İçeriğe atla

Lenin'in vurulması

Kontrol Edilmiş
Lenin'in vurulması
Sovyet sanatçı Vladimir Pçelin'in Lenin'in vurulma anını resmeden 1927 tarihli çalışması
Tarih30 Ağustos 1918
KonumSovyetler Birliği, Moskova, "Orak-Çekiç" silah fabrikası
Koordinatlar55°43′13″K 37°37′40″D / 55.72028°K 37.62778°D / 55.72028; 37.62778
NedenVladimir Lenin'i öldürme teşebbüsü
Filme alan1918'de Lenin
SonuçLenin yaralandı.
SorgulananFanya Kaplan
Bazı Sosyalist Devrimci Parti üyeleri
SoruşturmaÇeka
HükümFanya Kaplan kurşuna dizildi

Lenin'in vurulması veya Lenin suikastı, 30 Ağustos 1918 günü Bolşevik lider Vladimir Lenin'e yapılan suikast girişimi. Olay günü Lenin, Moskova'da bulunan "Orak-Çekiç" adındaki bir silah fabrikasında Ekim Devrimi hakkında konuşma yapmaktaydı. Konuşmasının ardından fabrikadan ayrılıp arabasına binerken Fanya Kaplan tarafından üç kez ateş edilerek vuruldu.[1]

Daha önceki suikast girişimleri

1 Ocak 1918'de Lenin'e ilk suikast girişimi gerçekleştirildi. Lenin suikasttan yara almadan kurtuldu, yanında yer alan Fritz Platten hafif yaralandı. Geçici Hükûmet'in eski bakanlarından biri olan Nikolay Nekrasov'un bu suikastle ilişkili olduğu iddia edildi.[2] 22 Ocak 1918 günü Sovyet komutan Mihail Bonç-Bruyeviç ile buluşan Lenin ikinci suikast girişimine uğradı, ancak Çeka tarafından komplo ortaya çıkarıldı.[3]

Olayın gelişimi

Bolşeviklere muhalif, Sosyalist Devrimci Parti (SR); Ekim Devrimi sırasındaki tutumu nedeniyle Lenin'i devrime ihanetle suçlamaktaydı. Parti, Bolşeviklerin proletarya diktatörlüğü programına sıcak baksa da tarımda devletleşme konusunda görüş ayrılıkları iki grubu birbirinden uzaklaştırılmıştı. Rusya'yı I. Dünya Savaşı'ndan çıkaran Brest Litovsk Antlaşması sonrası bu antlaşmanın bir ihanet olduğunu açıklayan parti hükûmetten çekildi ve bu olay Kurucu Meclis'in dağılması ile sonuçlandı.[4]

Lenin'in ölümüne kadar vücudunda kalan mermi

16 yaşındayken Kiev'de anarşist bir grubun üyesi olan[5] ve yıllar sonra Sosyalist Devrimci Parti'ye giren Fanya Kaplan, Lenin'i vurma kararı almış ve eylemi Lenin'in fabrikada konuştuğu 30 Ağustos günü yapmayı planlamıştır.[6] Olay günü, aynı yıl kamulaştırılmış olan fabrikada yaptığı konuşmasını bitirdikten sonra Lenin binadan ayrıldı ve arabasına yöneldi. Kaplan Lenin'e seslendi ve kendisine döndüğü sırada üç el ateş etti. Bir kurşun hedefini bulmazken kurşunlardan ikisi Lenin'i, sol omzundan ve çene-boyun kısmından vurdu. Kurşunlardan biri sol akciğerinin bir kısmını parçaladı ve köprücük kemiğinde kaldı, diğeri ise sol omzuna saplandı.[4] Lenin derhal Kremlin'deki odasına götürüldü. Suikast girişiminin örgütlü olmasından şüphelenildiği için ilk anda hastaneye götürülmedi ve Kremlin'e doktorlar çağrılmak suretiyle tedavi altına alındı. Fakat doktorlar hastane ortamı olmaksızın kurşunları çıkartamayacaklarını söylenince Lenin'i hastaneye yatırma kararı alındı. Saldırı sonrasında Lenin ağır yaralanmasına rağmen kurtuldu, fakat hiçbir zaman tam olarak iyileşemedi ve son dönemlerindeki rahatsızlıkları da bu suikaste bağlı olarak ortaya çıktı.[7]

Aynı gün sabahı SR üyesi Leonid Kanngiessser de Petrograd Çeka şefi Moisei Uritski’yi ofisinde öldürmüştür.

