İçeriğe atla

Lazzaro Spallanzani

Lazzaro Spallanzani
Lazzaro Spallanzani
Doğum12 Ocak 1729(1729-01-12)[1]
Scandiano, Modena ve Reggio Dükalığı
Ölüm11 Şubat 1799 (70 yaşında)
Pavia, Birinci Fransız Cumhuriyeti
Milliyetİtalyan
Mezun olduğu okul(lar)Bologna Üniversitesi
Tanınma nedeniSindirim
Hayvan döllenmesi
Kendiliğinden oluşumun itibarsızlaştırılması
Hayvan ekolokasyonu
Kariyeri
DalıBiyoloji
Çalıştığı kurumlarModena ve Reggio Emilia Üniversitesi
Pavia Üniversitesi
Padova Üniversitesi

Lazzaro Spallanzani ya da Abbe Lazzaro Spallanzani (10 Ocak 1729 - 12 Şubat 1799), biogenesis konusunda yapmış olduğu araştırmalarla Louis Pasteur'ün buluşlarına giden yolu açan İtalyan biyolog ve Katolik rahip.

Spallanzani'nin Scandiano’daki heykeli onu elinde bir büyüteç ile bir kurbağayı incelerken göstermektedir.

Hayatı

Dissertazioni di fisica animale e vegetabile, 1780

Scandiano, İtalya'da doğdu (günümüzde Reggio Emilia) ve Pavia, İtalya'da öldü. Spallanzani Cizvit Kolej'inde eğitim gördü ve Bologna Üniversitesi'nde daha sonra yarıda kesip bilimsel araştırmalara başlayacağı hukuk eğitimine başladı.

Spallanzani, 1768'de hücresel yaşamın kendiliğinden oluşumu hakkındaki kuramı üzerinde çalışmaya başladı. Yaptığı deney mikropların havadan geldiğini ve kaynatma ile öldürülebileceklerini gösterdi. Bu çalışma daha sonra Pasteur'un çalışmalarına ilham verecekti.

Erkek bir köpekten aldığı spermle bir dişi köpeği döllemiş ve ilk yapay dölütü üretmiştir. Zamanının ilginç teorilerinden olan 'Kendiliğinden Oluşum Teorisi'ni yıkmaya çalışmış, ancak kabul görmemiştir. Çünkü suyun içinde kendiliğinden oluştuğu düşünülen, ancak açık havadan dolayı suyun içine sızan bakterilerin girmesini önlemek için kabı hava almayacak şekilde kapatmış, böylece bakterilerin dışarıdan girmesini önlemiştir. Ancak bakterileri boğduğu düşünüldüğü için kabul görmemiştir. Ardılı Pasteur, bakterilerin dışarıdan giremeyeceği ama havanın dışarıdan girebileceği bir düzenek kurup, bu teoriyi yıkarak Spallanzani'nin hayalini gerçekleştirmiştir.

Notlar

  1. ^ Annals of Medical History. P.B. Hoeber. 1924. s. 177. 

Kaynakça

Genel

  • Paul de Kruif, Microbe Hunters (2002 reprint) 978-0-15-602777-9; de Kruif, Paul (1926). "II Spallanzani: Microbes Must Have Parents!". Microbe Hunters. Blue Ribbon Books. New York: Harcourt Brace & Company Inc. ss. 25-56. Erişim tarihi: 14 Ekim 2020. 
  • Nordenskiöld, E. P. 1935 [Spallanzani, L.] Hist. of Biol. 247-248
  • Rostand, J. 1997, Lazzaro Spallanzani e le origini della biologia sperimentale, Torino, Einaudi.
  • Prestes, Maria Elice Brzezinski; Faria, Frederico Felipe de Almeida (December 2011). "Lazzaro Spallanzani e os fósseis: das observações em viagens naturalísticas ao ensino de história natural" [Lazzaro Spallanzani and fossils: from a naturalist's travel observations to the teaching of natural history]. História, Ciências, Saúde-Manguinhos (Portekizce). 18 (4): 1005-1020. doi:10.1590/s0104-59702011000400003Özgürce erişilebilir. PMID 22281956. 

