İçeriğe atla

Ladin

Ladin
Picea pungens
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem:Plantae
Şube:Tracheophyta
Sınıf:Pinopsida
Takım:Pinales
Familya:Pinaceae
Cins:Picea
A.Dietr., Fl. Berlin 2: 794 (1824).
Türler
metne bakınız.
  • Vikitür'de Picea ile ilgili ayrıntılı taksonomik bilgiler bulunur.

Ladin (Picea), çamgiller (Pinaceae) familyasının Picea cinsinden Kuzey yarıkürenin ılıman ve soğuk bölgelerinde yayılış gösteren ağaç türlerinin ortak adı.

Boyu 40–50 m'ye kadar ulaşabilir. İğne yaprakları kısa, sivri uçlu ve kesitli dört köşedir. Olgunlaşmış kozalağının pulları dağılmaz.

Picea, Piceoideae alt familyasındaki tek cinstir.[1]

Ladin kozalağı

Sınıflandırma

Seksiyon Picea

  • Avrupa ladini (Picea abies) Avrupa.
  • Dragon ladini (Picea asperata) Doğu Çin.
  • Kore ladini (Picea koraiensis) Kore, Kuzey Çin.
  • Koyama ladini (Picea koyamae) Japonya.
  • Meyer ladini (Picea meyeri) Kuzey Çin.
  • Yushan ladini (Picea morrisonicola) Tayvan.
  • Wilson ladini (Picea wilsonii) Doğu Çin.
  • Sibirya ladini (Picea obovata) Kuzey İskandinavya, Sibirya.
  • Schrenk ladini (Picea schrenkiana) Asya.
  • Himalaya ladini (Picea smithiana) Doğu Himalaya.
  • Alp ladini (Picea alpestris) Avrupa
  • Doğu ladini (Picea orientalis) Kafkaslar, Kuzey Türkiye.
  • Maximowiczii ladini (Picea maximowiczii) Japonya.
  • Picea torano. Japonya.
  • Veitch ladini (Picea neoveitchii) Kuzeybatı Çin.
  • Martinez ladini (Picea martinezii) Kuzey Meksika.
  • Chihuahua ladini (Picea chihuahuana) Kuzeybatı Meksika

Seksiyon Omorika

  • Brewer ladini (Picea breweriana) Klamath Dağları, Kuzey Amerika; endemiktir.
  • Sargent ladini (Picea brachytyla) Güneybatı Çin.
  • Picea farreri. Kuzey Burma, Güneybatı Çin.
  • Balkan ladini (Picea omorika) Balkanlar; endemik.
  • Kara ladin (Picea mariana) Kuzey Amerika Alaska taygalarında.
  • Kırmızı ladin (Picea rubens) Kuzey Amerika.
  • Sakhalin ladini (Picea glehnii) Kuzey Japonya, Sakhalin.
  • Picea bicolor. Japonya.
  • Mor ladin (Picea purpurea) Batı Çin.
  • Balfour ladini (Picea balfouriana) Batı Çin.
  • Likiang ladini (Picea likiangensis) Güneybatı Çin.
  • Sikkim ladini (Picea spinulosa) Doğu Himalaya.

Seksiyon Casicta

  • Ak ladin (Picea glauca) Kuzey Amerika'nın kuzeyi.
  • Engelmann ladini (Picea engelmannii) Kuzey Amerika'nın batı dağları.
  • Sitka ladini (Picea sitchensis) Pasifik kıyıları, Kuzey Amerika.
  • Jezo ladini (Picea jezoensis) Kuzey Asya, Japonya.
  • Mavi ladin (Picea pungens) Kayalık dağları, Kuzey Amerika.

Galeri

Brewer ladini (Picea breweriana)

Kullanımları

Kereste

P. abies tahtası

Ladin, genellikle Kuzey Amerika kerestesi, SPF (ladin, çam, köknar) ve akağaç (ladin ağacının toplu adı) dahil olmak üzere birkaç farklı adla anılan yapı kerestesi olarak kullanışlıdır.[2] Ladin ağacı, genel inşaat işleri ve sandıklardan ahşap uçaklarda son derece özel kullanımlara kadar birçok amaç için kullanılır.[3] Wright kardeşler'in ilk uçağı olan Flyer ladin ağacından yapılmıştır.[4]