Failin sorgulanışı ve idamı

Fanya Kaplan, 1918

Kaplan derhal gözaltına alınır ve yeni Sovyet devletinin ilk güvenlik kurumu olan Çeka tarafından sorgulanır. Kaplan, Lenin'i vurmayı uzun süredir düşündüğünü ve Kurucu Meclis'in kapatılmasının buna neden olduğunu söyler.

Sadece aşağıdaki açıklamaları yapar:

"Benim adım Fanya Kaplan. Bugün Lenin’i vurdum. Bunu tek başıma gerçekleştirdim. Silahı kimden temin ettiğimi söylemeyeceğim. Hiçbir ayrıntıyı söylemeyeceğim. Lenin’i öldürmeye çoktandır karar vermiştim. Bence o devrime ihanet etmiştir. Kiev’de Çarlık yöneticisine suikast girişiminden ötürü Akatui'ye sürgüne gönderilmiştim. Burada 11 yıl kürek mahkûmu oldum. Devrimden sonra serbest kaldım. Kurucu Meclis’den yanaydım ve hala da öyleyim."

Kaplan'ın suç ortaklarını ifşa etmeyeceği anlaşılınca 3 Eylül 1918 günü kurşuna dizilerek idam edildi. İnfaz, bizzat dönemin önde gelen Bolşevik kadrolarından olan Yakov Sverdlov tarafından yönetildi. Tetiği çekecek kişi Baltık Filosu'ndan Pavel Malkov olarak belirlendi. Sverdlov, Kaplan'ın vurulduktan sonra gömülmemesi emrini verdi ve Malkov'a "Hiçbir izinin kalmaması için tüm kalıntıları yok edilmeli" dedi. Malkov daha sonra infaz anındaki hislerine dair "Bir insanın, özellikle de bir kadının infazı kolay bir şey değildi. Ağır, oldukça ağır bir sorumluluktu. Ama o ana kadar asla bundan daha haklı bir emri uygulamak üzere görevlendirilmemiştim." ifadelerini kullanmıştır.[4]

Suikastın ertesi günü çıkan Bolşevik gazetesi Krasnaya Gazeta'da şu ifadeler yer aldı:[4]

"Özgürlük için savaşanların kanı ve acıyla sertleştirdiğimiz kalplerimizi çeliğe dönüştüreceğiz. Kalplerimizi acımasız, sert ve sarsılmaz hale getireceğiz, böylece merhamet asla sızamayacak içlerine ve böylece düşman kanı denizindeki kıpırtıları görünmeyecek. (…) Lenin ve Uritski, Zinovyev ve Volodarski’nin kanına karşılık, bırakın burjuvazinin kanını sel olsun -daha fazla kan, alabildiğine fazla."

Geleneği

Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra Kaplan'ın itibarının iade edilmesi ve suçunun affedilmesi için Ekim 2019'da İnsan Hakları için Rus Avukatlar Birliği tarafından mahkemeye yapılan talep, Rusya Federasyonu Başsavcılığı tarafından konuya dair tatmin edici delil bulunmadığı için reddedilmiştir.[8]

Moskova'da Lenin'in vurulduğu yerde bir anıt bulunmaktadır.

Tüm dünyanın ezilenleri bilsin ki tam burada kapitalist karşı-devrimciler dünya proletaryasının lideri Vladimir İlyiç Lenin'in hayatına ve emeğine kast etmişlerdir.

