İçeriğe atla

Ladinolar

Ladinolar
(Ladinos)
Guatemala'da konuşulan dillerin dağılım haritası
(Ladinoların anadili: Castilian = Guatemala İspanyolcası)
Önemli nüfusa sahip bölgeler
Guatemala Guatemala6.750.170[1]
Diller
İspanyolca, Orta Amerika İspanyolcası, Guatemala İspanyolcası
Din
Hıristiyanlık

Ladinolar (İspanyolca Los ladinos), Latin Amerika'da, özellikle de Guatemala'da yaşayan, yerli halklar ile İspanya kökenli Avrupalıların melezi olan Mestizo halkı. Adları Latino («Latin») kelimesinden gelir.

Eş sesli olan ve Yahudi İspanyolcası için kullanılan Ladino adıyla karıştırmamak gerekir.

Guatemala Ladinoları

Avrupalılaş[tır]manın (Guatemala İspanyolcası ladinización) sonucu olarak, Guatemala Kızılderilileri ile İber Yarımadası kökenli Avrupalıların (İspanyollar, Kastilyalılar, Katalanlar) melezi olan Mestizolara Ladino (los ladinos chapínes) adı verilir. Ana dilleri Guatemala İspanyolcasıdır ve yasa gereği ayrı bir etnik grup olarak tanımlanır.[2][3][4]

Guatemala'da 2002 rakamlarına göre nüfusu 6.750.170[1] kişidir ve % 60 gibi çoğunluğu oluştururlar.

1778-1990 yılları arasındaki Guatemala Kızılderilileri ile Ladinoların nüfusu:[5]

YılToplamLadinoKızılderililerKızılderili yüzdesi
1778 392.272 80.485 311.797 78.4
1837 ? 179.047 ? ?
1880 1.224.602 379.828 844.744 68.9
1893 1.364.678 481.954 882.733 64.6
1921 2.004.900 704.793 1.299.927 64.8
1950 2.790.868 1.293.607 1.497.261 53.5
1964 4.287.997 2.497.055 1.808.942 42.2
1973 5.160.221 2.900.197 2.260.024 43.8
1981 6.054.227 3.517.705 2.536.522 41.9
1990 9.197.351 5.347.340 3.850.011 41.8

Kaynakça

  1. ^ a b "XI Censo Nacional de Población y VI de Habitación (Censo 2002) : Variable Grupo_etnico : Pertenencia de grupo étnicor". 5 Haziran 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2013. 
  2. ^ Ministerio de Educación (MINEDUC) (2008). "Reflexiones sobre el mestizaje y la identidad nacional en Centroamérica: de la colonia a las Républicas liberales" (İspanyolca). 26 Mayıs 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  3. ^ Instituto Nacional de Estadística (INE) (2002). "XI Censo Nacional de Poblacion y VI de Habitación (Censo 2002) - Pertenencia de grupo étnico" (İspanyolca). 20 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  4. ^ Rodríguez L, Lic. Carlos Antonio. "La determinación Estadística de los grupos étnicos, el indigenismo, la situación de la pobreza y la exclusión social. Los Censos Integrados del 2002 y la inclusión social de los grupos étnicos. Perfil nacional del desarrollo sociodemográfico" (PDF) (İspanyolca). 2 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (pdf) arşivlendi. 
  5. ^ Flavio Rojas Lima (1992), Los indios de Guatemala, Ed. Mapfre, S.A, 1992 (İspanyolca)

Bibliyografya

  • Adams, Richard N. Guatemalan Ladinization and History. In: The Americas, Vol. 50, No. 4 (Apr., 1994), pp. 527–543. Academy of American Franciscan History.
  • Falla, Ricardo (translated by Phillip Berryman). Quiché rebelde: religious conversion, politics, and ethnic identity in Guatemala. University of Texas Press, 2001. ISBN 0-292-72532-9 in Google books
  • Martínez Peláez, Severo. La patria del criollo: Ensayo de interpretación de la realidad colonial guatemalteca. Guatemala: Editorial Universitaria, USAC, 1970.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Guatemala Maya Dilleri Akademisi</span>

Guatemala Maya Dilleri Akademisi, Guatemala'da konuşulan 22 Maya dilinin kullanımını düzenleyen özerk devlet organizasyonu. Bu dillerin yazımında kullanılan değişik yazı sistemlerinin standartlaşması üzerine çaba harcar. Diğer bir işlevi de bu Maya dillerinin öğretimine yönelik çalışmalar yapmak, kurslar açarak tercüman yetiştirmektir.

