İçeriğe atla

Lahuta e Malcís

Lahuta e Malcís (1937) kitap kapağı

Lahuta e Malcís, (yazıldığı zamanın orijinal ve standart dili Geg Arnavutçasının dayanır), Arnavut keşiş ve şair Gjergj Fişta tarafından 1937'de tamamlanan ve yayınlanan Arnavut ulusal destan şiiridir. 30 şarkı ve 17.000'den fazla mısradan oluşur.[1]

Lahuta e Malcís, geleneksel epik şarkılar döngüsünden ve 18. yüzyılın tarihsel ayet döngülerinden oluşan kuzey Arnavut sözlü şiirinden büyük ölçüde ilham almıştır. Arnavut mitolojisinin unsurlarını ve güney Slav edebi etkilerini içerir: Fişta, Avusturya-Macaristan'daki manastırlarda öğrenciyken Hırvat Fransisken rahiplerinden etkilenmiştir.[2] Şiirde Osmanlı İmparatorluğu'na karşı mücadele ikincil hale gelmiş[2] ve merkezi tema Arnavutların son katledilmeleri ve kovulmalarından sonra daha zararlı gördüğü Slavlarla (Sırplar ve Karadağlılar)[3][4] savaşmakla değişmiştir.[5] Çalışma, Slav karşıtı söylem nedeniyle Komünist Arnavutluk ve Yugoslavya'da[6] yasaklandı.[7] Eser, Büyük Sovyet Ansiklopedisi'nde (1950) "şovenist" ve "Slav karşıtı" olarak tanımlanırken, Fişta'ya "Slavlara karşı savaş çağrısı yapan bir casus" denilmekteydi.[8]

Lahuta e Malcís'un İngilizce çevirisi 2005 yılında Kanadalı Arnavut uzmanı Robert Elsie ve Janice Mathie-Heck (ISBN 978-1845111182) tarafından yayınlanmıştır.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Robert Elsie (2005). Albanian Literature: A Short History. I.B.Tauris. s. 236. ISBN 978-1-84511-031-4. 28 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2012. 
  2. ^ a b Elsie, Robert. "Gjergj Fishta, The Voice of The Albanian Nation". 5 Nisan 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2011. Fishta was not uninfluenced or unmoved by the literary achievements of the southern Slavs in the second half of the nineteenth century... the role played by Franciscan pater Grga Martic whose works served the young Fishta as a model... by the writings of an earlier Franciscan writer, Andrija Kacic-Miosic ...by the works of Croatian poet Ivan Mazhuranic... the Montenegrin poet-prince Petar Petrovic Njegos... His main work, the epic poem, Lahuta e Malcís(The highland lute), ... propagates anti-Slavic feelings and makes the struggle against the Ottoman occupants secondary. 
  3. ^ Irish Slavonic Studies. Irish Slavonic studies. 1987. s. 172. 28 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2021. Highland Lute, about the North Albanian tribesmen's wars with Montenegro, is under disapproval in Albania and Yugoslavia alike. This inclusiveness means that Elsie is very sparing in his critical judgements, ... 
  4. ^ Detrez, Raymond; Plas, Pieter (2005), Developing cultural identity in the Balkans: convergence vs divergence, Brüksel: P.I.E. Peter Lang S.A., s. 220, ISBN 90-5201-297-0, 28 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 28 Kasım 2021, ... substitution of the central motif of the fight against the Turks by that of the fight against Slavs. 
  5. ^ Ernesto Koliqi; Nazmi Rrahmani (2003). Vepra. Shtëpía Botuese Faik Konica. s. 183. 
  6. ^ Robert Elsie (1996). Studies in modern Albanian literature and culture. East European Monographs. 
  7. ^ Transition. Open Media Research Institute. 1998. s. 33. 7 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2021. The first issue of the first opposition newspaper Rilindja Demokratike in January 1991 carried the scholar Aurel Plasari's reassessment of Gjergj Fishta (1871 — 1940), the author of the epic poem "The Highland Lute." Because of Fishta s fierce anti- Slav nationalist rhetoric, the Communists prohibited his works soon after the war, during a stint of official Albanian- Yugoslav friendship; the ban remained in place for more than 40 years. Fishta was surrounded with the aura of the forbidden ... 
  8. ^ Katrin Boeckh; Sabine Rutar (10 Ocak 2017). The Balkan Wars from Contemporary Perception to Historic Memory. Springer. s. 84. ISBN 978-3-319-44642-4. 28 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2021. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">1912 Arnavut İsyanı</span> Arnavutların, 1912 yılı içerisinde Osmanlı İmparatorluğu egemenliğine karşı başlattığı ayaklanma olayı

1912 Arnavutluk İsyanı, Ocak-Ağustos 1912 tarihleri arasında Osmanlı İmparatorluğu'nda Arnavutlar tarafından gerçekleştirilen bir isyandır. 1910 ve 1911 yıllarında Arnavutluk ve Kosova bölgelerinde Arnavut Ulusunun Haklarını Savunma Birliği destekli iki isyan başlatılmıştı. 1910 yılındaki Arnavut isyanı Bulgaristan ve Karadağ tarafından desteklenmişti. İsyanda, şiddetli çatışmaların ardından İsa Bolatin öncülüğündeki Arnavut isyancılar Drenice bölgesine çekilmiş, bir diğer isyancı İdris Sefer ise kalan askerleriyle birlikte direnişini sürdürdüğü Karadak bölgesine çekilmişti. 1911 yılındaki isyanda ise Podgorica isyancıların ana üssü olmuş ve isyancılar Karadağ Kralı I. Nikola tarafından desteklenmişti. Her iki isyan da isyancılara birtakım imtiyazlar tanınarak bastırılmıştı.

