İçeriğe atla

Lathyrus odoratus

Itırşahi
Biyolojik sınıflandırma
Âlem: Plantae
Bölüm: Magnoliophyta
(Kapalı tohumlular)
Sınıf: Magnoliopsida
(İki çenekliler)
Takım: Fabales
Familya: Fabaceae
(Baklagiller)
Cins: Lathyrus
L.
Tür: L. odoratus

Itırşahi (Lathyrus odoratus L.), baklagiller (Fabaceae) familyasından[1] Sicilya, güney İtalya ve Ege Adaları'na özgü bir mürdümük türüdür.[2] "Bezelye çiçeği" veya "kokulu bezelye" ve "nazende çiçeği" veya "İstanbul nazendesi"[3] olarak da bilinir.

Habitat

Ortalama bir bitki iyi havalandırılmış ve güneşli, serin bir iklim ile nemli toprak ve humus bakımından zengin toprak tercih etmektedir.[2]

Morfoloji

Itırşahi tohumları

Itırşahi yıllık bir bitki olup çiftler halinde ayrılan ince yeşil kökçükleri uygun dikey desteklerle 2,5 metreye kadar tırmanabilir. Temmuz ayları arasında açan güzel kokulu çiçeklerinin rengi beyazla mavimsi-mor arasında değişir. Meyve tohumları içeren yeşil baklaları Ağustos ve Ekim ayları arasında olgunlaşır.[4]

Toksik etkisi

Itırşahi tohumları A vitamini açısından zengin olan, ancak insanlarda bunları toksik yapan bir bitki toksini içerdiği için yenilebilir değildir[5] ve özellikle de dejeneratif eklem iltihaplarına ve kısırlığa yol açabilir. Bitkinin bazı türlerinin tüketiminden sonra Latirizm nörotoksik sendromuna neden olduğu görülmektedir[5][5]

Kullanımları

Çiçeklerinden elde edilen uçucu yağ parfümeride kullanılmaktadır.

Kaynakça

  1. ^ "Lathyrus odoratus L. — The Plant List". www.theplantlist.org. 4 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2021. 
  2. ^ a b "Lathyrus odoratus - Plant Finder". www.missouribotanicalgarden.org. 28 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2021. 
  3. ^ "Lathyrus odoratu". Agaclar.org sitesi. 8 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mart 2018. 
  4. ^ Ken Fern. Plants For A Future website (Ed.). "Lathyrus odoratus". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2017. 
  5. ^ a b c "Lathyrus odoratus Sweet Pea, Wild Pea,Vetchling PFAF Plant Database". pfaf.org. 8 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2021. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Doğu çınarı</span>

Doğu çınarı, çınargiller (Platanaceae) familyasından 25–30 m boy, 5–6 m çap yapabilen bir çınar türüdür.

<span class="mw-page-title-main">Meyve</span> çiğ halde yenilebilir gıda

Botanikte meyve çiçeklenmeden sonra yumurtalıktan oluşan, çiçekli bitkilerde tohum taşıyan yapıdır.

<span class="mw-page-title-main">Ciğer otu</span>

Ciğer otu , hodangiller (Boraginaceae) familyasından Nisan-Mayıs ayları arasında çiçek açan, 10–50 cm boyunda, çok senelik otsu bir bitki türü.

<i>Salix fragilis</i> Söğütgiller familyasından bir bitki türü

Salix fragilis, Salicaceae (söğütgiller) familyasından anavatanı Avrupa, Asya ve Türkiye olan olan bir söğüt türü.

<i>Salix alba</i>

Salix alba, Salicaceae (söğütgiller) familyasına ait, 25–30 m. boylarında bir söğüt türü.

<span class="mw-page-title-main">Gilaburu</span> Ağaç türü

Gilaburu veya bilimsel adıyla Viburnum opulus; Caprifoliaceae familyasına mensup; Avrupa, Kuzey Afrika ve Orta Asya'ya özgü çiçekli bir bitki türüdür.

