Leonardo da Vinci
| Leonardo da Vinci | |
|---|---|
 Leonardo'nun portresi | |
| Genel bilgiler | |
| Doğum adı | Leonardo di ser Piero da Vinci |
| Doğum | 15 Nisan 1452 Vinci, Floransa günümüz İtalya'sında |
| Ölüm | 2 Mayıs 1519 (67 yaşında) Amboise, Indre-et-Loire günümüz Fransa'sında |
| Uyruk | İtalyan |
| Alanı | Sanat ve bilimin çeşitli dalları |
| Katıldığı akımlar | Yüksek Rönesans |
| Etkilendikleri | El-Cezeri |
| Ünlü yapıtları | Mona Lisa Son Akşam Yemeği Vitruvius Adamı |
| İmzası | |
 | |
Leonardo di ser Piero da Vinci (
Hayatı
Leonardo, genç bir noter olan Ser Piero da Vinci ve Caterina'nın evlilik dışı çocuğu olarak Vinci kasabası yakınlarındaki Anchiano'da dünyaya geldi. Annesinin kökeni tartışmalıdır, Martin Kemp ve Giuseppe Pallanti'ye göre yerel bir İtalyandır ve İtalya'daki yaşam kayıtları bulunmuştur.[2][3][4] Çerkes[5] veya Orta Doğulu[6] bir köle olabileceğini de söylemiştir. Leonardo da Vinci uzmanı Carlo Vecce, da Vinci'nin babası Ser Piero da Vinci tarafından imzalanan ve son yıllarda yeni keşfedilen nüfus belgelerinin annesinin Çerkes bir köle olduğunu gösterdiğini iddia etmiştir.[6][7] Bir başka Leonardo uzmanı Paolo Galluzzi ise Vecce'nin iddialarının "sağlam" olduğunu, ancak "büyük bir tartışma çıkaracağını" söylemiştir.[8] Konu halen tartışılmaya devam edilmektedir. Avrupa'daki çağdaş adlandırma kurallarının yerleşmesinden önce dünyaya tam adı, "Vincili Üstad Piero'nun oğlu Leonardo" manasına gelen Leonardo di ser Piero da Vinci'dir. Eserlerini "Leonardo" ya da "Io, Leonardo (Ben, Leonardo)" olarak imzalamıştır.
Babası, Leonardo'nun doğduğu yıl, Albiera adındaki ilk eşi ile evlendi. Leonardo'ya bebekliğinde annesi baktı, annesi başka biriyle evlendirilerek komşu kasabaya yerleşince, babasının nadiren uğradığı büyükbabasının evinde yaşamaya başladı; arada sırada Floransa'ya babasının evine giderdi. Babasının ilk eşinden çocuğu olmadığı için aileye kabul edilmişti ama amcası Francesco dışında ailedeki kimseden sevgi görmedi.
14 yaşına kadar Vinci'de yaşayan Leonardo, büyükanne ve büyükbabasının ardı ardına ölmesi üzerine 1466'da babası ile birlikte Floransa'ya gitti.
Verrocchio'nun atölyesi
1460'ların ortalarında Leonardo'nun ailesi, o zamanlar Hristiyan Hümanist düşünce ve kültür merkezi olan Floransa'ya taşındı.[9]
Evlilik dışı çocukların üniversiteye gitmesi yasak olduğundan üniversite öğrenimi görme şansı yoktu. Küçük yaştan itibaren çok güzel çizimler yapan Leonardo'nun resimlerini babası, dönemin ünlü ressam ve heykeltıraşı Andrea del Verrocchio'ya gösterince Leonardo 14 yaş civarında,[10] o zamanının önde gelen Floransalı ressam ve heykeltıraşlarından olan Andrea del Verrocchio'nun atölyesinde garzone (stüdyo çocuğu) oldu.[9] Bu, yaklaşık olarak Verrocchio'nun ustası, büyük heykeltıraş Donatello'nun ölüm zamanıdır.[a] Leonardo 17 yaş civarı çırak oldu ve yedi yıl eğitim aldı.[12] Atölyede çıraklık yapan veya atölyeyle ilişkili diğer ünlü ressamlar arasında Ghirlandaio, Pietro Perugino, Sandro Botticelli ve Lorenzo di Credi bulunmaktaydı.[13][14]
Leonardo hem teorik eğitim hem de çizim, boyama, heykeltıraşlık ve modelleme sanatsal becerileri yanında çizim, kimya, metalurji, metal işleme, alçı döküm, deri işleme, mekanik ve ahşap işleri de dahil olmak üzere çok çeşitli teknik beceriler de [15] kazandı.[16][b]
Leonardo'nun anatomi ve insan vücudu üzerine eğitimi de çıraklık döneminde başladı. Öğretmeni Andrea del Verrocchio öğrencilerinin anatomiyi kavramasında ısrarlıydı.
