Leton edebiyatı, Letonca diliyle üretilmiş sözlü ve yazılı metinlerdir. Letonya'da yazılı edebiyat Alman din adamlarının etkisiyle ortaya çıktı. Din dışındaki edebiyat ise, 18. yüzyılda Gotthard Friedrich Stender'le başladı.
|
Edebiyat, yazın veya literatür, dil aracılığıyla; duygu, düşünce, hayal, olay, durum veya herhangi bir olgunun edebî bir tarzda ve etkili bir şekilde yazılı veya sözlü anlatımını gerçekleştiren; malzemesi söz ve ses; muhatabı insan olan bir sanat dalıdır. Edebî yazılar yazan sanatçılara edebiyatçı denir. Daha kısıtlayıcı bir tanımla, edebiyatın; bir sanat formu olarak oluşturulan yazılar olduğu düşünülmüştür. Bunun nedeni, günlük kullanımdan farklı olarak edebiyatın, dil ürünü olmasıdır.
İlahi, Allah'ı veya çeşitli kutsal kişi ya da varlıkları övmek amacıyla bestelenen sözlü dinî şarkılar. İlahi kelimesi Arapça kökenli bir kelimedir ve "Ey Tanrım!" anlamına gelmektedir.
Jared Joseph Leto , Akademi ve Altın Küre Ödülü sahibi Amerikalı oyuncu, yönetmen, şarkıcı, müzisyen ve şarkı sözü yazarıdır.
Letonca ya da bir diğer adıyla Letçe, Letonya'nın resmî dilidir. 1,4 milyon kişi ana dil olarak, 1-1,5 milyon kişi yabancı dil olarak, toplamda yaklaşık 3,2 milyon kişi tarafından konuşulur. 33 harfli bir alfabe kullanılır.
"Questa notte", Bonaparti.lv tarafından seslendirilen 2007 Eurovision Şarkı Yarışması'nda Letonya'yı temsil eden şarkı. Şarkı İtalyanca dilinde seslendirilmiştir. Şarkı Kjell Jennstig tarafından yazılmıştır.
"I Hear Your Heart", Cosmos tarafından seslendirilen 2006 Eurovision Şarkı Yarışması'nda Letonya'yı temsil eden şarkı. Şarkı İngilizce dilinde seslendirilmiştir. Şarkı Molly-Ann Leikin, Guntars Račs tarafından yazılmıştır.
"Hello from Mars", F.L.Y. tarafından seslendirilen 2003 Eurovision Şarkı Yarışması'nda Letonya'yı temsil eden şarkı. Şarkı İngilizce dilinde seslendirilmiştir. Şarkı Mārtiņš Freimanis, Lauris Reiniks tarafından yazılmıştır.
"The War Is Not Over", Valters & Kaža tarafından seslendirilen 2005 Eurovision Şarkı Yarışması'nda Letonya'yı temsil eden şarkı. Şarkı İngilizce dilinde seslendirilmiştir. Şarkı Mārtiņš Freimanis tarafından yazılmıştır.
Letonya, Eurovision Şarkı Yarışması'na ilk kez katıldığı 2000 yılından beri 19 kez katılmış, İlk katıldığı yıl "My Star" adlı şarkısıyla Brainstorm müzik grubunun temsil ettiği yarışmada 3. olmuştur. Letonya 2002 yılında "I Wanna" adlı şarkısıyla Marie N ile yarışmayı kazanmıştır. Letonya yarışmayı kazanan ikinci Sovyet ülkesi olmuştur. 2003 yarışması başkent Riga'da yapılmıştır. Ülke üçüncü kez İlk 10'da 2005 yılında Walters & Kazha ikilisiyle 5. olarak yer almıştır.
Fantezi, sinema, resim gibi çeşitli sanat dalları ve edebiyatta gerçek olmayan hikâyelerin anlatımıdır. Fantezi hayale dayalı anlatım tarzı olup, retorikte dört temel durumdan biridir.
"Probka", Intars Busulis tarafından seslendirilen 2009 Eurovision Şarkı Yarışması'nda Letonya'yı temsil eden şarkı. Şarkı İngilizce dilinde seslendirilmiştir. Şarkı Jānis Elsbergs, Sergejs Timofejevs tarafından yazılmıştır.
Latgalce veya Latgalya dili, Letonya'nın Latgale bölgesinde konuşulan bir Doğu Baltık dili. Latgalcenin Letonca etkisinde kalmış ayrı bir dil mi yoksa Letoncanın bir lehçesi mi olduğu tartışılmalıdır. Latgalce ile Letonca arasında karşılıklı anlaşılabilirlik bulunmaktadır. Letonya'daki dil otoriteleri, Latgalceyi Letoncanın temelini oluşturan eski bir Letonca formu olarak kabul etmektedir. Letonya halkının %8,8'i günlük olarak Latgalce konuşmaktadır.
"What For?", Aisha tarafından seslendirilen 2010 Eurovision Şarkı Yarışması'nda Letonya'yı temsil eden şarkı. Şarkı İngilizce dilinde seslendirilmiştir. Şarkı Jānis Lūsēns ve Guntars Račs tarafından yazılmıştır.