<span class="mw-page-title-main">Kelmendi</span>

Kelmendi, Arnavutluk'un kuzeyinde Karadağ'a sınırında bulunan Malisya bölgesinde yer alan bir Arnavut aşireti ve bölgesidir. Bölgenin bir kısmı Kelmend sınırları içinde yer almaktadır ve çoğunlukla Katolik olup bir kısmı Müslümandır. Kelmend, diğer Kuzey Arnavut aşiretleri gibi Arnavutçanın Geg lehçesinin bir dialektini konuşmaktadırlar.

1845 Arnavut İsyanı, Mayıs-Temmuz 1845 tarihleri arasında Arnavutlar tarafından Osmanlı İmparatorluğu'ndaki Tanzimat reformlarına karşı gerçekleştirilen bir isyandır.

<span class="mw-page-title-main">Arnavutluk Özgürlük Partisi</span>

Özgürlük Partisi Arnavutluk'ta faaliyet gösteren bir siyasi parti. Sosyal demokrasi çizgisinde olan parti eski Arnavutluk Başbakanı Ilir Meta'nın Arnavutluk Sosyalist Partisi'nden ayrılmasıyla 6 Eylül 2004 tarihinde kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Gusinyeli Ali Paşa</span> Arnavut asker

Ali Paşa Şabanagay, bir Arnavut askeri komutanı ve Prizren İttifakı'nın liderlerinden biriydi. Bugün Platon ve Gusinye olarak bilinen Doğu Karadağ'ın civarında bir bölgeyi Osmanlı kaymakamı olarak yönetti. Novšiće Savaşında Karadağ Prensliğine karşı Prizren İttifakı'nda savaşan gayri nizami Arnavut kuvvetlerin lideriydi.

<span class="mw-page-title-main">Arnavut epik şiiri</span>

Arnavut epik şiiri, Arnavut halkı tarafından yaratılan destansı bir şiir biçimidir. Uzun zamandır devam eden bir sözlü gelenekten oluşur. Bugün Kosova ve Kuzey Arnavutluk'ta ve bazıları da Karadağ'da olmak üzere çok sayıda Arnavut destansı şiir anlatıcıları bulunabilir. Kuzey Arnavut epik şiiri, lahutë veya çifteli eşliğinde şarkı söyleyerek icra edilir.

<span class="mw-page-title-main">Naim Fraşiri</span> Arnavut tarihçi, gazeteci, şair, yazar ve çevirmen

Naim Bey Fraşıri, Arnavut tarihçi, gazeteci, şair, yazar ve Arnavutluk millî şairi ilan edilen çevirmen. Modern Arnavut edebiyatının öncüsü ve 19. yüzyılın en etkili Arnavut kültürel simgelerinden biri olarak kabul ediliyor.

Kanun, geleneksel Arnavut kanunları için kullanılan bir tanımdır. Bu kanunlar öncelikli olarak sözlü olup 20. yüzyılda yazılı olarak yayınlanmıştır. Leka Dukagin'nin Kanun'u 15. yüzyılda hazırlanmıştır. Sonrasında altı türü daha sonra gelişti:

<span class="mw-page-title-main">Luma Muharebesi</span> Birinci Balkan Savaşı Muharebesi

Luma Muharebesi, Arnavutlar arasında Lumë Ayaklanması olarak da bilinir, Sırplara karşı Lumë'de Osmanlı Arnavutluk bölgesinde yerel Arnavut halkın Sırplara karşı Birinci Balkan Savaşı sırasında girdikleri bir seri çatışmalardır. Sırplar Adriyatik Denizi'ne çıkmayı beklerken beklenmedik şekilde Osmanlı yandaşı olan veya olmayan yerel Arnavut halkın birlik olup direnmesi ile karşılaşmışlardır. Kendilerinin ummadığı şekilde Sırp 3. Ordusu birlikleri kendilerinden sayıca az olan Arnavut milislerce yenilgiye uğratılmış ve bu durum ayrıca batıya hareketlerini de geciktirmiştir. Bu durum 28 Kasım 1912'de zorunluluktan veya değil Osmanlı'ya karşı bağımsızlık ilan edecek Arnavutluk Devleti'ne savunmasını örgütlemek ve Sırbistan, Yunanistan, Karadağ'a direnmek için zaman kazandırmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Robert Elsie</span>

Robert Elsie, Arnavut edebiyatı ve folkloru konusunda uzmanlaşmış Kanada doğumlu bir Alman bilim adamıydı.

