İçeriğe atla

Lawrence Joseph Henderson

Lawrence Joseph Henderson
Lawrence Joseph Henderson
Doğum3 Haziran 1878(1878-06-03)
Lynn, Massachusetts
Ölüm10 Şubat 1942 (63 yaşında)
Cambridge, Massachusetts
Mezun olduğu okul(lar)Harvard Medical School
Tanınma nedeniÇevrenin Uygunluğu, Henderson-Hasselbalch denklemi
Kariyeri
DalıFizyoloji

Lawrence Joseph Henderson (3 Haziran 1878, Lynn, Massachusetts – 10 Şubat 1942, Cambridge, Massachusetts) bir fizyolog, kimyager, biyolog, filozof ve sosyolog idi. 20. yüzyılın başlarında önde gelen biyokimyacılardan biri oldu. Çalışması, bir asitlik ölçüsü olarak pH'ı hesaplamak için kullanılan Henderson-Hasselbalch denklemi'ne katkıda bulundu.

Yaşamı

Lawrence Henderson, iş adamı Joseph Henderson ve karısının oğlu olarak Lynn, Massachusetts'te doğdu. 1894'te 16 yaşında Harvard'a girdi. Babası, ana işi yakınlardaki Salem'de bulunan, ancak Kanada kıyılarında bir Fransız Denizaşırı topluluk olan Saint Pierre ve Miquelon'da da iş yapan bir gemi levazımcısı idi.[1]

Kariyeri

Lawrence Henderson, 1898'de Harvard Koleji'nden ve 1902'de Harvard Tıp Okulu'ndan mezun oldu ve M.D. (Tıp Doktoru) derecesini birincilikle aldı.

Ardından, Franz Hofmeister'in fizyoloji laboratuvarında ileri bilimsel eğitimle Strazburg Üniversitesi'nde iki yıl boyunca kimya araştırmaları yaptı. Harvard Üniversitesi, Cambridge, Massachusetts'te biyolojik kimya profesörü ve daha sonra kimya profesörü oldu. Ayrıca Harvard Üniversitesi öğretim üyeleri tarafından felsefe ve sosyoloji ile tanıştırıldı. Harvard'da, özellikle Harvard Business School ve Harvard Medical School'un desteğiyle yorgunluk üzerine fizyolojik ve sosyolojik araştırmalar için Harvard Fatigue Laboratory başta olmak üzere bazı enstitüler kurdu ve müdürlüğünü yaptı. 1924-5 yılları arasında Bilim Tarihi Derneği'nin ilk başkanı olarak görev yaptı.[2]

Henderson asit-baz düzenlemesini araştırdı (1906–20). Asit-baz dengesinin, kanın tampon sistemleri tarafından solunum, akciğer, kırmızı kan hücreleri ve böbrekler ile karmaşık koordinasyon içinde düzenlendiğini buldu. Karbonik asit'in tampon çözelti olarak kullanımını açıklamak için 1908'de Henderson denklemini yazdı. Karl Albert Hasselbalch daha sonra denklemi logaritmik terimlerle ifade ederek Henderson–Hasselbalch denklemi'ni yarattı.[3] Buna ek olarak, kan gazı taşınmasını ve kanın genel fizyolojisini fiziko-kimyasal sistem olarak tanımladı (1920–1932). Maurice d'Ocagne'nin yardımıyla yeni çizelgeler nomogramlar icat etti ve oluşturdu. Nomogramları fizyoloji ve biyolojiye de kazandırdı. Kan (Blood) adlı kitabında, çeşitli faktörlerin sonuçsal karşılıklı ilişkileri yüzden fazla nomogramda gösterildi.

