Leonid Velilayev - Turkipedia


Leonid Velilayev
Doğum	Nasibulla Abibulla oğlu Velilâyev 15 Mayıs 1916
Bağlılığı	Sovyetler Birliği
Branşı	Kızıl Ordu
Hizmet yılları	1937-1948
Çatışma/savaşları	II. Dünya Savaşı

Leonid (Nasibulla) Abibulaeviç Velilayev (Rusça: Леонид (Насибулла) Абибулаевич Велиляев, Kırım Tatarcası: Nasibulla Abibulla oğlu Velilâyev/Насибулла Абибулла огълу Велиляев; 15 Mayıs 1916 - 27 Aralık 1997), İkinci Dünya Savaşı'ndaki cesareti için 1. sınıf Şeref Nişanı ile ödüllendirilen Kızıl Ordu'da görevli bir Kırım Tatar'ı askeriydi.

Erken dönemi

Velilayev, 1916 yılında Akmonai'nin kırsal bir köyünde Kırım Tatarı bir köylü ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. Yedi sınıflık okulu 1928'de bitirdikten sonra bir fabrikada çıraklık yaptı ve daha sonra 1937'de Kızıl Ordu'ya girene kadar Kerç'teki bir metalürji fabrikasında çalıştı; kısa süre sonra Sovyet-Fin savaşında savaşmak üzere görevlendirildi.^[1]^[2]

II. Dünya Savaşı

Velilayev, İkinci Dünya Savaşı sırasında 140. Muhafız Piyade Alayına atanmıştır. İlk Şeref Nişanı'nı 1944 yılında Ukrayna'nın Olshanka köyünde müfreze komutan yardımcısı olarak düşman savunma mevzilerine düzenlediği ve 13 düşman askerinin ve üç ateş mevziinin ölümüyle sonuçlanan saldırıyı yönetirken yaralanması nedeniyle almıştır. Daha sonra Vistula nehrinin batı yakasında 20 düşman askerini ortadan kaldıran başarılı bir saldırıya liderlik ettiği için Cesaret Madalyası ile ödüllendirildi.^[1]^[2]^[3]

8 Şubat 1945'te Varşova taarruzunda bir düşman siperine saldırdıktan sonra bir Alman generalini bizzat esir aldığı için 2. sınıf Şeref Nişanı ile ödüllendirildi. Velilayev, 1 Mayıs 1945'te Berlin Savaşı'ndaki ağır sokak çatışmaları sırasında müfrezesinin komutasını aldı ve dört makineli tüfek noktasını imha ettikleri ve 18 düşman askerini öldürdükleri bir ilerlemeye liderlik etti. Bunu yaptığı için 15 Mayıs 1946'da Kremlin'de 1. sınıf Zafer Nişanı ile ödüllendirildi. Ocak 1948'de ordudan terhis edildi.^[3]^[4]

Daha sonraki yaşamı

Slavca Leonid adını alan Velilayev, Sürgün'de Orta Asya'ya sürülmeyen çok az sayıdaki Kırım Tatarından biriydi. Hayatının geri kalanını Ukrayna anakarasında, önce Donetsk'te ve daha sonra bir madende çalıştığı Antratsyt'te geçirdi. 27 Aralık 1997 tarihinde öldü.^[4]^[5]

Kaynakça

^ ^a ^b "Как воевали крымские татары". Милли Фирка (Rusça). 9 Mayıs 2014. 23 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Temmuz 2018.
^ ^a ^b "Полные кавалеры ордена Славы – крымские татары Сеит-Неби Абдураманов и Насибулла Велиляев". www.c-inform.info. 24 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Temmuz 2018.
^ ^a ^b "Велиляев Леонид Абибулаевич : Министерство обороны Российской Федерации". encyclopedia.mil.ru. 16 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Temmuz 2018.
^ ^a ^b "Велиляев Леонид Абибулаевич". www.warheroes.ru. 18 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Temmuz 2018. Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
^ Охрана труда и социальное страхование (Rusça). Профиздат. 1973. 2 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2023.

İlgili Araştırma Makaleleri

Manfred von Richthofen, I. Dünya Savaşı'nda 80'den fazla düşman uçağı düşüren ünlü Alman pilottur. Namıdiğer: Fransa'da Le petit rouge veya Diable Rouge, Birleşik Krallık'ta Red Knight veya Red Baron.

<span class="mw-page-title-main">Bogdan Hmelnitski Nişanı</span>

Bogdan Hemelnitski Nişanı SSCB tarafından verilen; adını Kazak Hetmanlığı lideri (Hetman) Bogdan Hmelnitski'den alan, ilk olarak II. Dünya Savaşı sırasında, SSCB Prezidyum'u tarafından 10 Ekim 1943 tarihinde verilmiş madalya.

