İçeriğe atla

Larissalı Domninus

Larissalı Domninus (GrekçeΔομνῖνος; MS. 420, Larissa (şimdiki Şayzar/Suriye) - 480 dolayları) eski bir Helenistik Suriyeli matematikçi.

Hayatı

Domninus, Asi Nehri (Orontes) kıyısındaki Larissa'da doğmuş Suriyeli bir Yahudiydi. (Larissa'nın Suda Sözlüğü'ndeki girişinde Laodikeia ile özdeş olarak sayılmış, ancak ayrı şehirler gibi görünmektedir.) Larissalı Domninus, Proclus'la eşzamanlı olarak Syrianus'un bir öğrencisiydi. Bu nedenle, Hıristiyanlık döneminin beşinci yüzyılında yaşadığı söylenebilir. Neoplatonik okulun müdürü oldu. Domninus'un, Platon'un doktrinlerini kendi özel fikirleriyle karıştırarak bozduğu söylenir. Bu nedenle Proclus, Platonizmin gerçek ilkelerinin bir ifadesi olarak tasarlanması için bir inceleme çağrısı yaptı.[1] Marinus, Platon'un çalışmasının nasıl yorumlanması gerektiği konusunda Domninus ve Proclus arasındaki bir rekabet olduğunu yazar:

"[Syrianus] onlara ya Orfeus'a özgü (Orphic) teoriler ya da kahinler hakkında konuşma yapmayı teklif etti; ama Domninus Orfizmi, Proclus ise kahinleri istedi ve Syrianus öldüğünde anlaşmamışlardı ...[2]"

Atina akademisi sonunda Domninus yerine Proclus'un yorumunu seçti ve Proclus daha sonra Akademi'nin başına geçecekti. Proclus'un terfisinden sonra Domninus Atina'dan ayrıldı ve Larissa'ya döndü.

Bir zamanlar Domninus'un hasta olduğu ve kan öksürdüğü zaman, Yahudi olmasına rağmen bol miktarda domuz eti yemeye başladığı, çünkü bir doktorun bunu tedavi olarak reçete ettiği söylenir.[1] Ayrıca, Asklepiodotus öylesine tartışmalı hale gelinceye kadar, Domninus'un onu topluluğa kabul etmemesine kadar Asklepiodotus'a öğrettiği de söylenir.[1]

Çalışmaları

Domninus, Boissonade tarafından düzenlenen ve hakkında Tannery'nin iki makalesi bulunan yazdığı Aritmetiğe Giriş El Kitabı (GrekçeἘγχειρίδιον ἀριθμητικῆς εἰσαγωγῆς, İngilizceManual of Introductory Arithmetic) adlı eserle hatırlanıyor. Aritmetiğe Giriş El Kitabı, sayılar teorisine kısa ve iyi düzenlenmiş bir genel bakıştı. Sayıları, oranları ve ortalamaları kapsıyordu. Nicomachus'un İnsttio arithmetica'sına karşı bir tepki ve Öklid doktrinine geri dönüş olduğu için önemlidir.

Domninus'un, oranların başka biçimlere dönüştürülmesini inceleyen, bir oranın başka bir orandan nasıl alınabileceğine dair bir broşür (GrekçeΠῶς ἔστι λόγον ἐκ λόγου ἀφελεῖν) yazdığına inanılıyor. Bulmer-Thomas, en azından kısmen Domninus tarafından yazıldığına inanıyor, ancak Heath, Domninus tarafından yazılmadıysa, en azından kendisiyle aynı dönemden geldiğini belirterek yazar hakkında biraz şüphe uyandırıyor.[3] Domninus ayrıca, bu kitabı yazıp yazmadığı bilinmese de, Aritmetiğe Giriş El Kitabı'nın sonlarına doğru atıfta bulunulduğu üzere Aritmetiğin Öğeleri (İngilizceElements of Arithmetic) başlıklı bir çalışma yazmış olabilir.

