Legnano Savaşı

Legnano Savaşı (orijinal İtalyanca ismiyle La battaglia di Legnano) Yalnızca Sicilya değil, Yunan imparator da Lombardiya Birliğinin yanında yer almasına rağmen, Barbarossa bir girişimde daha bulundu ve bu girişim de 1176'da Legnano savaşında yenilmesiyle sonuçlandı. Ondan sonra barış yapmak zorunda kaldı ve kentlere özgürlüğün temelini bıraktı. İtalyan opera bestecisi Giuseppe Verdi'nin bestelediği 4 perdelik bir opera eseridir. İtalyanca liberetto Salvadore Cammarano tarafından Fransiz oyun yazarı "Joseph Méry" tarafından yazılmış La Bataille de Toulouse (Toulouse Savaşı) oyunundan uyarlanarak hazırlanmıştır. Legnano Savaşı operasının prömiyeri 8 Ocak 1849'te Roma'da Teatro Argentinada sahnelenmiştir.

İtalya 19. yüzyılın ortalarında İtalya, Avusturya hegemonyası ve yönetiminden kurtulma ve tek bir ülke olmak için büyük bir milli uğraş vermiştir. Bu milli uğraşa İtalyan sanatçıları da büyük katkı yapmışlardır ve bunların başında Giuseppe Verdi gelmiştir. 1848 isyanları arasında 18 Mart'ta Milano'da başlayan isyana Verdi şahsen barikatlara katılmak için Paris'ten gelmişti. Ama Milano isyanı 5 gün sürdükten sonra hemen bastırıldı. Bu devrim ortamı içinde Verdi 12. yüzyılda kuzey İtalya'da geçen ve İtalyanların Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu'na karşı direnişini anlatan bir eseri ana konusu olarak seçerek bir opera hazırlamaya koyuldu. "La Battaglıa de Legnano (Legnano Savaşı" adı ile libretto Salvadore Cammarano tarafından Toulouse direnişini açıklayan bir Fransızca oyundan uyarlandı. Bu hazırlanma, provalar ve prömiyer İtalyan milliyetçileri tarafından coşkunlukla karşılandı. Libretto'nun metninin baskısı prömiyerden epey önce kapışılıp satıldı; genel provalara iştirak etmek isteyen İtalyan milliyetçileri tiyatro kapılarını kırdılar. Bu provalar ve prömiyere mekân olan Roma'daki tiyatro İtalya milliyetçilerin renkleri ile donatıldı ve büyük gösterilere neden oldu. 8 Ocak 1849'daki Roma'daki prömiyer böylece çok başarılı geçti.

Fakat eserin sonraki sahnelenmelerinde problemler çıktı. 1850'de Genova'da verilen ilk temsili Genova'lı seyirci hiç tutmadı. Avusturyalı ve Avusturya taraftarı sansür idareleri esere karşı çeşitli kısıtlayıcı tedbirler aldılar. Buna bir tepki olarak eser Milano'da "L'assedio di Haarlem (Haarlem Kuşatması)" adıyla yeniden sahnelendi; 1869'da Parma'da yeni sahnelenmesinde ismi "La disfatta değli Austriacı (Avusturya'lıların yenilişi" adı ile oynandı. Fransa'da 1880lı yıllarda Pour la Patrie (Vatan için) adı ile Paris'te yapımlanmaya hazırlandı ama bu bir yapım Paris'te sahnelenmeyerek sahnelenmesi birkaç taşra tiyatrosuna bırakıldı.

İngilizce konuşan ülkelerde ise bu eser çok büyük bir ihmale uğradı. Birleşik Krallık'ta ilk yapımı ancak Cardiff'te 31 Ekim 1960 ve ABD'de ise 28 Şubat 1960'ta New York'ta "Amato Tiyatrosu"nda yapıldı. 2000'de Londra'da Radyo 4 konseri için ve 1976'da ve 2001'de New York'ta konser şeklinde iki defa sahnelendi. Verdi'nin kariyerinin yüzyılını kutlamak için 2013'e kadar bütün eserlerin yapımlanmasını öngören "Verdi dönüşümü" adı verilen projeyi ABD'de uygulayan "Saragosa Opera Kumpanyası" ise daha bu eseri sahnelememiş ve ne zaman sahnelenmesi planlandığı da daha açıklanmamıştır.

Diğer ülkelerde de çok nadir olarak yapımlanmıştır.

İtalya'da 1959'da ise İtalyan özgürlük savaşının ilk yüzyılını kutlamak için 1959'da Floransa ve Venedik'te ve 1963'te Trieste'de yapımlanmıştır. Bu yapımların her birinde ünlü Türk opera sanatçısı soprano Leyla Gencer başrolü oynamıştır ve bu sanatkar 1959'da bu eserin ses kaydına alınmasında başrolü icra etmiştir. Milano'da ise La Scala opera evinde 1916 ve 1961'de birer defa sahnelenmiştir.