<span class="mw-page-title-main">Şeref Nişanı (Sovyetler Birliği)</span>

Şeref Nişanı Yüksek Sovyet Prezidyumu'nun 8 Kasım 1943 tarihli kararıyla ihdas olunan, SSCB tarafından verilen askeri madalya. Kızıl Ordu astsabuyları ve Havacı teğmenlerine, düşman karşısında gösterdikleri cesaret sebebiyle verilmekteydi. SSCB'nin dağılmasıyla, madalya artık verilmemektedir. Bu nişan yerine, 1992 yılından bu yana, astsubaylara ve diğer ordu mensuplarına verilmek üzere Aziz Yorgi Haçı ihdas olundu.

<span class="mw-page-title-main">Ziba Ganiyeva</span>

Tğm. Ziba Pasha qizi Ganiyeva Azeri filolog ve II. Dünya Savaşı'nda kadın keskin nişancı. Savaşta 21 kişiyi öldüren Ganiyeva Moskova Savunması Madalyası ile ödüllendirildi. Ayrıca Kızıl Yıldız Nişanı ve Kızıl Bayrak Nişanı'na sahiptir.

Sovyetler Birliği'nde Kırım Tatarları, Sovyetler Birliği sınırları içerisinde içinde yaşayan Kırım Tatarı kişi veya grupları betimler.

Kanti Abdurahmanov İkinci Dünya Savaşı sırasında Kızıl Ordu'ya hizmet eden Çeçen Başçavuş. Savaş sırasındaki kahramanlıkları için Mayıs 1996'da Rusya Federasyonu Kahramanı unvanını aldı.

Mubarek Zonu, 1970'ler ve 80'ler boyunca Sovyetler Birliği hükûmetinin KGB teşvikiyle planladığı, lâkin başarısızlıkla sonuçlanan bir politika önerisi idi. Öneri kapsamında, 1940'larda Fergana Vadisi'nin farklı bölgelerine sürgün edilmiş Kırım Tatarlarını, Kaşkaderya İli'ne bağlı, çoğunlukla sanayileşmemiş Mubarek İlçesi'ne almak öngörüldü. Önerinin amaçları ise, Kırım Tatarlarının yardımıyla bölgeyi sanayileştirmek, Kırım Tatarlarını Kırım'a geri dönme isteklerinden vazgeçtirmek üzere bunların Özbekistan'da kalıcı olarak "kök salma"larını sağlamak ve Kırım ÖSSC'nin tekrar kurulması yerine Mubarek bölgesinde yeni bir Tatar bölgesini kurdurmak idi. Kırım Tatarları bu planı, kendilerini Özbekistan'a asimile ettirme, kendilerini "Mubarek Tatarlarına" dönüştürme, kendilerini Kırım'dan hariç tutma, Kırım ÖSCC'nin yeniden kurulmasını engelleme ve Kırım'dan uzak bir yerde yapay "vâdedilmiş topraklar" kurma teşebbüsü olarak gördüler; dolayısıyla, yalnızca az sayıda Kırım Tatarı bu planı destekledi veya bu önerilen bölgeye taşındı. Projeyi teşvik edenler Kırım Tatarları, sözde "atalarının evi" olan Orta Asya'da "kök salma"ya teşvik etme ve Kırım ile olan bağlantılarını yok sayma yönünde yoğun çabalarda bulundular, ancak tüm bunlara rağmen, sadece az sayıda Kırım Tatarının Mubarek'e taşındığı ve Kırım Tatarlarının Kırım'a geri dönme isteklerinden vazgeçmedikleri açığa çıkınca plan en sonunda feshedildi. Kırım Tatarları ile Kazan Tatarları dilbilimsel ve kökensel açıdan birbirlerinden her ne kadar farklı olsalar da, Mubarek Zonu planından önce, Sovyetler Birliği Komünist Partisi Merkez Komitesi, "Kırım Tatar Sorunu"nu "çözmek" üzere, sürgün edilmiş Kırım Tatarlarını Tataristan ÖSSC'ne taşınmaya ve Kazan Tatarları ile "yeniden birleşme"ye teşvik etmeye çalışmış, ancak bu öneri de Kırım Tatarları tarafından reddedildi.

Alime Seitosmanovna Abdenanova - II. Dünya Savaşı sırasında Kızıl Ordu'da Kırım Tatar izcisi olarak bulundu.

Üzeir Abduramanoviç Abduramanov, Alman-Sovyet Savaşı sırasında Kızıl Ordu'da bir kazıcıydı. Ağır düşman ateşi altında ve buzlu suyla örtülü Soj Nehri boyunca askerlerin güvenli bir şekilde nakledilmesini sağladıktan sonra, 15 Ocak 1944'te Sovyetler Birliği Kahramanı ilan edildi. Tüm savaş boyunca Kızıl Ordu'da görev yapmış olmasına ve cesaretinin tanınmasına rağmen, Kırım Tatarı etnik kökeninden dolayı 1945'te Özbekistan'a sınır dışı edildi. Tüm ailesi de 1944 tehcirinde sürgüne gönderildi.

