İçeriğe atla

Lena Sütunları

Lena Sütunları Doğal Parkı
UNESCO Dünya Mirası
Konum Rusya, Yakutistan
KriterDoğal: viii
Referans1299
Tescil2012 (36. oturum)
BölgeAsya-Pasifik

Lena Sütunları, (Rusça: Ле́нские столбы́, tr. Lenskiye Stolby; Yakutça: Өлүөнэ туруук хайалара) Doğu Sibirya bünyesinde Yakutistan özerk cumhuriyeti'nde Lena Nehri kıyısında yer alan doğal bir oluşumdur. Sütunların yüksekliği 150-300 metre arasında değişmekle beraber, Kambriyen dönemlerinde oluştuğu düşünülmektedir. Lane Sütunları, 2012 yılında UNESCO Dünya Mirası Listesine alınmıştır.[1]

Kireç taşından oluşan bu sütunlar, tektonik olarak Sibirya havzası içeresinde yer alır.

Lena Sütunları Doğal Parkı

Rusya'nın kuzeydoğusundaki Yakutistan Özerk Cumhuriyeti'nde Lena havzasında bulunan anıtsal sütunların korunması adına Yakutistan yönetimi 1995'te bölgeyi doğal park ilan etmiş ve koruma altına almıştır. Jeolojik olarak çok önemli bir mirasa ve öneme sahip olan alan 2012 yılında Unesco dünya mirası listesine alınmıştır. Bugün 13870 km^2'lik devasa alan hem bilimsel hem de turizme yönelik ilginin konusu olmaktadır.[2]

Jeoloji

Lena sütunları Sibirya platformunun güneydoğu köşesindeki Aldan antiklinalinin kuzey kısmında yer alır. Neoproterozoyik'ten geç Paleozoyik döneme kadar Sibirya platformu izole bir jeolojik birim yani kratondu ve o dönemlerde alçak enlemlerde bulunuyordu. Bu süre zarfında günümüz Altay-Sayan kıvrım kuşağı sınırlarını oluşturan karalarla çarpıştı. Çevrenin jeolojik çözülenmesi Neoproterozoyik-Mezozoyik ardalanmasının yüzlek vermesiyle incelenebilmektedir. Alanın çoğu 2 dereceden az eğimli olup en yaygın tabakalar denizel karbonat kayalarınca temsil edilen Ediacara ve Kambriyen yaşlı birimlerdir. Ordovisyen ve Silüryen tabakalarsa Jura dönemindeki deniz seviyesi yükselmesi ve Jura öncesi dönemdeki kıtasal yükselme sonucu neredeyse yok olmuştur. Bu alanın Jura dönemi dinozor kalıntıları da içeren sığ denizel ortam ve kıtasal silisiklastik kayalarca temsil edilir. Jura dönemindeki düşük tektonik aktivite de muhtemelen sibirya platformu'nun verkhoyansk-chukchi kıvrım kuşağı karalarıyla çarpışması neticesinde gerçekleşmiştir ve bazı dayk girişimleri görülür, ancak bu dayk sistemleri erken paleozoyik tabakaları kesmemektedir. Senozoyik (66 milyon yıl önce-günümüz) tabakalar ise genel olarak pleyistosen çökellerce temsil edilir. bu çökeller kalıcı donmuş ve mamut fosilleri içeren çökellerdir. Buzul sonrası holosen çökeller ise alüvyon, göl, bataklık ve rüzgar çökelleri barındırır. Lena nehir havzası ilk olarak geç neojen döneminde şekillenmeye başlamıştır. Bugünkü sütunsal morfolojiyi ise Pleyistosen döneminde almıştır. günlük sıcaklık farklılığı ve karstik boşluklardaki suyun donma-çözünme mekanizması bu yapıların oluşma nedenidir. Lena havzası'nın en temel tabakaları kambriyen yaşlı birimlerdir ve bu denizel karbonatlı çökeller kambriyen patlamasının izlerinin sürülebildiği bir fosilli kayalardır. zemin karst fenomeni erken kambriyen yaşlıdır ve 400-500 metre tabaka kalınlığı verirler. kuru ve arktik iklim özellikleri gösteren plato üzerinde yer alan karst sistemi düşük yağış miktarına rağmen bölgede yaygındır.[3]

