Laser (yelkenli)

Laser
Tasarımcı	Bruce Kirby, 1969
Uzunluk	4,23 m[1]
Genişlik	1,37 m[1]
Ağırlık	56,7 kg[1]
Draft	787 mm
Yelken alanı	7,06 m²[1]
Malzeme	Ahşap ve fiber
Kişi sayısı	1

Laser, günümüzde en yaygın dingilerden biri olmanın yanı sıra, en büyük olimpik yelken yarış sınıfıdır.^[2] Kanadalı yelkenci Bruce Kirby tarafından 1970'te tasarlanan Laser, 200 bini aşan toplam üretimiyle günümüzde 140 ülkede kullanılmaktadır.^[3]

İlk üretilen ve 'weekender' (haftasonu teknesi) olarak adlandırılan prototip teknenin yelkeninde 'Thanks God It's Friday' kelimelerinin baş harfleri 'TGIF' yer alıyordu. 'Tanrıya şükür Bugün Cuma' anlamına gelen bu kısaltma, haftasonunun yani 'weekender'la denize açılma vaktinin geldiğini ima ediyordu. Tekne, daha sonra sergilendiği 1971 New York Boat Show'da günümüzde bilinenn ismini aldı.^[2]

Laser'in en temel özelliği eş tasarım/tek tip olmasıdır. İlk tasarlandığından beri tasarımında donanım geliştirmeleri haricinde pek bir değişiklik olmamıştır. Dolayısıyla teknelerin yaşları göz önüne alınmazsa tümü eş sayılabilirler. Bu özelliğinden ötürü Laser, yarışlarda, malzemeden çok, sporcuların yelken bilgi ve becerilerini öne çıkarır. Laser, bu özelliği nedeniyle yarış sınıfı olarak hızla gelişmiş ve 1996 Yaz Olimpiyatları'na Standart tipiyle dahil edilmiştir. Aynı yıl olimpiyatlarda 56 ülkenin katılımıyla tüm spor dalları içerisinde en fazla ülkenin temsil edildiği spor branşı olmuş ve bu durum takip eden dört olimpiyatta da değişmemiştir. 2008 itibarıyla Kadınlar kategorisinde Radial tipinin de eklenmesiyle birlikte günümüzde Laser, en büyük olimpik yarış sınıfı olmuştur.^[2]

Laser'in ilk dünya şampiyonası 1974 senesinde 24 ülkenin katılımıyla Bermuda'da gerçekleştirilmiştir.^[2] Düzenlenen bu ilk dünya şampiyonasında altın madalya Peter Commette'ye giderken, gümüş madalyayı Norm Freeman, bronz madalyayı ise Chris Boome almıştır. Günümüze kadar aralıksız devam eden şampiyona tarihinde en çok madalya 8'i altın olmak üzere 11 amadalya ile Brezilyalı Robert Scheidt tarafından kazanılmıştır. Onu 4 Altın ve 1 gümüş ile Avustralyalı Tom Slingsby ve 3 altın ile yine Avustralyalı Glenn Bourke takip etmektedir.^[4]

Genelde optimist sınıfından sonra yelkenciler laser sınıfını tercih ederler. Laser da, optimiste benzer bir şekilde, tek kişilik, hızlı ve performanslı bir sınıftır. Salması hafiftir ve dengeleyici özelliği olmadığı için tüm dengeyi kurma tekneyi kullanana aittir. Hafif havalarda bu çok zor olmasa da sert havalarda özellikle rüzgâra karşı tırmanılan seyirlerde tekne her yelkenli gibi rüzgâr altına doğru yatar. Bu yatmayı hafif salma karşılayamadığı için kullanan kişinin vücudunu teknenin dışına atarak dengeyi bu şekilde sağlaması gerekir. Bu harekete trapeze çıkmak denir. Denge sağlanamadığı zaman devrilen ve düzeltilmesi gereken bir sınıf olma özelliği taşır.

Laser gövdesine 3 farklı tipte yelken takılabildiği için çok yaygın bir sınıftır. Sporcular kilolarına ve gelişimlerine göre 4,7, 5,76 ve 7,06 metrekarelik yelken kullanabilirler. 5.76 metrekarelik yelkenli Lasere Laser Radial ve 7,06 metrekarelik yelkenli lasere Laser Standart denir.

Laser ilk tasarlandığında yaklaşık 7 m² olan yelkenliyle piyasaya girmişti. Fakat daha zayıf ve kadın yelkenciler için bu yelken alanı oldukça zorlayıcı oluyordu. Bu yüzden zamanla aynı laser gövdesi üzerine takılabilen daha küçük metrekareye sahip yelkenler üretildi. Farklı yelkenlerin aynı gövdeye takılabilmesi için Laser direği iki parçalı haldedir. Alt direk ve üst direkt olarak adlandırılan bu parçalardan alt direk, 3 farklı boyda üretilmekte ve farklı yelken boyutlarında toplam direk boyunu uzatmak ya da kısaltmak ve Laser 4.7 için direğe geri büküm sağlamak için kullanılmaktadır.

