İçeriğe atla

Laura Kieler

Norveçli-Danimarkalı yazar ve kadın hakları aktivisti Laura Kieler (1849-1932), 1864-1911 yılları arasında çekilmiş.

Laura Kieler (9 Ocak 1849, Tromsø, Norveç – 23 Nisan 1932 Ålsgårde, Danimarka), Danimarkalı yazar.

Hayatı ve evliliği Henrik Ibsen'in 1879 yılında sansasyon yaratan Bir Bebek Evi oyununa ilham vermiştir; "İbsen'in Nora'sı" olarak bilinir.

Yaşamı

1849 yılında Tromsø'da Morten Smith Petersen von Führen ve Anna Hansine Kjerulf Müller çiftinin kızı olarak doğdu.[1]

1869'da Henrik Ibsen'in Brand adlı kitabının bir devamı niteliğindeki "Brand'ın Kızları" adlı eserini "Lili" takma adı ile yayımladı ve bu ilk kitabını Ibsen'e ithaf etti.[2] Hayranı olduğu ünlü yazar Ibsen ile 1871'de tanışma imkanı buldu. İbsen'in daveti üzerine yazın iki ayını Dresden'de geçirdi; yazarın eşi Suzannah Ibsen ile de dostluk kurdu. Babasının ölümü üzerine annesi ile birlikte Danimarka'ya dönmek zorunda kaldı ve 1872'den itibaren Danimarka'da yaşadı.

Öğretmen Victor Kieler ile 1873'te evlendi ve yazmaya devam ederek geçimlerine kalemi ile katkıda bulundu. Kieler'in evlendikten sonra yaşadıkları Ibsen'e Bir Bebek Evi adlı oyununu yazmada ilham verdi. Laura Kieler'in eşi Victor, vereme yakalanmış ve tedavi masraflarını karşılayamamışlardı. Eşi, borç almaktansa ölmeyi tercih edeceğini söyleyince Laura Kieler, ondan gizli olarak bir dostunun yardımıyla Norveç Bankası'ndan borç para aldı; bu para ile eşini İtalya'ya götürdü. İtalya seyahatinden sonra eşi sağlığına kavuştu ancak kendisi borçlarını ödemekte sıkıntı çekti.

Bu dönemde bir çocuk sahibi olan ve ikincisine hamile Laura, 1878'de eserlerini bastırmak için Henrik Ibsen'den yardım istedi. Ibsen, eseri beğenmeyince kitabını yaktı ve borcunu ödemek için sahte imza ile çek düzenleme yoluna gitti. Durum açığa çıktığında Victor Kieler, karısından derhal boşanmayı, yeni doğmuş bebekleri de dâhil olmak üzere çocuklarının ondan alınmasını ve eşinin akıl hastanesine kapatılmasını talep etti.[3] Ibsen, o hastanede iken onun yaşadıklarından esinlenerek Bir Bebek Evi oyunu yazdı, oyun büyük bir ilgi ile karşılandı ve uluslararası bir ün getirdi.[3]

Laura Kieler, bir ay kadar akıl hastanesinde kaldıktan sonra tekrar çalışmaya başladı ve borçlarını kısmen ödemeyi başardı. Tekrar Victor Kieler ile evlenerek çocuklarına kavuştu. 1882'de Min Broder Amtmanden ve 1890'da Mænd af ære adlı oyunları yazdı. Sonraki yıllarda daha çok tarihî romanlar yazdı.[1] Çeşitli araştırmacılara göre kendi hayatını oyunundan kullandığı için Ibsen'i affetmemiştir.[4]

Kaynakça

  1. ^ a b "Kieler, Laura Anna Sophie Muller". Nordic Women's Literature. 8 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2022. 
  2. ^ Altar, Cevad Memduh. "Henrik Ibsen "Nora"'yı Nasıl yazdı?". cevadmemduhaltar.com. 19 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2022. 
  3. ^ a b Akpinar, Bahar (1 Ocak 2013). "İbsen'in Sıra Dışı Kadınları". İbsen'in Sıra Dışı Kadınları. 5 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2022. 
  4. ^ "Laura Kieler: Ibsen's Nora". Searching for Nora. 9 Ocak 2021. 25 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2022. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Charles Dickens</span> İngiliz yazar ve toplum eleştirmeni (1812–1870)

Charles John Huffam Dickens, İngiliz yazar ve toplum eleştirmeni. En unutulmaz kurgusal karakterlerden bazılarını yaratmasının yanında Victoria devrinin en iyi romancısı olarak kabul edilir. Yaşadığı sürede eserleri benzeri görülmemiş bir üne sahip oldu ve yirminci yüzyılda edebi dehası eleştirmenler ve ilgili kişiler tarafından kabul gördü. Romanları ve kısa öyküleri dünya çapında tanınmaya devam ediyor.

