Levililer, Tanah ve Eski Ahit'in ilk beş kitabını teşkil eden Tevrat'ın üçüncü kitabıdır. Toplam 27 baptan oluşan Levililer, Yunanca Levitikos kökünden gelir.[1] İbranice adı olan Va-Yikra "Ve çağırdı" anlamındadır.
Yahudi gelenekleri, insan ilişkileri, ebeveyn-çocuk ilişkileri, bayramlar, oruç günleri ve kurbanlarla ilgili kurallar anlatılır.
| Tora (Tevrat) |
| ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Nevi'im (Peygamberler) |
| ||||||||
| Ketuvim (Yazılar) |
| ||||||||
Tevrat, İbrani Kutsal Kitabı'nın ilk beş kitabının, yani Tekvin, Çıkış, Levililer, Sayılar ve Tesniye kitaplarının derlemesidir.
Ölü Deniz Yazmaları bir kısmı İbranice, bir kısmı da artık ölü bir dil olan Aramice ile kâğıt, deri veya bakır plakalar üzerine kaydedilmiş kırk bin adet elyazması parçasından oluşmaktadır. Bu parçaların bir araya getirilmesiyle tam beş yüz kitap yeniden oluşturulmuştur. Hristiyanlığın ve Museviliğin bilinen en eski yazılı kaynakları sayılırlar.
Yahudiler, İbrahim'in putperestliğin ilahlarını değil tek Tanrı'yı arayışından dolayı onun kavminin Tanrı tarafından seçildiğine, onlarla ahit yapıldığına ve kendilerinin de bu kavmin devamı olduklarına inanırlar.
Yom Kippur, Yahudiliğin en mukaddes bayramıdır. Var olan şahsi günahlar için Yahudiler tarafından oruç tutularak tövbeler edilir. Gregoryen takvimine göre hesaplandığında Eylül veya Ekim aylarının farklı günlerine denk gelir.
Zina, aralarında bir nikâh bağı bulunmayan yetişkin bir erkek ile kadın arasındaki cinsel ilişkidir, ancak efendi-cariye ilişkisinde de nikah bağı yoktur ve onlar zina sayılmamıştır.
Boy abdesti veya gusül (Arapça: الغسل), İslâm dininde bir dinî gereklilik olarak tüm vücudun yıkanmasıdır. Türkiye Diyanet İşleri Başkanlığı guslü; kuru hiçbir yer bırakmamak üzere bedenin her tarafını yıkama olarak tanımlamıştır.
Yahudilik geleneğine göre Levi kabilesi İsrailoğullarından Levi'nin soyundan gelenlere denir. İsrailoğulları Yeşu önderliğinde Kenan topraklarına girdiği zaman Levi kabilesine yönetmesi için toprak verilmedi, onun yerine şehirler takdis edildi çünkü "onların mirası İsrail'in Tanrısı Rab'bin kendisidir". Levi kabilesinin diğer İsrail kabileleri adına yaptıkları dini ve bazı politik görevleri vardı bunun karşılığında ise kendilerine Maaser Rişon ya da Levi vergisi denen aşar vergisi ödeniyordu.
Birit milah, inançlı Yahudi erkek çocuklarına sekiz günlükken Mohel tarafından yapılan sünnet törenidir. Bu törende mohel, bebeğe bir Yahudi adı verildikten sonra bebeğin sünnet derisini alır ve üreme organından kan akıtır.
Mohel birit milah törenlerinde sünnet eden, konuyla ilgili eğitimini almış Yahudidir.
Kutsal Kod (H), ahit eleştirisinde Levililer 17-26 için kullanılıp ismini bu metinde Kutsal kelimesinin sıkça kullanılmasından alır. Geleneksel dini bir özelliği olmayıp gelenekçi Yahudiler ve Hristiyanlar için Levililer kitabının diğer metinlerine kıyasla da bir ayrıcalığı yoktur. Din bilimcilere göre, bu metin kendine has olup Levililer kitabının diğer kısımlarına kıyasla farklı bir tarz kullanılarak yazılmıştır: Levililer'in geri kalanının aksine Kutsal Kod kanunları bir arada ve özetle anlatılır. Belgesel hipoteze göre Kutsal Kod, Ruhbani kaynağın ilk metinlerinden olup Tevrat'a bu kaynak aracılığıyla girmiştir.