Notlar

  1. ^ a b c Damascius, Life of Isidore in the Suda, Domninos
  2. ^ Bulmer-Thomas (1970-1990)
  3. ^ Heath s. 538, (1981)

Kaynakça

  • O'Connor, John J.; Robertson, Edmund F., "Domninus of Larissa", MacTutor Matematik Tarihi arşivi 
  • Heath, Thomas Little (1981). A History of Greek Mathematics, Volume II. Dover publications. ISBN 0-486-24074-6. 
  • Ivor Bulmer-Thomas, "Domninus of Larissa | Encyclopedia.com" (PDF), Dictionary of Scientific Biography (New York 1970-1990), 7 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF), erişim tarihi: 18 Şubat 2021 
  • Peter Brown, The Manual of Domninus in Harvard Review of Philosophy (2000)
  • C. E. Ruelle, Texte inédit de Domninus de Larissa sur l'arithmétique avec traduction et commentaire, Revue de philologie 7 (1883), 82-94. (Fransızca)
  • P. Tannery, Domninos de Larissa, Bull. des sciences mathématique et astronomique 8 (1884), 288-298. (Fransızca)
  • P. Tannery, Notes critiques sur Domninos, Revue de philologie 9 (1885), 129-137. (Fransızca)
  • P. Tannery, Le manuel d'introduction arithmétique du philosophe Domninos de Larissa, Revue des études grecques 19 (1906), 360-382. (Fransızca)

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Öklid</span> Yunan matematikçi, aksiyomatik geometrinin mucidi

Öklid (Grekçe: Εὐκλείδης Eukleídēs; MÖ 330 - 275 yılları arasında yaşamış, İskenderiyeli bir matematikçidir. Megaralı Öklid'den ayırmak için bazen İskenderiyeli Öklid olarak anılır, genellikle "geometrinin kurucusu" veya "geometrinin babası" olarak anılan bir Yunan matematikçiydi. Ptolemy I döneminde İskenderiye'de aktifti. Elemanlar, yayınlandığı zamandan 19. yüzyılın sonlarına veya 20. yüzyılın başlarına kadar matematik öğretimi için ana ders kitabı olarak hizmet veren, matematik tarihindeki en etkili çalışmalardan biridir. Elemanlar’da, Öklid, küçük bir aksiyom setinden, şimdi Öklid geometrisi olarak adlandırılan şeyin teoremlerini çıkardı. Öklid ayrıca perspektif, konik kesitler, küresel geometri, sayı teorisi ve matematiksel kesinlik üzerine eserler yazdı.

<span class="mw-page-title-main">İskenderiyeli Menelaus</span> Helenistik dönem matematikçi ve astronom

İskenderiyeli Menelaus, Yunan matematikçi ve gökbilimcidir.

Diofantos cebirin babası olarak tanımlanan, cebir denklemleri ve sayılar teorisi üzerine Arithmetika adlı eserin yazarı olan Yunan matematikçi. Değişkenleri sadece tam sayılar olan ve kendi adını taşıyan Diofantos denklemiyle de bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Platon Akademisi</span> Dünyadaki ilk yükseköğretim kurumu

Platon Akademisi, Antik Yunanistan'da Atina'da Platon tarafından kurulan bir felsefe okuluydu. Akademi, Helenistik dönem boyunca, MÖ 83 yılında Philo'nun ölümünden sonra sona erene kadar şüpheci bir okul olarak kalmıştır. Platon Akademisi büyük olasılıkla MÖ 86 yılında Roma diktatörü Sulla tarafından yıkıldığı düşünülmektedir.

Rodoslu Eudemus, MÖ. 350, Rodos - 290 yılları arasında yaşamış, ilk bilim tarihçisi olduğu iddia edilen Yunan filozofudur. Aristoteles'in en önemli öğrencilerinden biriydi, öğretmeninin çalışmalarını düzenledi ve daha kolay erişilebilir hale getirdi. Eudemus'un yeğeni Pasicles de Aristoteles'in eserlerini düzenlemekten sorumluydu.

Smirnili Theon, asal sayıların, kareler gibi geometrik sayıların, devamlılığın/sürekliliğin, müziğin ve astronominin birbiriyle nasıl ilişkili olduğunu tanımlayan bir Yunan filozofu ve matematikçiydi. Çalışmaları Pisagor düşünce okulundan güçlü bir şekilde etkilenmiştir. Hayatta kalan Platon'u Anlamak İçin Yararlı Matematik Üzerine Yunan matematiği'ne giriş niteliğindeki bir araştırmasıdır.

Dinostratus, Menaechmus'un kardeşi olan Yunan matematikçi ve geometriciydi. Daireyi kareleştirme problemini çözmek için kuadratrisi kullanmasıyla tanınır.

