İçeriğe atla

Lehistan-İsveç Savaşı (1626-1629)

Lehistan-İsveç savaşı
Lehistan-İsveç savaşları ve Otuz Yıl Savaşı

Riga yakınlarındaki Dunamunde kalesini bombalayan İsveç ordusu.
Tarih1626-1629
Bölge
Baltık Denizi, Prusya, Letonya ve Polonya
SonuçAltmark Antlaşması
Taraflar
İsveç İmparatorluğu Polonya
(Lehistan-Litvanya)
Kutsal Roma İmparatorluğu Kutsal Roma İmparatorluğu
Komutanlar ve liderler

II. Gustaf Adolf

III. Zygmunt Waza

Kutsal Roma İmparatorluğu Hans Georg von Arnim-Boitzenburg
Güçler
47,880 asker[] 49,480 asker[]
Kayıplar
5,680 ölü[] 4,080 ölü[]

Lehistan-İsveç savaşı (1626-1629) 17. yüzyılda İsveç İmparatorluğu ve Polonya arasındaki çatışmanın dördüncü savaşı (1600-1611, 1617-1618 ve 1620-1625'ten sonra). 1626'da başladı ve dört yıl sonra Altmark Antlaşması ile, daha sonra Stuhmsdorf'ta Stuhmsdorf Antlaşması ile sona erdi.

Süreç

1626

Savaşın ilk karşılaşması, II. Gustaf Adolf yönetimi altında 4.900 kişilik bir İsveç ordusu'nun Jan Stanisław Sapieha yönetiminde 2.000 kişilik bir Lehistan-Litvanya Birliği kuvvetini pusuya düşürdüğü Letonya yakınlarında gerçekleşti. Litvanya komutanı Jan mağlubiyete uğradı ve sinir krizi geçirdi.[1]

Mayıs 1626'da Kral II. Gustaf Adolf Kraliyet Prusyası'nı işgaline başladı. 125 gemiden oluşan bir filo tarafından refakat edilen 8.000'den fazla asker (1.000 süvari dahil) İsveç kuvvetleri Baltiysk yakınlarındaki Prusya Dükalığı topraklarında karaya çıktı. Lehistan için bu sefer bir sürpriz oldu, savunma yapmakta geciktiler ve II. Gustaf, Prusya'nın pasif desteği ile rahatlıkla 16 kasabayı ele geçirdi. Bu kasabaların çoğunda Protestanlar yaşamaktaydı ve kapılarını ortak dindarlar olarak gördükleri Lutheran İsveç kuvvetlerine rahatlıkla açtılar. Ancak İsveç kralı, kendi küçük ordusunu ve savunma filosunu koruyan Danzig şehrini (Gdańsk) alamadı. Kral Gustavus Adolphus, Danzig'e yaptığı büyük saldırıda asker sayısını 22.000'in üzerine çıkardı. Polonya kralı III. Zygmunt Waza, savunmak için savaşırken hamisi olduğu Prusya Dükalığı'ndan destek almadı. Kuzey'e 11.000 kişilik bir ordu ile konuşlandırdı ve Gniew'de Kral Gustavus Adolphus'un 8.150 piyade, 1.750 süvari ve 74 topçu birliğine karşı savaştı. Çatışma 22 Eylül'den 1 Ekim 1626'ya kadar III. Zygmunt ordusunu geri çekene ve ülkenin dört bir yanından takviye yapılmasına kadar birkaç gün devam etti.

1627

Hetman Koniecpolski, 2 Nisan 1627'de Puck kasabasını geri aldı. İsveçliler Koniecpolski'yi Vistül ve Pomeranya üzerinden iki yönden vurmayı planladılar. Vistül'ün seli İsveç'in planlarını bozdu ve Koniecpolski'nin Pomeranya'dan gelen düşman birimlerini durdurmasını sağladı. Nisan ayı ortasında, Koniecpolski (2.150 hafif süvari eri, 3.290 kazak süvari, 2.515 batı piyade, 1.620 Polonyalı piyade, 1.265 dragoons ve 2.000 Ukraynalı Kazak ile) Czarne (Hammerstein) kasabasında bir İsveç kuvvetini çevreledi ve mağlup etti. Bu zafer sayesinde Brandenburg Elektörü George William Kral III. Zygmunt Waza'ya desteğini almaya ikna etti.

