İçeriğe atla

Leyla Zana

Leyla Zana
Türkiye Büyük Millet Meclisi
19., 24., 25. ve 26. Dönem Milletvekili
Görev süresi
11 Ekim 2011 - 11 Ocak 2018
Seçim bölgesiAğrı
Görev süresi
20 Ekim 1991 - 30 Haziran 1994
Seçim bölgesiDiyarbakır
Kişisel bilgiler
Doğum 3 Mayıs 1961 (63 yaşında)
Silvan, Diyarbakır, Türkiye
Milliyeti Kürt
Diğer siyasi
bağlantıları 		SHP, ÖZEP, HEP, DEP, DTP
Bağımsız
HDP
Evlilik(ler) Mehdi Zana (e. 1975)
Çocuk(lar) 2
Mesleği Siyasetçi, gazeteci

Leyla Zana (3 Mayıs 1961, Diyarbakır), Kürt asıllı Türk siyasetçi. Zana 1991-94 yılları arasında Diyarbakır ve 2011-18 yılları arasında ise Ağrı milletvekili olarak Türkiye Büyük Millet Meclisinde yer aldı.

İlk yılları

Leyla Zana 3 Mayıs 1961 tarihinde Fahrettin-Hediye Dağlı çiftinin kızı olarak Diyarbakır'ın Silvan ilçesinde doğdu.[1] Zana ilkokulun birinci sınıfını tamamlayamadan okuldan ayrılmak zorunda kaldı. 1975 yılında 14 yaşındayken, kendisinden 21 yaş büyük kuzeni Mehdi Zana ile evlendi.[2] 12 Eylül 1980 askeri darbesi döneminde, o dönem Diyarbakır Belediye Başkanı olan Mehdi Zana gözaltına alınıp tutuklandı ve 10 yıl hapis cezasına çarptırıldı.[2] Leyla Zana eşi hapiste iken ilk olarak okuma-yazma öğrendi. Daha sonra ilkokulu, ortaokulu ve liseyi dışarıdan bitirdi. Eğitime ayırdığı zamanın yanında siyasi faaliyetlere de katıldı.[2]

Kariyeri

Zana, Brüksel'de (3 Şubat 2010)

1987'de İnsan Hakları Derneği Diyarbakır şubesinin kurucuları arasında yer aldı. 1988 yılında Yeniülke gazetesinde gazeteci olarak çalışmaya başladı.

Siyasi kariyeri

1991 Türkiye genel seçimleri'nde, bölge kadınlarının büyük desteğini aldığı bir seçim çalışması sonrasında zamanın Sosyaldemokrat Halkçı Parti listesinden Diyarbakır milletvekili olarak TBMM'ye girdi. 6 Kasım 1991'de, TBMM 19. Yasama Dönemi için yapılan yemin töreninde, başında Kürt ulusal renkleri olan bir bantla, Türkçe başladığı yemini Kürtçe "Bu yemini Türk ve Kürt halklarının kardeşliği adına ediyorum" cümlesiyle tamamlaması nedeniyle meclis salonunda tepkiyle karşılaştı. 2 Mart 1994'te, ABD'de yaptığı bir konuşma yüzünden, TBMM Genel Kurulunda yapılan oylamada, Orhan Doğan, Hatip Dicle, Ahmet Türk, Sırrı Sakık ve Mahmut Alınak'la beraber milletvekilliği dokunulmazlığı kaldırıldı.[3] Ertesi gün dokunulmazlıkları kaldırılmış olan diğer 5 milletvekiliyle birlikte gözaltına alındı.

17 Mart 1994'te, grup arkadaşları Hatip Dicle, Selim Sadak ve Orhan Doğan ile birlikte tutuklanarak cezaevine gönderildi. 8 Aralık 1994'te yasadışı örgüt üyeliği suçundan mahkûm olarak 15 yıl hapis cezasına çarptırıldı. Hapishaneden yazdığı mektuplar önce bir gazetede yayımlandı, daha sonra kitap haline getirildi.

1995 yılında Sakharov Düşünce Özgürlüğü Ödülü verildi.[4] Hapishane yılları boyunca uluslararası barış kuruluşlarının ve insan hakları derneklerinin desteği ve Avrupa Birliği süreciyle birlikte yoğunlaşan çabaları sonucunda ve AİHM kararı doğrultusunda yeniden yargılanan Zana ve arkadaşları, on beşer yıllık hapis cezaları olduğu gibi onaylanarak cezaevinde kaldılar. Zana, 8 Haziran 2004'te Ankara Merkez Kapalı Ceza ve Tutukevi'nden serbest bırakıldı.

