İçeriğe atla

Lewis Gompertz

Lewis Gompertz
Doğumy. 1783
Hampstead, İngiltere
Ölüm02 Aralık 1861
Kennington, İngiltere
MeslekHayvan hakları ve veganlık aktivisti, mucit, yazar
Evlilik
Ann Hollaman
(e. 1809; ö. 1847)
[1]
Aile
  • Benjamin Gompertz (kardeş)
  • Isaac Gompertz (kardeş)

Lewis Gompertz (y. 1783[1] - 2 Aralık 1861) İngiliz bir yazar ve mucit, ilk hayvan hakları ve veganlık savunucularındandır. 1824 yılının Haziran ayında kurulan İngiliz Hayvanlara Zulmü Önleme Derneği (RSPCA, Society for the Prevention of Cruelty to Animals) kurucu üyelerinden birisidir.[2] Matematikçi ve aktüer Benjamin Gompertz'in[2] ve şair Isaac Gompertz'in[2] küçük kardeşidir.

Biyografisi

Gompertz, babası Solomon Barent Gompertz'in (1729 - 1807) ikinci evliliğinin beşinci oğlu olarak büyük ve zengin bir Londra elmas tüccarları ailesinde doğdu.[2][3] Yahudi olan Gompertz ve kardeşlerinin üniversiteye gitmelerine izin verilmedi ve bunun yerine resmi olmayan bir eğitim aldılar.[3]

Gompertz bir vegandı ve insanların kasıtlı olarak hayvanları insan çıkarları için herhangi bir şekilde kullanmalarına karşıydı.[3] Deri veya ipek giymeyi reddetti ve atların çektiği acılar nedeniyle atlı arabalara binmeyi reddetti.[4][5] Birçoğu hayvanların ıstırabını azaltmak için tasarlanmış çok sayıda icadın mucidiydi.[6] 1821'de, bisikletin erken bir formu olan geliştirilmiş bir velosipet icat etti. İcat ettiği ulaşım aracı, direksiyon kollarından çekilerek çalıştırıldı. Bu sayede bir kremayer dişlisi ve pinyon mekanizmasını çalıştırılır ve daha sonra ön tekerleği döndürülürdü.[7]

Hayvanlara Zulmü Önleme Derneği'nin (Society for the Prevention of Cruelty to animals) kurucu üyelerinden biriydi ve 1824'teki açılış toplantısına katıldı.[3] Aynı yıl, hayvanlar hakkındaki etik görüşlerini ortaya koyan Moral Inquiries on the Durum of Man and Brutes'ı yayınladı[8] Gompertz, yönetim komitesinin Gompertz'in hayvanların ve insanların duygularının eşit değerde olduğunu söyleyen "Pisagor doktrinlerini" desteklemesine itiraz etmesinden sonra, 1833'te istifa etmeden önce, SPCA'nın ikinci Onursal Sekreteri olarak görev yaptı. Komite, SPCA üyeliğini Hristiyanlarla sınırlayan bir karar oluşturmuştu. Gompertz Yahudi olduğu için istifa etmek zorunda kaldı.[3]

Gompertz, 1846'ya kadar çalıştığı Hayvanların Arkadaşı Hayvanlara Zulmü Önleme Derneği'ni kurmaya devam etti ve ardından ölümcül hasta eşi Ann'e bakmak için istifa etti. Toplum Evanjeliklere ve Quaker'lara sıcak bakıyordu. Karısı 1847'de öldü[9] ve hayatının geri kalanını hayvan hakları ve refahı[2][10] üzerine yazıp konuşarak ve icatlar yaratarak geçirdi.[3] 1852 yılında, hayvanlar hakkında ikinci kitabı "Fragments in Defence of Animals"'ı yayınladı.[8]

Üstteki resimde: 19. yüzyıldan kalma yaralı hayvanları mezbahaya taşıyan bir araba: hayvan sırt üstü dayanıyor. Aşağıdaki şekilde: Gompertz'in, hayvanların herhangi bir zorlama olmaksızın ayakları üzerinde durmasına veya yan yatmasına izin verecek yeni bir bebek arabası yapma önerisi. Gompertz'in kitabından

2 Aralık 1861'de Kennington Oval'deki evinde bronşitten öldü[11] ve yerel kilisenin mezarlığına gömüldü.[2]

Seçili yayınlar

Notlar

  • ^ Bazı kaynaklar Gompertz'in doğum yılını 1784 olarak vermektedir.