Atölyede sadece resim yapmayı değil lir çalmayı da öğrendi. Gerçekten de iyi çalıyordu.
Birinci Floransa dönemi (1472–y. 1482)
1472 yılına gelindiğinde, 20 yaşındayken Leonardo, sanatçıların ve tıp doktorlarının loncası olan Saint Luke Loncası'nda usta oldu,[c] ancak babası onu kendi atölyesine yerleştirdikten sonra bile Verrocchio'ya olan bağlılığı öyleydi ki onunla işbirliği yapmaya ve yaşamaya devam etti.[13][18]
Leonardo'nun bilinen en eski tarihli eseri, Arno vadisinin 1473 tarihli kalem ve mürekkeple yapılmış çizimidir.[14][19][d] Vasari'ye göre genç Leonardo, Arno nehri'nin Floransa ile Pisa arasında ulaşıma uygun bir kanal yapılmasını öneren ilk kişiydi.[20]
Ocak 1478'de Leonardo, Verrocchio'nun stüdyosundan bağımsızlığının bir işareti olarak, Palazzo Vecchio'daki[21] Saint Bernard Şapeline sunak resmi yapması için bir sipariş aldı.
Anonimo Gaddiano olarak bilinen anonim eski bir biyografi yazarı, 1480'de Leonardo'nun Medici'lerle birlikte yaşadığını ve Medici tarafından örgütlenen Neo-Platoncu akademi sanatçı, şair ve filozoflarının buluştuğu Floransa'daki Piazza San Marco'nun bahçesinde çalıştığını iddia eder.[17][e] Mart 1481'de Scopeto'daki San Donato rahiplerinden "Magi'lerin Hayranlığı" tablosunu yapması için sipariş aldı.[22] Leonardo, Milan Dükü Ludovico Sforza'ya hizmet etmeye gittiğinden bu ilk siparişlerin hiçbiri tamamlanmadı.
Floransa'yı 1482'de terk ederek Milano Dükü Sforza'nın hizmetine girdi. Dükün hizmetine girebilmek için köprüler, silahlar, gemiler, bronz, mermer ve kilden heykeller yapabileceğini anlattığı ancak göndermediği mektubu bütün zamanların en olağanüstü iş başvurusu olarak kabul edilmiştir.
Leonardo, Alberti ile birlikte Medici'lerin evini ziyaret etti ve onlar aracılığıyla eski Hümanist filozoflardan Yeni Platonculuğun savunucusu Marsilio Ficino, Klasik yazılar yorum yazarı Cristoforo Landino ve Yunanca öğretmeni ve Aristoteles çevirmeni John Argyropoulos ile tanıştı. Leonardo'nun çağdaşı, parlak genç şair ve filozof Pico della Mirandola da Platonik Medici Akademisi ile ilişkiliydi.[23][24][25]
1482'de Leonardo, Lorenzo de' Medici tarafından 1479 ile 1499 yılları arasında Milano'yu yöneten Ludovico il Moro'ya büyükelçi olarak gönderildi.[23][17]
Karanfil Madonna'sı, y. 1472–1478, Alte Pinakothek, Münih
Arno Vadisi Manzarası (1473)
Ginevra de' Benci, y. 1474–1480, Ulusal Sanat Galerisi, Washington D.C.