TBMM 24. Dönem Diyarbakır, 25. ve 26. Dönem Ağrı milletvekilidir.[5]

Davaları

  • 21 Mart 2007 tarihinde Diyarbakır'daki etkinliklerde sarf ettiği, "Kürtlerin 3 lideri var. Bu üç lidere minnet borçluyuz" sözleri nedeniyle Diyarbakır 6. Ağır Ceza Mahkemesi heyeti, Zana'yı Terörle Mücadele Kanunu'nun "Terör örgütünün propagandasını yapmak" suçunu kapsayan 7. maddesi uyarınca 2 yıl hapis cezasına çarptırdı.[6]
  • Çeşitli tarihlerde yaptığı 9 ayrı konuşma nedeniyle Diyarbakır 5. Ağır Ceza Mahkemesi'nde "Terör örgütünün propagandasını yapmak" ve "Örgüte üye olmamakla birlikte örgüt adına suç işlemek" suçlarından yargılanan Leyla Zana'ya mahkeme 10 yıl hapis cezası ve seçme-seçilme ehliyetinden ve diğer siyasi hakları kullanmaktan yoksun bırakılmasına da karar verdi. Ancak Yargıtay 9. Ceza Dairesi "sanığın eksik savunma" yapması sebebiyle kararı bozdu. Yeniden görülen davada "sanığın terör örgütü PKK üyeliği boyutuna ulaştığı" gerekçesiyle aynı ceza verildi. Tekrar temyize gönderilen dosya yine bozularak yerel mahkemeye gönderildi. İlgili Diyarbakır 5. Ağır Ceza Mahkemesi, Yargıtay'ın kararına uydu. Mahkeme, son yasal düzenlemeleri dikkate alarak Zana hakkındaki ’terör örgütü propagandası yapmak’ suçundan kovuşturmanın ertelenmesine; ’örgüt adına suç işlemek’ suçundan da ceza verilmesine yer olmadığına karar vererek davayı düşürdü.[7]

Ayrıca bakınız

Ödülleri

Kaynakça

  1. ^ "Leyla Zana: Özgeçmiş". Türkiye Büyük Millet Meclisi. 17 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2018. 
  2. ^ a b c "Portre: Leyla Zana". Al Jazeera Türk. 8 Mayıs 2014. 17 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2018. 
  3. ^ "2 Mart 1994 Tarihli TBMM Tutanağı" (PDF). tbmm.gov.tr. 2 Mart 2015. 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 4 Mart 2015. 
  4. ^ "Leyla Zana Sakharov Prize Laureate 1995". www.europarl.europa.eu. 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2017. 
  5. ^ "Leyla Zana". www.tbmm.gov.tr/. Erişim tarihi: 14 Nisan 2017. 
  6. ^ "Leyla Zana'ya iki yıl hapis". bbc.com. 10 Nisan 2008. 14 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2008. 
  7. ^ "Leyla ZANA'nın on yıllık hapis cezası kaldırıldı". hurriyet.com.tr. 13 Şubat 2014. 9 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Nisan 2014. 

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Leyla Zana ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Halkın Emek Partisi</span> Türkiyede bir siyasi parti (1990–1993)

Halkın Emek Partisi (HEP), 1990-93 arasında Türkiye'de faaliyet göstermiş siyasi parti.

Aysel Tuğluk, Zaza kökenli Türk siyasetçidir. 2007-2009 ve 2011-2015 yılları arasında yaklaşık 6,5 yıl boyunca TBMM'de milletvekili olarak görev yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Sebahat Tuncel</span> Türk siyasetçi

Sebahat Tuncel, Kürt asıllı Türk siyasetçidir. TBMM'de 23. ve 24. dönem bağımsız İstanbul Milletvekili olarak görev almış, 2013-2014 yıllarında HDP eş başkanlığı yapmıştır.

Tuncay Mataracı, Türk siyasetçi, 42. Hükümet'te Gümrük ve Tekel Bakanı.

TBMM 19. dönem milletvekilleri listesi, Türkiye Büyük Millet Meclisinin 19. döneminde görev yapan, 1991'de seçilen, milletvekillerinin listesidir.