Bu türün tomrukçuluktan sonra böceklere veya çürümeye karşı dayanıklılık özelliği olmadığından, genellikle inşaat amaçlı olarak yalnızca iç mekan kullanımında (örneğin, iç mekan alçıpan çerçeveleme) tavsiye edilir. Ladin ağacının açıkta bırakıldığında maruz kaldığı iklim tipine bağlı olarak 12–18 aydan fazla dayanması beklenemez.[5]

Kağıt hamuru

Ladin, dayanıklı kağıt yapmak için birbirine bağlanan uzun ağaç lifleri olduğundan, kağıt yapımında en önemli ağaçlardan biridir. Lifleri ince duvarlıdır ve kuruduktan sonra ince bantlara çöker. Ladinler, kolayca ağartılır olduğundan mekanik hamurlaştırmada kullanılır. Kuzey çamlarıyla birlikte, Northern bleached softwood kraft (NBSK) kağıdı yapmak için kuzey ladinleri çok yaygın kullanılır. Ladin ağaçları ağaç hamuru için geniş alanlara ekilir.

Gıda ve ilaç

Şeffaf cam şişede ladin (Picea mariana) esansiyel yağı

Birçok ladin ağacının taze filizleri doğal C vitamini kaynağıdır.[6] Kaptan Cook, mürettebatın iskorbüt hastalığına yakalanmaması için deniz yolculukları sırasında alkollü şeker esanslı ladin birası yapmıştı.[7][8] Yapraklar ve dallar veya uçucu yağlar, ladin birası yapmak için kullanılır.

Finlandiya'da genç ladin tomurcukları bazen baharat olarak kullanılır veya ladin tomurcuk şurubu yapmak için şekerle kaynatılır.[9][10] Hayatta kalmaya çalışıldığı durumlarda ladin iğneleri doğrudan yutulabilir veya kaynatılarak çay haline getirilebilir. Bu, büyük miktarda C vitamininin yerini geçet. Ayrıca su, ladin iğnelerinde depolanarak alternatif bir hidrasyon yöntemi sağlar. Ladin, et tek gıda kaynağı olduğunda iskorbüt önleyici olarak kullanılabilir.

Dış bağlantılar

Çamgiller familyasına ait cinsler
Pinus | Picea | Cathaya | Larix | Pseudotsuga | Abies | Cedrus | Keteleeria | Pseudolarix | Nothotsuga | Tsuga

Kaynakça

  1. ^ "Picea (spruce) description". www.conifers.org. 14 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Temmuz 2024. 
  2. ^ "17 Different Types of Pine Wood". Home Stratosphere (İngilizce). 7 Eylül 2021. 6 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2022. 
  3. ^ LaFalce, Ben (24 Eylül 2019). "Types of Wood: Guide to Choose the Best for Your Furniture". Octane Seating (İngilizce). 8 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2022. 
  4. ^ "Milestones of Flight - 1903 Wright Flyer". Smithsonian National Air and Space Museum. 28 Nisan 2016. 5 Nisan 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2016. 
  5. ^ "Picea Genus (spruce)". American Conifer Society. American Conifer Society. 17 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2019. 
  6. ^ "Tree Book - Sitka spruce (Picea sitchensis)". British Columbia Ministry of Forests, Lands and Natural Resource Operations. 11 Mayıs 2003 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Temmuz 2006. 
  7. ^ Crellin, J. K. (2004). A social history of medicines in the twentieth century: to be taken three times a day. New York: Pharmaceutical Products Press. s. 39. ISBN 978-0789018441. 
  8. ^ Stubbs, Brett J. (June 2003). "Captain Cook's beer: the antiscorbutic use of malt and beer in late 18th century sea voyages". Asia Pacific Journal of Clinical Nutrition. 12 (2): 129-137. PMID 12810402. 
  9. ^ "Kadoksissa ollut juomaresepti löytyi – kuusenkerkästä tehdään muutakin kuin siirappia". Yle Uutiset (Fince). 6 Haziran 2016. 6 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ağustos 2021. 
  10. ^ Jyske T, Järvenpää E, Kunnas S, Sarjala T, Raitanen JE, Mäki M, Pastell H, Korpinen R, Kaseva J, Tupasela T (2020). "Sprouts and Needles of Norway Spruce (Picea abies (L.) Karst.) as Nordic Specialty-Consumer Acceptance, Stability of Nutrients, and Bioactivities during Storage". Molecules. 25 (18): 4187. doi:10.3390/molecules25184187 Özgürce erişilebilir. PMC 7570650 $2. PMID 32932686. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Göknar</span>

Göknar ya da köknar (Abies), çamgiller (Pinaceae) familyasının Abies cinsinden iğne yapraklı ağaç türlerine verilen ad. 40m'ye kadar boylanabilen göknarlar, kendine özgü formu, gövde kabuğu iğne yaprakları ve hatta kokusu ile Çamgiller familyasının diğer türlerinden ayırt edilebilir. Yapraklarının alt yüzeyinde beyaz çizgiler vardır.Kozalaklar sonbaharda olgunlaşınca pulları dökülür. Türkiye'de 213.652 hektar saf göknar ormanı bulunmaktadır 300 yıldan fazla yaşayabilirler.