<span class="mw-page-title-main">Avakatekler</span>

Avakatekler, Guatemala'nın Huehuetenango departmanında Aguacatán belediyesinde yaşayan Maya Kızılderili halkıdır. Guatemala'da 2002 sayımına göre etnik 11.068 kişilik nüfustan 9.613 kadarı Avakatekçe (Qa'yol) denen anadillerini konuşabiliyor. En yakın akrabası birlikte İşil dilleri adıyla alt grup oluşturan İşillerdir.

<span class="mw-page-title-main">İşilce</span>

İşilce, daha çok Guatemala'nın El Quiché departmanında İşil Üçgeni denilen Santa Maria Nebaj, San Juan Cotzal ve San Gaspar Chajul kasabalarında, çok daha az olarak Meksika'da İşiller tarafından konuşulan Maya dilleri ailesinin Kiçe-Mam dilleri grubundan bir Kızılderili dilidir. Guatemala'da 2002 sayımına göre etnik 95.315 kişilik nüfustan 83.574 kadarı anadillerini konuşabiliyor. En yakın akrabası birlikte İşil dilleri adıyla alt grup oluşturan Avakatekçedir.

<span class="mw-page-title-main">İşiller</span>

İşiller, Guatemala'nın El Quiché departmanında İşil Üçgeni denilen Santa Maria Nebaj, San Juan Cotzal ve San Gaspar Chajul kasabalarında yaşayan Maya Kızılderili halkıdır. Guatemala'da 2002 sayımına göre etnik 95.315 kişilik nüfustan 83.574 kadarı İşilce denen anadillerini konuşabiliyor. En yakın akrabası birlikte İşil dilleri adıyla alt grup oluşturan Avakateklerdir.

<span class="mw-page-title-main">Tektitekçe</span>

Tektitekçe, Guatemala'nın Huehuetenango departmanının Tectitán ile Cuilco belediyelerinde ve Meksika'da Chiapas eyaletinin Amatenango de la Frontera ile Mazapa de Madero belediyelerinde Tektitekler tarafından konuşulan Maya dilleri ailesinin Kiçe-Mam dilleri grubundan bir Kızılderili dilidir. Guatemala'da 2002 sayımına göre etnik 2.077 kişilik nüfustan 1.144 kadarı anadillerini konuşabiliyor. Meksika'da 1.000 kişi tarafından konuşulur. En yakın akrabası birlikte Mam dilleri adıyla alt grup oluşturan Mamcadır.

<span class="mw-page-title-main">Tektitekler</span>

Tektitekler, Guatemala'nın Huehuetenango departmanının Tectitán ile Cuilco belediyelerinde ve Meksika'da Chiapas eyaletinin Amatenango de la Frontera ile Mazapa de Madero belediyelerinde yaşayan Maya Kızılderili halkıdır. Guatemala'da 2002 sayımına göre etnik 2.077 kişilik nüfustan 1.144 kadarı anadillerini konuşabiliyor. En yakın akrabası birlikte Mam dilleri adıyla alt grup oluşturan Mamlardır.

<span class="mw-page-title-main">Kakçikeller</span>

Kakçikeller, Guatemala'nın Chimaltenango, Guatemala, Baja Verapaz, Sacatepéquez, Sololá, Suchitepéquez departmanlarında yaşayan Maya Kızılderili halkıdır. Guatemala'da 2002 sayımına göre etnik 832.968 kişilik nüfustan 444.954 kadarı anadillerini konuşabiliyor. En yakın akrabası birlikte Asıl Kiçe dilleri adıyla alt grup oluşturan Tzutuhiller, Kiçeler ve Açilerdir.

<span class="mw-page-title-main">Tzutuhiller</span>

Tzutuhiller, Guatemala'nın Sololá ve Suchitepéquez departmanlarında yaşayan Maya Kızılderili halkıdır. Guatemala'da 2002 sayımına göre etnik 78.498 kişilik nüfustan 444.954 kadarı anadillerini (Tzijob’al’) konuşabiliyor. En yakın akrabası birlikte Asıl Kiçe dilleri adıyla alt grup oluşturan Kakçikeller, Kiçeler ve Açilerdir.

<span class="mw-page-title-main">Sipakapalar</span>

Sipakapalar, Guatemala'nın San Marcos departmanının Sipacapa belediyesinde yaşayan Maya Kızılderili halkıdır. Guatemala'da 2002 sayımına göre etnik 10.652 kişilik nüfustan 5.687 kadarı anadillerini konuşabiliyor.