Emir Üsein Çalbaş, Kırım Tatarı uçan ası, filo komutanı, test pilotu ve Ahmet Han Sultan'ın arkadaşıydı. İki kez Sovyetler Birliği Kahramanı nişanını almaya aday gösterildi, ancak alamadı.

<span class="mw-page-title-main">Abduraim Reşidov</span>

Abduraim İsmailoviç Reşidov, SSCB'de Büyük Vatanseverlik Savaşı olarak bilinen II.Dünya Savaşı sırasında Sovyet Hava Kuvvetlerinin 162. Muhafız Bombardıman Havacılık Alayı komutan yardımcısıydı. 1945'te Binbaşı rütbesini korurken, savaş sırasında Pe-2'deki ilk 166 görevi için Sovyetler Birliği Kahramanı ilan edildi. Savaştan sonra, Kırım Tatarı sivil haklar hareketine yoğun bir şekilde dahil oldu ve hükûmete, geri dönüş hakkını reddetmeye devam ederlerse alenen kendi kendini feda edeceğine dair yemin etti.

Cevdet Umeroviç Dermendzi, Kızıl Ordu'da Kırım Tatarı kökenli yüzbaşı rütbeli bir tabur komutanıdır. Birliğine ilk kez komuta etmeye başladığında, çıkarma grubuyla Dinyeper nehrini ikinci geçişi sırasında gösterdiği cesaretten dolayı Sovyetler Birliği Kahramanı unvanına aday gösterildi, ancak yalnızca Lenin Nişanı ile ödüllendirildi.

<span class="mw-page-title-main">Seitnebi Abduramanov</span> Kırım Tatarı asıllı Sovyet asker

Seitnebi Abduramanov Kırım Tatarı asıllı Sovyet asker. II. Dünya Savaşı sırasında Kızıl Ordu'da 1. sınıf Şeref Nişanı ile ödüllendirilen genç bir müfreze komutanıydı. Ancak, savaşın bitiminden kısa bir süre sonra ordudan terhis olan Abduramanov, daha sonra Kırım Tatar etnik kökeni nedeniyle Özbekistan'a sürgüne gönderildi ve yıllarca kendisine tevcih edilen ödülden bihaber yaşadı.

Kerim Bekirbaev, Sovyetler Birliği'nin dikey kalkış uçaklarının geliştirilmesinde uzmanlaşmış bir Kırım Tatar uçak tasarımcısıydı ve 1981'de Sosyalist Emek Kahramanı unvanını aldı.

Ömer Akmolla Adamanov, Kızıl Ordu'da partizan müfreze lideri olan bir Kırım Tatar askeriydi. II. Dünya Savaşı sırasında Polonya direnişini örgütledi. Savaşta yaralandıktan ve Almanlar tarafından esir alındıktan sonra, Nazi işgali altındaki Polonya'da bulunan bir savaş esiri kampına gönderildi, ancak daha sonra kamptan kaçtı ve komünist yeraltı örgütü Gwardia Ludowa'nın partizan bir müfrezesinin örgütlenmesine yardım etti.

<span class="mw-page-title-main">Matvey Platov</span>

Matvei İvanoviç Platov Napolyon savaşlarında Don Kazaklarına komuta eden ve Novocherkassk'ı Don Host Eyaleti'nin başkenti olarak kuran bir Rus generaliydi.

Abdulla Dagci, İkinci Dünya Savaşı sırasında Simferopol şehri civarında bulunan bir Kırım Tatar Sovyet partizan komutanıydı. Hem Simferopol direnişini hem de etnik Kırım Tatarları arasındaki direnişi örgütlemekten sorumlu olan Dağcı, Temmuz 1943'te Almanlar tarafından yakalandı ve idam edildi. Ölümünün ardından iki kez Sovyetler Birliği Kahramanı unvanına aday gösterildi, ancak her iki adaylık da Sovyet hükûmeti tarafından kabul edilmedi.

<span class="mw-page-title-main">Cafer Osman Topçu</span>

Cafer Osman Topçu, İkinci Dünya Savaşı sırasında Kızıl Ordu'da görevli bir Kırım Tatar subayıydı. Altı kez yaralandı, savaşta birçok kez kendini gösterdi ve bunun için iki ayrı kez Sovyetler Birliği Kahramanı unvanına aday gösterildi, ancak hiçbir zaman alamadı.

Nuri Celilov, İkinci Dünya Savaşı sırasında Kızıl Ordu'da subay ve tank bölük komutanı olarak görev yapmış ve savaşta gösterdiği cesaret nedeniyle Sovyetler Birliği Kahramanı unvanına aday gösterilmiştir.

Fetislyam "Petay" Abilovich Abilov, İkinci Dünya Savaşı sırasında 130. Muhafız Tüfek Alayı'nın komutanı olarak görev yapmış Sovyet Ordusu subayıydı. Savaş yıllarında iki kez aday gösterilmesine rağmen Kırım Tatarı olması nedeniyle reddedildikten sonra 1990 yılında Sovyetler Birliği Kahramanı ünvanına layık görüldü.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.