Benois Madonna, y. 1478–1481, Ermitaj Müzesi, Saint Petersburg
Bernardo Bandini Baroncelli'nin idam taslağı, 1479
İlk Milano dönemi (y. 1482–1499)
Leonardo 1482'den 1499'a kadar Milano'da çalıştı. Lekesiz Doğum Kardeşliği için Kayalıklar Bakiresi ve Santa Maria delle Grazie manastırı için Son Akşam Yemeği tablolarını yapması için görevlendirildi.[26]
1485 baharında, Leonardo, Sforza adına kral Matyas Corvinus ile tanışmak için Macaristan'a gitti ve onun tarafından bir Madonna resmi yapması için görevlendirildi.[27]
1490'da Francesco di Giorgio Martini ile birlikte Pavia[28][29] katedralinin şantiyesine danışman olarak çağrıldı ve taslağını bıraktığı Regisole'nin atlı heykeli onu etkiledi.[30]
Leonardo, Sforza'nın özel günler için şamandıraların ve gösterilerin hazırlanması, Milano Katedral'nin [31] kubbe tasarı yarışması için çizimi ve ahşap modeli ve Ludovico'nun selefi Francesco Sforza'ya ait dev Atlı heykel'inin modeli gibi diğer birçok projede çalıştı. Bu heykel, boyut olarak Rönesans'ın iki büyük atlı heykeli olan Padua'daki Donatello'nun Gattamelata'sını ve Venedik'teki Verrocchio'nun Bartolomeo Colleoni'sini geçti ve Gran Cavallo olarak tanındı.[14] Leonardo atın modelini tamamladı ve dökümü [14] için ayrıntılı planlar yaptı, ancak Kasım 1494'te Ludovico, şehri Fransa Kralı VIII. Charles'a karşı savunmak için top yapması için metali kayınbiraderi Ferrara düküne verdi.[14]
Çağdaş yazışma kayıtlarında, Leonardo ve yardımcılarının y. 1498'de Milano Dükü tarafından Sforza Kalesi'ndeki Sala delle Asse'yi resmetmek için görevlendirildiği yazar.[32]
Proje, büyük salonun gölgeliği tavanda yapraklar ve düğümlerden oluşan karmaşık labirentli on altı dut ağacının,[33] iç içe geçmiş dallarından oluşturulmuş pergola gibi görünmesini sağlayan bir trompe-l'œil dekorasyon oldu.[34]
Leonardo, 1499'da şehir Fransızlar tarafından alınıncaya kadar 17 yıl boyunca Milano Dükü için çalıştı. Dük için sadece resim ve heykel yapmak, festivaller organize etmekle uğraşmadı aynı zamanda bina, makine ve silah tasarımları da yaptı.
1485 - 1490 yıllarında doğa, mekanik, geometri, uçan makinelerin yanı sıra, kilise, kale ve kanal yapımı gibi mimari yapılar ile ilgilendi, anatomi çalışmaları yaptı, öğrenciler yetiştirdi. İlgi alanı o kadar genişti ki başladığı çoğu işi bitiremiyordu.
1490 - 1495 yıllarında çalışmalarını ve çizimlerini deftere kaydetme alışkanlığı geliştirdi. Bu çizimler ve defter sayfaları, müzeler ve kişisel koleksiyonlarda toplanmıştır. Bu koleksiyonculardan birisi de Leonardo'nun hidrolik alanındaki çalışmalarının el yazmalarını toplayan Bill Gates’tir.
1499’da Milano'yu terk eden ve yeni bir hami aramaya başlayan Leonardo, 16 yıl boyunca İtalya’da seyahat etti. Pek çok kişi için çalıştı, çoğu eserini yarım bıraktı.
İkinci Floransa dönemi (1500–1508)
Ludovico Sforza 1500 yılında Fransa tarafından devrildiğinde Leonardo, asistanı Salaì ve arkadaşı matematikçi Luca Pacioli ile birlikte Milano'dan Venedik'e kaçtı.[35] Leonardo, Venedik'te askeri mimar ve mühendis olarak çalışıyordu ve şehri deniz saldırılarından korumak için yöntemler geliştiriyordu.[13]
1500 yılında Floransa'ya döndüğünde kendisi ve ailesi, Santissima Annunziata manastırındaki Servite rahiplerinin misafirleriydi ve Vasari'ye göre, Leonardo'nun Bakire ve Çocuk, Aziz Anne ve Vaftizci Yahya ile birlikte resmini yaptığı bir atölye verildi. Bu resim öylesine hayranlık uyandıran bir çalışmaydı ki, "genç ve yaşlı, erkekler [ve] kadınlar", "sanki ciddi bir festivale gidiyormuş gibi" onu görmeye akın etti.[‡ 1][f]
1502 yılında Cesena'da, Leonardo, askeri mimar ve mühendis olarak hareket edip patronuyla birlikte İtalya'yı dolaşarak VI. Alexander'ın oğlu Cesare Borgia'nın hizmetine girdi.[35] Leonardo, onun himayesini kazanmak için Cesare Borgia'nın kalesinin haritasını, Imola'nın şehir planını yaptı. Bunu gören Cesare, Leonardo'yu baş askeri mühendis ve mimar olarak işe aldı. Daha sonra aynı yıl, Leonardo, patronu için Toskana'daki Chiana Vadisi'nin başka bir haritasını daha yaptı. Böylece patronu araziyi daha iyi bir şekilde kaplayacak ve daha büyük bir stratejik konuma sahip olacaktı. Bu haritayı, kanalın her mevsimde su ihtiyacını karşılamak için denizden Floransa'ya bir baraj inşa etme projesiyle birlikte yaptı.
