İçeriğe atla

Lapa

Sütlü yulaf lapası
William Hemsley (1893)

Lapa, irmik, un veya ayıklanmış, ezilmiş ya da öğütülmüş diğer tahılların süt ya da su ile pişirilerek hazırlanan yarı katı, bulamaç kıvamlı basit bir yemektir. Dünyanın pek çok ülkesinde irmikle birlikte yapılan yulaf lapası en yaygın biçimidir. Yulafın yanı sıra aynı yöntemle pirinç, buğday ya da arpa lapası da pişirilebilir.

Birçok kültürde lapa genelde kahvaltıda su, süt ya da yoğurt ile birlikte yenir. İskoçların Porage adını verdikleri geleneksel yiyecekleri olan yulaf lapası İskoçya'da tuzlu yenir.

Yulaf lapasının daha sonraki torunları gözleme ve fırının icadından sonra mayalanmış lapa ve arpa mayasından yapılan ekmektir.

Yulaf lapasının daha fazla suyla yapılanına un çorbası denir ve birçok kültürde bu besin içilerek tüketilir.

Wikimedia Commons'ta Lapa ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Helva</span> Bir çeşit tatlı

Helva, Türkiye'de, Balkan ülkelerinde ve pek çok Orta Doğu ülkesinde yaygın bir tatlı. Temel malzemeleri un ya da irmik, yağ, şeker, süt, kaymaktır. Türk mutfağında özellikle un helvası, irmik helvası ve tahin helvası yaygındır. Hindistan ve Bangladeş'te bezelye ve havuçtan mamul koyu kıvamlı bir akıcı tatlı olarak da yapılmaktadır. Türkiye gelenek ve göreneklerine göre doğumlarda, ölümlerde, askere giderken, hac dönüşünde, okula başlayan çocuklar için, yeni bir eve sahip olunca, okul bitince, yağmur dualarında, kuzunun sütten kesilme günü olan "yoğurt bayramı"nda, "çiğdem düğünü"nde çeşitli helvalardan biri yapılır ve eşe dosta dağıtılır. İslam kültüründe, 3 Aylar diye bilinen aylarının ilk gününde ev helvası yapılarak küçük kaseler içerisine konularak kapı atlamadan her komşuya dağıtılır.

<span class="mw-page-title-main">Höşmerim</span> Türk mutfağına (Marmara, Ege, İç Anadolu, Doğu Marmara, Doğu Karadeniz yörelerine) ait tatlı

Höşmerim ya da Hoşmerim, Marmara başta olmak üzere Ege, İç Anadolu bölgelerinde üretilen bir çeşit irmik helvasının adıdır; Türkiye'nin bazı illerinde ise un helvasına höşmerim denilmektedir. Rize'de ve diğer bazı Doğu Karadeniz yörelerinde de Kaymaklı taze süt süzgeçle süzülerek bir tavaya boşaltılır. Sonrasında tavaya mısır ununun, peynir ve tuzun eklenmesiyle Hoşmerim-Hoşmer (Höşmerim-Höşmer) yapılır. Doğu Karadeniz'de geleneksel olarak güneş duasına çocuklarca çıkıldıktan sonra evlerden toplanılan un, yağ, tuz, süt gibi yiyeceklerden helva ve höşmer yapılıp yenir.

<span class="mw-page-title-main">Yulaf</span>

Yulaf (Avena), bol nişastalı taneleri (tohumları) için yetiştirilen bir tarım bitkisi. Daha çok hayvan yemi olarak kullanılan bu tahıldan insanların beslenmesinde de yararlanılır. Bir yulaf tarlası, buğday ya da arpa başaklarına benzemeyen, salkım biçimindeki dağınık başakları sayesinde öbürlerinden kolayca ayırt edilebilir. Sapçıkların ucunda bulunan başakcıkların her biri iki ya da üç tohum içerir. Dışları kılıfta örtülü olan bu tohumların ikisini birden yeniden zarsı iki yaprak kuşatır.

<span class="mw-page-title-main">İrmik helvası</span> Türk mutfağına özgü irmik helvası, genellikle dondurmalı yenir.

İrmik helvası, irmiğin un, şeker, yağ ve arzuya göre çam fıstığı, su, süt gibi diğer katkılarla kavrulmasıyla elde edilen Türk tatlısıdır. Sıcak veya soğuk yenilebilir. Yüksek kalorili olan irmik helvası lif bakımından zengindir.

