İçeriğe atla

Lale Orta

Lale Orta
Kişisel bilgileri
Doğum tarihi1 Ocak 1960 (64 yaşında)
Doğum yeriİstanbul, Türkiye
Hakemlik görevi
YılTurnuvaGörevi
3. Lig
2. Lig
1. Lig
Süper Lig
Türkiye Kupası		Hakem
Hakem
Hakem
Hakem
Hakem

Lale Orta (d. 1 Ocak 1960, İstanbul), eski Merkez Hakem Kurulu başkanı, Türk futbolcu, antrenör, futbol hakemi ve akademisyendir.

Türkiye'nin ilk kadın futbol antrenörü ve ilk kadın futbol hakemidir. Yirmi yıl erkek liglerinde futbol hakemliği yaptı, profesyonel ve amatör bin beş yüzün üzerinde maç yönetti.[1] 2000 yılında tamamladığı doktora tezi ile ülkenin ilk kadın futbol doktoru unvanını aldı. Dünyadaki FIFA kokartlı ilk kadın hakemlerden biri olan Orta, 60 uluslararası maç yönetmiştir.[2] Futbolun yanı sıra toplumsal cinsiyet eşitliği konusunda çalışmaları ile tanınır.

Yaşamı

1960 yılında İstanbul'da doğdu. Ailesi onu on bir yaşında spora yönlendirdi.[3] Bir süre Vefa Kulübü'nde basketbol oynadıktan sonra Türkiye'nin ilk kadın futbol kulübü olan Dostluk Spor Kız Futbol Kulübü'nde futbola başladı.

Dostluk Spor' da 1976-1989 yılları arasında futbol oynadı.[4] Kulüpte kalecilik ve kaptanlık yaptı. Yükseköğrenimini 1986 yılında Marmara Üniversitesi'nin İşletme Bölümü'nde tamamladı.

1985 yılında antrenörlük kurslarına devam etti, kursu birincilikle bitirerek[5] Türkiye'deki ilk futbol antrenörü kadın oldu. Antrenörlük eğitimi sırasında futbol hakemliği eğitimi aldı. Futbol hakemliği kariyerine erkek liglerinde devam etti. İlk olarak Eyüp stadında bir maç yönetti.[6] Türkiye profesyonel 1., 2. ve 3. liginde futbol maçı yöneten ilk kadın oldu. Birinci lig seviyesinde yardımcı olarak yönettiği ilk maç, 20 Mayıs 1990 günü oynanan Galatasaray-Sarıyer maçı idi. Hakem olarak ilk Süper Lig maçı ise 1999 yılında oynanan Sakaryaspor - Ankaragücü maçı idi.

Marmara Üniversitesi'nin Beden Eğitimi Spor Yüksek Okulu'nun, spor yönetimi yüksek lisans programında eğitimine devam eden Orta, “Türk Spor Teşkilatı İçinde Futbol Hakemliği Statüsü" konulu tezi ile yüksek lisans eğitimini 1993'te tamamladı.

1995 yılında, Uluslararası Futbol Federasyonları Birliği (FIFA) tarafından 27 ülkeden seçilmiş 54 kadın hakem arasına girerek dünyadaki ilk FIFA kokartlı kadın hakemlerden birisi oldu. Hakemliği bırakana kadar 60 uluslararası maç yönetti.

2000 yılında “Dünyada ve Türkiye’de Futbol Organizasyonları üzerine Analitik Bir Yaklaşım” başlıklı tezi ile doktor unvanı aldı ve böylece Türkiye'de futbol hakkında doktora tezi yazan ilk akademisyen kadın oldu.[7]

Akademik kariyerine İstanbul Teknik Üniversitesi'nde (1998-2003) ve Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Eğitim Fakültesi'nin Beden Eğitimi ve Spor Öğretmenliği Bölümü'nde öğretim üyesi (2003-2009) olarak devam etti.[8] 2009'da Okan Üniversitesi'nde Spor Bilimleri Bölümü başkanlığını üstlendi. 2020 yılında profesör unvanını aldı.

