İçeriğe atla

Larry Laudan

Larry Laudan
Tam adıLarry Laudan
Doğumu16 Ekim 1941(1941-10-16)
Austin, Texas, U.S.
Ölümü23 Ağustos 2022 (80 yaşında)
Alma materKansas Üniversitesi (B.A. Fizik, 1962)
Princeton Üniversitesi (Ph.D. Felsefe, 1965)
BölgesiBatı Felsefesi
OkuluPragmatizm
İlgi alanlarıBilim felsefesi, epistemoloji, hukuk felsefesi
Önemli fikirleriAraştırma gelenekleri kavramı etrafında toplanan bilimsel rasyonalitenin retikülasyonist modeli[1]
Kötümser tümevarım
Pozitivizm, realizm ve rölativizmin eleştirisi
Etkilendikleri
  • James T. Cushing[2]
Etkiledikleri

Larry Laudan (/ˈlaʊdən/;[5] 16 Ekim 1941 - 23 Ağustos 2022),[6] Amerikalı bir bilim filozofu ve epistemologdur. Pozitivizm, realizm ve rölativizm geleneklerini şiddetle eleştirdi ve popüler meydan okumalara karşı ayrıcalıklı ve ilerici bir kurum olarak bilim görüşünü savundu. Laudan'ın "araştırma gelenekleri"ne ilişkin felsefi görüşü, Imre Lakatos'un "araştırma programlarına" önemli bir alternatif olarak görülüyor.[7]

Yaşam ve kariyer

Laudan, Princeton Üniversitesinde felsefe alanında doktora derecesini aldı ve ardından University College London'da ve uzun yıllar Pittsburgh Üniversitesinde ders verdi. Daha sonra Virginia Polytechnic Institute & State University, Hawaii Üniversitesi ve Meksika Ulusal Özerk Üniversitesinde ders verdi. Resmi olarak emekli olmasına rağmen, Laudan Austin'deki Texas Üniversitesinde ders vermeye devam etti.[8] Daha sonraki çalışmaları yasal epistemoloji üzerineydi. Yemek tarihçisi Rachel Laudan'ın kocasıydı.

Felsefi çalışma

Laudan'ın en etkili kitabı İlerleme ve Sorunları (1977), bilim felsefecilerini, görüşün bilim tarihi ve felsefesi üzerindeki imalarını ciddiye almadan ve bilim tarihçiliği ve metodolojisindeki belirli konuları sorgulamadan "bilim temelde bir problem çözme etkinliğidir" görüşüne sözde bağlılık göstermekle suçlar. Laudan, Karl Popper tarafından temsil edilen ampirizme ve Thomas Kuhn tarafından temsil edilen "devrimciliğe" karşı, İlerleme ve Sorunları'nda bilimin, aynı zamanda kavramsal anormallikleri çözerken daha ampirik olarak doğrulanmış kanıtlar biriktiren gelişen bir süreç olduğunu savundu. Yalnızca kanıt toplama veya ampirik doğrulama, bilimsel ilerlemenin gerçek mekanizmasını oluşturmaz; Anomalilerin çözümlerinin çeşitli teoriler tarafından sağlanan kavramsal çözümlenmesi ve karşılaştırılması, bilimin evriminin vazgeçilmez bir parçasını oluşturur.

Laudan, özellikle bilimin kümülatif başarısının, bilimin gerçekliği gerçekten tanımlaması gerektiğini gösterdiği iddiasına karşı kötümser tümevarım argümanıyla tanınır. Laudan, 1981 tarihli "A Confutation of Convergent Realism"[9] adlı makalesinde, "bilim tarihi, daha sonra reddedilen ampirik olarak başarılı teorilerin geniş kanıtlarını sunar; sonraki bakış açılarından, gözlemlenemeyen terimlerinin atıfta bulunmadığına karar verildi ve bu nedenle doğru ve hatta yaklaşık olarak doğru olarak kabul edilemezler." diye tartıştı.[10]

Beyond Pozitivizm ve Relativizm'de Laudan, "bilimin amacının, problem çözme etkinliği yüksek teorileri güvence altına almak olduğunu" ve ampirik veriler azaldığında bilimsel ilerlemenin mümkün olduğunu yazdı. "Aslında, bu modelde, ampirik olarak iyi desteklenen bir teoriden daha az desteklenen bir teoriye geçişin ilerici olması mümkündür, tabii ki ikincisi birincisinin karşılaştığı önemli kavramsal zorlukları çözmüştür."[11] Son olarak, daha iyi teori ampirik anormallikleri en aza indirirken daha fazla kavramsal sorunu çözer.