1628

1628'de ordusu olmayan Polonya kuvvetleri saldırılarını durdurmak ve savunmaya geçmek zorunda kaldılar. İsveç kuvvetleri Nowy ve Brodnica kasabalarını ele geçirdi. Hetman Koniecpolski, az sayıdaki güçlerini en verimli şekilde kullanarak saldırıya geçti - piyade ve topçu ateşi, hızlı süvariler ile yakın muharebe saldırılarında avantaj sağladı. O zamana kadar savaş manevra savaşı haline gelmişti, her iki taraf da arazi veya tahkimat avantajları olmadan diğeriyle yüzleşmek istemiyordu. Salgın hastalıkların çok sayıda insanı ve atı yok ettiği İsveç işgalci garnizon birliklerinin kötü bir yılıydı.

1629

Kral Gustavus Adolphus İsveç'te kışlarken ve Hetman Koniecpolski Varşova'da iken, Polonya kuvvetleri, Mareşal Herman Wrangel'in idaresi altındaki, Stanisław Potocki yönetiminde bir İsveç kuvvetinin Polonya ordusuyla karşılaştığı Górzno'da kötü bir şekilde yenildi.[2]:111 Polonyalılar 700 ölü ve yaralı, 600 esir; İsveçliler sadece 30 ölü ve 60 yaralı ile savaştan galip geldi. Yenilgiyi duyan Sejm, ordu için fonları artırmaya ikna edildi ve Kutsal Roma İmparatorluğu'ndan askeri yardımı kabul etti. Bununla birlikte, Koniecpolski Kraliyet Prusyası'ndaki çeşitli stratejik kalelerden çekilmek zorunda kaldı: zamanla Putzig limanını yeniden almayı başardı.

Kaynakça

  1. ^ Podhorodecki, Leszek (1985). Rapier i koncerz: z dziejów wojen polsko-szwedzkich. Varşova: Książka i Wiedza. ISBN 83-05-11452-X. 
  2. ^ Frost, R.I., 2000, The Northern Wars, 1558-1721, Harlow: Pearson Education Limited, 9780582064294

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Belarus tarihi</span>

Belarus tarihi Belarus'un tarih öncesi dönemlerden günümüze kadar uzanan tarihini kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Polonya tarihi</span>

Polonya tarihi ya da Lehistan tarihi bugünkü Polonya Cumhuriyeti topraklarının tarih öncesi dönemlerden günümüze kadar uzanan tarihini kapsar.

<span class="mw-page-title-main">IV. Władysław Waza</span>

IV. Władysław Waza, 1632-1648 arasında Polonya kralı, 1610-1634 arasında Rus çarı ve 1632-1648 arasında İsveç kralıdır. Lehistan-Litvanya'nın birliği ve istikrarı yeniden sağlamış, Kuzey Avrupa'da ve Rusya'da büyük çalkantıların yaşandığı bir dönemde Polonya'nın konumunu güvence altına alarak halkın sevgisini kazanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">II. Jan Kazimierz Waza</span>

II. Jan Kasimir Polonya kralı ve Litvanya büyük dükü.

<span class="mw-page-title-main">X. Karl Gustav</span> İsveç kralı

X. Karl Gustav veya Karl Gustav (İsveççe; Karl X Gustav, İsveç kralı ve Bremen dükü. John Casimir ve İsveçli Catherine'in oğluydu. Karl Gustav tahta çıkmadan önce kuzeni Kraliçe Kristina 1632 – 1654 yılları arasında İsveç hükümdarı olmuştur, 1654'te Karl kuzeninin kendi lehine tahttan çekilmesi üzerine tahta çıkmıştır ve ölümüne kadar tahtta kalmıştır.