2014 yılında Cumhuriyet Halk Partisine üye oldu ve rozetini Kemal Kılıçdaroğlu taktı. 2015 yılında CHP'den milletvekili aday adayı oldu.[9][10]

Türkiye Milli Olimpiyat Komitesi (TMOK)'nde, Türkiye Faal Futbol Hakemleri ve Gözlemcileri Derneği'nde, TFF Merkez Hakem Kurulunda çeşitli görevler yaptı. UEFA'da Delege ve Hakem Gözlemciliği (2006-2009) ile UEFA Hakem Eğitimciliği (2006-2007) yaptı.[8]

Uluslararası Olimpiyat Komitesi (IOC) tarafından kadınların spora katılması konusunda öncü rol üstlenen kişi ve kurumlara verilen "Kadın ve Spor 2002 -Avrupa Kıtası Büyük Ödülü"' ne değer görüldü. 2003 yılında, UEFA tarafından Avrupa kıtasındaki en iyi 17 hakemden biri olarak seçildi. 21 Mayıs 2005 tarihinde Almanya'nın Postdam kentinde Almanya (Djugarden) ve İsveç (Alvsjö) takımları arasında oynanan UEFA Kupası Kadınlar Final Maçı'nı yönetti. İsmi, Küçükçekmece Stadı'nda hakem odasına verilmiştir.[11]

Ocak 2023'te, Orta, Türkiye Futbol Federasyonu Merkez Hakem Kurulu Başkanlığına seçildi.[12]

Ödülleri

  • 1995 Ocak Ayı Renault Mais Şeref Kürsüsü Ödülü
  • 1995 Aralık Ayı Renault Mais Şeref Kürsüsü Ödülü
  • 2002 Türkiye Milli Olimpiyat Komitesi Kadın ve Spor Ödülü
  • 2002 Uluslararası Olimpiyat Komitesi (IOC) Kadın ve Spor Avrupa Kıtası Ödülü
  • 2006 Gökçe Karataş Vakfı “Yılın Spor Adamı” Ödülü
  • 2008 Uluslararası İş'te Kadın Kongresi “İlk’ler Kategorisi” Ödülü
  • 2012 Türkiye Futbol Adamları Derneği, Yılın Futbol Hakemi/Gözlemcisi Dalı Ödülü
  • 2015 Elele & Avon Yılın Kadın Sporcusu Adayı

Kaynakça

  1. ^ Şahin, Ali (16 Ağustos 2019). "İlk kadın hakem!". Yenidonem.com.tr. 1 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2022. 
  2. ^ A.A. "Lale Orta hakemliği bıraktı". Hürriyet. 22 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2022. 
  3. ^ "Futbolda kalıpları yıkan kadın: Lale Orta". www.gazetekadikoy.com.tr. 26 Kasım 2020. 27 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2022. 
  4. ^ "Tarihçe". Dostluk Spor Kulübü. 24 Kasım 2015. 20 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2022. 
  5. ^ Çelik, Ece (6 Aralık 2021). "Vazgeçmeyen Kadınlar:Oyunu yöneten kadın". Hürriyet. 6 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2022. 
  6. ^ DEMİR, Tülay. "Lale Orta: Erkek hakem hatası kabul edilir de benimki edilmez!". Hürriyet. 1 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2022. 
  7. ^ "Lale Orta'ya "doktor" unvanı". Ntv.com.tr. 16 Ocak 2000. 8 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2022. 
  8. ^ a b "Yönetim Kurulu – KASFAD". 26 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2022. 
  9. ^ "Eski Hakem Lale Orta, CHP'den Aday Adayı". 18 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2023. 
  10. ^ "Yeşil sahalardan Meclis'e en sürpriz isim". 18 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2023. 
  11. ^ Arslan, Ercan (1 Ekim 2017). "Ezber bozan futbol gönüllüsü: Lale Orta". Milliyet. 31 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2022. 
  12. ^ "Yeni MHK Başkanı, Türkiye'nin ilk kadın futbol antrenörü Lale Orta oldu". T24. 29 Ocak 2023. Erişim tarihi: 29 Ocak 2023. []

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

Şenes Erzik,, UEFA 1. Asbaşkanlığı ve FIFA İcra komitesi üyeliği yapan uluslararası Türk spor adamıdır. Liseyi 1956-1961 yılları arasında Robert Kolej’de, üniversiteyi 1961-1964 yılları arasında bugünkü adıyla Boğaziçi Üniversitesi olan Robert Koleji İş İdaresi ve İktisat Yüksek Okulu'nda tamamladıktan sonra, yüksek lisansını 1965-1966 yılları arasında Boğaziçi Üniversitesi'nde Pazarlama alanında tamamladı. Evli ve bir çocuk babasıdır.

Bülent Demirlek, eski Türk futbol hakemi.

<span class="mw-page-title-main">Bülent Yıldırım</span> Türk futbol hakemi

Bülent Yıldırım, Türk futbol hakemi. 30 yıldır hakemlik yapıyor. Süper ligdeki kariyeri 2003-2004 sezonu 4. haftasındaki Elazığspor-Adanaspor maçıyla başladı. Türkiye profesyonel liglerinde bugüne kadar 317 müsabakada görev aldı.