Leonardo, Borgia'nın hizmetinden ayrılmış ve 1503'ün başlarında[37] Floransa'ya dönmüş ve burada o yılın 18 Ekim'inde Saint Luke Loncası'na yeniden katılmıştı. Aynı ay Leonardo, alacakaranlık yıllarına kadar üzerinde çalışmaya devam edeceği Mona Lisa[38][39] modeli olan Lisa del Giocondo'nun portresi üzerinde çalışmaya başlamıştı. Mona Lisa resmini tamamladıktan sonra hiç yanından ayırmamış, tüm seyahatlerinde yanında taşımıştı.
Ocak 1504'te, Michelangelo'nun Davut heykelinin nereye yerleştirilmesi gerektiğini tavsiye etmek üzere oluşturulan bir komiteydi.[40] Daha sonra Floransa'da iki yılını Signoria için Anghiari Savaşı duvar resmini tasarlayıp boyayarak geçirdi,[35] Michelangelo da onun eş parçası Cascina Savaşı 'nı tasarladı.[g]
1506'da Leonardo, şehrin vekili Fransız valisi Charles II d'Amboise tarafından Milano'ya çağrıldı.[43] Orada, Leonardo başka bir öğrenciyi, en sevdiği öğrencisi olduğu düşünülen Lombard bir aristokratın 15 yaşındaki oğlu Kont Francesco Melzi'yi aldı.[13] Melzi, hayatının geri kalanında onun en iyi öğrencisi ve en yakını oldu. 1490'da 10 yaşında iken korumasına aldığı ve Salai adını verdiği genç de 26 yıl boyunca onunla beraber olmuş, ancak öğrencisi olarak bilinen bu genç hiçbir sanatsal ürün üretmemişti.
Floransa Konsili Leonardo'nun Anghiari Savaşı 'nı bitirmesi için bir an önce geri dönmesini diledi, ancak sanatçıyı bazı portreler yapması için görevlendirmeyi düşünen XII. Louis'nin emri üzerine kendisine izin verildi.[43] Leonardo, d'Amboise'nin atlı figürü için bir proje başlatmış olabilir.[44] Bir balmumu modeli günümüze ulaşmıştır ve eğer gerçekse, Leonardo'nun heykelinin günümüze ulaşan tek örneğidir. Aksi takdirde Leonardo bilimsel ilgi alanlarını sürdürmekte özgürdü.[43] Bernardino Luini, Giovanni Antonio Boltraffio ve Marco d'Oggiono da dahil olmak üzere Leonardo'nun en önde gelen öğrencilerinin çoğu ya onu tanıyordu ya da Milano'da[13] onunla birlikte çalışıyordu. 1507'de Leonardo, 1504'te ölen babasının mirasıyla ilgili olarak kardeşleriyle arasındaki anlaşmazlığı çözmek için Floransa’ya döndü. Miras hakkı için kardeşleri ile mücadele etti ancak çabası sonuçsuz kaldı. Ancak çok sevdiği amcası tüm varlığını ona bıraktı.
Bakire ve Çocuk, Aziz Anne ile, y. 1501–1519, Louvre, Paris
Leonardo'nun Imola haritası, Cesare Borgia için yapılmıştır, 1502
Anghiari Muharebesi için çalışma (şimdi kayıptır), y. 1503, Güzel Sanatlar Müzesi, Budapeşte
La Scapigliata, y. 1506–1508 (bitirilmemiştir), Galleria Nazionale di Parma, Parma
Leda ve Kuğu için çalışma (şimdi kayıptır), y. 1506–1508, Chatsworth House, İngiltere
1513-1516 arasında Roma’da yaşadı ve Papa için geliştirilen çeşitli projelerde yer aldı. Anatomi ve fizyoloji alanında çalışmaya devam etti ancak Papa, kadavralar üzerinde çalışmasını yasakladı.