Yelken alanı 4.7 m² olan Laser 4.7, optimist sınıfından sonra başlangıç için laserın en uygun sınıfıdır. Laser Radial'dan sonra ortaya çıkmıştır. Laser firmasının ölçümlerinde kullacının 35 ile 50 kg olması ideal olarak belirtilmiştir. Yarışlarına girmek için 18 yaşın altında olmak gerekir. Olimpik bir sınıf değildir ama Avrupa ve Dünya Şampiyonaları vardır.

Yelken alanı 5.7 m²'dir. Yelken alanı bakımından orta boydaki laser sınıfıdır. Laser firmasının ölçümlerinde kullacının 55 ile 70 kg olması ideal olarak belirtilmiştir. Avrupa ve Dünya Şampiyonaları vardır. Ayrıca Kadınlar kategorisinde 2008 Yaz Olimpiyatları itibarıyla olimpik bir sınıf olmuştur.^[5]

Yelken alanı 7.06 m²'dir. Yelken alanı bakımından en büyük laser tipidir. Laser firmasının ölçümlerinde kullacının 60 kg ve üstü olması ideal(60 kg ile iyi bir performans elde edilemeyebilir, eğer kilonuz düşük ise boyunuzun uzun olması sizin tekneyi daha iyi kullanabilmenizi sağlar) olarak belirtilmiştir. Olimpik bir sınıftır ve ayrıca her yıl Avrupa ve Dünya Şampiyonaları düzenlenmektedir.

• Yelken direğe geçirilirken, direğin perçinli olan yani hassas noktası geride bırakılmalıdır. Böylece basınç hassas noktaya direkt olarak temas edemez ve direğin kırılma olasılığı azalır.
• Salma mutlaka iple, mümkünse gergin bir lastikle bağlanmalıdır. Bağlanmaz ise tekne devrilince tekneden ayrı yüzer ve onu yakalayıp Laser'ı düzeltmek çok zor olur.
• Direkle tekne arasına bir emniyet ipi takılmalıdır. Devrilme durumunda bu ip sayesinde direğin, gövdeden ayrılmaması sağlanır.
• Trapez kolonu lastikle gerdirildikten sonra, trapez sırasında bacakların kırılmamasını sağlayacak şekilde bir ip ile kolon sabitlenmelidir.
• Denize çıkarken özellikle Laser'ın dış tıpası takılmalıdır. Takılmadığı takdirde Laser'ın içi litrelerce su alır ve tekne batma seviyesine gelir. Bord içindeki yüzdürücü hava tankları sayesinde Laser batmasa da çok yavaşlar ve seyir bakımından tehlikeli durum yaratır.

Türkiye'de Laser Türkiye Şampiyonları'na 100'e yakın sporcu katılır. 1995 yılında Selim Kakış'ın Laser Radial sınıfında Avrupa Şampiyonu olmasıyla başlayan şampiyonluklar zinciri; 1998, 1999 ve 2000 yıllarında üst üste 3 sene boyunca Alp Alpagut'un Avrupa Şampiyonu olmasıyla devam etmiştir. Ayrıca Laser Radial gençlerde 2000 yılında Güray Zünbül, Dünya Şampiyonu olmuştur. Yine 2000 yılında Laser Radial sınıfında Kemal Muslubaş, Dünya Şampiyonası'nda beşinci olmuştur ve Türkiye'yi 2004 Atina Olimpiyatları'nda Laser Standart sınıfında gururla temsil etmiştir. 2003 yılı Laser 4.7 Dünya Şampiyonası'nda Onur Derebaşı dünya şampiyonu ve Mustafa Çakır dünya üçüncüsü olmuştur.Yine aynı yarışta kızlar kategorisinde Ayda Ünver dünya şampiyonu olmuştur.

Laser sınıfında Türkiye Şampiyonaları 1987 yılından beri yapılmaktadır.^[6] 1987'de sadece Laser Standart sınıfıyla yapılan Türkiye Şampiyonaları, 1991'de Laser Radial ve 1996'da Laser 4.7 sınıflarının katılımıyla genişlemiştir. 2011 yılı itibarıyla Laser Türkiye Şampiyonası'na 96'sı Laser 4.7, 36'sı Laser Radial ve 14'ü Laser Standart sınıfında olmak üzere toplam 146 sporcu katılmıştır.^[7]

• http://www.yelkenokulu.com/lasersinifi.html 13 Şubat 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.