<span class="mw-page-title-main">Malisya</span>

Malësia e Madhe, kısaca Türkçe telefuzla Malezya, Arnavutluk'taki Malësi e Madhe Bölgesi ve Karadağ'daki Tuzi Belediyesi'nin coğrafi alt bölümünün yaylalarına karşılık gelen kuzey Arnavutluk ve doğu Orta Karadağ'daki tarihi ve etnografik bir bölgedir. Bölgedeki en büyük yerleşim Tuzi kasabasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Manastır Kongresi</span> Arnavut alfabesini standartlaştırmak amacıyla Manastır şehrinde düzenlenen akademik konferans

Manastır Kongresi Arnavut alfabesini standartlaştırmak amacıyla 14-22 Kasım 1908 tarihleri arasında Manastır şehrinde düzenlenen akademik konferanstır. 22 Kasım artık Arnavutluk, Kosova ve Kuzey Makedonya'da ve ayrıca Arnavut diasporası arasında Alfabe Günü olarak bilinen bir anma günüdür. Kongreden önce, Arnavutça altı veya daha fazla farklı alfabenin ve ayrıca bir dizi alt varyantın bir kombinasyonu ile temsil ediliyordu.

Abdullah Paşa Dreni (1820-1878) 19. yüzyıl Arnavut aşiret lideri ve Osmanlı ordusu askeri.

<span class="mw-page-title-main">Gjergj Fişta</span> Arnavut yazar (1871-1940)

Gjergj Fişta Arnavut Fransisken frer, şair, eğitimci, siyasetçi, aktivist, çevirmen ve yazardır. Epik başyapıtı Lahuta e Malcís ve Arnavutluk'un bağımsızlığından sonra en yetkili dergilerden ikisi olan Posta e Shypniës ve Hylli i Dritës'in editörü olması edeniyle 20. yüzyılın en etkili Arnavut yazarlarından biri olarak kabul edilir.

Bib Dod Paşa, 19. yüzyılın ortalarında Merdita bölgesinin reisi idi. Katolik bir Hristiyan olarak, Osmanlı Türkler tarafından kapedan (kaptan) ve onursal paşa rütbelerle ödüllendirildi.

<span class="mw-page-title-main">Prenk Paşa</span>

Prenk Paşa Jön Türklerin Katolik üyesi ve Arnavutluk Prensliği politikacısı.

<span class="mw-page-title-main">Jani Vreto</span> Arnavut yazar (1822-1900)

Jani Vreto Arnavut yazar, matbaacı, yayıncı ve Arnavut millî uyanışının önemli isimlerinden biridir. 1886'da Bükreş'teki ilk Arnavut matbaasını kurmaktan ve denetlemekten sorumluydu.

Vrioni ailesi büyük Arnavut aristokrat ailelerinden ve Arnavutluk'un en büyük toprak sahiplerinden biridir. Genellikle Paşa veya Bey tarafından tutulan Nişan Unvanları, Osmanlı İmparatorluğu’nun Padişahı tarafından Ferman veya Berat ile verilen, Merkezi veya Yerel Osmanlı idaresinde tayin edilen pozisyonlara karşılık geldi.

<span class="mw-page-title-main">Arianiti ailesi</span>

Arianiti Ailesi, Arnavut kökenli soylu bir aile olup 11 ila 16. yüzyıllar arasında bugünkü Arnavutluk ve çevresinde oldukça geniş arazileri sahiplerdi. Ailenin sahip olduğu araziler İşkomi vadisinden eski Egnatia Yolu'na oradan da Manastır'ın doğu kesimlerine kadar uzanıyordu.

<span class="mw-page-title-main">Nezim Frakulla</span> şair

Nezim Berati, alternatif olarak Nezim Frakulla veya İbrahim Nezimi olarak da bilinen Arnavutça yazan ancak Arap alfabesini kullanan Müslüman geleneği olan Beyteci Edebiyatı arasındaki ilk büyük şairdir. Fier yakınlarındaki Frakull köyünde doğmuş ve yaşamının bir bölümünü Berat'ta geçirmiştir. Frakulla, İstanbul'da öğrenim görmüş ve burada iki divan da dahil olmak üzere ilk şiirini Türkçe, Farsça ve belki de Arapça yazmıştır. 1731 civarında Berat'a dönmüş ve burada dönemin diğer şairleriyle, özellikle de Berat müftüsü İmam Ali'yle edebi rekabete girdiği bilinmektedir. 1731 ile 1735 yılları arasında Arnavutça bir divan ve çeşitli başka şiirler yazmıştır; bunlara manzum şeklinde bir Arnavutça-Türkçe mini sözlük de dahildir. Divanın orijinalinin tamamı elimizde olmasa da elimizde bu divandan yaklaşık 110 şiir bulunmaktadır. Şiirlerinin bir kısmı müziğe uyarlanmış ve yüzyıllarca sözlü olarak hayatta kalmıştır.