İçeriğe atla

Laila Haidari

Laila Haidari, 1978 yılında doğmuş, Afgan aktivist ve restoran işletmecisidir. 2010 yılında Afganistan'ın Kabil kentinde kurduğu bir uyuşturucu rehabilitasyon merkezi olan Mother Camp'i işletiyor. Ayrıca Mother Camp'i finanse eden bir Kabil kafesi olan Taj Begum'un da sahibi. Taj Begum bir kadın tarafından işletiliyor ve bekar erkek ve kadınların birlikte yemek yemesine izin veriyor. Kafe, tabuları yıktığı için sık sık baskınlara uğruyor. Haidari, 2018 tarihli Laila Köprüde adlı belgesel filmin konusudur.

BBC'nin 2021'in 100 kadınından biri olarak kabul edildi.[1]

Biyografi

Haidari, 2009'da Afganistan'a taşındı.[2] Kabil'de kardeşi Hakim'i Pul-e-Sokhta köprüsünün altında yüzlerce uyuşturucu bağımlısı kişiyle birlikte yaşarken bulmasının ardından Afganistan'da büyüyen uyuşturucu sorunu ve bağımlılar için devlet tarafından işletilen sığınma evlerinin azlığından motive olan Haidari, 2010 yılında bir uyuşturucu rehabilitasyon merkezi kurdu.[3]

2011 yılında Haidari, Ana Kampı finanse etmek için Kabil'de Taj Begum adında bir restoran açtı. Restoranın kadınlar tarafından işletilmesi, Afganistan'da ender görülmesi ve yerel toplulukta kültürel bir tabu olan evli ve bekar erkek ve kadınların birlikte sosyalleşebileceği bir alan sağlamasıyla dikkat çekti.[4]

Haidari, ülkedeki kadın haklarına yönelik tehditler de dahil olmak üzere Taliban'ın Afganistan'daki varlığına karşı konuştu.[5] Afgan hükûmetini, Afganistan'da devam eden savaş için barış sürecine kadınları dahil etmediği için eleştirdi.[4]

2019'da İnsan Hakları Vakfı'nın ev sahipliğinde düzenlenen Oslo Özgürlük Forumu'na davetli konuşmacı olarak katıldı.[6]

Kaynakça

  1. ^ "BBC 100 Women 2021: Who is on the list this year?". BBC News (İngilizce). 7 Aralık 2021. 18 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2023. 
  2. ^ "An Independent Woman". National Review (İngilizce). 8 Ağustos 2019. 12 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2023. 
  3. ^ "In Afghanistan, 'Mother' has her own approach to helping drug addicts". Christian Science Monitor. ISSN 0882-7729. 2 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2023. 
  4. ^ a b Nordland, Rod (15 Şubat 2019). "She's a Force of Nature, and She Just Declared War on Peace With the Taliban". The New York Times (İngilizce). ISSN 0362-4331. 20 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2023. 
  5. ^ Nordland, Rod; Faizi, Fatima; Abed, Fahim (27 Ocak 2019). "Afghan Women Fear Peace With Taliban May Mean War on Them". The New York Times (İngilizce). ISSN 0362-4331. 5 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2023. 
  6. ^ NTB, Bibiana Piene / (27 Mayıs 2019). "Profilerte journalister til toppmøte i Oslo". journalisten.no (Bokmål). 28 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2023. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Afganistan</span> Batı, Orta ve Güney Asyanın birleştiği yerde bulunan devlet

Afganistan ya da resmî adıyla Afganistan İslam Emirliği, Orta Asya'nın güneyinde denize kıyısı olmayan bir ülkedir. Doğu ve güneyde Pakistan; batıda İran; kuzeyde Türkmenistan, Özbekistan ve Tacikistan; kuzeydoğuda ise Çin ile komşudur. 652.000 km² yüz ölçümlü, kuzey ve güneydoğusunu düzlüklerin oluşturduğu dağlık bir ülkedir. Başkenti ve en büyük şehri Kâbil'dir. Yaklaşık 40 milyonluk nüfusunun çoğunluğunu Peştunlar, Tacikler, Hazaralar ve Özbekler oluşturur. Ülke, uluslararası alanda Afganistan İslam Cumhuriyeti olarak tanınmaktadır. ABD'nin Afganistan'dan çekilmesine akabinde gerçekleşen Taliban saldırıları ile 15 Ağustos 2021'de Taliban'ın başkent Kâbil'i ele geçirmesi sonucunda kurulmuş olup, yönetimin devri konusundaki tartışmalar ve görüşmeler devam etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Hamid Karzai</span> Afganistanlı siyasetçi