<span class="mw-page-title-main">Orta Çağ'da Avrupa mutfağı</span> 5. yüzyıldan 16. yüzyıla kadar Avrupa kültürlerinin besinleri, yeme alışkanlıkları ve yemek pişirme yöntemleri

Orta Çağ Avrupa mutfağı, 5. yüzyıldan 16. yüzyıla kadar Avrupa kültürlerinin besinlerine, yeme alışkanlıklarına ve yemek pişirme yöntemlerine verilen genel addır. Bu dönem boyunca beslenme düzeni ve pişirme yöntemleri Avrupa genelinde değişimlere uğramış ve tüm bu değişiklikler Avrupa'nın modern mutfak kültürünün temelini oluşturmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Antik Yunan mutfağı</span>

Antik Yunanistan'da mutfak kültürü, yalınlığı ve dönemin tarımsal yetersizliklerini yansıtmasıyla bilinir. Bu dönemde beslenme alışkanlıkları, Akdeniz mutfağının üç ana ögesi olan buğday, zeytin yağı ve şarap üzerine kuruludur.

Glutensiz ve kazeinsiz diyet emilim bozukluğu olan çölyak hastalarında ve bu bozukluktan kaynaklı otistlerde açığa çıkan algılama bozukluklarının tedavisinde kullanılır. Aynı zamanda şizofreni hastalarına da önerilir. Gluten; buğday, arpa, yulaf ve çavdar gibi tahıllarda bulunan bir proteindir. Otizmde bu proteinlerin sindirimi için gerekli enzimlerin eksikliği söz konusu iken, çölyak hastalığında emilimi engelleyen iltihaplar oluşur. Otistlerde gluten sindirimi sonrasında gliadorfin ve kasomorfin isimli peptidler ince bağırsaklardan kana karışarak beyne ulaşır. Süt ve süt ürünlerindeki kazein de aynı etkiye sahiptir. Bu sayede bir opioid ilaç olan morfinin etkisine benzer algılamada bozukluklar oluşur.

<span class="mw-page-title-main">Mısır gevreği</span>

Mısır gevreği, popüler bir kahvaltı gıdasıdır. Maltın kızartılarak yapılmasından oluşan bir kahvaltılık gevrektir (mısır). Tahıl, 1894 yılında John Harvey Kellogg tarafından Michigan'daki Battle Creek Sanitarium hastaları için sağlıklı olacağını düşündüğü bir gıda olarak yaratıldı. Kahvaltı gevreği hastalar arasında popüler oldu ve Kellogg Şirketi (Kellogg's) daha geniş halk için mısır gevreği üretmek için Dr. John'un kardeşi Will Kellogg tarafından kuruldu. İşlem için bir patent 1896'da verildi.

<span class="mw-page-title-main">Kuskus</span>

Kuskus, Berberiler yemek, Mağrip ülkelerinde ana yemek olarak kabul edilen, nemli irmik buğdayının topçuklar halinde şekillendirilip buğday unuyla kaplanması yöntemiyle hazırlanan makarna türünden yemek. Topçuklar pişirilmeden önce yaklaşık bir mm çapında olur. İsrail'de de yaygın olan Levanten tarzında topçuklar daha kalındır, irmik yerine sert buğdaydan yapılır.

<span class="mw-page-title-main">Fin mutfağı</span>

Fin mutfağı veya Finlandiya mutfağı, genellikle Avrupa kıtasının yemekleriyle bölge halkının yöresel yemeklerinin birleşiminden oluşmaktadır. Ülkenin doğu kısmında yenen yemekler çeşitli sebzeler ve mantarlardan oluşurken, ülkenin batı kısmında balık ve et yemekleri Fin mutfağını oluşturmaktadır. Geleneksel Fin mutfağı İsveç, Alman ve Rus mutfaklarına benzerdir. Fin yemekleri İsveç yemeklerine oranla biraz daha az tatlıdır ve Finler Rus mutfağına kıyasla az ya da hiç krema kullanmazlar.

<span class="mw-page-title-main">Çerkes mutfağı</span>

Çerkes mutfağı, Çerkeslere özgü yemek pişirme tarzıdır. Çerkes yemekleri (шхынхэр) daha çok et ve süt ürünleri ağırlıklıdır. Çerkesler ekmeği az kullanırlar. Çerkesleri/Adığeleri tanıtan yemekler şıpsı-p’aste ile şelame-halıjo’dur. Adiğelerin geleneksel yemekleri et, tahıl ve süt yemeklerinden oluşur. Çerkeslerde yemeğe başlamadan, sofra büyüğünün bir konuşma (dua) yapması adettir.

<span class="mw-page-title-main">Tatar mutfağı</span> Tatarlara özgü yemek kültürü

Tatar mutfağı, başta Rusya içindeki Tataristan olmak üzere farklı ülkelerde ve coğrafi bölgelerde yaşamakta olan Tatarların yemek kültürüdür.

<span class="mw-page-title-main">İrmik lapası</span>

İrmik pudingi veya irmik lapası, irmikten yapılmış, sütle veya süt ve su karışımıyla yapılan sütlaç tipli yulaf lapası ve puding türüdür. Genellikle şeker, kakao tozu, tarçın, kuru üzüm, meyve veya şurup ile servis edilir. Pirinç pudingine benzer bir tutarlılık, daha fazla irmik kullanılarak ve kaynatılmak yerine, pişirilerek de yapılabilir.