<span class="mw-page-title-main">Hatip Dicle</span> Kürt asıllı türk politikacı ve siyasetçi

Hatip Dicle, Kürt asıllı Türk siyasetçi. 1991 yılında Diyarbakır milletvekili seçildi fakat 2 Mart 1994 tarihinde TBMM tarafından Leyla Zana, Selim Sadak ve Orhan Doğan ile Dicle'nin milletvekili dokunulmazlığı kaldırıldı. Yargılandıktan sonra on yıl cezaevinde kaldı. 2004'te tahliye edilen Dicle 12 Haziran genel seçimlerinde Emek, Özgürlük ve Demokrasi Bloğu Diyarbakır bağımsız adayı olarak vekil seçildi fakat vekilliği Yüksek Seçim Kurulu tarafından iptal edildi.

<span class="mw-page-title-main">Pervin Buldan</span> Türk siyasetçi

Pervin Buldan, Türk siyasetçidir. Halkların Demokratik Partisi eş genel başkanıydı. TBMM'de 23., 24. dönem Iğdır; 25, 26 ve 27. dönem İstanbul milletvekilidir. Iğdır'ın ilk kadın milletvekilidir.

<span class="mw-page-title-main">Selim Sadak</span>

Selim Sadak, Kürt asıllı Türk politikacı. Kürt milliyetçi önderlerindendir.

<span class="mw-page-title-main">Demokrasi Partisi</span> Türkiyede bir siyasi parti (1991–1994)

Demokrasi Partisi veya kısaca DEP, Türkiye'de Demokratik Toplum Hareketi sürecinde 1991 yılında kurulmuş siyasi parti.

<span class="mw-page-title-main">Selma Irmak</span> Türk politikacı

Selma Irmak,, Türkiye Büyük Millet Meclisi 24. dönem Barış ve Demokrasi Partisi Şırnak, 25. ve 26. dönem HDP Hakkâri milletvekilidir.

<span class="mw-page-title-main">İdris Baluken</span> Türk siyasetçi

İdris Baluken, Zaza asıllı Türk siyasetçi, doktor ve Halkların Demokratik Partisi (HDP) eski milletvekili.

<span class="mw-page-title-main">Besime Konca</span>

Besime Konca, Türk siyasetçi. 2015 genel seçimleri ile Halkların Demokratik Partisi (HDP) Siirt milletvekili olarak Türkiye Büyük Millet Meclisinde temsil etti. 2017 yılında hakkındaki kesinleşmiş hapis cezası sebebiyle milletvekilliği düşürüldü.

Nursel Aydoğan (Tükel), Türk siyasetçi. 2011-2017 yılları arasında Türkiye Büyük Millet Meclisi 24., 25. ve 26. dönem Diyarbakır milletvekili olarak görev aldı.

<span class="mw-page-title-main">Leyla Birlik</span> Türk siyasetçi

Leyla Birlik, Türk siyasetçi. Birlik, Halkların Demokratik Partisi (HDP) Şırnak milletvekili olarak 25. ve 26. dönemde Türkiye Büyük Millet Meclisinde görev aldı.

<span class="mw-page-title-main">Abdullah Zeydan</span> Van Büyükşehir belediye başkanı

Abdullah Zeydan, Kürt asıllı Türk mimar, siyasetçi, Hakkâri eski milletvekili ve mevcut Van Büyükşehir Belediye başkanı.

Çağlar Demirel, Türk siyasetçi ve Halkların Demokratik Partisi milletvekili. Haziran ve Kasım 2015 genel seçimlerinde HDP Diyarbakır milletvekili olarak meclise girmiş, HDP grup başkan vekilliği yapmıştır.

Musa Farisoğulları, Kürt kökenli Türk siyasetçi. TBMM 27. dönem Diyarbakır milletvekilidir.

<span class="mw-page-title-main">Remziye Tosun</span> Türk siyasetçi

Remziye Tosun, Kürt asıllı Türk siyasetçi. TBMM 27. dönem HDP Diyarbakır milletvekilidir.

Semra Güzel, Kürt asıllı Türk doktor ve siyasetçi. TBMM 27. dönem HDP Diyarbakır milletvekiliydi.

<span class="mw-page-title-main">Adnan Selçuk Mızraklı</span> Türk siyasetçi

Adnan Selçuk Mızraklı, Kürt asıllı Türk tıp doktoru ve siyasetçi. TBMM 27. dönem Halkların Demokratik Partisi Diyarbakır milletvekilidir. 2019 seçimlerinde Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi başkanı seçilmiştir seçildikten 5 ay sonra yerine kayyum atanarak görevden alınmıştır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.