1516’da koruyucusu Giuliano de' Medici’nin ölümü üzerine Kral 1. Francis’ten Fransa’nın baş ressam, mühendis ve mimarı olmak üzere davet aldı. Paris’in güneybatısında, Amboise yakınlarındaki Kraliyet Sarayı’nın hemen yanında kendisi için hazırlanan konağa yerleşti. Leonardo'ya büyük hayranlık duyan kral, sık sık ziyarete gelir ve sohbet ederdi.
Sağ koluna felç inen Leonardo da Vinci, resimden çok bilimsel çalışmalara ağırlık verdi. Kendisine dostu Melzi yardımcı olmaktaydı. Salai ise Fransa’ya geldikten sonra onu terk etmişti.
Ölümü
Leonardo 2 Mayıs 1519 tarihinde Amboise’daki evinde 67 yaşında öldü. Kralın kollarında can verdiği rivayet edilir, ancak, 1 Mayıs günü kralın bir başka şehirde olduğu ve bir gün içinde oraya gelemeyeceği bilinmektedir. Vasiyetinde mirasının esas bölümünü Melzi’ye bıraktı. Amboise'daki Saint Florentin Kilisesi’nde toprağa verilmiştir.
Özel hayatı
Fiziksel temastan hoşlanmadığı iddia edilir: “Üreme faaliyeti ve bununla bağlantılı olan her şey o kadar iğrençtir ki insanlar hoş yüzler ve duygusal eğilimler de olmasa kısa sürede yok olacaktır” sözü daha sonra Sigmund Freud tarafından analiz edilmiş ve Freud, Leonardo'nun frijit olduğuna hükmetmiştir.[45]
1476 yılında, sevgilisi Verrocchio ile birlikte yaşarken 17 yaşındaki model Jacopo Saltarelli ile sodomist (eşcinsel) ilişki kurduğu gerekçesiyle adı bilinmeyen bir kişi tarafından suçlanmıştır. İki ay süren soruşturma sonucunda, Leonardo'nun babasının saygın konumuna da bağlı olarak hiç şahit bulunamaması nedeniyle dava düşmüştür.[46] Bu olayın ardından Leonardo ve arkadaşları Floransa'daki “Gecenin Bekçileri” isimli örgüt tarafından bir süre takip edilmiştir. (Gecenin Bekçileri'nin İtalya'da Rönesans döneminde kurulan ve sodomizmin bastırılmasına yönelik faaliyet gösteren bir örgüt olduğu Podesta'nın yasal kayıtlarında da yer almaktadır)
“Salai” veya “il Salaino” takma adlarıyla da bilinen Gian Giacomo Caprotti da Oreno [47] Giorgio Vasari tarafından “Leonardo’nun büyük keyif aldığı harika kıvırcık saçları olan ışıltılı ve güzel genç” olarak tanımlanmıştır. Il Salaino, 1490 yılında henüz 10 yaşındayken Leonardo'nun evinde hizmetçiliğe başlamıştır. Leonardo ve il Saliano arasındaki ilişki “kolay” olarak değerlendirilmez. 1491 yılında Leonardo il Salaino'yu “hırsız, yalancı, inatçı ve pisboğaz” olarak nitelendirmiş ve onun için “Küçük Şeytan” benzetmesini yapmıştır. Yine de, il Salaino 26 yıl boyunca yoldaşı, hizmetçisi ve asistanı olarak Leonardo'nun hizmetinde kalmıştır. Leonardo, il Salaino'yu "Küçük Şeytan" olarak çağırmaya devam etmiştir. Leonardo'nun sanatçı defterlerinde çıplak olarak çizilen il Salaino yakışıklı ve kıvırcık saçlı bir ergen olarak tasvir edilir.[48] Bazı araştırmacılar, il Salaino'nun Vitruvius Adamı olduğunu ileri sürer.
1506 yılında Leonardo, 15 yaşındaki Kont Francesco Melzi ile tanışmıştır. Melzi, Leonardo'nun kendisine karşı hislerini bir mektubunda “a sviscerato et ardentissimo amore” (çok ihtiraslı ve fazlasıyla yakıcı aşk) olarak nitelendirmiştir.[49] il Salaino bu yıllarda Melzi'nin sürekli olarak Leonardo'nun yanında olmasını kabullenmek zorunda kalmıştır. Melzi, Leonardo'nun önce öğrencisi sonra da hayat arkadaşı olmuştur. Ayrıca, Leonardo Da Vinci'nin; Fransa'nın, kuruluşu çok eskilere dayanan (1099 MS) Sion Tarikatı'na 1510-1519 yılları arasında üstatlık (Başkanlık) yaptığı bilinmektedir.
