Leandro Fernández de Moratín

Leandro Fernández de Moratín
Leandro Fernández de Moratín
Doğum	10 Mart 1760; Madrid
Ölüm	21 Haziran 1828 (68 yaşında); Paris
Meslek	Tiyatro yazarı , Şair

Leandro Fernández de Moratín (10 Mart 1760, Madrid—21 Haziran, 1828, Paris), 18. yy İspanyol Tiyatrosunun öne çıkan tiyatro yazarı ve şairlerinden biridir.

Biyografi

Asturya Bölgesinden asil bir ailenin çocuğu olarak 1760'ta Madrid’te dünyaya geldi. Babası, şair, tiyatro yazarı ve (aynı zamanda) bir avukat olan Nicolas Fernandez de Moratin ; annesi ise İsidora Cabo Conde’dir. Babası hayatını kelimelere adamış bir insan olduğundan, sürekli edebi tartışmaların yaşandığı bir ortamda büyüdü. Dört yaşındayken karakterini etkileyerek içine kapanmasına neden olan çiçek hastalığına yakalandı. Babası karşı olduğundan üniversite eğitimi görmedi ve bir mücevhercinin yanında çırak olarak çalışmaya başladı.

1779’da daha on dokuz yaşındayken Akademi tarafından düzenlenen şiir yarışmasında teselli ödülü kazanmıştı. 1782 yılında ise Şiirsel Ders adlı yapıtıyla ikincilik ödülüne layık görülecekti. 1787’de, Gaspar Melchor de Jovellanos ile dostluğu sayesinde, o zamanlar Paris göreviyle sorumlu olan Cabarus Kontu’nun yardımcısı olarak Paris’e bir yolculuğa katıldı. Bu deneyim, genç bir yazar için oldukça yararlıydı. Madrid’e döndüğünde, La derrota de los pedantes (Bilgiçlerin Yenilgisi) adlı satirik eseriyle ilk büyük çıkışını gerçekleştirdi. Godoy’a yaklaşmasının hemen ardından onun koruyuculuğunu kazandı, ki bu da ona oyun açılışlarında, ek kilise görevleriyle kazançlarını arttırmada yardım etti.

Beş yıl boyunca Avrupa’da dolaştı. 1797’de, “Çeviri Bürosu” bölümündeki memurluk görevini almak için Madrid'e döndü ve bu iş onun ekonomik problemler olmadan yaşamasını sağladı.

1808'de Godoy'un düşüşünden sonra Fransızlar'ın tarafını tuttu ve kral Joseph Bonaparte tarafından Kraliyet Kütüphanesi'nin baş kütüphanecisi olarak atandı.

O zamandan itibaren Joseph Bonaparte'la olan ilişkileri sebebiyle Fransız yandaşı olarak görüldü. Joseph Bonaparte ülkeyi terk etmek zorunda kaldığında ve VII. Fernando yeni politikasıyla başa geçtiğinde, Moratín Fransızlara vermiş olduğu destek nedeniyle (Fransacılar), Valensiya, Peñíscola ve Barselona’ya sığınmak zorunda kaldı.

Leandro Fernandez de Moratín, kelimenin tam anlamıyla bir tiyatro adamıydı. Tiyatro yazarlığı konumu, az bilinen bakış açılarını denemesini, (tiyatroyla ilgili teorik çalışmalar yapmasını) zorunlu kılıyordu. Her ne kadar yaptığı bu çalışmaları da kendi tiyatro eserleri kadar önemli bulsa da, onlar için daha fazla zaman, çaba ve fedakarlık göstermesi gerekiyordu.

Moratín, İspanyol Tiyatro Tarihi’nin kurucularından biriydi. Onun, Kraliyet Akademisi Tarih Bölümü tarafından (1830-1831) basılana kadar bilinmeyen “İspanyol Tiyatrosunun Kökleri” adlı eseri, Lope de Vega öncesi İspanyol Tiyatrosu hakkındaki ilk ciddi çalışma ve belgelerden biridir. Eserlerinin 1825'teki Paris baskılarına yazdığı, 18. yy İspanyol Tiyatro Tarihi'ni klasik bakış açısıyla özetlediği “Önsöz” de oldukça ilgi çekicidir. Moratín aynı zamanda kendi döneminin tiyatro reformunun aktif destekçisiydi.

Reformu destekleyen yüksek konumdaki kişilerle olan ilişkisi ve babasının fikirlerinin takipçisi olmasıyla bağlantılı olarak, döneminin İspanyasında süregelen tiyatral yapıdaki tüm yeniliklere olan desteğini kesmedi. La Comedia Nueva (Yeni Komedi), yüz yılın ortalarından beri Ignacio de Luzán, Agustin de Montiano ve Luyando, Blas Nasarre ve Luis José Velázquez gibi aydınlar tarafından başlatılan, hükûmetin desteğini de yanlarına alarak giriştikleri bu reform hareketinin dönüm noktalarından biridir.

Moratin, 1928 haziranında Paris'te öldü.

Tiyatro Eserleri

İspanyol Neoklasizm Akımının en önemli yazarıdır. İlkesi şudur: “Tiyatro adeta bir güzel alışkanlıklar okuludur ve bir aksiyon, gerçeği gerçekçi bir biçimde yansıtır.” Böylelikle eserlerinde üç birlik kuralına bağlılık ortaya çıkar: tek olay, tek mekân ve tek zaman... Avrupa Neoklasizminde çok rağbet gören bir tür olmasına karşılık, türler arasındaki farklardan kaynaklanan bazı kesin çizgiler nedeniyle trajedi yazmaya yönelmemiştir. Tarzı onu, şu şekilde tarif edilen bir tür olan komedyaya yöneltmiştir: “İnsanları oldukları gibi tasvir et; var olan yerel alışkanlıkları, kusurları, genel hataları, günlük yaşamla ilgili durumları ve bunlarla ilgili olayları, faydalı yanlarını, gerçekçi, öğretici ve hoş bir masal formunda uyarla.”

Komedya Teorisi

Paris'te basılan eserlerinin son baskıları için düzenlediği “Önsöz” de yazmış olduğu “komedya” hakkındaki fikirleri oldukça geniş ve ayrıntılıdır. Kendisinden üçüncü bir kişi gibi bahsederek, tiyatro yazarı için, tiyatroyla ilgili pek çok doktrin arasından kendisine uygun olanı seçer demektedir. Komedya ile ilgili tanımı da şöyledir: “Belirli bir yerde, belirli kişiler arasında meydana gelen ve kısa bir süreyi kapsayan; toplumdaki genel hataların ve kusurların gülünç bir biçimde sonuçlandığı; doğruya ve erdeme yöneltecek tavsiyelerin bulunduğu bir olayın, diyalog biçiminde (düzyazı ya da dizeler halinde) uyarlamasıdır.”

İhtiyar ve Genç Kız

Don Leandro tarafından yazılan ilk komedinin 22 Mayıs 1790'da gösterimi yapıldı; fakat sanatının doğuşu ve yükselişi birkaç yıl öncesine, yaklaşık 1783'e dayanmaktadır. Yazarın amacı, ilk andan itibaren güzel bir bildiri olmuştur: “Yalnızca eşler arasındaki yaş farkının dengesizliğinden değil, daha da önemlisi aldatma ve çıkarların gözetildiği, yapılmaması gereken bir evliliği kınamak”