1913'te Henderson, Evrendeki ince ayar kavramlarını araştıran ilk kitaplardan biri olan Çevrenin Uygunluğu (The Fitness of the Environment) adlı eserini yazdı. Henderson, canlılar açısından suyun ve çevrenin önemini tartışarak, yaşamın tamamen Dünya'daki çok özel çevresel koşullara, özellikle de suyun yaygınlığı ve özelliklerine bağlı olduğuna işaret etti. Henderson'ın Çevrenin Uygunluğu (1913) adlı kitabında, "maddenin özelliklerinin biyolojik önemine dair bir araştırma" buluyoruz. Maddenin özelliklerini ve kozmik evrimin seyrini, canlının yapısı ve faaliyetleriyle yakından ilişkili gördü. Şu sonuca varmıştır: "hem kozmik hem de organik tüm evrimsel süreç birdir ve biyolog şimdi haklı olarak evreni özünde biyomerkezci olarak görebilir".[4]

Bir sosyolog olarak (1932-42) kendi sosyal sistemler kavramına dayanarak fizyolojik düzenlemenin işlevselciliğini sosyal davranış fenomenlerine uyguladı. Sosyal sistemleri Vilfredo Pareto sosyolojisinin yardımıyla tanımladı. Pareto'nun aksine, Henderson, sosyal sistemler kavramını, roller veya rol setlerinde hareket eden iki veya daha fazla kişi arasındaki etkileşimlerde iletilen anlamları inceleyen tüm disiplinlere uyguladı. Henderson, birçok Harvard sosyologunu, özellikle de Talcott Parsons, George C. Homans, Robert K. Merton ve Elton Mayo sosyoloji veya psikolojide öncü olan birçok kişiyi etkiledi. Henderson, Pitirim Sorokin'in muhalefetine rağmen Talcott Parsons'ın Harvard'daki kariyerini ilerletmede etkili oldu. Ayrıca Parsons'ın ham metin üzerinde çalıştığı sırada Talcott Parsons'ın "The Structure of Social Action"ın (1937) metodolojik bölümlerini Parsons ile yoğun bir şekilde tartıştı.

Henderson'ın araştırmaları, filozofun kürsüsünde başlamış ve sona ermiştir. İlgi alanlarının çeşitliliğine rağmen, çalışmaları geçmişe bakıldığında temel bir birlik sergiler; kariyeri büyük ölçüde organizmanın, evrenin ve toplumun organizasyonunun çalışmasına adanmıştı.

Henderson bir agnostikti.[5]

Kitapları

  • The Fitness of the Environment. Macmillan, New York, 1913 (Almanca edisyon, 1914),
  • The Order of Nature. Harvard University Press, Cambridge, London, 1917 (Fransızca edisyon, 1924),
  • Blood. A Study in General Physiology. Yale University Press, New Haven, & Humphrey Milford, Oxford University Press, London, 1928 (Fransızca edisyon, 1931; Almanca edisyon, 1932),
  • Pareto's General Sociology. Harvard University Press, Cambridge, 1935.
  • On the Social System. Ed. by Bernard Barber, University of Chicago Press, Chicago & London, 1970.

Notlar

  1. ^ Barber, Bernard (1970). "Introduction". L. J. Henderson On The Social System Selected Writings. Chicago: University of Chicago Press. 
  2. ^ "The Society: Past Presidents of the History of Science Society", The History of Science Society, 12 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 4 Aralık 2013 
  3. ^ "Henderson-Hasselbalch equation". acid-base.com. 16 Mart 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2014. 
  4. ^ Steven J. Dick (2001), Life on other worlds: the 20th-century extraterrestrial life debate, Cambridge University Press, s. 261 
  5. ^ "Henderson, Lawrence Joseph | Encyclopedia.com". www.encyclopedia.com. 12 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2019. 

Kaynakça

  • Ferry, R. M. (1942), "Lawrence Joseph Henderson", Science (27 Mart 1942 tarihinde yayınlandı), 95 (2465), ss. 316-318, doi:10.1126/science.95.2465.316, PMID 17752667 
  • Talbott, J. H. (1966), "Lawrence Joseph Henderson (1878-1942).", JAMA (19 Aralık 1966 tarihinde yayınlandı), 198 (12), ss. 1304-6, doi:10.1001/jama.198.12.1304, PMID 5332544 
  • Hankins, T. L. (1999), "Blood, dirt, and nomograms: A particular history of graphs", Isis, 90 (1), ss. 50-80 
  • Windeln, Rudolf (2008), Michel Weber & Will Desmond (Ed.), "L. J. Henderson (1878-1942)", Handbook of Whiteheadian Process Thought, Frankfurt, Lancaster: Ontos Verlag, 2, ss. 409-415, 2 cilt 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Talcott Parsons</span> Amerikalı toplumbilimci (1902 – 1979)

Talcott Parsons, Amerikalı sosyolog.