Böceklerle ilgili çalışmaları

  • Conci, Cesare; Poggi, Roberto (1996). "Iconography of Italian Entomologists, with essential biographical data". Memorie della Società entomologica italiana. 75: 159-382. OCLC 889566579. 
  • Gibelli, V. 1971 L. Spallanzani. Pavia.
  • Lhoste, J. 1987 Les entomologistes français. 1750-1950. INRA (Institut National de la Recherche Agronomique), Paris.
  • Osborn, H. 1946 Fragments of Entomological History Including Some Personal Recollections of Men and Events. Columbus, Ohio, Published by the Author.
  • Osborn, H. 1952 A Brief History of Entomology Including Time of Demosthenes and Aristotle to Modern Times with over Five Hundred Portraits.Columbus, Ohio, The Spahr & Glenn Company.

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">İtalya</span> Güney Avrupada yer alan kısmi ada ülkesi

İtalya, resmî adıyla İtalyan Cumhuriyeti, Güney Avrupa'da, büyük ölçüde İtalya Yarımadası üzerinde yer alan bir ülke. Akdeniz'in en büyük iki adası Sicilya ve Sardinya da İtalyan topraklarıdır. Yüzölçümü 301.340 km2 olan ülkenin kuzeyde Alpler bölgesinde Fransa, İsviçre, Avusturya ve Slovenya'yla kara sınırı vardır. Bağımsız iki Avrupa ülkesi olan Vatikan ve San Marino da İtalya'nın yarımadadaki toprakları içine sıkışmış anklav ülkelerdir. İtalya'nın ayrıca biri İsviçre (Campione), diğeriyse Tunus (Lampedusa) tarafından kara ve deniz sınırlarıyla kuşatılmış iki eksklavı bulunur. Nüfusu 58 milyon olan İtalya, Avrupa Birliği'nin en kalabalık üçüncü ülkesidir. Başkenti ve en büyük şehri Roma, yüzyıllar boyunca Batı uygarlığının merkezi olmuş, mimaride barok üslûbunun doğuşuna tanıklık etmiş ve eskiden beri Katolik Kilisesi'nin merkezi olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Bakteri</span> mikroorganizma üst âlemi

Bakteri (İngilizce telaffuz: [bækˈtɪəriə] ( dinle); tekil isim: bacterium), tek hücreli mikroorganizma grubudur. Tipik olarak birkaç mikrometre uzunluğunda olan bakterilerin çeşitli şekilleri vardır, kimi küresel, kimi spiral şekilli, kimi çubuksu, kimi virgül şeklinde olabilir. Yeryüzündeki her ortamda bakteriler mevcuttur. Toprakta, deniz suyunda, okyanusun derinliklerinde, yer kabuğunda, deride, hayvanların bağırsaklarında, asitli sıcak su kaynaklarında, radyoaktif atıklarda büyüyebilen tipleri vardır. Tipik olarak bir gram toprakta bulunan bakteri hücrelerinin sayısı 40 milyon, bir mililitre tatlı suda ise bir milyondur; toplu olarak dünyada beş nonilyon (5×1030) bakteri bulunmaktadır, bunlar dünyadaki biyokütlenin çoğunu oluşturur. Bakteriler gıdaların geri dönüşümü için hayati bir öneme sahiptirler ve gıda döngülerindeki çoğu önemli adım, atmosferden azot fiksasyonu gibi, bakterilere bağlıdır. Ancak bu bakterilerin çoğu henüz tanımlanmamıştır ve bakteri şubelerinin sadece yaklaşık yarısı laboratuvarda kültürlenebilen türlere sahiptir. Bakterilerin araştırıldığı bilim bakteriyolojidir, bu, mikrobiyolojinin bir dalıdır.