<span class="mw-page-title-main">Doğu Karadeniz göknarı</span> çamgiller (Pinaceae) familyasında Kafkasyaya özgü bir göknar türü

Doğu Karadeniz göknarı veya Kafkas Göknarı, çamgiller (Pinaceae) familyasında Kafkasya'ya özgü bir göknar türü. Heybetli ve hızlı büyüyen bir ağaçtır. Güneşli ve nemli ortamlarda iyi gelişir. Avrupa Kıtası ve Türkiye'nin en uzun doğal ağacıdır.

<span class="mw-page-title-main">Ardıç</span>

Ardıç, servigiller (Cupressaceae) familyasından Juniperus cinsine ait çam ailesinden iğne yapraklı ağaç ve çalı formundaki taksonların ortak adı.

<span class="mw-page-title-main">Ak ladin</span>

Ak ladin ya da Kanada ladini, çamgiller (Pinaceae) familyasından Kuzey Amerika'nın kuzeyinde Kanada'nın doğusundan Alaska'ya kadar taygada yetişen 15–30 m boy ve 1 m çap yapabilen ladin türü.

<span class="mw-page-title-main">Çamgiller</span>

Pinaceae (Çamgiller), Pinales takımından bazen çalı formunda kozalaklı ağaç türlerini içeren bitki familyasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Doğu ladini</span> Çamgiller familyasından bir bitki türü

Doğu ladini, çamgiller (Pinaceae) familyasından 40-50 metre, bazen de 60 metre boylara ulaşan, 1,5-2 metre çap yapabilen, dolgun ve düzgün gövdeli, sivri tepeli önemli bir orman ağacı türü.

<span class="mw-page-title-main">Himalaya sediri</span>

Himalaya sediri, çamgiller (Pinaceae) familyasından Batı Himalaya'larda yetişen sedir bir türü. Pakistan'ın ulusal ağacıdır.

<span class="mw-page-title-main">Mavi ladin</span> Çamgiller familyasından bir bitki türü

Mavi ladin, çamgiller (Pinaceae) familyasından ladin cinsinden 25–30 m'ye kadar boylanan ve 1,5 m'ye kadar çap yapabilen ladin türü. Türkiye'de karasal iklimin hakim olduğu bölgelerde peyzaj amaçlı sıkça kullanılmaktadır. Pungens, yapraklara atıfta bulunarak "keskin uçlu" anlamına gelir.

<span class="mw-page-title-main">Sitka ladini</span> bitki türü

Sitka ladini, çamgiller (Pinaceae) familyasından 80 m boy ve 5 m çap yapabilen ladin türü.

<span class="mw-page-title-main">Tayga</span>

Tayga Yakutça "orman" sözcüğünden gelir. Bu sözcük Ruslar tarafından kuzey yarımkürede, özellikle Sibirya'da tundranın bittiği yerlerde başlayan soğuk, bataklık ve ormanlık bölgeleri tanımlamak için Altay dili Şor lehçesindeki tayγa kökenli taĭgá terimi kullanılmıştır. Avrupa ve Kuzey Amerika'daki buna benzer bölgeler için de tayga ismi kullanılmaya başlanmıştır. Ama tayga günümüz kullanımında artık yalnızca orman anlamına gelmez; Kuzey Yarımkürede tundranın güneyinde oluşmuş bir bitki örtüsü sınırının adıdır.

<span class="mw-page-title-main">Sitka, Alaska</span>

City and Borough of Sitka, Amerika Birleşik Devletleri'ne bağlı Alaska eyaletinin Kızılderili Na-Dene halklarından olan Tlingitlerce meskun olan bir birleşik şehir-ilçesi. Ana şehri Sitka'dır.