—Anıtın kitabesinden[9]

İlgili filmler

  • 1918'de Lenin

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Norman and Betty Donaldson, How Did They Die?, s. 221, ISBN 978-0312917401
  2. ^ Аргументы и факты № 11 (47) На мушке — вечно живой 18 Eylül 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. от 03.06.2004.
  3. ^ Борис Сопельняк. В прорези прицела - глава правительства 11 Ekim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Проверено 27 января 2011
  4. ^ a b c d Alpaslan, Kavel (23 Eylül 2018). "100'üncü yılında Lenin'e suikast: Efsaneler ve gerçekler". Gazete duvar. 24 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Eylül 2018. 
  5. ^ "Fanny Kaplan – the woman who shot Lenin". 25 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2015. 
  6. ^ "1918: Fanya Kaplan, Lenin's would-be assassin". 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2015. 
  7. ^ "This Day in History, 1918 Vladimir Lenin shot". 5 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2015. 
  8. ^ Кузнецов А. Убить вождя, 2020. № 049 s.61 (Kuznetsov, Lideri öldürün, Diletant 2020)
  9. ^ "İlgili fotoğraf". 20 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2020. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Vladimir Lenin</span> Rus politikacı ve Sovyetler Birliğinin kurucusu (1870–1924)

Vladimir İlyiç Ulyanov, bilinen adıyla Lenin, Rus sosyalist devrimci ve politikacı. Marksist-Leninist ideolojinin fikirsel önderi, Ekim Devrimi'nin lideri ve Sovyetler Birliği'nin kurucusu. Sovyetler Birliği Komünist Partisi'nin öncüsü olan Rusya Komünist Partisi (Bolşevik)'nin ilk lideri. Lenin aynı zamanda Marksist teorik ve felsefi yazıların yazarı olarak bilimsel sosyalizmin Marx ve Engels sonrası geliştiricilerindendir. Lenin'in en büyük amacı, kapitalizmin uzlaşmaz sınıf çelişkilerinden proleter bir dünya devrimi oluşturup toplumsal sınıf karşıtlıklarının olmadığı insan toplumunun tarihsel oluşumuna öncülük etmekti.

<span class="mw-page-title-main">Sovyetler Birliği Komünist Partisi</span> Sovyetler Birliğini yöneten parti

Sovyetler Birliği Komünist Partisi, Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi'nin Bolşevik kanadınca kurulan ve 1917 Büyük Ekim Sosyalist Devrimi'nden sonra 1991 yılına dek Sovyetler Birliği'ni yöneten parti. Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi olarak iktidara gelen parti 1918 yılında Komünist Parti adını aldı.

<span class="mw-page-title-main">Yakov Sverdlov</span>

Yakov Mihailoviç Sverdlov, Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi merkezi komite üyesi, 1917'den 1919'a dek Tüm Rusya Merkezi Yönetim Komitesi başkanlığı yapmış Rus siyasetçidir. Sverdlov, ölümünden üç yıl sonra, 1922'ye kadar kurulmamış olmasına rağmen, bazen Sovyetler Birliği'nin ilk devlet başkanı olarak kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Sergey Kirov</span>

Sergey Mironoviç Kirov,, , Bolşevik lider.

<span class="mw-page-title-main">Çeka</span> Sovyet Gizli Polis Birimi

Çeka, Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği'nin ilk istihbarat ve güvenlik teşkilatı. Resmî ismi Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti Halk Komiserleri Konseyine bağlı Tüm Rusya Karşı-Devrim ve Sabotajla Mücadele Olağanüstü Komisyonu şeklindedir. 1917 Ekim Devrimi'nden sonra 20 Aralık 1917 tarihinde Vladimir Lenin ve daha sonra Feliks Dzerjinski tarafından yayınlanan bir kararname ile kuruldu. 1922'den sonra Çeka birçok kez yeniden yapılanmaya uğradı. Sovyet rejiminin karşı-devrimci faaliyetlerin saldırılarına karşı ayakta kalması için hayati önem arz eden bir siyasi-askerî kuvvet hâline geldi. 1921 yılında Çeka'nın bir parçası olan Cumhuriyetin İç Savunması için Birlikler adıyla kurulan örgüt 200.000 kişiden oluşmaktaydı.

<span class="mw-page-title-main">Grigori Zinovyev</span> Yahudi kökenli Ukraynalı devrimci ve Sovyetler Birliğinin siyasetçisi (1883-1936)

Grigori Yevseyeviç Zinovyev, Yahudi kökenli Ukraynalı devrimci ve Sovyetler Birliğinin siyasetçisidir.