Ruhbani Kod, akademik topluluk tarafından, Tevrat'ta bulunan ve Kutsal Kod, Ahit Kodu, Ayin Dekalogu ile Etik Dekalog dışında kalan kanunlara denir. Ruhbani Kod, Levililer kitabının büyük bir kısmını ve Sayılar kitabındaki bazı yasaları oluşturur. Bu kodlar Tevrat'taki mitsvaların üçte birini oluşturur, dolayısıyla Yahudi kanunlarının büyük bir kaynağıdır.
613 Mitsvot Musa'nın beş kitabı olan Tevrat'ta anlatılan, yapılması gereken kanuni, ahlaki ve ruhani uygulamalardır. Tevrat'taki bu kanun ilkeleri için bazen "bağlantılar" veya "emirler" (mitsvot) denip hepsine birden "Musa'nın kanunları", ya da kısaca "Kanun" denir. Mitsvot, İbranicede mitsva'nın çoğul halidir.
Korban veya Yahudilikte kurban, Tanah'ta anlatıldığı üzere Antik İsrail'de gerek hayvan gerekse diğer nesnelerin sunumuyla ilgili ibadetlere denir. Sunular, zevah denen hayvan sunuları, barış sunuları ve olah denen yakımlık sunular olmak üzere kategorilere ayrılır. İbranicede korban ismi, Tanah'ta tanımlanan ve emredilen çeşitli kurban usullerine verilen genel isimdir.
Yahudilikte cinsellik, geleneksel olarak üzerinde durulan bir konudur. Tanah ve rabinik kaynaklarda cinsellik ile ilgili birçok öykü ve kural bulunmaktadır. Ve ayrıca İsrail Yahudileri başka meshebdeki insanların cinsel konularına saygı duymazken, sadece kendilerinin cinsellik anlamına yükümlülük gösterirler.
Eski Ahit'te eşcinseller arasında yaşanan "erkek erkeğe cinsel ilişki" ile ilgili bazı davranışlardan bahsedilmektedir. Erkekler arası ilişkileri -özellikle anal ilişkileri- ağır kınama Levililer kitabında bulunur ve bunun "tiksinç" bir hareket olduğundan bahsedilir.
Negaim, Mişna'nın Taharot faslının üçüncü bölümü. 14 kısmı cüzzamın bulaşması ve kahin tarafından tedavi edilmesini inceler. Cüzzam türleri, teşhisi, semptomları, yayılması, cüzzamlıların toplumdan tecrit edilmesi, bir evin duvarlarında bulunan cüzzamla ilgili kuralları sıralar.
Nida, Mişna'nın Tohorot faslının yedinci bölümü. İlk on bölümü, bir kadının adet dönemi boyunca ve ondan sonrası ile ilgili durumunu ele alır. İncelenen konular arrasında regl dönemi; bakirelik; kirliliğin intikali; kendini muayene etme; düşük veya kürtaj; adet gören Yahudi olmayan kadınlar; kızların ergenlik çağı ile ilgili tanımlamalar bulunur.
Zavim ("Akıntılar"), Mişna'nın Tohorot faslının dokuzuncu bölümü. Bu bölümün beş kısmı, temiz veya kirli olma durumları ile ilgili olarak bir adamın (Zav) veya bir kadının (Zava) vücutlarından gelen bir akıntı sorununu ele alıp kirli olma günlerinin sayımından, bir rütüel banyoya girmeden ve bir günah sunusu ve bir yakılan sunu takdim etmekten bahseder.
Temura ("Alışveriş"), Mişna'nın Kodaşim faslının altıncı bölümü. Yedi kısmı, Tapınağa tahsis edilmiş objelerin alışverişi ile ilgili yasalarla alakalıdır. Mişna kimin alışverişte bulunabileceğini, neyin alışveriş konusu olabileceğini, hatalı bir adamayı, adanmış bir hayvanın yavrusunu veya kusurlu bir günah sunusunu ele alır.