<span class="mw-page-title-main">II. Gustaf Adolf</span> İsveç İmparatoru 1611-1632

II. Gustaf Adolf ya da Gustavus Adolphus, 1611'den 1632'ye kadar İsveç Krallığı'nı yöneten hükümdar. Bu yıllar İsveç'in Avrupa açısından büyük bir önem arz etmeye ve yükselmeye başladığı dönem olarak da bilinir.. Krallığı boyunca İsveç, Otuz Yıl Savaşı içindeki dini gücün belirlenmesinde büyük rol oynamış ve Avrupa'nın en büyük askerî gücü konumuna gelmiştir. 1634'te, Riksdag of the Estates tarafından o öldükten sonra resmi olarak modern dönemin model kişisi ilan edildi.

<span class="mw-page-title-main">Breitenfeld Muharebesi (1631)</span> Leipzigde muharebe

Breitenfeld Savaşı veya Birinci Breitenfeld Muharebesi, Breitenfeld yakınlarındaki surlarla çevrili Leipzig şehrinin yaklaşık 8 km kuzey batısında 17 Eylül 1631'de gerçekleşti, bu savaş Protestanların Otuz Yıl Savaşı'nda elde ettiği ilk büyük zaferiydi.

<span class="mw-page-title-main">III. Zygmunt Waza</span> İsveç kralı (hd. 1592-1599), Litvanya ve Polonya Büyük Dükü (hd. 1587-1632)

III. Sigismund Vasa 1587'den 1632'ye kadar Polonya-Litvanya Birliği ve Litvanya Büyük Dükalığı hükümdarı, 1592'den 1599'da kadar İsveç kralı ve Finlandiya Büyük Dükü.

<span class="mw-page-title-main">Vasa Hanedanı</span>

Vasa Hanedanı 1523'te İsveç'te I. Gustav tarafından kurulan erken modern bir kraliyet hanedanıdır. 1523-1654 yıllarında İsveç Krallığı, 1587-1668 yılları arasında Lehistan-Litvanya Birliği ve 1610-1613 yıllarında da Rusya Çarlığı'na hükmeden hanedanlık.

<span class="mw-page-title-main">Maria Eleonora</span> Alman prenses ve İsveç kraliçesi

Maria Eleonora, İsveç kralı II. Gustaf Adolf'un eşi olarak Alman bir prenses ve İsveç kraliçesi idi. 1620'de Maria Eleonora, Gustavus Adolphus'la annesinin rızasıyla evlendi. 1626'da eşinden sonraki İsveç hükümdarı Christina'yı doğurdu.

<span class="mw-page-title-main">Stuhmsdorf Antlaşması</span>

Stuhmsdorf Antlaşması veya Sztumska Wieś 12 Eylül 1635'te Lehistan-Litvanya Birliği ile İsveç İmparatorluğu arasında Stuhm'un (Sztum) hemen güneyinde, Kraliyet Prusyası'nda Stuhmsdorf köyünde imzalanan barış antlaşması. Anlaşma 26 buçuk yıl ateşkes üzerinedir. Otuz Yıl Savaşı'na katılımı ile zayıflayan İsveç, toprak imtiyazları açısından Lehistan'a karşı çoğunlukla olumlu olan şartları kabul etti. Polonya kralı, Lehistan-İsveç savaşları'nın son on yılda kaybettiği birçok bölgeyi geri kazandı, ancak antlaşma İsveç ve müttefikleri için de yararlı oldu.

<span class="mw-page-title-main">Lehistan-İsveç savaşları</span>

Lehistan-İsveç savaşları, Lehistan-Litvanya Birliği ile İsveç İmparatorluğu arasında geçen savaşlar. Genel olarak yorumlandığında, bu terim 1563 ve 1721 arasındaki bir dizi savaşları yer alır. Daha özetleyici olarak, 1600 ve 1629 arasındaki belirli savaşları ifade eder.