Laudan ayrıca risk yönetimi ve terörizm konusunda da yazmıştır. O, "ahlaki öfke ve merhametin terörizme uygun tepkiler olduğunu, ancak kişinin kendisi ve hayatı için korkmaması gerektiğini" savundu. "Ortalama bir Amerikalının terör kurbanı olma riski son derece azdır."[12] 1996'da çeşitli kazaların göreli risklerini ayrıntılarıyla anlatan Riskler Kitabı'nı yazdı.

Tartışma

1990'da Hawaii Üniversitesi'nde Felsefe Kürsüsü Başkanı olan Laudan, yerel gazetelerde beyaz üstünlüğü ve Hawaii'nin sömürgeleştirilmesi hakkındaki iddialarıyla ilgili bir tartışma üzerine profesör arkadaşı Haunani-Kay Trask'ı eleştirdi.[13] Laudan, Üniversitenin bir Başkan Yardımcısına Trask'ın yayımlanan yorumları için azarlanması talebinde bulundu.[14] Daha sonra, Laudan'ın başkanlığındaki Felsefe Bölümü, Trask'ın sözlerini kınayan bir "Akademide Irkçılık Üzerine Bildiri" yayımladı.[15]

Eylül 2021'de, Trask'ın ölümünün ardından, Mānoa Üniversitesi felsefe bölümü, Laudan'ın (diğerlerinin yanı sıra) Haunani-Kay Trask'a karşı yaptığı ırkçılık suçlamalarının tamamen asılsız olduğunu kabul etti ve [Trask]'ın geçmişte Mānoa'daki filozoflardan maruz kaldığı saldırılar için içtenlikle özür diledi.[16][17][18][19] Mānoa Üniversitesi felsefe bölümü özrünü yalnızca Trask'a değil, aynı zamanda "KānakaʻŌiwi fakültesi ve öğrencilerinin daha geniş topluluğuna" da hitap etti çünkü Laudan'ın Trask'a yönelik suçlamaları "Hawaii yerlisi öğretim üyeleri ve öğrenciler arasında kalıcı yaralar bıraktı."[20] Felsefe bölümü, üyelerinin Laudan gibi eski üyelerinin eylemleri için "ulaşmak ve özür dilemek gibi ahlaki bir yükümlülüğü" olduğunu kabul etti.[20]

Seçilmiş yazılar

Kaynakça

  1. ^ Nickles, Thomas (13 Şubat 2021). Zalta, Edward N. (Ed.). The Stanford Encyclopedia of Philosophy. Metaphysics Research Lab, Stanford University. 13 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Şubat 2022 – Stanford Encyclopedia of Philosophy vasıtasıyla. 
  2. ^ James T. Cushing, Philosophical Concepts in Physics: The Historical Relation between Philosophy and Scientific Theories, Cambridge University Press, 1998, p. 377.
  3. ^ Laudan 1977, p. 125.
  4. ^ Laudan 1984, p. 83.
  5. ^ Laudan on Convergent Epistemic Realism (İngilizce), 23 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi 
  6. ^ Larry Laudan (1941-2022) 10 Aralık 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Daily Nous.
  7. ^ Peter Godfrey-Smith, Theory and Reality, 2003, University of Chicago, 0-226-30062-5, pp.102-121.
  8. ^ "Larry Laudan". 3 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Haziran 2015. 
  9. ^ "A Confutation of Convergent Realism". Philosophy of Science, Vol. 48, No. 1. March 1981. 14 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ocak 2017.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  10. ^ "Scientific Realism". The Stanford Encyclopedia of Philosophy. Metaphysics Research Lab, Stanford University. 2017. 6 Temmuz 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2015. 
  11. ^ Laudan, Beyond Positivism and Relativism, Boulder, CO, Westview Press, 1996, pp.77-87.
  12. ^ Laudan, "Should We Be Afraid?", in The Challenge of Terrorism: A Historical Reader.
  13. ^ "Carter Trask Files". Issuu (İngilizce). 22 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mart 2021. 
  14. ^ 60- Haunani-Kay Trask Delivers Powerful Speech at the University of Hawaii (İngilizce), 3 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 15 Mart 2021 
  15. ^ Series 5: Box 4A1(2):71, Jon Van Dyke Collection, The Archival Collections at the University of Hawaiʻi School of Law Library
  16. ^ "Department of Philosophy Events". hilo.hawaii.edu. 24 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2022. 
  17. ^ "Philosophy department apologizes to late Professor Trask". University of Hawaiʻi System News (İngilizce). 24 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  18. ^ "University of Hawai'i Public Apology to Dr. Trask". Ka Wai Ola. 1 Eylül 2021. 24 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2022. 
  19. ^ "UH Philosophy Department Apologizes to Late Professor Haunani-Kay Trask". 27 Ekim 2021. 24 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2022. 
  20. ^ a b "Philosophy department apologizes to late Professor Trask | University of Hawaiʻi System News". 24 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2022. 
  21. ^ Gutting, Gary (March 1980). "Review of Progress and Its Problems by Larry Laudan". Erkenntnis. 15 (1): 91-103. 
  22. ^ R S Cohen and L Laudan, Physics, Philosophy and Psychoanalysis, Essays in Honor of Adolf Grünbaum, D Reidel Publishing Company, 1983, pp. 111-127. Also available at
  23. ^ Bonk, Thomas (1997). "Review of Beyond Positivism and Relativism by Larry Laudan". Erkenntnis. 47 (3): 415-417. doi:10.1023/A:1005393922419. 