Ascalonlu Eutocius, çeşitli Arşimet incelemeleri ve Apollonius'un Konikleri üzerine yorumlar yazan bir Yunan matematikçi.

Rodoslu Geminus, MÖ 1. yüzyılda yıldızı parlayan bir Yunan astronom ve matematikçi. Onun bir astronomi çalışması olan ve öğrenciler için astronomi kitabı olarak tasarlanan Olaylara Giriş hala hayattadır. Ayrıca matematik üzerine bir çalışması da yazdı ama bu eserin sadece sonraki yazarlar tarafından alıntılanan kısımları hayatta kaldı ve günümüze ulaştı.

<span class="mw-page-title-main">Hippasus</span>

Metapontumlu Hippasus veya Híppasos, Pisagorcu bir filozof ve matematikçi

Hypsicles, Gökcisimlerinin yükselişi Üzerine ve bir kürenin içerisine düzgün katıların çizilmesiyle ilgilenen bir çalışma olan Öklid'in XIV. Elemanlar Kitabı kitaplarını yazmasıyla tanınan eski bir Yunan matematikçi ve astronom.

<span class="mw-page-title-main">Nikomahos</span> Greko-Suriyeli matematikçi (MS. yak. 60 - yak. 120)

Gerasalı Nicomachus antik Yunanca yazılmış Aritmetiğe Giriş ve Harmonik El Kitabı adlı eserleriyle tanınan önemli bir antik Yunan matematikçi.

Perseus, Pergeli Apollonius tarafından incelenen konik kesitlere benzer şekilde spiral kesitler kavramını icat eden eski bir Yunan geometrici.

Antinouplisli Serenus, Roma Mısır'ındaki Geç Antik Thebaid'den bir Yunan matematikçi.

Cyreneli Theodorus, MÖ 5. yüzyılda yaşamış eski bir Libyalı Yunan matematikçi. Günümüze ulaşan ve ilk elden anlatılanlar, Platon'un diyaloglarından üçünde; Theaetetus, Sofist ve Devlet Adamı (Statesman) yer alır. Önceki diyalogda, şimdi Theodorus Sarmalı olarak bilinen matematiksel bir teoremi öne sürmektedir.

Bithynialı Theodosius, kürenin geometrisi üzerine bir kitap olan Sphaerics 'i yazan bir Yunan astronom ve matematikçi.

<span class="mw-page-title-main">Trallesli Asklepios</span> Bizanslı filozof

Trallesli Asclepius Ammonius Herimae'nin öğrencisi olan geç antik bir filozof. Neoplatonik öğretidendi. Doğum tarihi hâlâ belirsiz olmakla birlikte 5. yüzyılın sonlarında doğmuş ve 6. yüzyılda yaşamış olabilir. Batı Anadolu'daki Tralleis şehrinden geldi ve İskenderiye'de okudu.

Magnesialı Theudius, Asya minor'da Magnesia'da doğan, Platon Akademi üyesi ve Aristoteles'in çağdaşı olan MÖ 4. yüzyıl Yunan matematikçidir. Sadece Proclus'un Euclid'e yorumundaki kadarıyla bilinir, burada Theudius'un "takdire şayan "Elementler" ürettiği ve birçok kısmi teoremi daha genelleştirdiği için felsefenin geri kalanında olduğu gibi matematikte de mükemmellik konusunda bir üne sahip olduğu" söylenir. Çünkü Elementleri mükemmel bir şekilde düzenlenmişti ve sınırlı önermelerin birçoğu daha genel biçimde ortaya konmuştu.

<span class="mw-page-title-main">İamblihos</span> Suriyeli Neoplatonist filozof (yaklaşık 245 – yaklaşık 325)

Iamblichus Arap kökenli Suriyeli bir Neoplatonist filozoftur. Daha sonra Neoplatonik felsefe tarafından izlenecek yönü belirledi. Aynı zamanda Yunan mistik, filozof ve matematikçi Pisagor'un biyografi yazarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Paul Tannery</span> Fransız matematikçi (1843 – 1904)

'Paul Tannery Fransız bir matematikçi ve matematik tarihçisiydi. Matematikçi Jules Tannery'nin ağabeyiydi ve Notions Mathématiquese tarihsel bir bölüm yazarak katkıda bulundu. Tannery'nin kariyeri tütün endüstrisinde olmasına rağmen, akşamlarını ve hayatını matematikçiler ve matematiksel gelişim çalışmalarına adadı.