<span class="mw-page-title-main">Bezelye</span> baklagiller familyasından bir bitki türü

Bezelye, baklagillerden (Fabaceae) taze, yeşil kabuğu ile taneleri ya da yalnız taneleri yenilen bir bitki türü. Ayrı taç yapraklı iki çenekli baklagiller familyasından tırmanıcı bir bitkidir. Bezelye adlı lezzetli ve çok besleyici sebzeyi ilkbaharda ve yazın verir. Gövdesi çok uzundur, bitkinin ağırlığını çekemeyecek inceliktedir. Beyaz çiçek açar. Yuvarlak tanelidir. Meyvesi bakla veya fasulyeye benzer, tohumları bir kılıf içerisinde dizilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Maydanoz</span> Yenilebilen bir bitki

Maydanoz, yeşil renkli, damarlı bir bitki türüdür. Yaprakları baharat olarak kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Mürdümük</span> Bir bitki türü

Mürdümük, baklagiller (Fabaceae) familyasından Lathyrus cinsini oluşturan hoş kokulu, tırmanıcı ve kolay yetişen bitki türlerini ortak adı. Eskiden ismi “Nazende” diye bilinirdi.

<span class="mw-page-title-main">Keten</span>

Keten, Ketengiller familyasından keten cinsinin en yaygın türüdür. Haziran-Ağustos ayları arasında ipek gibi, mavimsi veya sarı renkli çiçekler açan bir bitkidir.

<span class="mw-page-title-main">Manolyagiller</span>

Manolyagiller (Magnoliaceae), Magnoliales takımına ait bir familyadır.

<span class="mw-page-title-main">Japon çamı</span> Servigiller familyasından bir bitki türü

Japon çamı, servigiller (Cupressaceae) familyasından anavatanı Japonya ve Çin olan bir ağaç türü.

<span class="mw-page-title-main">Çay (bitki)</span> Çaygiller familyasından bir bitki türü

Çay, çaygiller (Theaceae) familyasından nemli iklimlerde yetişen, yaprak ve tomurcukları içecek maddesi üretmekte kullanılan bir tarım bitkisi. Yeşil çay, siyah çay, fermente çay, beyaz çay, sarı çay, bitki çayı ve oolong farklı oksidasyon seviyelerinden geçirilerek üretilir. Diğer yandan Kukicha çayı yapraklardan ziyade sürgün ve gövdeden elde edilir. Çay bitkisinin bilimsel ismi Camellia sinensistir.

<i>Rubus odoratus</i>

Rubus odoratus, Rubus cinsine bağlı bir bitki türüdür. Kuzey Amerika'da Nova Scotia'dan batıda Ontario ve güneyde Georgia ve Alabama'ya kadar olan bölgelerde görülebilir.

<i>Gladiolus italicus</i> bitki türü

Gladiolus italicus, Süsengiller ailesine bağlı, kılıçotu olarak bilinen, bir türdür. Doğal olarak Avrasya ve Kuzey Afrika'da yayılış gösterir. Beri taraftan dünyanın önemli bir bölümüne süs bitkisi olarak ihraç edilmiş ya da diğer tohumların arasına karışarak işgalci olarak giriş yapmıştır.

<i>Asparagus acutifolius</i> bitki türü

Asparagus acutifolius, Asparagaceae ailesine bağlı, tilkişen olarak bilinen, bir türdür. Doğal olarak Akdeniz Havzasında görülür.

Iris kerneriana - Iris cinsine ait çalı süseni olarak da bilinen bir bitki türü. Türkiye'de de yetişen kokulu, sarı çiçekleri olan bitki. Ilıman bölgelerde süs bitkisi olarak yetiştirilir.

<span class="mw-page-title-main">Lathyrus rotundifolius</span>

Hırıgürü veya bilimsel adıyla Lathyrus rotundifolius, baklagiller familyasından çok yıllık bir mürdümük türüdür. Hırıgürü, 1-2.5 metre uzunluğa erişebilen otsu bir bitkidir. Yaz aylarında dallara yapışan hırıgürünün tuğla kırmızısı çiçekleri vardır. Akrabası olan ıtırşahinin aksine çiçekleri kokusuzdur. -20 °C (-4 °F) sıcaklığa dayanabilse de, güneşli bir yerde yetişmesi gerekir.

<span class="mw-page-title-main">Dağ lalesi</span>

Dağ lalesi veya bilimsel adıyla Tulipa armena, zambakgiller familyasından çok yıllık bir bitki türüdür. Türün bilimsel adı bitkinin yetiştiği Ermeni Yaylası'ndan gelmektedir. Ermenistan, Türkiye, İran ve Güney Kafkasya'ya endemiktir.

<span class="mw-page-title-main">Nemesia strumosa</span>

Nemesia strumosa, papatyagiller (Asteraceae) familyasından çok yıllık bir bitkidir. Doğal olarak Güney Afrika'ya özgüdür ancak yaygın olarak dünya genelinde süs bitkisi olarak yetiştirilir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.