<span class="mw-page-title-main">Yeşil kızılağaç</span> yeşil kızılağaç

Yeşil kızılağaç, huşgiller (Betulaceae) familyasından 3–12 m boya sahip büyük çalı ya da ufak ağaç görünümünde bir kızılağaç türüdür. Birçok kaynak, adını Alnus viridis olarak ansa da bu isim Alnus alnobetula subsp. fruticosa ile birlikte gayri meşrudur.

Quinault Yağmur Ormanı, ABD'nin "Kuzey-Batı" bölgesinde Washington eyaletinin batısındaki Olympic Yarımadası'da bulunan büyük bir ılıman bölge yağmur ormanıdır. Quinault Yağmur Ormanı Olympic Ulusal Parkı'nın ve Olympic Ulusal Ormanı'nın bir kısmında olup Washington eyaletinin "Gray Harbour Kontluğu" ve "Jefferson Kontluğu" arazileri içinde bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Hoh Yağmur Ormanı</span>

Hoh Yağmur Ormanı ABD'nin "Kuzey-Batı" bölgesinde Washington eyaletinin batısındaki Olympic Yarımadası'da bulunan büyük bir yağmur ormanıdır. Hoh Yağmur Ormanı Olympic Ulusal Parkı'nın bir kısmı olup, bu ormanın ticari nedenlerle kullanılması yasaklanmıştır. Parkın sınırı ile Büyük Okyanus arasında bulunan Hoh Nehri'nin aşağı kısımları 49 km olup, nehrin bu bölgede olan yakınlarında 18. yüzyıl ve 20. yüzyıl başlarında ormanda kereste üretimi için ağaç kesimi yapılmıştır ama yine de bu bölgede de yer yer balta girmemiş orman parçaları bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Tanrı Dağları dağ iğne yapraklı ormanları</span> Tanrı Dağları dağ kozalaklı ormanları

Tanrı Dağları dağ kozalaklı ormanları ekolojik bölgesi, genellikle ağaçların büyümesi için yeterli neme sahip ve yeterince sıcak olan ve kuzeye bakan yamaçları olan Tanrı Dağları'nın "orman kuşağını" kapsayan ekolojik bölgedir. Bu kozalaklı orman şeridi çoğunlukla 1.500 ila 2.700 metre arasında bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Balkan ladini</span> bitki türü

Balkan ladini, çamgiller familyasından bir ladin türüdür.

Yerel olarak Arb olarak bilinen Nichols Ağaçparkı (arboretum), Michigan Üniversitesi tarafından işletilen bir arboretumdur. Ann Arbor, Michigan'daki 1610 Washington Heights'taki Merkez kampüsünün Doğu kenarında yer alan Arboretum, tek bir birim olarak işletilen Üniversite ve şehir mülklerinin bir mozaiğidir. Arboretum her gün gün doğumundan gün batımına kadar açıktır ve giriş ücreti alınmaz. Huron Nehri, arboretumun taşkın yatağı ormanlarının Kuzey bölümünü ayırır; demiryolu Kuzey sınırını işaretler.

<i>Avrupa ladini</i> bitki türü

Avrupa ladini, Batı ladini ya da Norveç ladini, çamgiller (Pinaceae) familyasından ladin cinsinden bir ibreli türüdür. Ana vatanı Kuzey Avrupa olan ve o bölgelerde önemli ölçüde ormanlık alan oluşturan Avrupa Ladini türü diğer bölgelerde doğal olarak bulunmasa da peyzaj amaçlı park ve bahçelerde dikimi yapılmıştır. Old Tjikko, İsveç'in Dalarna ili'nin Fulufjället Dağı sınırlarını içerisinde bulunan bir Norveç Ladini 9.558 yaşındaki ladin halen dünyanın en yaşlı ağacı olarak kabul edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey Anadolu kozalaklı ve yaprak döken ormanları</span>

Kuzey Anadolu kozalaklı ve yaprak döken ormanları, Türkiye'nin Kuzey Anadolu bölgesinde yer alan ılıman iğne yapraklı ormanlar ekolojik bölgesidir.

<span class="mw-page-title-main">Kafkas Göknarı</span>

Doğu Karadeniz göknarı veya Kafkas Göknarı, çamgiller (Pinaceae) familyasında Kafkasya'ya özgü bir göknar türü. Heybetli ve hızlı büyüyen bir ağaçtır. Güneşli ve nemli ortamlarda iyi gelişir. Avrupa Kıtası ve Türkiye'nin en uzun doğal ağacıdır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.