<span class="mw-page-title-main">Fyodor Dostoyevski</span> Rus romancı (1821-1881)

Fyodor Mihayloviç Dostoyevski (Rusça: Фёдор Миха́йлович Достое́вский,

<span class="mw-page-title-main">James Joyce</span> İrlandalı yazar ve şair (1882-1941)

James Augustine Aloysius Joyce İrlandalı yazar, şair, öğretmen ve edebiyat eleştirmeni. Modernist avangart akıma katkıda bulunduğu için 20. yüzyılın en etkili ve önemli yazarlarından biri olarak kabul edilmektedir. Joyce'un Ulysses (1922) adlı romanı, Homeros'un Odisseia'indeki bölümlerinin, özellikle bilinç akışı olmak üzere çeşitli edebi tarzlarda paralelleştirildiği bir dönüm noktasıdır. Diğer bilinen eserleri kısa öykü derlemesi Dublinliler (1914) ile Sanatçının Gençlik Portresi (1916) ve Finneganın Vahı (1939) romanlarıdır. Diğer yazıları arasında üç şiir kitabı, bir oyun, mektuplar ve zaman zaman gazetecilik bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Knut Hamsun</span>

Knut Hamsun, Norveçli yazar ve 1920 yılı Nobel Edebiyat Ödülü sahibi.

<span class="mw-page-title-main">Henrik Ibsen</span>

Henrik Ibsen, Norveçli oyun yazarı ve şair.

<span class="mw-page-title-main">Abdülhak Hamit Tarhan</span> Türk şair, oyun yazarı, diplomat, milletvekili

Abdülhak Hamit Tarhan, Türk şair, oyun yazarı ve diplomat.

<span class="mw-page-title-main">Giuseppe Verdi</span>

Giuseppe Verdi, 19. yüzyıl İtalyan operası ekolünden gelen en ünlü İtalyan besteci. Tüm dünyada eserleri en çok sahnelenen opera bestecilerinden birisidir.

<span class="mw-page-title-main">Jules Verne</span> Fransız yazar (1828 – 1905)

Jules Gabriel Verne, Fransız romancı, şair ve oyun yazarıydı. Yayıncı Pierre-Jules Hetzel ile yaptığı işbirliği, Dünyanın Merkezine Seyahat (1864), Denizler Altında Yirmi Bin Fersah (1870) ve Seksen Günde Devr-i Alem (1872) gibi çok satan macera romanları serisi olan Voyages extraordinaires'in yaratılmasına yol açtı. Her zaman iyi belgelenmiş olan romanları, dönemin teknolojik ilerlemeleri dikkate alınarak genellikle 19. yüzyılın ikinci yarısında geçmektedir.

<span class="mw-page-title-main">George Bernard Shaw</span> Yazar

George Bernard Shaw, İrlandalı yazardır. Oyun yazarı olarak ünlenen yazar, altmıştan fazla oyuna imza atmıştır. Hem 1925'te Nobel Edebiyat Ödülü'nü hem de 1938'de Pygmalion ile Oscar'ı alarak, bu iki ödülü de alabilen ilk insan olmuştur. Sosyalizm ve kadın haklarının koyu bir savunucusu olmuştur. Shaw, vejetaryen olmasının yanında ayrıca içki ve sigaradan da hayatı boyunca kaçınmıştır. Ayrıca resmi eğitime de karşı çıkmıştır. Shaw, 94 yaşına geldiği 1950'de, ağaç budarken merdivenden düştükten sonra oluşan yaralarının iyileşmemesi sonucunda olaydan birkaç gün sonra ölmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Tunç Yalman</span>

Tunç Yalman, tiyatro sanatçısı. Oyunculuk, yönetmenlik, çevirmenlik yapmıştır. Broadway’de oyun sahneleyen ilk Türk tiyatro sanatçısıdır. Yazar ve çevirmen Rezzan Yalman ile gazeteci ve yazar Ahmet Emin Yalman’ın oğludur.

<span class="mw-page-title-main">Hans Christian Andersen</span> Danimarkalı yazar ve şair

Hans Christian Andersen, Danimarkalı yazar, şair.

<span class="mw-page-title-main">Edvard Grieg</span>

Edvard Hagerup Grieg, romantik dönemin Norveçli bestekâr ve piyanistiydi.