<span class="mw-page-title-main">Feliks Dzerjinski</span> Sovyet devrimci ve bürokrat, Cheka ve OGPU örgütlerinin ve Kızıl Terörün mimarlarındandır

Feliks Edmundoviç Dzerjinskiy, , Demir Feliks lakabıyla bilinen Sovyetler Birliği'nin ilk istihbarat ve gizli servisi Çeka'nın kurucusu ve ilk önderi. Bolşevik devrimci ve Rusya Komünist Partisi (Bolşevik) Merkez Komitesi üyesi (1917-1926). RKP (B) Politbüro üyesi (1924-1926).

<span class="mw-page-title-main">Kremlin Duvarı Mezarlığı</span>

Kremlin Duvarı Mezarlığı, Moskova'daki Kızıl Meydan'da Kremlin Duvarının yanında bulunan Sovyetler Birliği'nin eski ulusal mezarlığıdır. Buradaki mezarlar, Ekim Devrimi sırasında ölen 240 Bolşevik yanlısının toplu mezarlara gömüldüğü Kasım 1917'de başladı. Doğaçlama mezar yeri, İkinci Dünya Savaşı sırasında kademeli olarak askeri ve sivil onurun merkezine dönüştü. İlk olarak 1924'te ahşaptan inşa edilen ve 1929-30'da granitten yeniden inşa edilen Lenin'in Mozolesi'nin merkezinde yer almaktadır. 1921'de Kızıl Meydan'daki son toplu cenaze töreninden sonra, oradaki cenazeler genellikle devlet törenleri olarak yapıldı ve çok saygı duyulan politikacılar, askeri liderler, kozmonotlar ve bilim adamları için son onur olarak ayrıldı. 1925-1927'de toprağa gömüler durduruldu. Cenazeler artık yakılmış kül mezarları olarak yapılıyordu. Mikhail Kalinin'in 1946'daki cenazesi ile toprağa gömülmeler yeniden başladı.

Mejrayontsi Rusça kelime anlamı olarak bölge birliği olarak çevrilebilir, Rus Sosyal Demokrat İşçi Partisi Menşevik grubuna bağlı Enternasyonalistler grubudur. 1913-1917 yılları arasında parti içindeki Sankt-Peterburg merkezli küçük bir siyasi gruptur, 1917 Ekim Devrimi sürecinde Bolşeviklerle birleşmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Bolşeviklere karşı sol ayaklanmalar</span> bir dizi askerî karışıklıklar

Bolşeviklere karşı sol ayaklanmalar, Ekim Devrimi'ni izleyen dönemde Sovyetler Birliği henüz resmen kurulmamışken SRlar, Sol SRlar, Menşevikler ve anarşistlerce iktidardaki Bolşeviklere yönelik planlanan ve yürütülen bir dizi ayaklanma eylemidir. Bu ayaklanmaların bazıları sürmekte olan Rus İç Savaşında Bolşevik iktidarına karşı oluşturulan Beyaz Orduyu desteklerken bazıları bağımsız hareketlerdir. Bu ayaklanmalar 1918 yılında başlayacak ve 1922 yılına kadar sürecektir. Bu ayaklanmalar sonucunda o döneme kadar diğer sol grupları da iktidara dahil etmek isteyen Bolşevikler bu çabaları bir kenara bırakarak ayaklanmaları askeri kuvvetle bastırma yoluna gitmiştir. Bazı çevreler tarafından gündeme getirilen sol ve devrimci partilerin koalisyon olarak iktidarı gerçekleşmeyecek Bolşevikler tek başlarına iktidarlarını sürdüreceklerdir.

<span class="mw-page-title-main">Mariya Spiridonova</span>

Maria Aleksandrovna Spiridonova, Rus devrimci. Ekim Devrimi döneminde Sol SR'ların lideri konumundaydı.

<span class="mw-page-title-main">Wilhelm von Mirbach</span>

Wilhelm Graf von Mirbach-Harff Almanya İmparatorluğu diplomatı.