<span class="mw-page-title-main">Fırat Aydınus</span> Türk futbol hakemi

Fırat Aydınus, eski Türk uluslararası futbol hakemi ve yorumcusudur. İstanbul Üniversitesi Jeofizik Mühendisliği bölümünden mezundur.

<span class="mw-page-title-main">Cüneyt Çakır</span> Türk eski futbol hakemi

Cüneyt Çakır, Türk eski futbol hakemi ve sigortacı.

Mustafa Selçuk Dereli, FIFA kokartlı Türk hakemidir.

<span class="mw-page-title-main">Tevfik Behramov</span> Azeri spor insanı

Tevfik Behramov, Azeri futbolcu, futbol hakemi, Azerbaycan Futbol Federasyonları Birliği kurulduğu sırada hakemler topluluğunun başkanlığını yapmış spor insanı.

<span class="mw-page-title-main">Howard Webb</span>

Howard Melton Webb İngilitere Premier Ligi'nde görev yapan bir İngiliz futbol hakemidir. 2005 yılından beri FIFA listesinde bulunmaktadır. Rotherham, Güney Yorkshire'da yaşamaktadır. Zaman zaman verdiği kararlarla adından sıkça söylettiren Webb, Premier ligin önemli hakemlerinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Carlos Velasco Carballo</span>

Carlos Velasco Carballo UEFA'nın elit hakem listesinde yer alan İspanyol hakem.

<span class="mw-page-title-main">Özgür Yankaya</span>

Özgür Yankaya, Türk futbol hakemidir. Süper Lig'de ilk defa Gaziantepspor-Ankaraspor maçında görev yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Hüseyin Göçek</span> Türk futbol hakemi

Hüseyin Göçek, Türk hakem. Süper Lig'de ilk defa Kayserispor-MKE Ankaragücü maçında görev yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Halis Özkahya</span>

Halis Özkahya, Türk hakem. Süper Lig'de ilk defa Konyaspor - Antalyaspor maçında görev yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Suat Arslanboğa</span>

Suat Arslanboğa, Türk hakem. Süper Lig'de ilk defa Akçaabat Sebatspor - Diyarbakırspor maçında görev yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Mete Kalkavan</span> Türk futbol hakemi

Mete Kalkavan, Türk eski futbol hakemi ve makine mühendisidir. Babası, CHP eski Samsun milletvekili Ahmet İhsan Kalkavan'dır.

Erol Ersoy, Türk eski futbol hakemi.

Hasan Ceylan, Eski Türk futbol hakemi. Süper Ligde 12 sezon boyunca 134 maç yönetmiştir. 1970 yılında Ankara Gazi Eğitim Enstitüsü İngilizce Bölümü'nden mezun oldu. 1990 yılında FIFA kokartını aldı, 1994 yılında hakemliği bıraktı. Bir süre İngilizce öğretmenliği yaptı, emekli oldu. Hakemliğinin yanı sıra UEFA gözlemciliği yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Halil Umut Meler</span> Türk futbol hakemi

Halil Umut Meler Türk futbol hakemidir. 2017'den beri FIFA kokartı takmaktadır.

Ertuğrul Dilek, Türk eski futbol hakemi. Türk futbolunun Doğan Babacan ve İhsan Türe ile beraber en başarılı 3 hakeminden biri olarak gösterilir.

<span class="mw-page-title-main">Tarık Özerengin</span>

Tarık Özerengin, Türk göz doktoru, futbolcu, hakem, spor yazarı ve yöneticisidir.

Anthony Taylor, Manchester'dan İngiliz profesyonel futbol hakemi. 2010 yılında, öncelikle Premier League'de düdük çalan Seçilmiş Grup Hakemleri listesine terfi etti ve 2013 yılında FIFA'nın listesinde yer alarak Avrupa ve uluslararası maçlarda hakemlik yapmasına izin verildi. 2015 yılında Wembley Stadyumu'nda Chelsea'nin Tottenham Hotspur'u 2-0 mağlup ettiği Football League Cup finalini yönetti. Taylor aynı yıl daha sonra Arsenal'in Chelsea'yi 1-0 yendiği Community Shield maçını yönetmek üzere Wembley'e geri döndü. Her ikisi de Chelsea ve Arsenal arasında oynanan 2017 ve 2020 FA Cup finallerini yönetti; Arsenal her iki maçı da 2-1 kazandı. Bu seçimle birlikte, 1901'de Arthur Kingscott'tan bu yana ikinci bir FA Cup finali yöneten ilk hakem oldu.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.