Hamid Karzai Peştun asıllı Afgan siyasetçi. Afganistan eski devlet başkanıdır. Taliban sonrası ilk devlet başkanıdır. 2001-2004 yılları arasında halk tarafından desteklenen Karzai, 2004 seçimleri sonrası dönemde yönetimde yolsuzluğun artması, ülke çapında Taliban ve El-Kaide militanların tekrar güç kazanmasıyla birlikte hem Karzai'nin hükûmetine karşı hem de ülkenin geleceğine karşı bir şüphe ve güvensizlik ortamı oluştu. 2009 yılı Kasım ayında bir kez daha devlet başkanı seçilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Taliban</span> Afganistan merkezli İslamcı hareket

Taliban, Afganistan'da yönetimi elinde bulunduran Diyubendi İslamcı hareket ve askeri organizasyondur. Kendilerine Afganistan İslam Emirliği demekte olup ülke içinde bir savaş sürdürmüştür. İslam şeriatını yayma amacıyla Molla Muhammed Ömer tarafından 1994 yılında kurulan Taliban'ın 2016'dan beri lideri Mevlevi Hibetullah Ahundzade'dir. Grup; eroin gibi narkotiklerin ticaretinin yanı sıra haraç toplama, fidye ve alıkoyma gibi faaliyetlerle finanse edilmektedir. Ayrıca 2010'ların ortalarında, önceki hükûmetin yönetiminde yasadışı olan madencilik faaliyetlerinin kontrolünü ele geçirmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Afganistan İslam Cumhuriyeti</span> Afganistanda hüküm sürmüş eski bir devlet

Afganistan İslam Cumhuriyeti, Afganistan Savaşı sırasında 2004-2021 yılları arasında Afganistan'da var olan bir İslam cumhuriyetiydi. 2001'de ABD'nin Afganistan'ı işgal etmesinin ardından Taliban liderliğindeki Afganistan İslam Emirliği'nin ele geçirilmesi sonrası 2004 yılında kuruldu. 15 Ağustos 2021'de ülkenin büyük bölümünün kontrolü Afganistan İslam Emirliği'ne geçti. Afganistan'ın uluslararası olarak tanınan tek meşru devleti olduğu iddia edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Afganistan Savaşı (2001-2021)</span> ABDnin Afganistana girmesiyle başlayan süreç

Afganistan Savaşı, 2001 Ekim'inin 7. gününde başlamıştır. Amerika Birleşik Devletleri tarafından 11 Eylül saldırıları gerekçesi ile yapılmıştır. ABD Başkanı George W. Bush'un "terörle mücadele" politikası kapsamında yaptığı bir savaştır. Harekât Usame bin Ladin'in yakalanmasına değin sürecekti. Aynı zamanda Taliban ve diğer Taliban yandaşı güçlerin ortadan kaldırılması ile harekât sona erecekti. Böylelikle Afganistan'da iç güvenlik sağlanmış olacaktı.

<span class="mw-page-title-main">Afganistan pasaportu</span> pasaport

Afgan pasaportu Pasaport Genel Müdürlüğü tarafından uluslararası seyahat amacıyla Afgan vatandaşlarına verilir. Geçerli bir Afgan kimlik kartına (Tazkira) sahip olan her kişi, her 5-10 yılda bir yenilenen bir Afgan pasaportu için başvurabilir ve alabilir.

Ahtar Muhammed Mansur, Afganistan'ın Kandehar kentinde 1960'lı yıllarda dünyaya gelen, Molla Muhammed Ömer'in ölümünün 30 Temmuz 2015'te teyidinden sonra Taliban'ın yeni lideri olarak açıklanan eski Taliban yöneticisiydi.

<span class="mw-page-title-main">Maria Başir</span>

Maria Başir, Afganistanlı savcı.

<span class="mw-page-title-main">Afganistan'da turizm</span>

Afganistan turizm Bilgi ve Kültür Bakanlığı tarafından düzenlenir. Afganistan'da faaliyet gösteren en az 350 turizm şirketi bulunmaktadır. Turizm, onlarca yıllık savaşın ardından gelen 1978 Sevr Devrimi'nden önce zirvedeydi. Afganistan'a giriş için geçerli bir vize ve pasaport gerekmektedir. 1999'da Birleşmiş Milletler Kabil'de kalmanın günlük maliyetini 70 ABD doları olarak hesapladı.

<span class="mw-page-title-main">Afganistan'da kadın</span> Afganistanda kadın haklarına genel bakış

Afganistan'da kadın hakları tarih boyunca çeşitlilik göstermiştir. 1964'teki Afganistan anayasasıyla kadınlar resmen eşitlik kazandı. Ancak bu haklar, 1990'larda ortaya çıkan iç savaş sırasında Taliban gibi farklı geçici yöneticiler tarafından kadınların elinden alındı. Özellikle Taliban yönetimi sırasında kadınlar, özellikle sivil özgürlükler açısından çok az özgürlüğe sahip olmuş ya da bu haklardan tamamen mahrum kalmıştır. 2001 sonlarında Taliban rejiminin kaldırılmasıyla Afganistan İslam Cumhuriyeti'nde kadın hakları kademeli olarak iyileştirildi ve büyük ölçüde 1964'teki anayasaya dayanan 2004 anayasasında kadınlar bir kez daha hukuken erkeklerle eşit oldu. Bununla birlikte özellikle de kırsal kesimde yaşayan ve uluslararası endişe yaratmaya devam eden kadınlara yönelik gerici bir bakış açısından ötürü hakları hâlâ belli değildir. Taliban 2021'de Afganistan'ın çoğunu kontrol altına aldığında ise ülkedeki kadınların geleceğiyle ilgili endişeler arttı.