Dış bağlantılar

Vikisöz'de Larry Laudan ile ilgili sözleri bulabilirsiniz.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Epistemoloji</span> bilginin doğası, kapsamı ve kaynağı ile ilgilenen felsefe dalı

Epistemoloji ya da bilgi felsefesi, bilgiyle ilgilenen bir felsefe dalıdır. Epistemologlar, bilginin doğası, kaynağı ve kapsamı, epistemolojik gerekçelendirme, inancın rasyonelliğini ve diğer çeşitli konuları incelemektedir. Epistemoloji, felsefenin etik, mantık ve metafizikle birlikte dört ana dalından biri olarak kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Ernst Mach</span>

Ernst Waldfried Josef Wenzel Mach,, Avusturyalı fizikçi ve felsefeci. Bilim tarihi alanının kurucularından biridir. Ses hızına bağlı olarak hızı tanımlayan Mach sayısı, Ernst Mach'ın adını almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Imre Lakatos</span>

İmre Lakatos, bilimsel gelişmeye ilişkin araştırma programlarıyla ün kazanmış olan çağdaş bilim felsefecisi. Lakatos, aynı zamanda klasik bilim anlayışına yönelik itirazlarıyla tanınmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Bilim felsefesi</span>

Bilim felsefesi, epistemoloji, ontoloji, etik ve estetik gibi felsefenin temel alt bölümlerinden birisidir.

<span class="mw-page-title-main">Fatalizm</span>

Fatalizm, yazgıcılık, kadercilik, tüm eylemlerin ya da olayların evrendeki yasaların boyunduruğunda olduğunu vurgulayan bir felsefi öğretidir. İslam düşüncesinde bu görüşe yakın olan akım Cebriyyedir. Fatalizm pozitivizm ve bilime atıfta bulunurken, cebriyye Tanrıya atıfta bulunur. Fatalizm genel olarak şu anlamlardan herhangi birine gelebilir:

  1. Yapmakta olduğumuz şeyden başka bir şeyi yapmaya gücümüzün olmadığı görüşü. Buna göre, insanın ne geleceği ne de kendi eylemlerini belirlemeye gücü yetmez.
  2. Gelecekteki ya da kaçınılmaz olduğu düşünülen olaylar karşısında boşvermişlik benzeri bir tutum. Friedrich Nietzsche yazgıcılığın bu biçimini Türk yazgıcılığı olarak adlandırır.
  3. Eylemler özgürdür, ancak kaçınılmaz bir sona doğru işler. Bu inanç uzlaşmacı yazgıcılığa çok benzer.
  4. Yazgıcılığı kabullenmek, kaçınılmazlığa direniş göstermekten daha uygundur. Bu inanç bozgunculuğa çok benzer.
<span class="mw-page-title-main">Felsefe</span> soyut, genel ve temel birtakım probleme ilişkin yapılan sistematik çalışma

Felsefe veya düşünbilim; varlık, bilgi, değerler, gerçek, doğruluk, zihin ve dil gibi konularla ilgili soyut, genel ve temel problemlere ilişkin yapılan sistematik çalışmalardır. Felsefe ile uğraşan kişilere filozof denir.

Bilgisayar bilimi felsefesi, bilgisayar bilimi çalışmasında ortaya çıkan felsefi sorularla ilgilidir. Fizik felsefesi veya matematik felsefesi gibi bir bilgisayar bilimi felsefesi geliştirmeye yönelik bazı girişimlere rağmen, bilgisayar bilimi felsefesinin içeriği, amacı, odağı veya konusu hakkında hala ortak bir anlayış yoktur. Bilgisayar programlarının soyut doğası ve bilgisayar biliminin teknolojik tutkuları nedeniyle, bilgisayar bilimi felsefesinin kavramsal sorularının çoğu, bilim felsefesi, matematik felsefesi ve teknoloji felsefesi ile de karşılaştırılabilir.

Stanford Encyclopedia of Philosophy (SEP), çevrimiçi bir felsefe ansiklopedisini, İnternet kullanıcıları tarafından ücretsiz olarak erişilebilen felsefe alanındaki orijinal makalelerin hakemli yayınlarıyla birleştirir. Stanford Üniversitesi tarafından sürdürülmektedir. Her giriş, dünya çapındaki birçok akademik kurumdan profesörler de dahil olmak üzere bu alandaki bir uzman tarafından yazılır ve geliştirilir. Ansiklopediye katkıda bulunan yazarlar, Stanford Üniversitesi'ne makaleleri yayınlama izni verir, ancak bu makalelerin telif hakkını saklı tutar.