<span class="mw-page-title-main">Kahvaltılık gevrek</span> Kahvaltılık lezzetli gevrek

Kahvaltılık mısır gevreği veya kahvaltılık gevrek, işlenmiş tahıl tanelerinden yapılan ve çoğunlukla Batı dünyasında kahvaltı zamanı sıklıkla yenen bir kahvaltı yemeğidir. En sık sütle karıştırılır, ancak yoğurt veya meyve ile de yenilebilir. Bazı şirketler, ürünlerini mısır unu, yulaf bazlı ve yüksek lifli tahıllar karışımları ile sağlık yararları için tanıtır. Amerika Birleşik Devletleri'nde, tahıllar genellikle vitaminlerle takviye edilir, ancak sağlıklı bir kahvaltı için gereken vitaminlerin çoğundan da yoksun olabilir. Yüksek oranda şeker içeriği olan tahılların önemli bir kısmı üretilir. Pek çok kahvaltı gevrekleri ekstrüzyon yoluyla üretilir. Kahvaltılık gevrek endüstrisinin brüt kâr marjı % 40-45, bazı pazarlarda% 90 penetrasyon olmuştur ve tarihi boyunca istikrarlı ve büyümeye devam etti. ABD'deki farklı kahvaltı gevreklerinin sayısı 160 (1970) 'den 340 (1998)' e yükselmiştir; 2012 için öngörülen trend 4.945'tir. Bu son derece rekabetçi pazarda, kahvaltı gevreği şirketleri gittikçe artan sayıda farklı lezzetlerde tahıllar geliştirmiştir. Pek çok sade buğday ve beyaz yulaf bazlı tahıl mevcut olmasına rağmen, diğer tatlar tatlıdır. En popüler markalardan bazıları lipofilizasyon olan kurutulmuş meyveler içerir, bazıları tatlı veya şeker gibi tatlandırılır. Düğürcük çorbası, karabuğday lapası, irmik lapası türleri vardır.

<span class="mw-page-title-main">Yulaf ezmesi</span>

Yulaf ezmesi, değirmende öğütülmüş, çelikten kesilmiş veya haddelenmiş, kabuklu yulaf tanelerinden yapılan bir tahıl ezmesi türüdür. Öğütülmüş yulaf "beyaz yulaf" olarak da bilinir. Kesimli yulaf "kaba yulaf ezmesi" veya "İrlandalı yulaf ezmesi" olarak bilinir. Yulaf ezmesi kalın veya ince, "eski moda" veya "hızlı" veya "anlık" olabilir. "Yulaf ezmesi" terimi, ABD'de ve Kanada'nın bazı bölgelerinde, öğütülmüş, çelikten kesilmiş veya bu tür ülkelerde popüler olan bir yulaf lapası için başka bir kelime olarak da kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Tahıl ezmesi</span>

Tahıl ezmesi, hafif işlenmiş tam tahıllı yiyecek türüdür. Geleneksel olarak, ısı radyasyonu altında yassı yongalara sarılmadan önce hafifçe kızartılmış ve buharlaştırılmış yulaf kabuğu (krupa) çıkarılmış ve daha sonra hafifçe kızartılmış hale getirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Breakaway (marka)</span>

Breakaway, Nestlé tarafından üretilen sindirim bisküvisidir.

<span class="mw-page-title-main">Lihtenştayn mutfağı</span>

Lihtenştayn mutfağı Lihtenştaynda bulunan yemek ve malzemeleri ifade eder. Mutfak çeşitlidir ve yakın ülkelerin mutfağından, özellikle İsviçre ve Avusturya'dan etkilenmiştir ve ayrıca Orta Avrupa mutfağından da etkilenmiştir. Peynirler ve çorbalar Lihtenştayn mutfağının ayrılmaz bir parçasıdır. Süt ürünleri, geniş bir süt endüstrisi nedeniyle ülke mutfağında da yaygındır. Yaygın sebzeler arasında yeşillikler, patates ve lahana bulunur. Yaygın olarak tüketilen etler arasında sığır eti, tavuk ve domuz eti bulunur. Günde üç öğün yemek yemek yaygındır.

<span class="mw-page-title-main">Esvatini mutfağı</span> Esvati ülkesinin yöresel mutfağı

Esvatini mutfağı, Esvatini'ye özgü bir mutfaktır. Esvatini'deki temel yiyecekler sorgum ve mısırdır. Çiftçilik endüstrisi esas olarak şeker kamışı, tütün, pirinç, mısır, yer fıstığı, keçi eti ve sığır eti ihracatına bağlıdır.

<span class="mw-page-title-main">Bizans mutfağı</span>

Bizans mutfağı, Bizans İmparatorluğu mutfak kültürüdür.