<span class="mw-page-title-main">Harvard Üniversitesi</span> ABD, Massachusettste kurulu vakıf üniversitesi

Harvard Üniversitesi, Amerika Birleşik Devletleri'nde Massachusetts eyaletinin Cambridge şehrinde bulunan ve alanında dünyanın en önde gelen üniversitelerinden biri olarak tanınan özel bir yükseköğretim kurumudur. 1636 yılında kurulan ve Ivy League üyesi olan Harvard Üniversitesi, ABD'de hâlâ eğitim vermekte olan en eski yükseköğretim kurumudur.

<span class="mw-page-title-main">Charles Sanders Peirce</span> Amerikalı filozof, mantıkçı ve matematikçi (1839–1914)

Charles Sanders Peirce, pragmatizm akımının isim babası olmuş, daha sonra da pragmatist yöntemin ana hatlarını çizmiş olan Amerikalı filozoftur. Felsefede bilgi konusuna öncelik vermiş başlamış ve Aristoteles'in düzeni doğada bulan nesnel yaklaşımı ile Kant'ın bilgideki düzenin zihnin eseri olduğunu dile getiren öznel yaklaşımının bir sentezini yapmıştır. Kavram, fikir ve kuramlarımızın doğruluklarını, onların yararlılıklarıyla özdeşleştiren Peirce'e göre, yöntem öncelikle düşüncelerimizi açık ve seçik hale getirmekten oluşur ve bu yöntem sayesinde felsefe bir bilime dönüşecektir.

<span class="mw-page-title-main">Ernst Mayr</span>

Ernst Walter Mayr ,,20. yüzyılın önemli evrimsel biyologlarından biridir. Ayrıca taksonomist, kâşif, ornitolojist, bilim tarihçisi, natüralist olarak da ünlüydü. Çalışmaları Mendel genetiği ve Darwinci evrimden modern evrimsel senteze geçişi amaçlıyordu.

<span class="mw-page-title-main">İşlevselcilik</span>

İşlevselcilik (İngilizce:Functionalism), Sosyal Bilimlerde, özellikle Sosyoloji ve Sosyokültürel Antropoloji disiplinlerinde esas olarak en derinde bireysel biyolojik gereksinimleri yerine getirme temelinde ortak çareler arayarak tesis edilmiş olan toplumsal kurumları ya da kurumlaşmayı açıklamaya çalışan bir paradigmadır. Sosyal gereksinimleri yerine getiren sosyal kurumların bunu yerine getiriş biçimlerine; özellikle istikrarlı, kararlı toplum yapısı üzerine odaklanır. İşlevselcilik, yaklaşımın diğer öğretileri ile beraber ana sosyolojik yaklaşımdır. Tıpkı çatışmacı kuram ve etkileşimcilik gibi. İşlevselcilik, önce Emile Durkheim ile şekillenmiş daha sonra ise yakın yüzyılda Talcott Parsons tarafından geliştirilmiştir. Aynı zamanda 20. yy. sosyologları tarafından da kurama çok önemli katkılar yapılmıştır ve bu yaklaşım 1970'lere kadar, yani yeni ve eleştirel argümanlarla karşılaşıncaya kadar popüler etkinliğini sürdürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Pitirim Sorokin</span> Rus toplumbilimci (1889 – 1968)

Pitirim Alexandrovich Sorokin Rus asıllı Amerikalı sosyolog. C. W. Mills gibi, Talcott Parsons'ın kuramlarının sesli muhalifidir. Toplumsal çevrim kuramına katkısı en fazla bilinen sosyologdur ve bütüncül yaklaşımı benimsemiştir.