Zaman: 12. yüzyıl

Mekân: Kuzey İtalya Milano ve Como

Sahne 1: Milano, şehir surları yakınlarında

Mılano'da bir alan. Halk, şehirlerini Cermenlere karşı başarıyla savunarak dönen askerleri sevgi gösterileriyle karşılamaktadır. Askerlerin arasında savaşta öldüğü sanılan Veronalı Yüzbaşı Arrigo da vardır. Eski dostu ve silah arkadaşı Rolando onun hayatta olduğuna çok sevinir, sevgiyle karşılar, şatosunda misafir etmek amacıyla çağırır.

Milano'da Lombard Ligi'nin askerleri Alman İmparatoru Frederick Barbarosa'ya karşı bir askeri sefere hazırdır. Genç bir asker olan ve daha önce herkesin kendinin ölmüş olduğunu sandığı Arrigo bu Lombard Ligi birlikleri arasındadır. Öldü diye bir kenarda bırakıldıktan sonra annesinin yaralarını nasıl sarıp ona baktığını ve onun iyileşmesini sağladığını anlatır. (La pia materna mano - "Bir annenin şefkatli eli"). Tekrar harbe gitmesi gerekmektedir ve ayrılmadan sevgilisi olan Lida'yı görmek istemektedir. Bir asker yoldaşı ve Milano'dan gelen birliklerin komutanı olan Rolando gelir ve ölmüş olduğu sandığı Arrigo'yu görünce sevincini ifade eder. (Ah m'abbraccıa d'esultanza - "Ah! Seni kucaklayayım..."). Etrafta toplanmış bulunan askerler Milano'yu tiran diktatörlerden savunup koruyacaklarına yemin ederler.

Sahne 2: Şehir surları kenarında

Rolando'nun karısı olan, Lida savaşın devam etmesinde çok canı sıkılmıştır, Rolando bir Germen esir olan Marcovaldo'ya karısının güvenliğini sağlaması görevini vererek ona gayet iyi davranmıştır. Fakat Marcovaldo Lida'ya sırılsıklam âşık olmuştur. Ona aşkını ifşa ettiği zaman Lida'da bundan tiksinti duyduğunu ifade eder. Bundan sonra kocası Rolando'nun yanında Arrigo ile birlikte evine geleceğini öğrenir ve bunu çok can sıkıcı bulur. (A frenarti o çor nel petto - "Ah kalbim, artık kendimde güç bulamıyorum..."). Arrigo'da Ronaldo'nun evine geldiğinde Lida'nın orada Ronaldo'nun karısı olarak bulunmasından gayet rahatsız olduğunu açıkça gösterir.

Rolando çağrılmış olduğu bir yere gitmek için oradan ayrılması gerekir ve Arrigo ve Lida birlikte kalırlar. Lida herkesin Arrigo'nun savaş meydanında ölmüş olduğunu kabul ettiklerini ve bundan dolayı babasının Rolando ile evlenmesini teşvik ettiğini açıklamaya çalışır. Arrigo Lida'yı "sadakatsiz kişi" olmakla suçlayarak ve kendi için yapılacak şeyin harp meydanında ölmesi olduğunu düşünerek oradan ayrılır.

Como hükümet konağı

Rolando ve Arrigo beraberce Como şehrine giderek birleşme teklifinde bulunurlar. Milano'ya yakın olan Como bir anlaşma ile Frederico Barbarosso'ya bağlıdır. İki İtalyan kenti güçlerini birleştirirlerse Cermen saldırılarına karşı başarı kesin olacaktır. İki arkadaş Como'luları buna inandırmaya çalışarak tarihe ve bağlı oldukları siteye karşı ihanet etmemeleri gerektiğini bildirirler. Comolular karar verirken Barbarosso'nun ordusu birkaç kilometre ötedeki Pavia'yı zapt eder. Como tepelerine karargâh kurar. Rolando ve Arrigo bu muhteşem ordunun her şeye rağmen İtalyan vatanseverleri karşısında yenilgiye uğrayacağına emindirler. Barbarosso da gelerek teslim olmalarını, İtalya'nın kaderinin elinde olduğunu bildirir. Milanolular bu teklifi reddederek çıkarlar.