<span class="mw-page-title-main">Torino</span> Torino iline bağlı komün (Piemonte, İtalya)

Torino, Kuzey İtalya'da Piemont bölgesinin ve kendi ismin taşıyan Torino ilinin başşehri olup, Alpler ile çevrili olan Po Nehri'nin sol kıyısında konumlanır. İtalya'nın kuzey-batısında bulunan bir kentidir. Torino adı Keltce'de "dağlar" anlamına gelen Tau sözcüğünden gelmektedir. İtalyancada Torino sözcüğü "küçük Boğa" olarak tercüme edilebildiği için, şehrin flamasında boğa resmi bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Wright Kardeşler</span> Tarihte ilk defa motorlu uçak uçuran Amerikalı mucit kardeşler

Wright Kardeşler olarak tanınan Orville Wright ve Wilbur Wright, tarihte ilk defa motorlu uçak uçuran Amerikalı kardeşlerdir.

<span class="mw-page-title-main">Columbus, Ohio</span> ABDde şehir

Columbus, ABD'nin en büyük 15. şehri ve Ohio eyaletinin en büyük şehri ve başkentidir. Cincinnati ve Cleveland bölgelerinden sonra Eyaletin en büyük 3. kentsel bölgesidir. Amerika'nın 15., Amerikan Orta-Batısı'nın 3. en büyük şehridir. Ünlü kâşif Kristof Kolomb'un adıyla 1812'de Scioto ve Olentangy Nehirleri'nin arasına kurulan şehir 1816'da başkent olmuştur. Şehrin ekonomisi eğitim, hükûmet işleri, sigortacılık, bankacılık, moda, savunma, havacılık, yiyecek, giyecek, taşıma, çelik, enerji, tıbbi araştırma, sağlık hizmetleri, turizm, perakendecilik ve teknoloji gibi pek çok farklı konuya dayanır. Modern Columbus teknolojik anlamda gelişmiş bir şehir olarak varlığını sürdürmektedir. Dünyanın en büyük özel ar-ge kuruluşu, the Battelle Memorial Institute; Chemical Abstracts Service, dünyanın en büyük kimyasal bilgi takas odası (clearınghouse); dünyanın en büyük jet filosunun kısmı mülkiyet sahibi NetJets ve ABD'nin en büyük kampüsüne sahip üniversitesi Ohio Devlet Üniversitesi bu şehirdedir.

<span class="mw-page-title-main">Robert Koch</span> 19/20. yüzyıl Alman hekimi ve bakteriyolog

Heinrich Hermann Robert Koch, Alman hekim. Antraks basili (1877), tüberküloz basili (1882) ve kolera basili'nin (1883) keşfi ve Koch postülatlarını geliştirmesiyle ünlenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Bologna Üniversitesi</span> İtalyada bulunan, dünyanın en eski aktif üniversitesi.

Bologna Üniversitesi İtalya'nın Bologna şehrinde bulunan bir araştırma üniversitesidir. 1088 yılında organize bir öğrenci loncası tarafından kurulan, dünyada sürekli faaliyet gösteren en eski üniversitedir. Universitas kelimesinin kullanıldığı, temelinde yükseköğrenim ve derece veren bir enstitü olmak amacıyla kurulan ilk kurumdur.

<span class="mw-page-title-main">Balinalar</span> sucul memeli grubu

Balinalar içinde balinaları, yunusları ve muturları barındıran, çift toynaklılar takımında bir infra takımdır. Biyolojik adlarda "balina" için Latince cetus sözcüğü kullanılır, özgün anlamı ise "büyük deniz hayvanı"dır. Latinceye ise Yunancadan geçmiştir. Yunanca κῆτος sözcüğü "balina" ya da "herhangi bir dev balık veya deniz canavarı" anlamındadır.