<span class="mw-page-title-main">Gary Becker</span> Amerikalı ekonomist (1930 – 2014)

Gary Stanley Becker, Amerikalı sosyolog ve ekonomist. 1992 yılında Nobel Ekonomi Ödülü'nü kazanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Robert N. Bellah</span> Amerikalı toplumbilimci (1927 – 2013)

Robert Neelly Bellah, Amerikalı sosyolog. Robert Neelly Bellah, 23 Şubat 1927'de ABD'nin Oklahoma eyaletinde Altus'da doğdu. 30 Temmuz 2013'te Oakland, California'da kalp rahatsızlığı sebebiyle ölmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Shen Kuo</span> Çinli bilim insanı (1031-1095)

Shen Kuo veya Shen Gua (1031–1095), geleneksel ismi; Cunzhong (存中) ve Mengqi Weng (夢溪翁), birçok bilim dalında başarılı (polimat), Song Hanedanlığı (960-1279) döneminde yaşamış Çinli bilim insanı ve devlet adamı. Bilimin ve devlet idaresinin birçok alanında etkin olan Shen; bir matematikçi, astronom, meteorolog, jeolog, zoolog, botanikçi, farmakolog, ziraatçı, arkeolog, etnograf, haritacı, ansiklopedist, general, diplomat, hidrolik mühendisi, mucit, akademisyen, maliye bakanı, hükûmet devlet müfettişi, şair ve müzisyen idi. Song Hanedanlığı'nın Astronomi alanında baş yetkilisi olan Shen bunun yanı sıra İmparatorluk Sağlık işlerinin de başkan yardımcısı idi.

<span class="mw-page-title-main">Alain Touraine</span> Fransız toplum bilimci (1925 – 2023)

Alain Touraine, Fransız sosyologdur. École des Hautes Études en Sciences Sociales'te araştırma direktörüdür. Sanayi sonrası (post-endüstriyel) toplum kavramını oluşturmasıyla tanınır. İkinci Dünya Savaşı sonrasında Fransız sosyolojisinin önemli bir ismi olarak, özellikle toplumsal hareket analizleri üzerine çalışmalarıyla öne çıkmıştır. Çalışmaları Türkçede Yapı Kredi Yayınları ve Kırmızı Yayınları tarafından basılmaktadır.

Feminist etik, geleneksel etik teorilerinin, çoğunlukla erkek egemenliğinde olduğu için, kadının ahlaki deneyimine az değer verildiği inancına dayanan bir etik yaklaşımdır ve bu nedenle etiği dönüştürmek için bütüncül bir feminist yaklaşımla yeniden şekillendirmeyi seçer.

<span class="mw-page-title-main">Theda Skocpol</span> Amerikalı sosyolog

Theda Skocpol, Harvard Üniversitesi'nde Victor S. Thomas Yönetim ve Sosyoloji Profesörü olan Amerikalı sosyolog ve siyaset bilimci. Her iki disiplinde de etkili bir figür olan Skocpol, en çok tarihsel-kurumsal ve karşılaştırmalı yaklaşımların yanı sıra "devlet özerkliği teorisi" ile tanınır. Hem popüler hem de akademik kitle için çok sayıda yazı yazdı. Amerikan Siyaset Bilimi Derneği ve Sosyal Bilimler Tarih Derneği Başkanlığı yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Sosyoloji bibliyografyası</span>

Sosyoloji bibliyografyası listesi sosyoloji ve onun alt disiplinlerine ilişkin eserleri içerir. Eserlerin bir kısmı sosyoloji antolojisi; diğer bir kısmı da sosyoloji tarihi ya da kayda değer eserlerden seçilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Mali sosyoloji</span> Kamu maliyesi sosyolojisi