<span class="mw-page-title-main">OMAR Mayın Müzesi</span>

Afganistan'ın başkenti Kabil'de bulunan OMAR mayın Müzesi, ülkede bugüne kadar kullanılmış olan 53 mayın türünden 51'inin bir koleksiyonunu içermektedir. OMAR kelime anlamı itibarıyla, Afganistan rehabilitasyon ve mayın temizleme rehabilitasyon kuruluşu (İng. Organization for Mine Clearance and Afghan Rehabilitation) kısaltmasıdır. Koleksiyon, Afganistan Savaşı'nda kullanılan patlamamış mühimmat, misket bombaları ve havadan atılan bombalardan oluşmaktadır. Müze'de sergilenen Afganistan tarihinde geçmişte yaşanan ve günümüzde halen devam etmekte olan savaşlarda kullanılan mayın ve bomba örnekleri, eğitim gruplarının bilgilendirilmesi amacıyla kullanılmaktadır. Müze, 1 Temmuz 2019 tarihinde gerçekleştirilen saldırıda ciddi şekilde hasar görmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Roya Sadat</span> Eren Kıvam "Türk Ünlü Geometrici"

Roya Sadat, Afgan film yapımcısı ve yönetmendir.

Rada Akbar, Afganistan'da doğup büyüyen, sanatı kadın düşmanlığına ve baskıya karşı sesini yükseltmek için bir araç olarak kullanan bir aktivist, küratör ve sanatçıdır.2015 yılında UNICEF Yılın Fotoğraf Ödülü'nde Mansiyon ödülü, 2021 yılında Prens Claus ödülü, MujerHoy ödülleri ve BBC 100 Kadın ödülünü sahip olmuştur.

Wahida Amiri, kütüphaneci, hukuk mezunu ve protestocudur. Taliban hükûmetinin kadınlara karşı uyguladığı zorlu politikaları protesto etmek için Amira ve arkadaşları tarafından "Afganistan'ın Mücadeleci Kadınları Hareketi"'ni kurmuşlardır. 2017 yılından beri kadınları okumaya motive etmek için içinde 5.000'den fazla kitaptan oluşan kütüphanesi Kabil'de bulunmaktadır.2021 yılında BBC'nin yayınladığı 100 Kadın listesinde yer almıştır.

Fatima Gailani, 1954 yılında Kabil'de doğmuş, Afgan Kızılayı'nın başkanı olarak görev yapmış bir siyasi lider ve kadın hakları aktivistidir. BBC 2021 yılı 100 Kadın listesine girmiştir.

Nasrin Husseini, Afgan doğumlu Kanadalı bir mülteci savunucusu, veteriner araştırmacı ve gıda sistemini yeniden yapılandırmak için çalışan bir gıda aktivistidir. Araştırmaları, çiftlik hayvanlarından elde edilen gıdaların üreme ve üretkenliğini artırma yoluyla hayvan sağlığını geliştirmeye odaklanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Hoda Khamosh</span> Afgan muhabir

1996 doğumlu olan Hoda Khamosh, Afgan gazeteci, şair ve kadın hakları aktivistidir.

<span class="mw-page-title-main">Crystal Bayat</span>

Crystal Bayat, Afgan kökenli kadın hakları savunucusu,Afganistan'ın içinde de dışında da siyasi aktivizmle uğraşmaktadır. Taliban'ın tekrar iktidara gelmesiyle birlikte değişen olaylara karşı protestolar yapmıştır. Hayatının büyük bir bölümünü demokrasi ve toplumsal değişimler için uğraşmıştır. 2021 yılında BBC'nin yayınladığı en ilham veren 100 Kadın'dan biri olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Nilofar Bayat</span>

Nilofar Bayat, Afganistan Tekerlekli Sandalye Basketbol Milli Takımı'nın kaptanı ve engelli kadınların haklarının savunucusudur.Taliban'ın iktidara gelmesiyle eşiyle birlikte İspanya'ya sığınmıştır. 2021 yılında BBC'nin yayınladığı 100 Kadın'dan biri olmuştur.

2002 Kabil- Afganistan doğumlu Fatima Sultani, Noshaq zirvesine tırmanan en genç dağcı kadın olarak kabul edilir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.