Turizm

Lena Sütunlarının başka görünüşü

Ziyaretçilerin, Yakutsk şehrinde yer alan herhangi bir tur şirketi ile irtibata geçildiği zaman, nehirde bu sütunları görme şansı vardır. Bu bölge, Limnoloji ile uğraşanlar bilim insanları başta olmak üzere, ekoturizmciler için de ilgi odağıdır. Ayrıca, Baykal Gölünden, yaklaşık 1,400 km uzakta olmasından ötürü, bazı tur rehberlerinin ziyaretçileri Baykal Gölünden Lena Sütunlarına götürebilmeleri de mümkündür. Doğal olarak en yüksek turist rakamlarına yaz aylarında ulaşan bölgede en verimli sezonda 14.500 turist bulunuyorken; kışın da bu sayılara ulşamanın planlamaları yapılıyor. Sıcaklıkların oldukça düşük olduğu şubat-nisan arası sezonun da turizme kazandırılması çalışmaları yoğunlaştırılmıştır.[4]

Galeri

Kaynakça

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 3 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2016. 
  2. ^ Editors of UNESCO, Editors of UNESCO. "Lena Pillars Nature Park". www.unesco.org. UNESCO. 5 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2020. 
  3. ^ Editors of UNESCO, Editors of UNESCO. "LENA PILLARS NATURE PARK" (PDF). www.unesco.com. UNESCO. 22 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 13 Haziran 2020. 
  4. ^ Editors of TASS, Editors of TASS. "Lena Pillars in Yakutia to welcome tourists all year round". www.tass.com. TASS. 5 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2020. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Petrol</span> doğal olarak oluşan yanıcı sıvı

Petrol, neft ya da yer yağı, hidrokarbonlardan oluşmuş, sudan yoğun kıvamda, koyu renkli, arıtılmamış, kendisine özgü kokusu olan, yer altından çıkarılmış doğal yanıcı mineral yağı. Latincede taş anlamına gelen "petra" ile yağ anlamına gelen "oleum" sözcüklerinden oluşmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Yakutistan</span> Rusyada özerk bir Türk cumhuriyeti

Yakutistan ya da Saha Cumhuriyeti, Rusya'yı oluşturan federe cumhuriyetlerden biri ve yüz ölçümü açısından en büyüğüdür. Nüfusun çoğunluğunu oluşturan Yakutlar bir Türk halkıdır.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey Buz Denizi</span> Kuzey Kutbu bölgesinde bir okyanus

Kuzey Buz Denizi ya da Arktik Okyanusu, Asya, Avrupa ve Kuzey Amerika'nın kuzeylerinde yer alan, Kuzey Kutbu'nu kapsayan, buzlarla kaplı bir okyanustur. Uluslararası Hidrografi Örgütü (IHO) tarafından okyanus olarak kabul edilmektedir (Arctic Ocean). Yüzölçümü 14.090.000 km² olan devasa bir alandır. Diğer okyanuslara göre sığ olup, en derin noktası 5.449 m, ortalama derinlik 1.038 m'dir. Rusya, ABD, Kanada, Danimarka (Grönland), Norveç ile kıyıları vardır. Bunlara ek olarak soğuk ve elverişsiz iklimine rağmen çok önemli hayvan çeşitliliğine sahip olan Arktik Okyanus'ta birçok balık ve kuş türü yanında kompleks habitatlar oluşturan memeliler de yer alır. Özellikle kutup bölgesinin ikon hayvanları kutup ayıları, foklar, morslar, belugalar ve narvaller bu iklim ve çevre koşullarına milyonlarca yıllık bir evrimle adapte olmuşlardır.

<span class="mw-page-title-main">Tanrı Dağları</span> Orta Asyada yer alan sıradağlar

Tanrı Dağları ya da Tien-Şan, Orta Asya'da bulunan büyük dağ sistemlerinden birini oluşturan sıradağlardır.