<span class="mw-page-title-main">Luigi Pirandello</span>

Luigi Pirandello, İtalyan yazardır. Özellikle oyun yazarı olarak tanınmıştır. Roman ve kısa hikâyeleri de vardır. 1934 Nobel Edebiyat Ödülü sahibidir.

<span class="mw-page-title-main">Yılmaz Onay</span> Türk yazar

Yılmaz Onay,, Türk tiyatro yönetmeni, oyun yazarı, çevirmen.

<span class="mw-page-title-main">Tennessee Williams</span> Amerikalı oyun yazarı (1911 – 1983)

Tennessee Williams takma adıyla bilinen Thomas Lanier Williams, büyük bir Amerikalı oyun yazarı ve 20. yüzyılın en seçkin oyun yazarlarından biriydi. “Tennessee” adı kendisine, okul arkadaşları tarafından güneyli aksanı ve babasının Tennessee geçmişinden dolayı verilmiştir. Arzu Tramvayı ile 1948’de ve Kızgın Damdaki Kedi ile de 1955 yılında Pulitzer Tiyatro Ödüllerine layık görülmüştür. Bu iki oyunun yanı sıra, Sırça Hayvan Koleksiyonu 1945'te ve Iguana’nın Gecesi de 1961 yılında “New York Eleştirmenler Birliği” ödülünü kazandı. 1952 yılında yazdığı “Gül Dövmesi” oyunu Tony Ödülleri’nde en iyi oyun ödülünü kazandı. Eleştirmenler, Williams’ın Güneyli Gotik tarzında yazdığı düşüncesini sürdürmektedirler.

<span class="mw-page-title-main">August Strindberg</span>

Johan August Strindberg, İsveçli oyun yazarı ve romancıdır.

<i>Bir Bebek Evi</i>

Bir Bebek Evi, Henrik Ibsen'in 1879 yılında yazdığı üç perdelik tiyatro oyunudur.

<span class="mw-page-title-main">Henrik</span>

Danimarka Prensi Henrik, Danimarka kraliçesi II. Margrethe'ın eşi.

Norveç edebiyatı, Norveç'te veya Norveç halkı tarafından bestelenen edebiyattır. Norveç edebiyatının tarihi, Bragi Boddason ve Eyvindr Skáldaspillir gibi şairlerle birlikte 9. ve 10. yüzyılların pagan Eddaik şiirleri ve skaldik mısralarıyla başlar. 1000 yılı civarında Hristiyanlığın gelişi, Norveç'i Avrupa Orta Çağ öğrenimi, menajerlik ve tarih yazımı ile temasa geçirdi. Yerli sözlü gelenek ve İzlanda etkisi ile birleşen bu, 12. yüzyılın sonlarında ve 13. yüzyılın başlarında aktif bir edebiyat üretimi dönemine dönüşecekti. O dönemin başlıca eserleri arasında Historia Norwegie, Thidreks saga ve Konungs skuggsjá sayılabilir. Norveç'in en eski edebiyatı, Viking Çağı'nda taş üzerine yapılmış runik yazıtlardan ve çoğunlukla sözlü olarak aktarılan ve yalnızca daha sonraki İzlanda el yazmalarından yazılı olarak bilinen aliterasyonlu şiirden oluşur. 13. yüzyılın İzlanda destanları da İzlanda'daki Norveçli yerleşimciler arasında devam eden bir Norveç sözlü nesir geleneğinin olduğunu gösterir. Hristiyanlık Norveç'e geldiğinde, misyoner rahipler ve rahipler yanlarında hem yazı teknolojisini hem de büyük ölçekli metinlerin oluşturulmasını sağlayan alfabeyi getirdiler. Yüksek Orta Çağ boyunca, hem kraliyet mahkemesi hem de dini liderlerin ikametgâhları ile ilgili yazı gelenekleri vardı; örneğin, Kral Sverre Sigurdsson'i hayatının bir destanının bestelenmesi için ayarladı. Orta Çağ Norveç'inden en iyi edebi metin, 1250 civarında yazılmış olabilecek ve Magnus VI Lagabøte'nin yasama çalışmalarını etkilemiş gibi görünen Konungs skuggsjå adlı krallar için bir el kitabıdır. Ancak Kara Ölüm'ün gelişiyle birlikte, Norveç nüfusunu o kadar çok kaybetti ki, yerli edebi gelenek neredeyse hiçbir şeye gerilemedi.

Jale Karabekir, Türk tiyatro insanı, akademisyen.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.