Kaynakça

  1. ^ "GOMPERTZ Lewis". Cemetery Scribes. 1 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Şubat 2021. 
  2. ^ a b c d e f Wolf, Lucien (2004). "Gompertz, Lewis (1783/4–1861), animal rights campaigner and inventor". Oxford Ulusal Biyografi Sözlüğü (çevrimiçi bas.). Oxford University Press. doi:10.1093/ref:odnb/10934.  Birleşik Krallık Halk Kütüphanesi abonelik veya üyeliği gereklidir
  3. ^ a b c d e f Renier, Hannah (March 2012). "An Early Vegan: Lewis Gompertz". London Historians (İngilizce). 26 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Şubat 2021. 
  4. ^ Preece, Rod (2009). Sins of the Flesh: A History of Ethical Vegetarian Thought (İngilizce). Vancouver, Canada: UBC Press. s. 263. ISBN 978-0-7748-5849-6. 22 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Şubat 2021. 
  5. ^ Preece, Rod. (2011). Animal Sensibility and Inclusive Justice in the Age of Bernard Shaw. UBC Press. s. 207. 978-0-7748-2109-4
  6. ^ Gompertz, Lewis (1992). Singer, Peter (Ed.). Moral Inquiries on the Situation of Man and of Brutes (İngilizce). Fontwell: Centaur Press. ISBN 9780900001376. 
  7. ^ Bakınız:
  8. ^ a b For the SPCA and the 1824 publication, bknz. Nash, Roderick (1989). The Rights of Nature: A History of Environmental Ethics. University of Wisconsin Press, syf. 223.
  9. ^ Hyamson, Albert M. (1942). "The Jewish Obituaries in the "Gentleman's Magazine"". Miscellanies (Jewish Historical Society of England). Cilt 4. s. 44. ISSN 2047-234X. JSTOR 29777107. 
  10. ^ Baker, Lawrence W. (21 Nisan 2015). Animal Rights and Welfare: A Documentary and Reference Guide: A Documentary and Reference Guide (İngilizce). ABC-CLIO. ISBN 9781610699433. 
  11. ^ "Lewis Gompertz, Deceased" (PDF). The London Gazette. 24 Haziran 1862. Erişim tarihi: 22 Nisan 2020. 

Dış bağlantılar

Vikisöz'de Lewis Gompertz ile ilgili sözleri bulabilirsiniz.

İlgili Araştırma Makaleleri

Hayvan hakları, insan harici hayvanların tümünün ya da bir kısmının kendilerine ait bir özerkliğe sahip oldukları ve acıdan kaçınma gibi temel çıkarlarının tıpkı insanların temel çıkarlarının korunduğu gibi korunması gerektiğini savunan fikirdir. Hayvan hakları kavramı, insan harici hayvanların insan amaçlarına uygun düştüğü biçimde kullanılabilecek birer eşya olmadığı, kendi arzuları ve ihtiyaçları olan bireyler olarak muamele görmeleri gerektiği anlamına gelir. Pratikte bu, hayvanların insancıl muamele görmelerinin gerekli olması anlamına gelebileceği gibi, hayvanların tibbi ve kozmetik deneylerde kullanılmasının, eti ya da derisi için öldürülmesinin, eğlence için avlanmasının ve hayvancılık sektöründe hammadde ya da kaynak olarak kullanılmalarının hayvan hakkı ihlalleri olarak tanımlanması anlamına gelecektir.

Hayvanlara uygulanılan şiddet veya hayvan istismarı; kabul edilemez şiddete sebep olan veya hayvanlara zarar veren davranışların bir bütünüdür. Kabul edilemez acı kişiden kişiye göre değişmektedir. Bazıları kabul edilemez şiddeti sadist eğilimlerle hayvanlara eziyet etmek olarak tanımlarken, bazıları kürk avcılığını, tıbbi, bilimsel veya kozmetik sanayide yapılan testleri bu istismarın içerisine alır.

<span class="mw-page-title-main">The Humane Society of the United States</span>

The Humane Society of the United States (HSUS), dünya genelinde hayvan haklarını savunan Washington merkezli kâr amacı gütmeyen kuruluş.

<span class="mw-page-title-main">Gary L. Francione</span> Amerikalı hukukçu

Gary Lawrence Francione hukuk alanında çalışan Amerikalı akademisyen. Francione, Newark'ta bulunan Rutgers Hukuk Okulu'nda seçkin profesör unvanını taşımaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Henry Crowe</span>

Henry Crowe İngiliz papaz ve ilk hayvan hakları yazarıydı.