<span class="mw-page-title-main">Tuz Gölü</span> Türkiyenin İç Anadolu Bölgesinde Ankara, Konya ve Aksaray illerinin sınırının kesiştiği yerde yer alan tuz gölü

Tuz Gölü, Türkiye'nin İç Anadolu Bölgesi'nde Ankara, Konya ve Aksaray illerinin sınırının kesiştiği yerde yer alan tuz gölüdür. Türkiye'nin tuz ihtiyacının %40'ı bu gölden sağlanır. Tuz Gölü'nde tuz, meteorolojik suların yer altına süzülerek daha önce oluşmuş tuz domlarını eritmesi ve tektonik hatlar boyunca yüzeye taşımasıyla oluşmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Lena (nehir)</span> Baykal Dağlarında 1640 m yüksekte doğan nehir

Lena, Baykal Gölü'nün 20 km batısında, Orta Sibirya Platosunun güneyindeki Baykal Dağları'nda 1640 m yüksekte doğan nehir. Lena, Kirenga ve Vitim ırmakları ile birleşerek kuzeye doğru akar. Yakutsk'tan içeri girerek Olyokma Irmağı ile birleşir ve oradan da Aldan Nehri ile birleşerek akmaya devam eder. Verkhoyansk sırası ırmağı kuzeybatıya doğru saptırır, Lena en önemli sol kolu Viljuj Nehri ile birleştikten sonra yolunu doğruca Kuzey Buz Denizi'nin bir parçası olan Laptek Denizi'ne doğrultur.

<span class="mw-page-title-main">Doğu Sibirya Denizi</span> deniz

Doğu Sibirya Denizi, Arktik Okyanusu'un uzantısı olan su kütlesi. Yeni Sibirya Adaları ile De Long Adaları arasında bulunur. Boğazlar aracılığı ile Laptev Denizi ve Çukçi Denizi'ne de bağlantılıdır.

Kopet Dağları, Türkmenistan ile İran arasındaki sınır bölgesinde dağ sırası.

<span class="mw-page-title-main">Kafkas Dağları</span>

Kafkas Dağları, Kafkas Sıradağları Kafkasya'da Karadeniz ve Azak Denizi ile Hazar Denizi arasında, kuzeybatı ve güneydoğu doğrultusunda uzanan sıradağlar ve dağ sistemi. Bu dağlar kuzeybatıda Taman Yarımadası yakınlarında başlar ve güneydoğuda Apşeron Yarımadasına değin uzanır. Kafkas Dağları, Kuzey ve Güney Kafkaslar olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Kuzeyde kalan sıra dağlara Büyük Kafkas Dağları, Güney Kafkas Dağlarına ise Küçük Kafkas Dağları denir.

<span class="mw-page-title-main">Gondvana</span>

Gondvana (Gondwana), Prekambriyen dönemi sonunda Antarktika, Avustralya, Afrika, Güney Amerika, Hindistan, Arabistan ve Madagaskar'ın birleşmesinden oluşmuştur. Geç Prekambriyen dönemi sonunda birleşen bu jeolojik yapı, erken Jura döneminde ilk parçalanma aşamasına gelmiştir.Birkaç kratonun birikmesiyle oluşur. Gondwana paleozoyik dönemin en büyük kitasal kabuğudur. Dünya yüzeyinin beşte biri kadar bir alan kaplamaktadır. Süper kıta olabilmek için Euramercia ile birleşti. Mesozoyik doneminde Gondwana ve pangea yavaş yavaş ayrıldı. Gondwana kalıntıları Güney Amerika, Afrika, Antarktika, Avustralya, Hindistan yarımadası ve Arabistan'da dahil olmak üzere bugünün kıta alanının yaklaşık üçte ikisini oluşturmaktadır. Gondvana (Gondwana) ismi Avusturyalı jeolog Eduard Suess tarafından üst Paleozoyik ve Mezozoyik yaşlı formasyonları bulunan merkez Hindistan'daki Gondwana bölgesine izafeten verilmiştir, zira bu bölge diğer güney kıtalarındaki bazı formasyonlara jeolojik yaş ve litolojik özellikler yönünden benzemektedir. ”Gondwana” terimi, bazı bilim adamları tarafından bölge ve süper kıta arasında açık bir ayrım yapmak için tercih edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Falez</span>