<span class="mw-page-title-main">Moisey Uritski</span> suikast kurbanı Çeka şefi

Moisei Solomonoviç Uritski Rus Bolşevik lider. Bolşeviklere karşı sol ayaklanmalar kapsamında cinayet sonucu öldürülmüştür. Aynı gün Bolşeviklerin lideri Lenin de suikaste uğramış ve ağır yaralanmıştır. Bu saldırıların ardından Bolşevikler tarafından Kızıl Terör uygulamaları başlatılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Fanya Kaplan</span>

Fanni veya Fanya Yefimovna Kaplan, Bolşevik lideri Vladimir Lenin'e suikast girişiminde bulunan bir Rus sosyalist devrimci suikastçı. Çeka tarafından 1918 yılında tutuklandı ve idam edildi.

<span class="mw-page-title-main">Kızıl Terör</span>

Kızıl Terör, Ekim Devrimi ile Beyaz Terör'ün başlamasıyla beraber SSCB istihbarat ve güvenlik teşkilatı Çeka tarafından başlatılan toplu tutuklama, yargısız infaz gibi eylemlerin tümü. Devrimci terör uygulamalarının bir türü olarak kabul edilir. Tüm Rus İç Savaşı dönemi (1918-1922) boyunca iç savaş koşulları ülkede hakim olsa da Kızıl Terör dönemi 2 Eylül 1918 tarihinde Yakov Sverdlov tarafından yapılan resmî açıklamayla başlamış, Ekim 1918’de sona ermiştir. Kızıl Terör deyimi ise Fransız Devrimi sırasında Robespierre iktidarının sona erdiği 28 Temmuz 1794 tarihinden önceki altı haftalık terör döneminden gelir.

<span class="mw-page-title-main">Sol SR Ayaklanması</span>

Sol SR ayaklanması, Ekim Devrimi ile Rus İmparatorluğunda iktidarı alan Bolşeviklere karşı 1918 yılı Temmuz ayında Sol SRlar tarafından başlatılan silahlı ayaklanmadır. 6 Temmuz 1918 günü başlatılan ayaklanmanın amacı Brest Litovsk Antlaşması ile barış yapılan Almanya İmparatorluğu ile savaşın yeniden başlatılmasıydı. Ayaklanma Rus İç Savaşı sırasında Bolşeviklere karşı sol ayaklanmaların en önemlilerindendir. Ayaklanma bastırılmış ve ülkede Sol SR faaliyetleri yasaklanmıştır ancak yıkıcı faaliyetlerin şiddetine rağmen yaptırımlar görece hafifletilmiş şekilde uygulanmıştır.

RSDİP'nin 7. (Olağanüstü) Kongresi, 6-8 Mart 1918 tarihleri arasında RKP(b) Olağanüstü 7. Kongresi olarak da anıldı. Bu kongrede Bolşevikler, partinin adını "komünist" kelimesini de içine alacak şekilde değiştirdiler.

<span class="mw-page-title-main">Georgi Pyatakov</span>

Georgiy Pyatakov, Rus Devrimi sırasında faaliyet gösteren Bolşevik devrimci lider, komünist politikacı. Büyük Temizlik döneminde anti-sovyet eylemleri olduğu iddiasıyla idam edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">5. Tüm-Rusya Sovyetleri Kongresi</span>

5. Tüm-Rusya Sovyetleri Kongresi veya resmî adıyla 5. Tüm-Rusya İşçi, Köylü, Asker ve Kazak Sovyetleri Kongresi, 4-10 Temmuz 1918 tarihleri arasında Bolşoy Tiyatrosu'nda toplanan üçüncü Tüm-Rusya Sovyetleri Kongresi'dir. Rus İç Savaşı sürerken Müttefik devletlerin iç savaşa müdahalelerinin yeni başladığı döneme tekabül eder.

<span class="mw-page-title-main">Yakov Yurovski</span>

Yakov Mihayloviç Yurovski, Rus Eski Bolşevik, komünist devrimci ve Sovyet Çeka idi. Yurovsky, 17 Temmuz 1918 gecesi Romanov ailesine düzenlenen suikast sırasında İpatyev Evi'ndeki muhafız komutanıydı. Rusya İmparatoru II. Nicholas'ın, ailesinin ve dört hizmetçisinin baş celladı olarak biliniyor. Yurovsky silahların dağıtımından, ailenin kiler odasına gitmesini emretmekten, infazın aileye duyurulmasından ve on bir cesedin elden çıkarılmasından sorumluydu.