<span class="mw-page-title-main">Genetik bilimi tarihi</span> Genetik Biliminin tarihi

Genetik bilimi, kökenini Mendel'in 19. yüzyıl ortalarındaki çalışmalarından alıyorsa da, kalıtım hakkında birçok varsayım Mendel'den daha önce ortaya atılmıştır. Bu varsayımlar genellikle, edinilmiş özelliklerin kalıtım yoluyla aktarımını öne sürmüşlerdir; bu varsayımlarda kişiye ebeveyndeki baskın özelliklerin miras kalması inanışı hakimdi. Günümüzde, evrim teorisi genellikle, türlerin birbirlerinden değişerek oluştuklarını ileri sürmüş Jean-Baptiste Lamarck'a dayandırılır. Lamarck kalıtım örneğini türlerdeki çeşitli özelliklerin evrimini açıklamada kullanmıştır

<span class="mw-page-title-main">Hastalık yapıcı mikrop teorisi</span> mikroorganizmaların birçok hastalığın nedeni olduğunu savunan teori

Hastalık yapıcı mikrop teorisi, birçok hastalık için şu anda kabul edilen bilimsel teoridir. Patojen veya "mikrop" olarak bilinen mikroorganizmaların hastalığa neden olabileceğini belirtir. Büyütülmeden görülemeyecek kadar küçük olan bu organizmalar insanları, diğer hayvanları ve diğer canlı konakları istila eder. Konakları içinde büyümeleri ve çoğalmaları hastalığa neden olabilir. "Mikrop" sadece bir bakteriyi değil, protistler veya mantarlar gibi herhangi bir mikroorganizma türünü ve hatta virüsler, prionlar veya viroidler gibi hastalığa neden olabilen canlı olmayan patojenleri ifade eder. Patojenlerin neden olduğu hastalıklara bulaşıcı hastalıklar denir. Bir patojen bir hastalığın temel nedeni olsa bile, çevresel ve kalıtsal faktörler genellikle hastalığın şiddetini ve potansiyel bir konakçı bireyin patojene maruz kaldığında enfekte olup olmayacağını etkiler. Patojenler, hem insanlarda hem de hayvanlarda bir bireyden diğerine geçebilen hastalık taşıyıcı ajanlardır. Bulaşıcı hastalıklara patojen mikroorganizmalar ve parazitler gibi biyolojik ajanlar neden olmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Megalodon</span> nesli tükenmiş köpek balığı türü

Megalodon, yaklaşık olarak 23 ila 3,6 milyon yıl önce Miyosen ve Pliyosen dönemlerinde yaşamış, soyu tükenmiş dev bir dik burunlu köpekbalığı türüdür.

<span class="mw-page-title-main">Mikroorganizma</span> mikroskobik bir organizma

Bir mikroorganizma veya mikrop mikroskobik bir organizmadır. Mikroorganizmaları inceleyen, Anton van Leeuwenhoek'un kendi tasarımı olan bir mikroskop kullanarak 1675'te mikroorganizmaları keşfetmesi ile başlayan bilim dalına mikrobiyoloji denir.

<span class="mw-page-title-main">John Tyndall</span> İrlandalı fizikçi ve dağcı (1820-1893)

John Tyndall FRS (; 2 Ağustos 1820 – 4 Aralık 1893) oldukça seçkin bir 19. yüzyıl fizikçisidir. Bilimsel alandaki ünü 1850'lerde diyamanyetizma üzerine yaptığı çalışmalarla ortaya çıkmıştır. Daha sonra kızılötesi ışınların açığa çıkardığı radyasyon alanında ve havanın fiziksel özellikleri ile ilgili keşiflere imza atmıştır ve 1859'da atmosferik CO2 ile günümüzde sera etkisi olarak bilinen olay arasındaki bağlantıyı kanıtlamıştır.

<i>Doğa Tarihi</i> Yaşlı Plinius tarafından MS 77-79 yılları arasında yayımlanan ansiklopedi

Naturalis Historia, Büyük Plinius'un eserlerinden biridir. Roma İmparatorluğu'ndan günümüze ulaşan en büyük eserlerden olan Naturalis Historia'nın döneminin tüm bilgilerini kapsadığı iddia edilmektedir. Her ne kadar kitabın ismi doğa bilimi anlamına gelse de, içerik doğa tarihi ile sınırlı değildir; Plinius, kitabın kapsamını "doğal dünya veya yaşam" olarak tanımlamıştır. Kitabın içeriği ansiklopediktir, ancak yapısı günümüz ansiklopedilerine benzemez. Plinius'un yayınladığı son eser olan Naturalis Historia, Plinus'un günümüze ulaşan tek eseridir. İlk 10 kitabı MS 77'de yayınlamış, ancak MS 79'daki Vezüv volkan patlamasında öldüğü için eserin son halini yayınlayamamıştır. Kitabın son hali, Plinius'un yeğeni Gaius Plinius Caecilius Secundus tarafından yayınlanmıştır.