Como şehrinin ileri gelenleri barışı sağlamak için istilacı güçlere karşı Milano'nun çok aleyhte şartlar ile bir sulh yapmaya mecbur kalması gereğini öğrenirler. Sonra Arrigo ve Rolando yeniden gelirler ve kuzeyden bir diğer ordunun Milano topraklarını girdiğini açıklarlar. İstilacılar ve Milano arasında bulunan Como şehrinden Milano namına yardım istediklerini söylerler. Como'nun İtalyan taraftarı olarak Milano'ya destek vereceğini ummakta olduklarını bildirirler.

Birdenbire Alman Kralı Barbarosa'nin "Ben İtalya'nın gelecekteki kaderiyim." dediğini öğrenirler. Alman ordusu gelip Milano şehrini kuşatma altına alır ve Barbarosa ilan aleyhinde çeşitli tehditler yapmaktadır. Alman Kralı Arrigo ve Rolando'nun Milano'ya giderek o şehrin kendine teslim olmasını sağlamalarını ister.

Sahne 1: Santa Ambrogio Basılıkası

Lida'nın kendisine verdiği sözü tutmayarak en yakın dostuyla evlenmesine pek üzülen Arrigo «Ölüm Şövalyeleri» adlı birliğe girmiştir. Bu birliğin görevi en tehlikeli anlarda savaşa atılmak ve ölünceye kadar dövüşmektir. Lida eski sevgilisine bir mektup yazarak hizmetçisi İmelda'ya verir. İmelda yola çıkmadan Rolando şatoya dönerek ertesi gün yapılacak savaş için karısı ve oğluna veda etmek istemiştir. Lida, salondan çıkınca Arrigo'ya eğer savaşta ölürse karısı ve oğluna bakmasını, onları korumasını rica eder. Arrigo arkadaşına söz verir. Delikanlı salondan çıkarken Rolando'nun yanına Marcovaldo yaklaşarak karısının önü en yakın arkadaşıyla aldattığını söyler. Hizmetçinin elinden aldığı mektubu gösterir. Bu Lida'nın Arrigo'ya yazdığı mektuptur. Lida, mektupta Arrigo'yu ölümden vazgeçirmeye çalışmakta, onunla buluşmasını rica etmektedir. Rolando her ikisinden de öç almak için yemin eder.

Arrigo, yenilgi veya esir olma yerine ölünceye kadar savaşmayı kendine şiar edinmiş kişilerden oluşan bir grup olan "Ölüm Şövalyeleri" birliğine katılır. Herkes birleşip İtalya birliği davasını destekleyeceklerine dair bir yemin ederler. (Giuriam d'Talia por fine ai danni - "Biz, hepimiz, İtalya'ya yapılan kötülükleri sona erdirmeye yemin ediyoruz.").

Sahne 2: Rolando'nun şatosu

Arrigo, şatonun en üst katındaki odada annesine veda mektubu yazmaktadır. İçeri Lida girerek ona böyle acı şeyler yazmaması için yalvarır. Halbuki, Arrigo sevilmediğini anladıktan sonra yaşamamaya karar vermiştir. Bir an Rolando'nun Arrigo'yu çağıran sesi duyulur. Lida balkona saklanır. Rolando odaya girer, şüpheli bakışlarla Arrigo'yu süzer sonra balkon kapısını açar Lida'yı görür. İki sevgili, hiçbir zaman onun şerefini lekelemediklerini söylerler. Rolando kararını vermiştir; onları odaya kapatacak, bu suretle Arrigo'nun ölüm şövalyelerinin arasına katılmasını engelleyecektir. Kapıyı kilitleyerek uzaklaşır, dışarıda savaşa giden Milano'lu askerlerin sesleri duyulmaktadır. Arrigo kapıyı açarak kulenin en üstünden kendisini aşağıya bırakır, ya ölecek yahut kurtulup savaşacaktır.

Lida Arrigo'nun "Ölüm Şövalyeleri"'ne katıldığını duymuştur. Onunla görüşmek için ona bir not yazıp bu notu hizmetkarı Imelda'nın ona götürmesine karar vermiştir, İmelda tam ayrılmak üzereyken Ronaldo Lida'ya ve oğluna elveda etmek için gelir ve oğlunun hemen kendi yanına getirilmesini söyler. İmelda notu hemen saklar ve odadan hemen ayrılır. Ronaldo Lida'ya kendi vatanına olan sevgi hislerini oğluna da geçirmesini ve oğlunu ana vatanını çok seven bir kişi olarak yetiştirmesini istediğini bildirir. (Dıgli ch'e sangue italico - "Söyle ona onun kanı İtalyandır").