<span class="mw-page-title-main">Stanisław Koniecpolski</span>

Stanisław Koniecpolski, Lehistan-Litvanya Birliği tarihinin en yetenekli ve başarılı biri olarak kabul edilen Polonya askeri komutanı. Aynı zamanda bir soylu, bir kraliyet yetkilisi (starosta), bir kale kumandanı, Polonya asillerinin bir üyesi (szlachta) ve 1625'ten ölümüne kadar Sandomierz'in voyvodası (valisi) idi.

<span class="mw-page-title-main">Zygmunt'a Karşı Savaş</span>

Zygmunt'a Karşı Savaş Dük Karl, daha sonra Kral IX. Karl ile İsveç ve Polonya kralı III. Zygmunt Waza arasındaki savaş. 1598'den 1599'a kadar, aynı zamanda Zygmunt'u Tahttan İndirme Savaşı olarak da adlandırılır, çünkü çatışmaların odak noktası Zygmunt'u İsveç tahtından indirme girişimidir. Savaş sonunda III. Zygmunt'un tahtı bırakılmasıyla sonuçlandı, Dük Karl hükûmeti devraldı ve daha sonra da tahta çıktı.

<span class="mw-page-title-main">Jan Stanisław Sapieha</span>

Jan Stanisław Sapieha Lehistan-Litvanya'lı asilzade, 1617'den itibaren Litvanya Mahkemesi Mareşali, 1621'den itibaren ölümüne kadar Büyük Litvanya Mareşali.

<span class="mw-page-title-main">Lehistan-İsveç Savaşı (1600-1611)</span>

Lehistan-İsveç Savaşı (1600-1611) Livonya ve Estonya'nın kontrolü konusunda İsveç ile Lehistan-Litvanya Birliği arasındaki mücadelenin yanı sıra İsveç kralı IX. Karl ile Polonya kralı III. Zygmunt Waza arasındaki İsveç tahtına karşı olan anlaşmazlığın devamı olan savaş.

<span class="mw-page-title-main">Gniew Muharebesi</span> 1626 Polonya-İsveç harbinde bir muharebe

Gniew Muharebesi veya Mewe Muharebesi Lehistan-İsveç savaşları'nın bir parçası olarak 1626-1629 savaşı içerisinde yer alan muharebe. Hem İsveç hem de Polonya ordusuna kralları - İsveç kralı II. Gustaf Adolf ve Leh kralı III. Zygmunt Waza tarafından bizzat kumanda edildiler. Savaş, İsveç İmparatorluğu zaferi ile sona erdi. Ancak, Polonya ve İsveç ordularının farklı hedefleri vardı. III. Zygmunt, Gdańsk'ı kuşatmadan korumak istedi.

<span class="mw-page-title-main">Johan (Östergötland dükü)</span>

Östergötland dükü John İsveç kraliyet ailesi üyesi. 1599 ile 1606 yılları arasında Finlandiya dükü ve 1599 ile 1606 yılları arasında Östergötland dükü idi.

<span class="mw-page-title-main">Baltiysk Boğazı</span>

Baltiysk Boğazı, Sambia Yarımadası ile Vistül kordonunu birbirinden ayırıp Baltık Denizi'ni Vistül Lagünü'yle birleştirmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Leh Altın Çağı</span>

Leh Altın Çağı, Polonya'daki Rönesans dönemi ve Litvanya Büyük Dükalığı idi ve kabaca Eski Kral I. Zygmunt ve oğlu, Jagiellon Hanedanı hükümdarlarının sonuncusu olan II. Zygmunt August'un 1572'deki ölümüne kadar olan yönetim dönemine karşılık gelir. Bazı tarihçiler, Polonya Altın Çağı'nın, Lehistan-Litvanya Birliği'nin Hmelnitski Ayaklanması ve İsveç ve Rus işgalleri tarafından harap edildiği 17. yüzyılın ortalarına kadar devam ettiğini düşünüyor. Altın Çağı boyunca, Lehistan-Litvanya Birliği'nin kuzeyde Estonya'dan doğuda Moldavya'ya ve batıda Bohemya'ya kadar uzanan Avrupa'nın en büyük krallıklarından biri haline geldi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.