Leonardo'nun genç erkeklere olan ilgisi 16. yüzyılda da tartışma konusu olmuştur. 1563'te Gian Paolo Lomazzo tarafından yazılan “Il Libro dei Sogni”de (Düşler Kitabı) yer alan “l’amore masculino”daki (erkek aşkı) kurmaca bir diyalogda, Leonardo başkahramanlardan biri olarak yer almış ve “Biliniz ki erkekler arasındaki aşk çeşitli arkadaşlık duygularıyla erkekleri bir araya getiren bir erdemdir. Bu durum onları daha erkeksi ve yürekli hâle getirir” sözü Leonardo'nun ağzından verilmiştir.[50]
Leonardo'nun çalışmalarından ve biyografisini yazan erken dönem yazarlardan anlaşıldığı üzere Leonardo dürüst ve ahlaki konularda duyarlı bir kişiydi. Hayata duyduğu saygı onun en azından yaşamının bir evresinde vejetaryen olduğunu göstermektedir.[51]
İlk öğrenim yılları
Leonardo Da Vinci, ilk öğrenim yıllarında aritmetik ve geometride öğretmenlerini sorduğu sorularla şaşırtacak kadar çabuk ilerledi. Keskin zekası ve yetenekleriyle küçük yaşlarda bile dikkat çekiyordu. Müzikle de ilgileniyor ve oldukça iyi bir şekilde lir çalıyordu. Fakat çocukluk yıllarında en gözde uğraşı resimdi. Babası da bunu fark edince, onu Floransa'nın en önemli atölyelerinden birine verdi.
İnsan vücudu ile ilgili araştırmaları
Leonardo'nun insan vücuduna ilgisinin temelini, figür eskizleri için incelemeler oluşturur. İnsanı olabildiğince canlı ve tüm hareketleri gerçeğe en yakın şekilde çizmek için dış gözlemleri yeterli görmemiş, vücudun içini de görmek, kemiklerin, kasların ve eklemlerin birbirleriyle ilişkilerini kavramak istemiştir. Anatomi araştırmaları, giderek daha çok zaman ayırdığı başlı başına bir ilgi alanı haline gelmiştir. İnsan organizmasına, çalışma prensiplerini merak ettiği mükemmel bir makine olarak yaklaşmıştır. O dönemin tıp bilimine temel oluşturan antik çağ hekimi Galen’in metinleri, merakını ancak kısmen giderebilmişti. Aklına gelen her soruyu sormaya başlamıştı.
Leonardo, gördüklerini çizerek açıklığa kavuşturuyordu. Kesitlerle, ayrıntılı görünüşlerle ve farklı açılardan yaptığı çizimlerle anatominin detaylarını ortaya çıkarıyordu. Çizimleri, bazı detaylardaki yanlışlıklara karşın son derece nettir. Anne karnındaki bebek çizimi için bir insan kadavrasına disseksiyon yapmamış, inekleri inceleyip, oradan elde ettiği sonuçları insan anatomisine uyarlamıştı. Papa, Leonardo’nun insan kadavraları üzerinde disseksiyon yapmasını yasakladığında, dolaşım sistemi üzerine yaptığı araştırmayı devam ettirebilmek için sığır kalpleri kullanmıştı.
Resim galerisi
Mona Lisa da vinci
Mona Lisa yakından
Meryem, Çocuk İsa ve Azize Anna, 1502-16 civarı, kavak pano üzerine yağlıboya, Louvre Müzesi, Paris, Fransa, 168,5 x 130 cm
Vaftizci Yahya
Adoration of the Magi(Büyücüye Tapınma)
The Lady with an Ermine
Bacchus
Son Akşam Yemeği
Son Akşam Yemeği'ndeki İsa'nın başı çalışması
Embriyo çalışması
Kafatası çalışması
Kadın anatomisi
Helikopter tasarısı
Uçan makine tasarısı
Tank tasarısı
Tatar yayı tasarısı
Kaynakça
- ^ Kapat[1] ^ a b "Al-jazari." Encyclopædia Britannica Ultimate Reference Suite. Chicago: Encyclopædia Britannica, 2011.