<span class="mw-page-title-main">Bilim tarihi ve felsefesi</span> Bir akademik disiplin

Bilim tarihi ve felsefesi, Bilim felsefesi ve Bilim tarihi'ni kapsayan bir akademik disiplin'dir. Alandaki birçok bilim insanı öncelikle tarihçi veya filozof olarak eğitilmiş olsa da, birçok önde gelen üniversitede HPS'nin akademik derece veren bölümleri mevcuttur. Bilim felsefesi ve bilim tarihi'nin kendine ait disiplinleri olsa da Bilim tarihi ve felsefesi başlı başına ayrı bir disiplindir.

Kimya felsefesi, kimya biliminin temelindeki varsayımları ve metodolojiyi inceler. Kimya felsefesi, filozoflar, kimyagerler ve filozof kimyacılar tarafından araştırılmıştır. Tarihin büyük bölümünde bilim felsefesi büyük oranda fizik felsefesinden oluşmaktaydı fakat kimya kaynaklı felsefi sorular 20. yüzyılın ikinci yarısından itibaren artan düzeyde ilgi görmüştür.

Yapısalcılık ilk olarak 1960'ların sonlarında, daha sonra da 1970'ler boyunca birçok analitik filozof tarafından geliştirilen bilim felsefesindeki aktif bir araştırma alanıdır.

Enformasyon felsefesi ya da Bilgi felsefesi, bilgi işleme, temsil sistemi ve bilinç, bilgisayar bilimi, bilgi bilimi ve bilgi teknolojisi ile ilgili konuları inceleyen bir felsefe dalıdır.

<span class="mw-page-title-main">Sosyolojinin dalları</span>

Aşağıdakiler, sosyoloji disiplinine genel bakış ve güncel bir rehber olarak sunulmaktadır:

<span class="mw-page-title-main">Ian Hacking</span>

Ian MacDougall Hacking, bilim felsefesinde uzmanlaşmış Kanadalı bir filozoftur. Kariyeri boyunca Killam Beşeri Bilimler Ödülü ve Balzan Ödülü de dahil olmak üzere çok sayıda ödül kazandı ve Kanada Nişanı, Kanada Kraliyet Cemiyeti ve İngiliz Akademisi gibi birçok prestijli grubun üyesi oldu.

<span class="mw-page-title-main">Philip Stuart Kitcher</span>

Philip Stuart Kitcher, Columbia Üniversitesi'nde John Dewey Fahri Felsefe Profesörü olan bir İngiliz filozoftur. Bilim felsefesi, biyoloji felsefesi, matematik felsefesi, edebiyat felsefesi ve daha yakın zamanda pragmatizm alanlarında uzmanlaşmıştır.

Stathis Psillos, bir Yunan bilim filozofudur. Yunanistan'ın Atina Üniversitesi'nde Bilim Felsefesi ve Metafizik Profesörüdür. Batı Ontario Üniversitesi Rotman Felsefe Enstitüsü üyesidir. 2013-15'te Kanada'da bulunan Batı Ontario Üniversitesi'nde Rotman, Kanada Bilim Felsefesi Araştırma Kürsüsü'nü yürütmüştür.

Peter Achinstein, Johns Hopkins Üniversitesi'nde Amerikalı bir bilim filozofudur.

Bastiaan Cornelis van Fraassen, bilim felsefesi, epistemoloji ve biçimsel mantığa katkılarından dolayı tanınan Hollandalı-Amerikalı bir filozoftur. San Francisco Eyalet Üniversitesi'nde Seçkin bir Felsefe Profesörü ve Princeton Üniversitesi'nde McCosh Fahri Felsefe Profesörüdür.

Bilimsel gerçekçilik, bilim tarafından tanımlanan evrenin, nasıl yorumlanabileceğine bakmaksızın gerçek olduğunu savunan görüştür. Bilimsel gerçekçiliğe inanan bir kişi, bilimin evrendeki hem fiziksel hem de metafiziksel gerçekleri bulmak için kullanılabileceği yönündeki görüşleri nedeniyle, evrenin bilim tarafından tanımlandığı şekliyle doğru olduğunu kabul etmektedir.

Ampirik kanıt, bir önerme için kanıt, yani bu önermeyi destekleyen veya karşı çıkan, duyu deneyimi veya deneysel prosedür tarafından oluşturulan veya erişilebilen delildir. Ampirik kanıtlar bilimler için merkezi öneme sahiptir ve epistemoloji ve hukuk gibi diğer çeşitli alanlarda da rol oynar.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.