Rolando Arrigo tarafından çağrılmıştır. Rolando Arrigo'nun "Ölüm Şövalyeleri" grubuna katıldığını bilmemektedir ve onun Milano'yu savunmakla görevli muhafızlar birliğine katılmış olduğunu sanmaktadır. Arrigo'dan Rolando eğer kendi ölürse karısına ve oğluna bakmasını ister. (Se al nuovo dì pugnando - "Yarının savaşa giriştiğimiz zaman"). Rolando Arrigo'nun yanından ayrılırken Marcovaldo ortaya çıkar ve Rolando'ya şerefiyle oynandığı için ikaz eder. Harp esiri habercinin elinden Lida'nın Arrigo'ya yazdığı gizli pusulayı almıştır. Bunu Rolando'ya verir. Rolando çok öfkelenerek intikam alacağına yemin eder. (Mi scoppa il çor - "Kalbim sanki patlayacak.").

Sahne 3: Kulede bir oda

Arrigo tek başınadır. Lida, Arrigo'ya gönderdiği nota cevap almadığı için birden Arrigo'yu görmeye gelir. Arrigo ile Lıda birbirlerini sevdiklerini tekrarlarlar. Arrigo Lida'dan hiçbir not almadığını ona söyler. Tam bu sırada Rolando'nun odaya hemen girmek üzere olduğunu anlarlar. Lida hemen balkona çıkar. Odaya giren Rolando Arrigo'yu karşına çıkarak "Ölüm şövalyeleri"ne verdiği yeminden haberdar olduğunu bildirir. Rolando sonra balkonun kapısını açar ve orada Lida'yı görür. Lida buraya gelmeye kendinin karar verdiğini bildirir. Arrigo ve Ronaldo birbirleriyle sözle atışmaya başlarlar. Rolando kızgınlıkla odadan çıkar ama odanın kapısını dışarıdan kilitler. Hemen komuta ettiği askeri birliğin başına geçerek muharebe meydanına gitmek için ayrılır. Muharebeye gitmek isteyen Arrigo odanın kilitlenmiş olduğu için ancak balkondan seyretmek zorunda kalır. Ama balkondan atlayarak kendi birliğinin askerine katılır. Lida acılar içinde yalnız kalmıştır.

Milano'da bir meydan

Mılano ahalisi sokaklara dökülmüş ve zafer için bağırarak şarkılar söylemektedirler, İsmelda Lida'yı Arrigo'nun harp meydanından sağsalım çıktığını görenler olduğuna inandırır. Lida onları sağsalim kalması için duaya başlar: Ah se di Arrigo e Rolando - "Ah! Arrigo ve Ronaldo'yu senin korumana bırakıyorum." Zafer kazanıldığı zaman söylenen bir ilahi duyulmaya başlanmıştır; şehir yetkileri gelerek zaferin kazanıldığını teyit ederler. Sonra da Barbarasçso'nun Arrigo tarafından öldürüldüğünü açıklarlar ve kiliseye girerler. Birdenbire "Ölüm Şövalyeleri" birliğinden bir grup ölümcül yaralar almış ama hala yaşayan Arrigo'yu taşıyarak meydana getirirler. Ronaldo onun yanına gelir ve Arrigo Ronaldo'ya ölmekte olduğunu ve kendisi ile karısını hiçbir vakit onun şerefini lekelemediklerini yemin ederek söyler. Lida kocasına kendini af etmesi için ağlayarak yalvarır. Rolando'yu Marcovaldo'nun yalanlarının olanlara sebep olduğuna inandırır. Zafer alayı ile Milano'lu idareciler gözükür. İtalyan bayrağını göğsüne bastıran Arrigo "İtalya kurtarıldı" diye söylenirken son nefesini verir ve perde iner.

• La pia materna mano Arrigo (sah.1)
• Ah ! m'abbraccia - Rolando (sah. 1)
• Quante volte come un dono - Lida (sah. 2)
• A frenarti, o cor - Lida, Imelda, Marcovaldo, koro (sah 2)

• Se al nuovo dì pugnando - Ikili:Rolando, Arrigo (sah 2)
• Ahi scellerate alme d'inferno - Rolando (sah. 2)

• Ah se d'Arrigo e Rolando - Lida, koro

Not: "Cat:" Yayınlayan firmanın katalog numarasıdır.^[2]

• Opera
• Giuseppe Verdi

• "Opera Türkiye" websitesinde Verdi'nin "La Battaglia di Legnano- Legnano Savaşı" operası konu özeti^[] (Erişim:24.5.2010)
• İngilizce Wikipedia La battaglia di Legnano maddesi 28 Ekim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce). (Erişim:24.5.2010)
• "La Battaglia di Legnano" librettosu (İtalyanca). (Erişim:24.5.2010)
• "Verdi,_Giuseppe" IMSLP: "La Battaglia di Legnano" partisyon notalari^[] (İtalyanca). (Erişim:24.5.2010)