Letonlar, Letonya'nın yerlisi olan Baltık kökenli bir etnik gruptur. Letonların Letonya'daki nüfusu 1 milyonu aşmaktadır. 200 bin kadar bir nüfus da Letonya dışında yaşamaktadır. Letonya dışındaki yaşadıkları yerlerin başında ABD, Rusya, Brezilya, Kanada, Avustralya, Birleşik Krallık ve İrlanda gelmektedir. Letonca, Hint-Avrupa dil grubuna bağlı olup Baltık dilleri alt sınıfına dahil olan iki dilden biridir. Letonların çoğu Hristiyan dininin Protestanlık mezhebinin Lütercilik koluna bağlıdırlar. Ancak Katolik ve Ortodoks azınlıklar da mevcuttur.
İslamiyet öncesi Türk edebiyatı ya da Destan dönemi Türk edebiyatı, Türklerin İslamiyeti kabulünden önceki dönemlerde oluşturdukları edebiyata verilen isimdir. İslamiyet öncesi Türk edebiyatı M.Ö 4000'li yıllardan başlayarak Türklerin İslamiyeti kabul ettiği XI. yüzyıla kadar sürmektedir. Bu dönem edebiyatı genellikle sözlü ürünlerden oluşmuştur ve yazılı ürünler yok denecek kadar azdır. İslamiyet öncesi Türk edebiyatında M.S VI. yüzyıla kadar olan dönem sözlü edebiyat dönemi olarak adlandırılırken, ilk yazılı eserlerin verilmeye başlamasından sonra yazılı edebiyat dönemi başlamıştır. Eski Türklere ait olan en eski yazılı belgeler ise Orhun Yazıtları'dır Bu yazıtlar Türklerin bilinen ilk alfabesi olan Orhun alfabesi ile Göktürkler tarafından yazılmış yapıtlardır. Genel olarak Orhun Yazıtları'ndan önceki dönem sözlü edebiyat, sonrası ise yazılı edebiyat olarak nitelendirilmiştir.
"Angel in Disguise", Musiqq tarafından seslendirilen 2011 Eurovision Şarkı Yarışması'nda Letonya'yı temsil eden şarkı. Şarkı İngilizce dilinde seslendirilmiştir. Şarkı Marats Ogļezņevs tarafından yazılmıştır.
İslamiyet etkisinde gelişen Türk edebiyatı, Türklerin İslamiyet'e geçişi ile başlayan edebi dönemdir. Türkler edebiyat alanında ilk olarak sözlü edebiyat ürünleri olan: şiir, destan, sav, sagu, koşuk gibi türlerde eserler vermiştir. Yazının icadı ve Türkler tarafından öğrenilmesi ile de Türk edebiyatında yazılı dönem başlamıştır. Türklerin Karahanlılar döneminde kitleler halinde İslam dinine geçmesi ile edebiyat alanında bir geçiş dönemi yaşanmıştır. İslamiyet öncesindeki Türk edebiyatı, Türklerin İslam'a geçişleri ile birlikte Halk edebiyatı başlığı altında devam etmiştir. İslamiyet etkisinde gelişen Türk edebiyatına geçiş dönemi edebiyatı da denmektedir. Bu dönemde hece ölçüsünün yanı sıra aruz ölçüsü de kullanılmıştır. Bu dönem eserleri daha çok didaktik bir özellik taşıyarak öğüt verici yapıtlar olarak bilinmektedir. Bu dönemin yapıtlarında İslam dininin etkisi ile Arapça ve Farsça sözcüklerde görülmektedir. Dönemin diğer bir özelliği ise eski Türk şiir biçimleri ile mesnevi, gazel, kaside gibi yeni şiir biçimlerinin beraber kullanılmasıdır. İlk yapıtlar gibi Halk ve Divan edebiyatı da İslamiyet etkisinde gelişen Türk edebiyatı ayrımına girmektedir.
Arnavutça, ait olduğu Hint-Avrupa Dil Ailesi'ne ait özellikler barındırmasına rağmen bulunduğu grup içinde yalıtılmış bir haldedir. Arnavutçanın dahil olduğu bu grupta konuşulmaya devam eden diğer diller Ermenice ve Yunancadır. Dilin kökeni hakkındaki ilk çalışmaları yapan ve Arnavutçanın Hint-Avrupa Dil Ailesi'ne mensup olduğunu kanıtlayan kişi Alman filolog Franz Bopp'dur. Arnavutçanın, eski zamanlarda Balkanlar'da konuşulan bir dil olan İlir diliyle bağlantısı olup olmadığı sıklıkla tartışılan bir konudur.
Latgallar, Latgalyalılar veya Eski Letonlar, eski bir Balt kabilesiydi.
Letonya Millî Kütüphanesi, Riga merkezli bir ulusal kütüphanedir. 1918'de bağımsızlığını kazanan Letonya Cumhuriyeti'nin ilk resmî kurumlarından biri olarak 1919'da kurulmuştur. Kütüphanenin bugünkü binasının mimarı Gunnar Birkerts'tir.