- ^ Kemp, Martin; Pallanti, Giuseppe (2017). Mona Lisa: the people and the painting. First edition. Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-874990-5.
- ^ Palmer, Allison Lee (2019). Leonardo da Vinci: a reference guide to his life and works. Significant figures in world history. Lanham Boulder New York London: Rowman & Littlefield. s. 78. ISBN 978-1-5381-1977-8.
- ^ Blatt, Katy; Leonardo (2018). Leonardo da Vinci and The virgin of the rocks: one painter, two virgins, twenty-five years. Newcastle upon Tyne, UK: Cambridge Scholars Publishing. ISBN 978-1-5275-0644-2.
- ^ Viyaçeslav Çirikba (2018). Загадка Катерины. Кем была мать Леонардо да Винчи? (Rusça). Sankt-Peterburg: Питер.
- ^ a b "Has the mystery of Leonardo da Vinci's mother finally been solved?". 15 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Leonardo da Vinci'nin annesinin Çerkes bir köle olduğu iddia edildi". euronews. 15 Mart 2023. 5 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2023.
- ^ "Leonardo scholar claims newly discovered document proves artist's mother was enslaved". The Art Newspaper - International art news and events. 17 Mart 2023. 9 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2023.
- ^ a b c Rosci 1977, s. 13.
- ^ Wallace 1972, s. 11.
- ^ Hartt 1970, ss. 127–133.
- ^ Bacci, Mina (1978). The Great Artists: Da Vinci. Tanguy, J. tarafından çevrildi. New York: Funk & Wagnalls.
- ^ a b c d e f Bortolon 1967.
- ^ a b c d e Arasse 1998.
- ^ Rosci 1977, s. 27.
- ^ Martindale 1972.
- ^ a b c Ottino della Chiesa 1985, s. 83.
- ^ Wallace 1972, s. 13.
- ^ Polidoro, Massimo (2019). "The Mind of Leonardo da Vinci, Part 1". Skeptical Inquirer. Center for Inquiry. 43 (2): 30-31.
- ^ Wallace 1972, s. 15.
- ^ Clark, Kenneth; Kemp, Martin (26 Kasım 2015). Leonardo da Vinci (Newition bas.). United Kingdom: Penguin. s. 45. ISBN 978-0-14-198237-3.
- ^ Wasserman 1975, ss. 77–78.
- ^ a b Rosci 1977, ss. 9–20.
- ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;Rachisimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: ) - ^ Williamson 1974.
- ^ Kemp 2011.
- ^ Franz-Joachim Verspohl, Michelangelo Buonarroti und Leonardo Da Vinci: Republikanischer Alltag und Künstlerkonkurrenz in Florenz zwischen 1501 und 1505 (Wallstein Verlag, 2007), p. 151.
- ^ Schofield, Richard. "Amadeo, Bramante and Leonardo and the Cupola of Milan Cathedral". Achademia Leonardi Vinci. 7 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2022.
- ^ Barbieri, Ezio; Catanese, Filippo (January 2020). "Leonardo a (e i rapporti con) Pavia: una verifica sui documenti". Annuario dell'Archivio di Stato di Milano. 7 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2022.
- ^ Carlo Pedretti, Leonardo da Vinci: drawings of horses and other animals (Windsor Castle. Royal Library) 1984.
- ^ Wallace 1972, s. 79.
- ^ Moffitt, John F. (1990). "Leonardo's «Sala delle Asse» and the Primordial Origins of Architecture". Arte Lombarda. Vita e Pensiero – Pubblicazioni dell’Università Cattolica del Sacro Cuore (92/93 (1-2)): 76-90. JSTOR 43132702. 16 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Eylül 2023.
- ^ Rocky, Ruggiero (6 Ekim 2021). "Episode 142 – Leonardo da Vinci's Sala delle Asse". rockyruggiero.com. Making Art and History Come to Life, Rebuilding the Renaissance. 3 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Eylül 2023.
- ^ "Segui il restauro" [Follow the restoration]. Castello Sforzesco – Sala delle Asse (İtalyanca). 16 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2018.
- ^ a b c Ottino della Chiesa 1967, s. 85.
- ^ Owen, Richard (12 Ocak 2005). "Found: the studio where Leonardo met Mona Lisa". The Times. Londra. 3 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2010.
- ^ Wallace 1972, s. 124.
- ^ "Mona Lisa – Heidelberg discovery confirms identity". University of Heidelberg. 5 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2010.
