisadi değişikliklerden dolayı parçalara ayrılmıştır. Klasik doğu muğamı aslen 12 tür ve 6 koldan oluşmaktadır. Asli muğamlar: Uşşak, Neva, Buselik, Rast, Irak, İsfahan, Zirefkand, Büzürk, Zengüle, Rehavi, Hüseyni ve Hicaz; kolları ise, Şahnaz, Selmek, Maya, Nevruz, Kerdaniye ve Güvaşt'tan oluşmaktadır.

Leyla Gencer Şan Yarışması, soprano Leyla Gencer anısına İstanbul’da 1995 yılından beri farklı aralıklarla düzenlenen uluslararası bir şan yarışmasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Hüseynkulu Sarabski</span>

Hüseynkulu Melik oğlu Rızayev, Azeri operacı, oyuncu, yönetmen.

<span class="mw-page-title-main">Talipcan Sadıkov</span>

Talipcan Sadıkov Özbekistan'da profesyonel müziğin kurucularındandır, müzikli dramalar, kuartetler, operalar ve romanslar bestelemiştir.

<span class="mw-page-title-main">Reinhold Glière</span> Bestekâr

Reinhold Glière, Alman ve Polonya kökenli, Rus ve sonra Sovyet, bestecidir.

<span class="mw-page-title-main">Ayasofya Katedrali (Kiev)</span>

Ayasofya Katedrali Kiev'de şehrin sembollerinden biri olan, temeli 11. yüzyıl başında atılmış tarihi yapı.

<span class="mw-page-title-main">Azerbaycan Operası</span>

Azerbaycan Operası, Azerbaycan'daki veya Azeri bestecilere ait opera sanatıdır. Azerbaycan'da opera sanatı 19. yüzyılın ikinci yarısında oluşmaya başladı. Azeri opera geleneğinin kurucusu Ağcabedi'de doğmuş ve Moskova ve daha sonra Sankt-Peterburg Konservatuvarı'nda müzik eğitimi almış Üzeyir Hacıbeyov'dur. Siyasi ve müziksel anlamda milliyetçi olan Hacıbeyov, Batı klasik müziği ve Azeri müziği etkilerini çalışmalarında birleştirmiştir. "Leyla ve Mecnun" adlı operası ilk Azeri operası sayılır. Azerbaycan'da ulusal opera sanatının temeli 12 Ocak 1908 yılında besteci Üzeyir Hacıbeyov'un H.Z. Tağıyev Tiyatrosu'nda sahneleştirilen ve Doğu-Müslüman dünyasının ilk opera eseri olan "Leyla ve Mecnun" operası ile atılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Leylâ ile Mecnun (Fuzûlî)</span> Fuzuli mesnevisi

Leylâ ile Mecnun, Azeri 16. yüzyıl şairi Fuzûlî tarafından yazılmış ve "Mecnun" ("Deli") lakabıyla tanınan Kays adlı genç oğlanın Leylâ adlı güzele sevgisinden bahseden lirik-epik şiirdir. Şiir, 1536'da Azerbaycan dilinde yazılmıştır. Bu şiir Fuzûlî'nin şaheseri sayılır. 3 bin 96 beyitlik olan şiir, Bağdat'ın Osmanlı hakimi Üveys Paşa'ya adanmıştır. Azeri bestekar Üzeyir Hacıbeyov, 1907'de Fuzûlî'nin "Leyla ve Mecnun" şiirinin motiflerini esas alarak ilk Azerbaycan Operası olan Leyla ve Məcnun'u yazmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Sekine İsmailova</span>

Sekine Gulu kızı İsmayılova, Azeri hanende, oyuncu ve opera sanatçısıdır.

<span class="mw-page-title-main">Armen Tigranyan</span>

Armen Tigrani Tigranyan veya yaygın olarak bilinen adlarıyla Tigranyan ve Dikranyan Ermeni besteci ve orkestra şefidir. Ermenistan'da sergilenen ilk opera eseri olan Anoush ve ölümünden birkaç ay önce prömiyerini yaptığı Davit Bek (1950) eseriyle tanınmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Firengiz Alizade</span>

Firengiz Aliağa kızı Alizade, Azerbaycanlı seçkin besteci, UNESCO Barış Sanatçısı, Azerbaycan Cumhuriyeti Halk Sanatçısı (2000), profesör, modern Azerbaycan müzik kültürünün dünyadaki en ünlü isimlerinden biridir. Eserleri, Azerbaycan dışındaki en büyük konser ve tiyatrolarda ve uluslararası festivallerde ünlü sanatçılar tarafından seslendirilmektedir. Müziği binlerce yabancı dinleyici tarafından büyük bir sempatiyle karşılandı ve uluslararası arenada ün kazandı. Azerbaycan SSC Onurlu Sanat İşçisi (1990), ANAS'ın muhabir üyesi (2017), profesör (1999), Azerbaycan Cumhuriyeti Halk Sanatçısı (2000), Bakü Uluslararası Çokkültürlülük Merkezi Mütevelli Heyeti Üyesi, Azerbaycan Besteciler Birliği Başkanı gibi unvanlara sahiptir.

Uluslararası Muğam Merkezi, Azerbaycan'ın başkenti Bakü'de bulunan bir sanat ve müzik merkezidir. Azerbaycan müziğinin belirli bir türü olan muğamı tanıtmayı, korumayı ve yaygınlaştırmayı amaçlamaktadır. Merkez, Bakü Bulvarı üzerinde yer almaktadır.

Meşedi Zeynal Hagverdiyev, Azerbaycan müzik tarihindeki ilk solo tarzenlerden biri olan 19.-20. yüzyıl Azerbaycan tarzeni.

<span class="mw-page-title-main">Azerbaycan Devlet Tiyatro Müzesi</span>

Cafer Cabbarlı adına Azerbaycan Devlet Tiyatro Müzesi, Azerbaycan tiyatrosunun tarihine adanmış Azerbaycan'daki ilk müzedir.

Alessio Bombacı, İtalyan Türkolog.