Mali sosyoloji kamu maliyesinin, özellikle vergi politikasının sosyolojisidir. Bir alan olarak, vergilendirmeye uyumu belirleyen kültürel ve tarihi faktörler de dahil olmak üzere vergilendirmenin vatandaşlar ve devlet arasında oluşturduğu ilişkiyi araştırmayı amaçlamaktadır. Joseph Schumpeter'in 1918 tarihli çalışması "Vergi Devletinin Krizi" mali sosyolojinin kurucu metnidir, ancak Schumpeter bu terimi Avusturyalı sosyolog Rudolf Goldscheid'in 1917 Almanca: Staatssozialismus oder Staatskapitalismus("Devlet Sosyalizmi veya Devlet Kapitalizmi") eserinden ödünç almıştır. 1990'lardan bu yana, "yeni mali sosyoloji", modernitenin ortaya çıkışının sadece bir sonucu değil, bir nedeni olarak vergilendirmenin temel rolünü analiz eder.

Finansın sosyal çalışmaları, birçok disiplini birbirine bağlayan disiplinler arası bir araştırma alanıdır. Finansın sosyal çalışma alanları içerisin antropoloji, ekonomik sosyoloji, bilim ve teknolojik çalışmaları, uluslararası politik ekonomi, davranışsal finans gibi disiplinler bulunmaktadır. Finansın sosyal çalışma alanında; finansal faaliyetlerin, sosyal kültürel boyutları ele alınır. Ancak bunun yanında ticaret, fiyatlandırma, ekonomi ve ekonomi ile ilgili teknik konulara da yoğunlaşır.

<span class="mw-page-title-main">Bilimsel bilginin sosyolojisi</span>

Bilimsel bilgi sosyolojisi, özellikle bilimin sosyal koşullarını, etkilerini, sosyal süreçlerini mercek altına alan bir bilimin incelemesidir. Bilimsel cehalet sosyolojisi de bilimsel bilgi sosyolojisinin tamamlayıcısı görevini görmektedir. Bilimsel bilgi sosyolojisi, insan bilgisinin etkisini, etki alanlarını ve toplumlar üzerinde hakim olan fikirleri ve ortaya çıkışına neden olan sosyal etkileri incelemektedir.

<span class="mw-page-title-main">Bilim Tarihi Derneği</span> Akademik bilim tarihi çalışmaları için birincil profesyonel topluluk

Bilim Tarihi Derneği, Akademik bilim tarihi çalışmaları için birincil profesyonel topluluktur. 1924'te George Sarton, David Eugene Smith ve Lawrence Joseph Henderson tarafından, öncelikle Sarton'un 1912'de yayınına başladığı bir bilim tarihi dergisi olan Isis'in yayınlanmasını desteklemek için kuruldu. Topluluğun dünya çapında 3.000'den fazla üyesi vardır. Topluluk, üç ayda bir yayımlanan Isis ve her yıl yayımlanan Osiris dergisini çıkarmaya devam ediyor, IsisCB: Bilim Tarihi İndeksi'ne sponsorluk yapıyor ve yıllık bir bilim tarihi konferansı düzenliyor.

<span class="mw-page-title-main">Sosyoloji sosyolojisi</span> sosyoloji dalı

Sosyoloji sosyolojisi, sosyal teorileri sosyolojik entelektüel üretimde sosyo-tarihsel bağlamların etkisinin analizi ile birleştiren bir sosyoloji alanıdır.

<span class="mw-page-title-main">George Herbert Mead</span> Amerikalı filozof ve psikolog (1863 – 1931)

George Herbert Mead, öncelikle birkaç seçkin pragmatistten biri olduğu Chicago Üniversitesi'ne bağlı Amerikalı bir filozof, sosyolog ve psikologdur. Simgesel etkileşimciliğin ve Chicago sosyolojik geleneğinin kurucularından biri olarak kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Matematiksel sosyoloji</span>

Matematik sosyolojisi, hem sosyolojik araştırmalarda matematiğin kullanımıyla hem de matematik ile toplum arasında var olan ilişkilerin araştırılmasıyla ilgilenen disiplinler arası bir araştırma alanıdır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.