- ^ Delieuvin, Vincent (15 Ocak 2008). "Télématin". Journal Télévisé. France 2 Télévision.
- ^ Coughlan, Robert (1966). The World of Michelangelo: 1475–1564
. et al. Time-Life Books. s. 90. - ^ Goldscheider, Ludwig (1967). Michelangelo: paintings, sculptures, architecture. Phaidon Press. ISBN 978-0-7148-1314-1.
- ^ Ottino della Chiesa 1967, ss. 106–107.
- ^ a b c Wallace 1972, s. 145.
- ^ "Achademia Leonardi Vinci". Journal of Leonardo Studies & Bibliography of Vinciana. VIII: 243-244. 1990.
- ^ Sigmund Freud, Gesammelte Werke, 1909–1913
- ^ Saslow, Ganymede in the Renaissance: Homosexuality in Art and Society, 1986, sf.197
- ^ "Orneo Sitesi". 5 Nisan 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Kasım 2006.
- ^ Michael Rocke, Forbidden Friendships
- ^ Crompton, sf.269
- ^ E quante volte! Considera che egli era uno bellissimo giovane, e massime ne' 15 anni. Giovanni Paolo Lomazzo, "Il Libro dei Sogni;" (1563) in Scritti sulle arti; Centro DI, Firenze, 1974; cilt 2, dialog 5
- ^ "ivu.org sitesi". 27 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2008.
Dış bağlantılar
- Vebjørn Sand and variations on a theme by Leonardo25 Eylül 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. National Geographic dergisinde Haliç için Leonardo tarafından Sultan Bayezit Han'a önerilmiş köprünün Bülent Atalay tarafından yazılmış günümüzde gerçekleştiriliş hikâyesi (İngilizce).
- Leonardo da Vinci çizimleri (İngilizce)
- Studio International'da Leonardo dda Vinci[] (İngilizce)
- Notebooks of Leonardo Da Vinci25 Eylül 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
- Life of Leonaasrdo da Vinci[] (İngilizce)
- Leonardo da Vinci sanat galerisi[] (İngilizce)
- Sanatçının işleri 9 Ekim 2015 tarihinde Archive.is sitesinde arşivlendi
- ^ The humanist influence of Donatello's David can be seen in Leonardo's late paintings, particularly John the Baptist.[11][9]
- ^ The "diverse arts" and technical skills of Medieval and Renaissance workshops are described in detail in the 12th-century text On Divers Arts by Theophilus Presbyter and in the early 15th-century text Il Libro Dell'arte O Trattato Della Pittui by Cennino Cennini.
- ^ That Leonardo joined the guild by this time is deduced from the record of payment made to the Compagnia di San Luca in the company's register, Libro Rosso A, 1472–1520, Accademia di Belle Arti.[17]
- ^ On the back he wrote: "I, staying with Anthony, am happy," possibly in reference to his father.
- ^ Leonardo later wrote in the margin of a journal, "The Medici made me and the Medici destroyed me."[13]
- ^ 2005'te 100 yıldır Askeri Coğrafya Dairesi tarafından kullanılan bir binanın bir kısmının restorasyonunda stüdyo yeniden keşfedildi.[36]
- ^ Her iki eser de kayboldu. Michelangelo'nun tablosunun tüm kompozisyonu, Aristotole da Sangallo'nun 1542 tarihli bir kopyasından bilinmektedir.[41] Leonardo'nun tablosu yalnızca hazırlık niteliğindeki eskizlerden ve orta bölümün birkaç kopyasından bilinmektedir; bunlardan en iyi bilineni ve muhtemelen en az doğru olanı Peter Paul Rubens tarafından yapılandır.[42]
- ^ The Adoration of the Magi
- Kemp (2019, s. 27): y. 1481–1482
- Marani (2003, s. 338): 1481
- Syson et al. (2011, s. 56): y. 1480–1482
- Zöllner (2019, s. 222): 1481/1482
- ^ Kayalar Bakiresi (Louvre versiyonu)
- Kemp (2019, s. 41): y. 1483–1493
- Marani (2003, s. 339): between 1483 and 1486
- Syson et al. (2011, s. 164): 1483–y. 1485
- Zöllner (2019, s. 223): 1483–1484/1485
Kaynak hatası: <ref> "‡" adında grup ana etiketi bulunuyor, ancak <references group="‡"/> etiketinin karşılığı bulunamadı (Bkz: )