<span class="mw-page-title-main">Sakapultekler</span>

Sakapultekler, Guatemala'nın El Quiché departmanının Sacapulas belediyesinde yaşayan Maya Kızılderili halkıdır. Guatemala'da 2002 sayımına göre etnik 9.763 kişilik nüfustan 6.973 kadarı anadillerini konuşabiliyor.

<span class="mw-page-title-main">Uspantekçe</span>

Uspantekçe, Guatemala'nın El Quiché departmanının Uspantán, Playa Grande Ixcán ve Chicamán belediyelerinde yaşayan Uspantekler tarafından konuşulan Maya dilleri ailesinin Kiçe dilleri grubundan bir Kızılderili dilidir. Guatemala'da 2002 sayımına göre etnik 7.494 kişilik nüfustan 3.971 kadarı ana dillerini konuşabiliyor.

<span class="mw-page-title-main">Uspantekler</span>

Uspantekler, Guatemala'nın El Quiché departmanının Uspantán, Playa Grande Ixcán ve Chicamán belediyelerinde yaşayan Maya Kızılderili halkıdır. Guatemala'da 2002 sayımına göre etnik 7.494 kişilik nüfustan 3.971 kadarı anadillerini konuşabiliyor. En yakın akrabası birlikte Asıl Kiçe dilleri adıyla alt grup oluşturan Sakapultekler, Sipakapalar ve diğer Kiçe dillerini konuşan Maya halklarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Pokomamlar</span>

Pokomamlar, Guatemala'nın Guatemala departmanının Chinautla belediyesinde, Jalapa departmanının San Luis Jilotepeque belediyesinde, Escuintla departmanının Palín belediyesinde ve El salvador'da yaşayan Maya Kızılderili halkıdır. Guatemala'da 2002 sayımına göre etnik 42.009 kişilik nüfustan 11.273 kadarı anadillerini konuşabiliyor.

<span class="mw-page-title-main">Mopanlar</span> Etnik grup

Mopanlar ya da Mopan Mayaları, Belize'nin Toledo, Stann Creek ve Cayo ilçeleriyle Guatemala'nın El Petén departmanının San Luis, Poptún, Melchor ve Dolores kasabalarında yaşayan Maya Kızılderili halkıdır.

<span class="mw-page-title-main">İtzalar</span>

İtzalar, Guatemala'nın El Petén departmanında Petén Itzá Gölü çevresinde yaşayan Maya Kızılderili halkıdır.

<span class="mw-page-title-main">Kanhoballar</span>

Kanhoballar, Guatemala'nın Huehuetenango departmanının Santa Eulalia, San Juan Ixcoy, San Pedro Soloma (Tz’uluma’) ve Santa Cruz Barillas belediyelerinde yaşayan Maya Kızılderili halkıdır.

<span class="mw-page-title-main">Hakaltekler</span>

Hakaltekler ya da Poptiler, Guatemala'nın Huehuetenango departmanının Jacaltenango belediyesi ile Meksika'nın Chiapas eyaletinde yaşayan Maya Kızılderili halkıdır. Guatemala'da 2002 sayımına göre etnik 47.024 kişilik nüfustan 34.038 kadarı anadillerini konuşabiliyor.

<span class="mw-page-title-main">Akatekler</span>

Akatekler, Guatemala'nın Huehuetenango departmanının San Miguel Acatán ve San Rafael La Independencia belediyeleri ile kısmen Concepción Huista belediyesinde ve Nentón ve San Sebastián Coatán belediyelerine ait iki köyde ve Meksika'nın Chiapas eyaletinde yaşayan Maya Kızılderili halkıdır. Guatemala'da 2002 sayımına göre etnik 39.370 kişilik nüfustan 35.763 kadarı anadillerini konuşabiliyor.

<span class="mw-page-title-main">Çuhlar</span>

Çuhlar, Guatemala'nın Chiquimula departmanının San Mateo Ixtatán ve San Sebastián Coatán belediyeleriyle Meksika'nın Chiapas eyaletinde yaşayan Maya Kızılderili halkıdır.

<span class="mw-page-title-main">Guatemala Kızılderilileri</span>

Guatemala Kızılderilileri, Guatemala'da yaşayan Mezoamerika Kızılderilileri kültür grubundan Kızılderili halkları. 2001 yılında % 59.4 olan Ladinolardan sonra % 40.6 olan nüfuslarıyla ikinci sıradadır ve bunların büyük çoğunluğu Maya halkları olup en büyük grupları Kiçeler, Kakçikeller, Mamlar ve Kekçiler olarak sıralanır. Maya kökenli olmayan Kızılderililerin oranı ancak % 0.2 dir. İzole dilli Alaguilac'ların soyu Amerika'nın keşif yıllarında tükenmiştir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.