Domenico Colombo, İtalyan kaşif ve denizci Christopher Columbus ve Bartholomew Columbus'un babası olan bir dokumacıydı, aynı zamanda peynirci tezgahı vardı.

<span class="mw-page-title-main">Edwin Klebs</span>

Theodor Albrecht Edwin Klebs, Alman-İsviçreli bir mikrobiyologdu. Özellikle bulaşıcı hastalıklar konusundaki çalışmaları ile tanınır. Çalışmaları modern bakteriyolojinin yolunu açmış ve Louis Pasteur ve Robert Koch'a ilham vermiştir. Klebs-Loeffler bakterisi olarak adlandırılan difteriye neden olan bir bakteriyi tanımlayan ilk kişidir.

<span class="mw-page-title-main">Philipp Christoph Zeller</span>

Philipp Christoph Zeller küçük kelebekler (Microlepidoptera) konusunda uzmanlaşmış Alman entomolog.

<span class="mw-page-title-main">Kendiliğinden oluşum</span> yaşamın cansız maddelerden oluştuğuna dair yanlışlanmış teori

Kendiliğinden oluşum, canlıların cansız maddelerden ortaya çıkabileceğini ve bu tür süreçlerin olağan ve düzenli olduğunu savunan, geçerliliğini yitirmiş bilimsel bir teoridir. Pire gibi bazı canlı türlerinin toz gibi cansız maddelerden ya da kurtçukların ölü etten ortaya çıkabileceği varsayılmıştır. Kendiliğinden oluşum doktrini, daha önceki doğa filozoflarının çalışmalarını ve organizmaların ortaya çıkışına ilişkin çeşitli antik açıklamaları derleyip genişleten Yunan filozof ve doğa bilimci Aristoteles tarafından tutarlı bir şekilde sentezlenmiştir. Kendiliğinden oluşum iki bin yıl boyunca bilimsel bir gerçek olarak kabul edilmiştir. İtalyan biyologlar Francesco Redi ve Lazzaro Spallanzani'nin deneyleriyle 17. ve 18. yüzyıllarda sorgulanmasına rağmen, 19. yüzyılın ortalarında Fransız kimyager Louis Pasteur ve İrlandalı fizikçi John Tyndall'ın çalışmalarına kadar gözden düşmemiştir.

<span class="mw-page-title-main">Agostino Bassi</span>

Agostino Bassi, bazen de Lodi olarak da anılır, İtalyan bir böcek bilimciydi. Louis Pasteur'den önce mikroorganizmaların hastalığa neden olabileceğini keşfetmiştir. İpek böceklerindeki muskardin hastalığının yaşayan, çok küçük, parazit bir organizmadan, daha sonra onun onuruna Beauveria bassiana adını alacak bir mantardan kaynaklandığını keşfetti. 1844 yılında sadece hayvan (böcek) değil, insan hastalıklarının da diğer canlı mikroorganizmalardan kaynaklandığı düşüncesini ortaya attı, örneğin kızamık, frengi ve veba.

<span class="mw-page-title-main">Filip Trybom</span>

Arvid Filip Trybom İsveçli zoolog ve entomolog. Büyük zoolojik araştırma gezilerine katıldı. 1876'da Adolf Erik Nordenskiöld'ün Yenisey Nehri'ne düzenlediği keşif gezisinde entomolog olarak yer aldı. 1877 yılında Kola Yarımadası ve Murman'ın faunasını araştıran çalışmalar yaptı. Odonata ve Thysanoptera konusunda uzmanlaştı. Daha sonra balık biyoloğu ve balıkçılık müfettişi oldu.