<span class="mw-page-title-main">William Hamilton Drummond</span> İrlandalı şair ve yazar

William Hamilton Drummond, D.D. İrlandalı şair, hayvan hakları yazarı ve tartışmacıdır.

<span class="mw-page-title-main">Ülke veya bölgeye göre hayvan hakları</span>

Hayvan hakları, ülkeye veya yargı yetkisine göre büyük ölçüde farklılık gösterir ve insanlar dışında kalan hayvanların duyumunun yasal olarak tanınmasından hayvan refahına bakılmaksızın şiddet karşıtı yasaların mutlak yokluğuna kadar her şeyi kapsar.

Herman Daggett, ABD'li Presbiteryen kilisesi üyesi ve erken dönem hayvan hakları yazarıdır.

Johann Friedrich Ludwig Volckmann Alman bir ilahiyatçı, avukat ve hayvan hakları yazarıdır.

Hayvan hakları hareketi kavramı bazen hayvan özgürlüğü, hayvan kişiliği veya hayvan savunuculuğu hareketi olarak da adlandırılır. insan ve insan olmayan hayvanlar arasında çizilen katı ahlaki ve hukuki ayrıma son veren, hayvanların mülk statüsünde görülmelerine ve hayvan deneyleri gibi araştırmalarda, gıda, giyim ve sirk-yunus parkı gibi eğlence endüstrilerinde kullanılmalarına son vermeyi amaçlayan sosyal bir harekettir.

<span class="mw-page-title-main">John Styles</span>

John Styles, İngiliz Cemaati bakanı ve hayvan hakları yazarıydı.

Humphrey Primatt, İngiliz din adamı ve hayvan hakları yazarıydı. Primatt, "hayvan hakları kavramının geliştirilmesinde en önemli figürlerden biri" olarak tanımlanmıştır.

Hayvan hakları savunucuları ve hayvan özgürlüğü aktivistleri, duyarlı bireylerin insan olmayan hayvanların acıdan kaçınma gibi en temel ihtiyaçlarını, yalnızca tür üyeliği temelinde reddetmenin, ırkçılık veya cinsiyetçiliğe benzer bir ayrımcılık biçimi olduğu görüşündedir. Birçok hayvan hakları savunucusu, hayvanların, menfaatleri yasal korumayı hak eden ahlaki topluluğun bireyleri ve üyeleri olarak görülmesi gerektiğini savunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Charles R. Magel</span>

Charles Russell Magel, Amerikalı filozof, hayvan hakları aktivisti ve bibliyograftır. Moorhead Eyalet Üniversitesinde Fahri Felsefe ve Etik profesörüydü.

<span class="mw-page-title-main">Catherine Smithies</span>

Catherine Smithies, bir İngiliz hayırsever ve hayvan refahı, köleliğin kaldırılması ve alkol bağımlılığı ile mücadele için kampanyacıdır. Çocuklara insan olmayan hayvanlara karşı şefkat öğretmeyi teşvik eden ve Bands of Mercy hareketine öncülük eden ilk Merhamet Bandının yaratıcısıdır.

<span class="mw-page-title-main">No Compromise</span>

No Compromise, ilk olarak San Francisco, California'da 1989 kışında yayınlanan, Amerika Birleşik Devletleri merkezli iki yıllık hayvan hakları dergisidir. Dergi, hayvan haklarının küresel yönlerini ele aldı ve cruelty-free (zulümsüz) ürünlerin kullanımını öneren vegan bir yaşam tarzını desteklemektedir.

21. yüzyıldaki hayvan refahı ve hayvan hakları tartışmaları antik döneme kadar uzanmaktadır.

<i>Animals Rights</i>

Animals' Rights: Considered in Relation to Social Progress, İngiliz sosyal reformcu Henry Stephens Salt'ın 1892 tarihli bir kitabıdır.

Mercy For Animals (MFA), 1999 yılında Milo Runkle tarafından kurulmuş, kâr amacı gütmeyen uluslararası bir hayvan koruma kuruluşudur. MFA'nın misyonu, "çiftlik hayvanlarına yönelik zulmü önlemek ve merhametli gıda seçimlerini ve politikalarını teşvik etmektir."

Bu hayvan hakları grupları listesi, hayvan hakları hareketindeki gruplardan oluşmaktadır. Bu tür hayvan hakları grupları, hayvanların araştırma, gıda, giyim ve eğlence endüstrilerinde "kullanılmaması" ve hayvanların insanlarla eşdeğer haklara sahip olması gerektiği gibi görüşleri içeren idealleri doğrultusunda çalışır ve hayvanların mülk statüsüne son vermeye çalışır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.