Falez, kayaların aşınması ile oluşan yüksek eğimli kıyıdır. Fransızca falaise dik kayalık sahil anlamına gelmektedir. Türkçe coğrafya literatüründe yalıyar da kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Miyosen</span> Neojen Dönemin ilk devri

Miyosen, Senozoyik çağın neojen dönemine dahil olan ve jeolojik zamanda 23.03 ile 5.3 milyon yıl önce arasında yer alan bir jeolojik devirdir. Bilimsel literatürde bu devir 3 parça altında incelenir. Bunlar: Erken Miyosen, Orta Miyosen ve Geç Miyosen'dir. Aynı zamanda Miyosen devri, Aquitanian, Burdigalian, Langhian, Serravallian, Tortonian ve Messinian gibi 6 alt zamana ayrılır. Miyosen devrinin öncesinde oligosen devri varken; akabinde pliyosen devri gelmektedir. İlk olarak 19. yy'ın başında Paris havzası etrafında yapılan stratigrafik incelemeler sırasında Charles Lyell tarafından bulunmuş ve tanımlanmış bir zaman dilimidir.

<span class="mw-page-title-main">Sayan Dağları</span> Asya sıra dağları

Sayan Dağları, Göktürk Kağanlığı devrindeki adı : Kögmen Dağları) Moğolistan'ın kuzeybatısında, Sibirya'nın güneyindeki sıra dağlardır.

Türkiye jeolojisi, milyonlarca yıllık süreç içinde bugünkü Türkiye topraklarının karmaşık tektonik etkilerle şekillenmesini inceleyen alt başlıktır.

<span class="mw-page-title-main">Eduard Suess</span> Avusturyalı jeolog, paleontolog

Eduard Suess, çağdaş yer biliminin kurucusu olarak kabul edilen Avusturyalı ünlü doğa bilimci.

Türkmenistan petrol ve özellikle çok büyük doğal gaz rezervlerine sahip bir Orta Asya ülkesidir. Çok büyük kaynak varlığına sahip olsa da uluslararası enerji pazarında önemli bir oyuncu değildir, zira ülkenin alt yapı eksikliği ve kısıtlı ihracat gücü bu duruma neden olmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Jeolojik kayıt</span>

Stratigrafi, paleontoloji ve diğer doğa bilimlerindeki jeolojik kayıt, kaya katmanlarının tüm katmanlarına atıfta bulunur. Diğer bir deyişle,volkanizma veya ayrışma kırıntılarından Türetilen tortunun birikmesiyle ortaya çıkan tortular. Bu, tüm fosil içeriğini ve Dünya'nın tarihi hakkında sağladığı bilgileri içerir: geçmiş iklimi, coğrafyası, jeolojisi ve yüzeyindeki yaşamın evrimi. Süperpozisyon yasasına göre tortul ve volkanik kaya katmanları üst üste çökelmiştir. Magmatik kayaçlar tarafından girilebilen ve tektonik olaylarla bozulabilen katılaşmış (yetkin) bir kaya sütunu haline gelmek için zamanla sertleşirler.

Türkmenistan'ın jeolojisi iki farklı jeolojik bölge içerir: Karakum veya Güney Turan Platformu ve Alpin Orojenezi.

<span class="mw-page-title-main">Orta Yakut Ovası</span>

Orta Yakut Ovası veya Orta Yakut Ovaları, ayrıca Orta Yakut Düzlükleri veya Vilyuy Ovası olarak da bilinir, Sibirya, Rusya'da yer alan alçak rakımlı bir alüvyon ovasıdır.

Aksu Havzası, Türkiye'nin güneybatısında, günümüz Aksu Nehri çevresinde yer alan tortul bir havzadır. Isparta Açısı'nda birçok önemli tektonik sistemin kesişim noktasında yer alan Aksu Havzası yaklaşık 2000 kilometrekarelik bir alanı kaplamaktadır. Aksu Havzası, Köprü Çay Havzası ve Manavgat Havzası ile birlikte daha geniş olan Antalya Havzası'nın bir parçasını oluşturur. Çevresindeki Anadolu Yaylası'na göre bir graben oluşturur.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.